Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 15 OCAK1994 CUMARTESİ KULTUR ŞüRATLASI CEVATÇAPAN "Bereketlibir ırmak"CEMALSÜREYA _ . azım Hikmefin önemi şurda: bir devrim düşüncesini toptan üstlenmış soııuna kadar götürmek cesaretini gostermış- tir. Öte yandan şiirinde- anlatımında. kullandığı imgelerde. dil tutumunda- düşüncesinin. hayatının. varoluşunun karşıhğını bulmuştur. Başka şairlerde görmeye alıştığımız. düşüncenin süs ve biçim olarak. iğreti olarak serpilişi. fıkrin biçim cilveleri ve an- lam oy unlan halinde kalıp sıntışı yoktur onda. Düşünce biçimsel olarak değil, yapısal(structuel)olarak yerleşir Nazım Hikmet'in şiirine. Tümdengelmez onda düşünce. Daha çok hayatın verile- rinden çıkışını yapar. Bu yüzden Tevfık Fikret gibi düşünceye boğulmaz. "Bereketli bir ırmak" gibi çoğala çoğala büyür. Nazım Hikmet. şiinni hayatıyla tam doğrularruş bir şairdir. Ama daha önemlisı, hayatını şiirivle eksiksiz bir planda doğrulamayı da bil- miştir. Siyasal tutumdaki birçok şairin aksine. devrim düşünce- siyle şiirsel yük müthiş bir bütünleme içindedir onda. Ve bu bizim şiirimizde Nazım Hikmet'e kadar raslanmıyan. dünya şiirinde de seyrek raslanan bir özelliktir. Şiirsel onur yiğitlik tavnyla bir ara- da gider Nazım Hikmet'te. Şiirin en büyük deneylerinden biri. NAZIM HİKMETİN 92. DOĞUM YILDÖNÜMÜNÜ ONUN İÇİN YAZILMIŞ ŞİİRLERLE KUTLUYORUZ Senin adın bir deftere yazıldı Eskimez bir mavi deftere Adın Yazıldı Erenköyünde bir bahar eskir Savrulur ve eskir sürekavlan Kuzey yanmkürenin çok koyu mavi bir gecesinde Aşkı Türkçe kavramanın sağlamlığı başlayınca Bir öğrenci yatakhanesinde Uzak asyalı bir başka öğrenciyle çatışınca Bir sürü ıvır zıvır ve ekimler Bir kahramanhk sandığımız kendimizi Eskir ucuzormanlarda yürekavlan Ve eski analann bel bağladığı hekimler Eskimez senin gurbetçiliğin Yanar, tüter, dağılır Ve ince bir duman eskir bir kalın duman adına Gurbet bir yazgıdır ulusuna Güneşeçıkmak gibi. alınten bilinir Gurbet bilinir. birduyarlıktır. bir meslektir Sen herhalde en iyi bilirdin bayramlan Paşalarla. yalılarla uzlaştınlan Kısa kış akşamlannı. uzun yaz akşamlannı Kayalar, kayalar ve sahipsiz dağlar adına Bir türkü gibi öfkede söylenen Issız hanlar. bilgece susmalar, bakımsız bağlar adına Puslu ve telaşlı garlardan kaçırdığın Bir pençeden. bir katılıktan kayırdığın Her iilkede söylenen bir türkü gibi Aklığın. eskimez bir kış güzelliğinde Sıcakevler. karlı yollar. bağlılıklar adına Bir zorbalığa direnmek. adına, Anlaşılmazsa Söğütler yeşermez, balı klar bırakmaz döllerini Ellerin bir gezinmedir uykularda Kimine korkudur. ısınmak kimine Eskimez bir kış güzelliğinde Kuzey yanmkürenin çok koyu mavi bir gecesinde Büyük bir alanda, küçük bir cezaevinde Ve çok yabancı dilden iki istasyon-arası biletinde Biliyorum nasıl yaşadığını senin Türkçe yokken Mahzun ve yaşamaklı -eskimez elbet-' Ülkeni dirençle yaşamak, ülken olmayınca sözlüğünde Sen bir ağlayış gibisin neden Bir çocukluğu sürüklüyorsun kanında Birgüvercin gibi parlar şaşkınlığın Ölümeyakınhğındabirköylünün, uymasında Gök durur ve boncuklar durur pazarlarda Iğdır'da. Orta Anadolu tarlalannda Akşam oldu muydu gaz lambası yakılır Nerde olursa olsun artık. Coğrafyada Sürekli bir gurbet vardır. Eskimezsin bir mayıs serpintisi gibi Bir mayıs serpintisi ki sağlıklı Ağustos günlerini hazırlayan. Güllerini Sürer gurbetçiliğin. Halksız bir yazann acısını taşıyan Kalebent bir şehzade gibi mahzun Börklüce gibi sabırsız haklılığında Öyle bir şey Biraz uzak. biraz çıplak ve yayan Turgut Uyar ağıtı önce söylenen sen nereye uçuyorsun, ağıtı önce söylenen ölüm korkusunu atar, sen nereye uçuyorsun boynu usul telli turna Pir Sultan benim ağıtım ben de senin ağıtınım uzar gideriz bu yolda. sen nereye uçuyorsun gökyüzüne kana kana benim söylendi ağıtım yazda kışta haziranda, ben hep zindanlarda yattım, en müşkülü daha sonra kendi kendim sürgün ettim. sen nereye gidiyorsun bir yerlere konmayana silah çatuben askerler, neden silah çatıyorsun dostum dostum aslan dostum sen nereye uçuyorsun. Kerem Âslı'nın koynunda çiçeği hiç solmayana biz ki Nazımdık dünyada rumelili kalın abdal. uçan kuşa selam saldık sevdik oluklar boşaldık. cemi cümle bir sofrada muhannetlik kalmayana Cemal Süreva Nazım Hikmet Eksik olma Nazım usta sayende yaptık yapıyı tek bir çivi eksik değil vaktinde taktık kapıyı bizi senden değil, seni bizden bizi onlardan sorarlar hesap vermek çok kolay temize çıkabilmek var seni suçladılar her an olduğun gibi kaldın sen hesap vermek çok kolay yargılan verdi zaman eksik olma Nazım usta suçlu muyuz sana karşı ne olursun afiet bizi senden öğrendik banş\ Şükrii Üstün Niçin öldün Nazım? Ne yapanz şimdi biz şarkılanndan yoksun? Nerde buluruz başka bırpınarki orda bizi karşıladığın gülümseme olsun? Seninki gibi ateşle su kanşık acıyla sevinç dolu. gerçeğe çağıran bakışı nerde bulalım0 Kardeşim, öyle y eni duygular. düşünceler yarattın ki bende. denizden esen acı rüzgar kapacak olsa bunlan bulut gibi. yaprak gibi sürüklenir yaşarken seçtiğin ve ölümden sonra sana bannak olan oraya, uzak toprağa düşerler. Al sana bir demet Şili kasımpatlanndan. al güne> denizleri üstündeki ayın soğuk parlaklığinı. halklann savaşını, kendi döğüşümü veyurdumun kederli davullanrun boğuk gürültüsünü kardeşim benim, dünyada nasıl yalnızım sensiz. çiçek açmış kiraz ağacınm altınına benzeyen yüzüne hasret, benim için ekmek olan, susuzluğumu gideren, kanıma güç veren dostluğundan yoksun. Hapisten çıktığında karşılaşmıştık seninle. zorbalık ve acı kuy usu gibi loş hapisten, zulmün izlerini görmüştüm ellerinde. kinin oklannı aramıştım gözlerinde, ama parlak bir yüreğin vardı. yara ve ışık dolu bir yürek. Ne yapayım ben