Katalog

Cumhuriyet İmthaz sahibi: Berin Nadi Gencl \avm \oncimcm Ozgen \car •Cıuıd Yajın Koordındtoru Hıkmet (,etınkaya • Gcncl ^ayın Danışmam Orhan hrinc 0^d/hşlcrı Mudurlon fbrahim N ıldı/ (Şorumlul. Diııc Tayanç 0Haber Merkezı Muauru İpekÇalışlar 0 Gorscl V onelnıen \lı Acar 0 D ı ş Hdbcrlcr Ergun Balcı 0 Ekonoım \bdurrahman Vıldınnı 0 lstıhbd- raı YalçınÇakır 0 Yurt Hdberlcn Mehmet Saraç 0 Makaleler Sami Karaören 0 Spor \Miilkadir V ucelman 0 Duzeltme Abdullah \ azıcı Ankara Temsılası Mustafa Balba\ 0Haber Muduru Doğan \kın Ataturk Bul- vanNo I2S Kat 4 Bakanlıklar \nkıraTcl 4I9>020 (7 Hat). Telex 42344, Fax 4195027 0lzmır Tcmsılusı Serdar Kızık. H Zı>a BK 1352 S 2 3 Tel 4411220 Telex 52359 Fa\ 4419117 0Adana TemMİusı Çetin Y iğenoğlu fnonu Cd 1I9S No 1 Kdt l.Tel 3522^50-3522601-1522492 Tctex 62155 Fax 3522570 Muessese Muduru Erol Erkut •Koordınator \hmet Komisan •Muhasebe Bulent Yener • Idare Hüseyın Gurer •Işletme önderÇeük • Bılgı-Işlenn Nail Inal •Bılgısa>ar Sıstem: Murüvet Çiler •Rcklam Reba Işıtman YmmU\«n»eBas«ıi'VenıGunHdber-\janM Basın\eVa\ıtKilık \ Ş TurkocağıCad 19 41 Cağaloğlu W ^ 4 t s ı PK 246 ht ınbul Tü (0 2l2)M2OS0M2Oh ıl)Td 22246 h ı\ ıiı I*<OCAK 1994 Imvık 5 49 Guneş 7 19 Öğle 12 21 Ikmdı 14 48 Ak$am 17 10 YdtM 18 34 Istanbıd'iMkuzeyindepaylaşm savaşlan • İstanbul'un güneyi tarih ve uygarlık,kuzeyi isedoğaveyaşam kaynağıdemekti. Güney,onyılda kimliğini yitirirken kuzeyin yeşili de rant sektörüne "finanskaynağı" oldu... Zekeri> akö> -Uskumnıköy bölgesindeki tanm \e orman alanlan Dalan'ın 1988'de hazıriattığı planlann ardmdan "yeşfl yaşam" steterine açddı. Kuzeyin doğasuu >ok eden bu >ağma, 901ı yıDarda da dev am etti. Omıaıılarvillalarm, su lıavzalarıkondularınTanh boyunca kentfcr. hep "yaşam kaynaklan" bulunan >erlerde kurulmuş- lar Suyuyla. havasıyla. ağacıyla "Ya- şanılabîlir" olan yerlerde O nedenle. bu- gun hangı antık kente bakarsanız bakın, aynı anda onu "sarmalayan" doğasına da hayran kalırsınız. Kentler. 'uygaruğnf da beşığı okluğundan. "tarih ve doğa gûzei- likİerini" hep bır arada gozkrsıruz Yaru. kısaca denılebılır ku, su-toprak \e yeşıl. kentlenn hem Sar oluş nedenleri', hem de "var ofcna koşullan"dır Ozdnımız "Su başnda dunnuşuz" derken. bınlerce yıllık uygarbk lanhını de asbnda ozetlemış ol- muyor mu' 7 Hıç kuşkusuz uygarlığın bu evrensel kuralı Istanbul ıçın de geçerb İsunbul. salt bır tanh ve kultur kentı değıl. aynı anda bır "doğa >e su c«meti."Zaten, o ne- denle de bunca zengın bır geçmışj olan. yeryuzunun belkı de en a>ncalıklı "dünya kenti..." Hiç duşündunuz mıi, İstanbuJ'un çev- resınde bunca bol su kaynaklan olma- saydı. doğuda bır tsaköy, bır Darlık, bır Tavşanü, ya da ömerli. FJmah. batıda da Terkos, Âübeyköy, Büyukcekmece.. ol- masaydı. şu "on milyonluk metropol" nasıl yaşayabıhrdı 9 İstanbul'u bugunlere dek yaşatan, bu- gunlerden sonra da "yaşatacak" olan, he- men tum doğal kaynaklan, >anı ıçme suyu havzalan, bu havzalan besleyen or- manlan ve kenlın "akciğerleri" olan tanm ve yeşıl alanlan, hep "kuzey böjgelerde" bulunuyor