Katalog

1 OCAK1994CUMARTESİ CUMHURİYET2 SAYFA KULTUR 1993'TE TÜRK SİNEMASI Yiizü güldüren, ışüülı bir yüTURHANGÜRKAN Türk sineması batn, batiyor" söylentileri arasında bir yıl daha geçti ve 1993 yılında tam 75 fılm çevrildı. 1992'de 38 fılm çe- kildiği anımsanırsa. geçen yıla göre ikiye katlanan bu sayı, hiç de küçümsenecek, umutsuzluğa düşükcek karamsar bir tablo göstermiyor. Türk fılmleri, çekim dannın başdöndürücü hızla artışı karşısında çaresiz kalınsa, gösteri- lecek sinema salonu bulunmasa da, vi- deo kasetleriyle, televizyon kuruluşjan- na saüşla ayakta kalabilme ve var ohna savaşını aksatmadan sürdürüyor. 1993 yüı bu bakımdan, geçen ydlarda önemli ölçüde seyırci yitirdıği ve bir bunahm dö- nemine girdiği bihnen Türk sineması için yüksüneoek, yakınacak, umuLsuzluğa kapılacak bir "yitik dönem" olmadı. -Bunda sinemaya kucak açan, katkıda bulunan, destek veren Kültür Ba- kanhö'nın kredilerinin ve 'Sinema Ba- şan Ödülleri'nin de kuşsuz büyük payı oldu. Irili ufakh yapımalar, iyi kötü de- meden büyük bir hızla yıl boyunca fihn çekme alışkanhklannı sürdürdüler. 1993, Türk sinemasının yüzünü güldü- ren ışıltıh bir yıl sayılabilir. 11993'ünUgiçeken fIfilmleri YOLCU - Nazrnı Hikmet'in aynı adlı oyunundan uyarlanan "Yolcu" filminin yönetmeni Başar Sabuncu. 1921 yılında Anadolu'nun unutulmuş bir köşesinde bir tren istasyonunda geçen öykünün anlatıldığı fılmin oyunculan Tarık Akan, Möjde Ar, HaKl Ergün, Beriıan Şknşek. AY VAKTt - "Gece Dansı Tutsakbı- n", "Medcezir Manzaralan" filmleriyle tanınan Mahinur Ergun'un yaap yönet- tiği "Ay VaktT'nde, boğucu kent ya- şamından ve bozulmaya yüz tutan insan ilişkilerinden kaçarak bir kıyı kasabası- nda toplanan insanlann öyküsü anlaüh- yor. Oyunculan Zuhal Olcay, Mûşfik Kenter. Füsun DemireL Serra Ydniaz, Mehmet Kartal. AMERİKALI - Yirmi yıl sona Ameri- ka'dan bir Türk geri gelse, nelerle karşı- laşır? Şerif Gören'in yönetmenliğini yaptığı "Amerikalı" adlı güldürü fılmin- de bu sorunun yanıtı aranıyor. Şener Şen'in başrolünü oynadıgı bu düzeyli taşlama yapıümn oyunculan Lale Man- sur.TanerBarlas. tZ - Kadın yönetmenlerimiz kerva- nına katılan Yeşün Ustaoğhı, Tayfun Pirsetimoğhı'nun senaryosundan çektiği ilk fılmi "Iz"de, emekliliği yaklaşmış bir polisin. bir pavyon klametçisinin silahla inühar olayuıı soruşturması konu edili- yor. Oyunculan Aytaç Artnan, Nur Sü- rer, İsmet Ay, Tımca Y'önder, Derya Ala- bora, Meral Çetinkava. TERStNE DÜNYA - Orhan Kemal'in yapıtından uyarlanan "Tersine Dünya", Ejsin Pertafl'ın "Kurt Kanunu"ndan KIZKULESİ ASK- LARI-"Cazibe Hanım'- ın Gündüz Düşleri"yle birçok odül toplayan trfan Tözüm'ün son ça- lışması "Ktzkulesi Aşı- klan". Macit Koper'in senaryosundan çekilen filmin oyunculan Nurse- li tdiz, Beklan Algan. ÇOZÜLMELER - Yusuf Kurçenti'nin son fılmi "Çözûlmeler" adını taşıyor. Görüntü yönet- menliği Cotin Mounier'- nin yaptığı filmin başrol- lerini