şimdi? Tasarlanabilir mi dünya her yana ektiğin çiçekler olmadan? Nasıl yaşamalı seni örnek almadan. senin halk zekanı, ozanlık gücünü duymadan? Böyle olduğun için teşekkürler. teşekkürler türkülerinle yaktığın ateşicın. PabloNenıda Çırak durdum yanında memleketimin İnancımın halkımın hüıriyetimin Türküler deniz gökyüzü Bir de Nazım Hikmet'in Arif Damar Bir \ıl değil tam on yıl bekledim seni yüzünü görmek için. Nazım. Senin hayatmı yaşadım şiirlerini çevirdiğim saatlerde ve gencecik resmine. Nazım. senin gözlerinle bakttm. Ben. otekkişi. bızler. insanlan yeryüzünün. aşkının cesareti v e türkülerin. uzak Bursa eezaevinin duvarîan ötesinden sav gıyla gözledik seni. Şimdi burada Moskovada. MoskovaOteli'nde. fısıltıyla çıkıyor sesin. Geniş omuzlu biri duruyor karşımda. taşduvarlardankurtulmuşbiryiğit. bir devrimcisi duruyor dünyamızm. işçilerinden biri, ozanlanndan biri. Kaşlann çatık. sıcakkanlısın. bıyığın rus bıyığı değil ama bakıra çalıv or: birevren parlıyor gözlerinde, bırgökgürültüsü uvuyor mavi göklerde olduğu gibi. Duygusuzyaşanacak bir an mı bu? Bir savaşın zaferidir senin özgürlüğün. Bizi düşledin. aramızdasm. türküler yaktın Moskova'ya, aynı Moskova seninle beraber türküler yakıyor şimdi. Yaroslav Smelyakov / Türkçesi: Ülkii Tamer Nazım Hikmet'e Nazım kardeşim mavi gözlü Nazım mavi yüreğin v e daha da mavi düşlerinle sen ki karanlığa derin derin baktığın zaman en ufak bir kin duymadan karanlıği bile mavileştirirsin Nazım sen ki bir kadeh şarap ve güzel bir kadının diziyle üzerinde sevdanın halk bayrağı dalgalanan bir deniz köşesiyle ufuklan ağartır bir pencere açarsın her şey in yok olduğu yerde \ e tepelerden taşlar yuvarlarur keyifle kayıklara kadar ve sokak fenerinin altında bir köpek düşlere dalar Nazım senin küçük sokak çalgıcılarını gördüm Galata Köprüsü üstünde senden birkaç dize saklıydı keman kutulannın içinde söylemeye izinli olduklanndan başka birkaç dize bulutlara bakarak bekliyorlardı onlan söyleyebilecekleri günü (bazan bir keman Nazım sıkılmış bir yumruk gibidir ve sıkılmış yumruğun içinde birkanatgizlidir) Nazım grevci dok işçilerini gördüm vinçler direkler şiirler arasında çuvallar sandıklar güller arasında ve büyük geminin yanında bekleyen iki mavi ışık demir almak üzereydi gemi (Kimbilir hangi yolculuğa?) kavgaydı bu sevdaydı bu ve sen Nazım kaptanıydın sınırlardan öteye yönelen bu yolculuğun Nazım biri çıkıyordu geminin merdiveninden kafeste kanaryalanyla papuçlannın bağlan çözük "günaydın" demesi gerekirken "kırmızı" diyen biri bir kadın ağlıyordu kapıda balıkçı geçtı kimsenin gözüne ilişmeden saatinin içinde tozlucamın altında küçük bir balık bağınyordu sen duydun onu ben duydum ve istedim ki en karanlık sözcüğü vereyim de apak olsun yeniden diretüm bugünkü gibi her zamanki gibi hepimiz gibi işte böyle. Nazım Ama sen Nazım hangi zindandan gecenin