Üstelık bu bolgeler. Karade- nız'le sınırlandığından. "gelişmesi ola- naksB"bırkonumgostenyor Tukeüldık- lennde ıse, İstanbul ıçın başkaca bır "~ya- şam kavnağı" da ufukta gorunmuvor Yaru. "IstanbuTun kuzeyi" bu dunya ken- ünın 'Sjegane" var olma koşulunu oluştu- nı>or Istanbul'u sarsan on yıl, kenün kul- tur zengınlığının ve yerleşme dengelennm altust olmasının otesınde. ışte bu "yaşam kaynaklannm" da "yağma düzeninin" elı- ne teskm edıldığı. açıkçası "geleceğiniıı ka- rartıklığı'" bır ımar ve rant pohtıkasının egemen kıhndığı donem oldu Üstelık. saraldığı gıbı salt kaçak yapılaşma ve gece- konduiaşmayla değıl, "plânlı" bır ^ekılde ve "vasal iziıierie...'" 'Kilvo»-Karaburun' artık vok!.. "1977'de Lstanbul'un yeni mcsireterinden biri obnaya ada> gorduğümiiz, nefıs bir doğa parçasmda. KiKos'a bağlı Kısırkava çe>resinde bir keşif gezisine çıkmıştık. \n- cak, tesadıifen gördüğümüz bir manzara karşKinda doııakaldık. Nefis bir ormanlık koyda ağaçlar sökübnüş, kömiır ocağı ku- rulmuştu. Makinelef hanl hanl ormanı vok etmeve, çıkan curuf >e atıklaria da neBs kumsalı >e denizi doldurmaya başlamışlar- dı. (...) Valilığe baş>urduk. VaJı \Iua\ini Tekin \nğ imzasıyla 'G«rekli işlemler yapdacaktır' diye yanıt gekü..." O vJdan bu >ana Kalyos-Karaburun arasındakı "eski" ormanlık kıyılan koru- mak ıçın çırpınan emeklı orman muhen- dısı ve Turkıye Tabıatını Koruma Derne- ğj İstanbul Şubesı Başkanı Mehmet Ali Gökberk, ılk gozlemını ve "ç üwsıııı T> bo>- le anlatıvor Ne var kı. vabbğın "Gerekü işlemler japJacakür" sozu. doğa>ı koruma venne. tam tersı u işfcmleri'" ıçenyor Çunkü yıne o yıllardan bu yana, İstanbuJ'un Karade- nız kıvılanndakı kumsallar ve ormanlar. bır avuç maden şırkeü tarafından durma- dan eşılıvor, eşıh>or Hem de kenttekı hava kırlılığının başlıca nedenı olan kalıte- sız bır komur rezervıru "değerlendBrmek'' ıçın Kılyos-Karaburun kıyı kutağında yak- laşık 40 km "lık bır ormanlık bolgeyı he- men "tümüyte" yok eden bu yağma, 80"lı yıllarda olanca "özgûriük*' ıçınde surduk- ten sonra, şımdı 9O'lı yıllarda ">e« proje- ler" pejınde Son zamanlarda "medya sektörüne" de el atan, Kutman Şirketler Grubu. 5000 hektarlık bır alanda 4500 hektann tum bıtkı ortüsunu ortadan kaldınp. orta bu- >uklukte bır "çöT >arattıktan sonra, sa- dece 600 hektarda yeruden ağaçlandırma yaptığı ıçın "çevre ödülü" beklıyor Ancak, yıne son yıllarda gundeme getı- nlen planlara gore, madencılenn asıl bek- ledıklen. "tükettikleri'' bu kıvı kuşdğnu şımdı de "turizm amacıyla" kullanmak Yaru, istanbul halkının, Rumeb vakası- ndakı "Karadeniz'den \ararianma ola- 1 983- 1 993 İSTANBUL'U SARSAN ON YIL "83Ruhu' ve İSTANBUL YağmaMi \asal hazırlık Anayasava askırı rııhsatlar Dalan'ın 'kafasındakı planlar Ayrıcalıklı rant kulelen Orman alanlarında "yeşıivaşam Thatcher la kopru pazarlığı Sıı bavzalarında luksyapılaşma Boğazıçı nde mılyarlık kondular Gecekonduya "mafya guvencesı . Kuçuk Armutlu-Sultanb^lı ve demokrast L 1 ' — " " • - y J — <-. ı- - - 1 - I * — - ! M, ,I F /. î^S b l'"î ;',, " | lı '!'l - OKTAY EKİNCİ Maden şirketieri, Kilyos-Karaburun kıv ılarındaki 40 kilometrelik ormanlık kuşağı çöle cevirdiler. Doğa tümüyle tahrip edildi. nağını" yme gasp etmek Halkdıbndevasa- lann çığnendığı. kdbadavıbğın-eşkıvalığın hukum surduğu yerler ıçın "onman kanunu geçerfi 1 " derur Çunku ormanlann ^ahşi" ortarru ıçınde. vaşamın kuralı "'gücu gücıine yetene"dır 1987 vılı başlannda. amacı "onnanlan ko- runak" olan 6831 savıb Orman Yasası'na ıkı madde eklendı Bunlardan bın, ormdn- lann yaünmalara * 4 tahsisini r ' başldü>or. dı- ğen de "tıer türlü inşaat için" viızde 6 oranı- ndd ımarhakkı geünvordu Bo>lece. "imar mevzuatf ıçınde, artık orman yasası da >en- nı aunışü Ormanlarda 'orman kanunu' Örelbkle İstanbul'u çevreleven orman alanlannda. kısa surcde u omtan kanumınu" yiirurluğe sokan bu vasa. ımar planı bıle va- pılmadan kentın kuzevını "şantive alanma" çevırmeyevettı Bu şantıvelerden en gorkemlısı ıse. Bed- rettin Dalanın 12 Nısan 1988de "bizzat" ona>ladığı sıradan bır "vazivet planına" da- >anılarak. Beykoz'dakı "Saip Molla Özel Onnanı'nda" ınşa edıhneye başlanan 1452 villa ıçındı Nazım plan ılkelenne ve ımar hukukuna a>kın olarak, sadece Orman Yasası'nda "sağlanan" olanakla ızın venlen bu vıllalar. Istanbul'un korunması gereken bır bolge- sınde. 1993'tekı "pi}asa"değerlen\le lOtril- yon lıralık bır spekulasvon varatular Öte \andan. bu pararun on kaü bıle harcansa "geri kazanılama>acak" olçude veşıl alan tahnbatına yol açtılar Üstelık, yasada on- gorulen vuzde 6 yapılaşma hakkını da çığne- yıp, 2 milyon 922 bin 187 nrHık orman alanının yiizde 32'sini betonlaşürarak Saıp Molla Özel Ormanı'nda. Dalan'ın onayladığı vazıvet planına gore Bevkoz Be- ledıyesı'nce rulısat venlen vapılann toplam inşaat alanı 730 bin m"yı geçıyor Dahası. yıne yasalara a>kın olarak. "parsdasyona" ızın venlıvor "Ticari tesisler'" adı altında ruhsat alan vapılann alaru 190 bin nP'yı bu- lu>or 2 katlı olması gereken vıllalar. "çatı katı hariç" 3 katb >apılıvor Yanı kısaca. sıradan bır sıte değıl. "orman kanunu" uvgulanarak en az 20 bin kişâlik bır kent kuruluvor Orman Bakanı Hasan Ekinci'nın. orman muhendısı oldrak 1981- 19X7 arasındd "genel koordinatör" olduğu bır şırket tardfından "Zekeri\akö\ Çarşı kompleksi. çağdaş bir al«ş>eriş ve eğlenee merkezi olarak inşa edili- >or. Çe\redeki 6000 konutta \aşayacak >uk- sek geiir diızeyindeki 25000 kişiv le, İstanbul'- dan gelecek konuklar-.< hizmet >erecek (...) ..\akm geleceği dogru değerlendiren \an- nmcılar için..." 1993 MII başldnnda gazetelerde vavımld- nan bu ılan. Koç Grubu'na bağlı Garanti- Koza ınşaat firmdsına aıt İlanda "müşteri aranan" abşvenş vc eğlenee merkea. İstan- bul'a vakın bır kent merkezınde değıl Çev- resındekı 6000 konut da yıne ovle "25 bin kişilik" bu venı kent. İstanbul'un "kentkşmeden konınmasa gereken" cn dc- ğerlı ">eşil kuşağı" u?ennde. Sanver-Kılvos arasındakı Zekemakoy bolgesınde kurulu- vor Üstelık. nazım planlarda "rekreasyon" (dınlence, pıknık) alanı olarak >apılaşma>a kapaülmabina karşın Yıne ılar.dakı "yük- sek