hangi köşesinden hangi ölümden olursa olsun gülümsüyorsun dünyanın gülümseyişini koruyan o masmavi gülümseyişinle Nazım kardeşim yoldaşımız bizim Merhaba Nazım Nazım sen bizi öyleçok sevdin biz seni öyle çok sevdik ki küçük adınla çağjnr herkes seni herkes sen der sana Fransa da Rusya da Yunanistan da Aragon da Nazım Nerudada Nazım ben de Nazım özgürlük ki adlanndan biridir senin o senin en güzel adın Merhaba Nazım Yannis Ritsos / Türkçesi: Cevat Çapan Pazartesi etkinlikleri devam ANKARA (AA) - Devlet Tiyatrolan Vakfı ile Ankara Devlet Tiyatrosu'nun katkılanvla Şinasi Sahnesi'nde gerçekleştirilen pazartesi etkinlikleri devam ediyor. 17 ve 24 ocak tarihlerinde düzenlenecek etkinlikte Balemodern-Ankara"run çağdaş dans gösterileri yer alacak. On kişiden oluşan çağdaş dans topluluğunda, Handan Ergiydiren, Pınar Dağçınar. Linda Stark. Nilüfer Bişkin, Lale Özdemir. Elv an Göç, Gülten Öztekin. Didem Menekşe. Aylin Atikler, Bahar Yurttaş bulunuyor. Gösterilerin biletleri Şinasi Sahnesi ile Yeni Sahne gişelennde satışa sunuldu. Tiyatro AtölyesVnin ikindoyunu "Ada" ANTALYA (AA) - Antalya Büyükşehir Belediyesi Tiyatro Atölyesi. sezonun ikinci oyunu " AdV'yı, 16 ocak pazar günü sahneye koyacak. Athol Fugard'ın yazdığı ve Muhammet Uzuner'in yönettiği oyunun müziğini Mustafa Tügen yaptı. Muhammet Uzuner ve Veysel Diker'in rol aldıklan ov unda. özgürlük mücadelesi yüzünden mahkûm olmuş John ve Winston'ın hücre yaşamlan, sevinç. üzüntüvedayanışmalan konu ediliyor. Oyun. 2 ay boyunca, cumartesi günleri. Belediye Kültür Salonu'nda sergilenecek. "Sakıncah Piyade" Gebze'de GEBZE (AA) - Bombalı saldın sonucu ölen gazeteci-yazar Uğur Mumcu'nun ay nı adlı eserinden sahneye uyarlanan •"Sakıncah Piyade" 17 ocakta Gebze'de sergilenecek. Ankara Sanat Tiyatrosu oyunculannın Gebze Belediyesi Kültür Salonu'nda sunacaklan oyoınu Rutkay Aziz ve Metin Bulay yönetiyor. Oyunun müziği TimurSelçuk'a, şarkı sözleri ise Çiğdem Talu'ya ait. Cumhuriyet Halk Partisi Gebze ilçe örgütünün organizasyonu iİe 17 ocakta sergilenecek oyunun biletleri 50 ve 75 bin liradan satışa çıkanldı. Macaristan Zigetvar'da Kanuni anıtıyapılmasını onayladı ANKARA (AA)- Kanuni Sultan Süleyman'ın Zigetvar'da dikilecek anıtı için genye sayım başlad'ı. Zigetvar Belediye Meclisi. anıtın dikümesine ilişkin karan onaylayarak Kültür Bakanlığı'na bildirdi. Kültür Bakanlığı da Kanuni anıtınındikileceği 12 dönümlükarazi üzerinde çevre düzenlemesi dahil, arazinin tümünü kapsayan yeni bir projenin hazırhğına başladı. Bu arada Kültür Bakanlığı, anıtın yanı sıra arazinin tümünü kapsayacak düzenlemeler konusunda veni bir proje oluşturuy or. Proje kapsamında beş Macar bilim ve sanat adamının büştlerinın de aynı arazi üzerinde dikilmesi planlanıy or. Ünlü Türk bilim ve sanat adamlanndan İbrahim Peçevi. Evliya Çelebi, Ibrahim Müteferrika. Gül Baba ve