gelir düze>i" vurgulaması da. bu >ağma- nın davandığı "müşteri potansiveüni" tanımlıyor İstanbul'un varüklı kesunlen. kent ıçensınde yaşayip. "ceplerindeki paray- la" zehırlenmek ıstemıyorlar Koç Hoîdıng'- ın. ımara ydsak olduğu ıçın ucuza kapattığı "eski" tanm \e orman alanında kurduğu "yeşil vaşam" sıtelennı ozluyorlar Zekenyako), Demirciköy, L skumruköy.. gıbı. İstanbul'un "yakın köyleri" olarak, 80"- lı yıliara kadar sadece hafta sonlan ılgı duy u- lan orman koylen. son yıllarda arsa \e arazı ydğmasının en "üst dıizeyde" yaşandığ bol- geier habne geldıler V ıne. once Dalan Aimanında başlanılan. 26 \1drt 1989'dan sonrd ıse "hiç kesintiye uğramadan" suregelen bu "yeşil yaşam" fur- yası. "mevzii imar planı" denılen "mulkiyete bağü" yerleşme planlanyla gerçekleştınbyor Bovlece asbnda ımar y asağı olduğu ıçın çok duşuk tîyatlarda ele geçınlen İstanbul'un •yaşam kay7iakian'.mevzıı planlarla "parea parça" yapıkşmdyd aaldrak. Turkıye'nın onde gelen sanay ı v e tıcaret erbabına mıly ar- larca lırabk "fînans kaynağı" oluyor Garantı-Koza. bu vağmanın tek kahra- mdnı değıl elbette S S Basın \ ayın Çabşan- lan Konut \ apı Kooperatıfı. S S Okan Grubu Konut Yapı Kooperatıfı. Hedef Beykoz'daki Saip Molla Özel Ormanı, Dalan'ın 1988'de imzaladığı \aziyet planıyla yağmaya açıldı inşaat Sıtesı. Fiora Ev len. S S Ankoy Koo- peratıfı istanbul'un yeşıl kuşağını fethedıp, "tabela dikerek" ınşaatlannı gerçekleştıren- lerden sadece baalan Sanyer sırtlannda da ozelbkle Maden Mahalksi denen bolgede, Lyum. Yenı byum. TRT çabşanlan. Em- lak Bankası çalışanlan gıbı "örgütlenme- ler", yeşıb ve ormanı bıtırmekle meşguller Özellıkle Sanver Beledıye Mecbsı'nde su- reklı "ka>galara" neden olan. omeğın 1993 yıb Mart ayında Başkan İhsan Yalçın'ın gensoruy la duşurulmesıne kadar v aran gen- bmlere yol açan bu yağma. neden durduru- lamadı 0 Bu sorunun ılgınç bır varutını. 1990 Kasımı'ndaİhsdn\'dlçınşoylevermıştı "Be- lediyemizin personeline maaş >erebilmem için 2 milyar 380 milyon lira la/ım, kasada ise 10 milyon var. Mecburen bu alanlan imara açı- yomz. harcıyla da maaşlan öduyoruz..." (Guneş-19 İl 1990) Ayru gunlerde. SHP U Çevre Komısyonu uyesı \lp Tan Ttireli ıse. yeşıl alanlan ımara acan planlann oykusunu şoy le ozetlemıştı "- Dalan, bu bötgekre imar getiren 1/25 binlik planı 1988'de yaptı. 1990 TemmuzıT- nda Anakent meclisinde bu planlara SHP tepki gosterdi >e yiınirlükten kaldınklı. Ne >ar ki daha sonra 17 Eylıil 1990 tarihinde, 120 kişilik meclisin 100 dyesinin katıldığı top- lannda 18"e karşı sadece 21 oyla kabul edile- rek yürurluğe gjrdi. Bu planlardan. sadece Sanyer Belediyesi 10 milyar lirayı aşkın para kazanacak...""( 19 11 1990 - Guneş) Evet isunbul un "akciğerleri" olarak. Dalan'ın ımha ettığı nanm plan kararlan- nda "özenle" korunan ne var kı ddha sonra once 1988*de. sonra da "surekli olarak" ıma- ra açılan kuzevdekı yeşıl kuşak. hem "iinKi iş çoTelerimize" ve "mutena" kooperatıflen- mıze hem de Sanver Beledıyey'ne mılyarlar kazandırdı Kaybeden ıse ktanbul'un "vaşam kay- nağı", vanı "geleceğinin gıhencesi" oldu Yann: 80'lenn planları yürürlûkte Su başlavımtutaniki "püot"bölgeİstanbul'un ıçme suyunu karşıla- yan havzalann hemen tumu, 80"lı yıllann ortalanndan ıtıbaren yoğun yapılaşmanın tehdıdı altına gırdı Bır yandan surekli "affedilen" gece- kondular. obur yandan "bir yolunu bulup ruhsat alan" konut sıtelen, te- sisler ve koca koca apartmanlar. da- hası "özel hataalanlan", "serbest bolgeler" ve hatta "özel ünhersite- ler", kentın ve toplumun geleceği ıçın "ödünsiız" korunması gereken bu alanlara goz dıktıler, ışgal ettıler Bu vağmanın. hıçkuşkusuz"İstan- bul'u sarsan on yıla" ddmgasını v ur- muş olması da y ıne "rant ekonomi- sinin", arazı talanına karşı takındığı "engin hoşgörüsünden" kaynaklanı- yor Bu hoşgorunun. polıtıkava olan yansıması ıse. Çiller hiikûmeti- nin 1994yerel seçımlenne ıkı ay kala ortaya attığı. "gecekondulara yük- selme iznı" formulunde doruğa Ömerli: 'Kaçak olarak' kentleşti Büyükçekmece: 'Ruhsatla' yağmalandı ulaşıyor Istanbul'dakı kaçak yapı- laşmanın "illegal kentlere" yol aça- bıleceğını. 1985'lere kadar herhalde kımse tahmın edemezdı Bugun ıse. Ömerli Barajısu havzası veçevresın- de. dev lete aıt resmı bınalan bıle "y a- sadışı" olan. nufusu 100 bini aşmış bır kent yeralıyor Sultanbey lı. bele- dıyesı \e kaymakamlığıyld. üstelık bır "ilçe" olarak İstanbul'un vasal "idari yapılanması" ıçınde yer alı- yor Hem de arazı rantınadayanan "ekonomik güciı" ve bu gucun bes- ledığı "refaha dayalı" sıyası ağırlı- ğıyla Sultanbey lı 1980 sayımına gore nufusu sadece 2431 olan bır koydu 1^47'dc Bulganstdn'dan gelen goç- menlenn yerleştınldığı. arazı mulkı- yeımın ıse buyuk oranda Frans Fi- îipson adlı bır Musevı'nın vanslenne aıt olan bır "orman köyü." Daha da genye gıdersek. koyun ılk sahıbı. Osmanlı paşalanndan Hasan Hüsnü Paşa'ydı 1922'de olunce. oğlu bu arazılen Filipson a satmış, sonra da vanslen bugunku Sultanbeylılenn "öncülerine" dev retmışlerdı Nufus. 1985 e kadar yıne artmadı. ancak 3741 kışı oldu Buna karşın. 1990 nufus sayımında ıse. "Tesmen" 82 298 kışıye ulaşmıştı Bugun ıse kımı gozlemcılere gore 200 bın kışı yaşıyor Bu "patlama", neden 1985'- ten sonra oldu 0 Bu sorunun ıkı temel yanıtı var Bınncısı. aynı donemde "TEM olanağı" ortaya çıktı Yanı Sultan- bey lı. Anadolu'dan Istanbula goç ıçın, en kolay ve en çabuk yerleşıle- bılecek yer oldu İkıncısı ıse. hıç kuşkusuz 1985-90 arasında ust uste yürurluğe sokulan "imar aflan'Mır Buna. yıne Sultan- bey lı'nın "imar denetiminden uzak" bır cennet yorede. su havzası \e or- manlık alanda kurulduğumı da ek- lersenız. bu yağma ozgurluğunun nasıl bır "kent demokrasisi" ya- rattığını tahmın edebılırsınız Isteye- nın. ıstedığı yere. ıstedığı y ukseklıkte bına yapabıldığı. dunyanın en sınırsız kent demokrasisi Şımdı ılgınç olan, bu kaçak kentte 'Imar düzenini" kurmak uzere. İller Bankası'nca da bır "planlama" çalı- şmasına başlanıyor olması Eğer. banka bunu becerebılırse. yıne dun- yanın belkı de ılk ve tek "kent ölçe- ğindeki röleve planı" ortaya çıkacdk • Arkası 17. Sayfada