son Budin Valisi Abdurrahman Paşa'nın büstlerinin de buraya konulması hedefleniyor. Projede aynca. Kanuni'nin temsili bir türbesinin inşa edilmesi. Osmanlı Şadırvanı kurulması gibi konular da bulunuyor. Bilindiği gibi. Kanuni Sultan Süleyman'ın doğumunun 500. yılı nedeniyle bu ülkede yapılacak etkinlikler konusunda Kültür Bakanı Fikri Sağlar. geçen aylarda bu ülkeyi ziyaret etmişd. Balkan Karikatür FestivalVne buruk açılış ATÎNA (AA) - Atina Anaşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Balkan Karikatür Festıvali'ne "Semih Balcıoğlu Gölgesi" düştü. Organızasyon komitesi yetkilileri. seçici kurulda bulunan ünlü sanatçı Semih Balcıoğlu'nun vize konusunda Yunanistan'ın İstanbul Başkonsolosluğu ile "•ortaya çıkan bir yanlış anlaşılma nedeniyle" Atina'ya gelemediğini öne sürdüler. Komite Başkanı Dimitris Zanidis de Balcıoğlu'nun vize almak için konsolosluğa "biraz geç gitmesi" nedeniyle vizenin hemen hazırlanamadığını iddia ettı. Konsoloslu'k yetkililerinin daha sonra vizeyi evine göndermeyi teklif ettiklerini, ancak Balcıoğlu'nun ilgılenmesi gereken başka işleri olduğunu söyieyerek teklifı reddettiğini ifade eden Zanidis. durumun tamamen. "bir yanlış anlaşılmadan kaynaklandığını. Semih Balcıoğlu'nu her zaman memnunlukla karşılamaya hazır olduklannı" belinü. 11 ocaktan 28 ocak tarihine kadar açık kalacak olan sergıde Arnavutluk, Bulgaristan, Yugoslavya, Yunanistan. Romanya ve Türkiye'den karikatüristlerin eserleri yer alıyor. Büyük ilai eören sergıde Türkiye'den Abd'ülkadir Elçioğlu. Beytullah Heper. Eray Ozbek. Kamil Yav uz. Mahmut f ibet. Mehmet Ali Türkmen. Semıramis Aydınlık ve liâur Pamuk'un karikatürleri bulunuyor. Bozkurt Kuruçgörevine iade edildi ANKARA (A\) - Danıştay. bir süre önce görev den alınan Devlet Tiyatrolan Genel Müdürü Bozkurt Kuruç'u görevine iade etti. Bozkurt Kuruç'un kararnamenin iptali istemiyleaçtığı dava sonucu Danıştay 5.dairesi. Kuruç'un görev den ahnarak yerine "V'ücel Erten'in atanması işlemini. "hızmetin gereği ve kamu yaran açısından uygun bulunmadığı'gerekçesiyleiptal etti. Böylece. Kültür Bakanlığı'nın Kuruç'u eski görevine 60 günlük sürenin biümi olan \ 5 şubata kadar iade etmesi gerekiyor. Bu arada. Kültür Bakanlığı'nın, Danıştay 5.Dairesi'nin iptal karannın iptali iskemiyle Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu'na temyiz başvurusu yaptığı öğrenildi. OBKT'ye onur ödiUü ORDU (AA) - Türk Tiyatro Yazarlan Derneği. Ordu Belediyesi KaradenizTiyatrosu'na "Onur Ödülü'veriyor. OBKT. 30 yıl içinde sergilediği 91 oyundan 84'ünü yerli yazarlardan seçtiği için bu ödüle layık görüldü. Türk Tiv atro Yazarlan Derneği başkanı Recep Bilginer tarafından OBKT yöneücilerine gönderilen yazıda Tiv atronuzun Türk yazarlanna büyük yer vermesi bizleri mutlu etmiştir."denildi. OBKT'ye ödül, İstanbulda düzenlenecek bir trenle verilecek.