Tarık Akan ve Nurseli tdiz paylaşıyor. YUMUŞAK TEN - Orhan Aksoy'un senar- yosunu yazarak yönet- menliğini yaptığı, Ayte- kin Çakmakçı'mn gö- rüntülediği "Yumuşak Ten", bir aşk fılrni. Ek- rem Bora ve Meral Oğuz başrolleri paylaşıyorlar. AĞRITA DONÜŞ - Oyunculukla yönetmen- liği birlikte yürüten Tun- ca Yöoder'm "Yağmur BeklerkeıTden sonraki yeni birçahşması. "AğrT- ya Dönâş" adını taşıyan fılm, bir Hahık Şahin uyarlaması. SEN DE GJTME DÖNERSEN ISLIK ÇAL - Orhan Oğuz'un 1992'de yönetmen- TRÎY ANDAFIIİS - ^ ^ y a p ö ğ , «Dönersen Ishk Çal", 1993'te çeşiüi yabancı festi- Ayla Kuüu nun kıtabı- v a D e r e k a t l ] d | v e ö d û D e r k a z a n d l . F j k r e t Kuşkan, Mevlut Demir- ndan uyarlanan "Sen de v a v M e m J e r e s Samancüar, Derva AJabora oynuyor. Gitme Triyandafflis"in y a y ' yönetmeni Tunç Başa- ran. Filmin başrolünde Serap Aksoy var. SEKİZİNCI SAAT - Geçen yıl sine- maya "Adada Son Gece" fılmiyle mer- haba diyen Cemal Gözutok'un senar- yosunu da yazarak yönettiği son çahş- ması. "Sekizinci Saat" fılminin oyuncu- lan Aslı Altan, Özfcm Savaş. MAVt SÜRGÜN -Halikarnas Ba- hkçısı'nm aynı adlı romanından uyar- lanan w Mavi Sürgün" fılminde, asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı olan yazann ya- şam öyküsü anlatıhyor. Euroimages, Kültür Bakanbğı. Alman Bavyera Tele- vizyonu ve TRFnin katkısıyla çekilen "Mavi Sürgün"ün yönetmeni, senaryo yazan Erden Kıral. Filmde Halikarnas Balıkçısı'nın sürgün edilişinin öykusüyle birlikte 1925-1927'li yıllann Türkiyesi'- mine verildi. Ulusal Yanşma'da Fibrescı Ödülü'nü, Tunç Okan'ın "Rkrimin tnce Güiü - San Mercedes" fılmi kazandı. ADANA ALTIN KOZA FtLM FESTtVALİ - 20 Eylül-5 Ekim 1993'te yapılan 7. Adana Altın Koza Kültür ve Sanat Festivali Ulusal Film Yanşması'- nda Memduh Ün'ün yönetmenliğini yaptığı "Zıkkımın Kökü" en iyi fılm se- çildi. Memduh Ün. "Zıkkımın'KökiTyle yönetmen. Zuhal Olcay "İki Kadın"la kadın oyuncu. Menderes Samancüar "Zıkkımın Kökü"yle erkek oyuncu. Elif Ind "Zıkkımın Kökü"yle yardımcı kadın oyuncu. Macit Koper "Cazibe Hanun'ın Gündüz Düşleri"yle yardıma erkek oyuncu. Orhan Oğuz "İki KadııTla gö- rüntü yönetmeni. Viadimir Cosma lana"yla erkek oyuncu, Demek Akbağ "Tersine Dünya"yla yardıma kadın oyuncu, Fıkret Hakan "Yalancın yla yardıma erkek oyuncu, Yavuz Turgul, "Göige Oyunu"yia senaryo, Vil- co Vilac "Çıptak"la gö- rüntü yönetmeni, Can Hakgûder "Ay Vakti"- yle özgün müzik ödülle- rine değer görüldüler. Jüri Özel Ödülü Ali öz- genturk'e, Avni Tplunay Halk Jürisi Ödüleri "Amerikalı, Kelebekkr Sonsuza Uçar, Kızılırmak Karakoyun" filmlenne verildi. SİNEMA YAZAR- LARI SEÇV1ELERİ - Geleneksel Sinema Ya- zarlan'nın 1993seçmele- rinde ilk beş sırayı alan fılmleri: 1- Gölge Oyu- nu, 2- Fikrimin Ince Gülü - San Mercedes, 3- tki Kadın, 4- Cazibe Hanım'ın Gündüz Düş- leri, 5- Berlin in Berün. Aynı seçmelerde tlyas Salman "Fikrimin tnce Gülü"yle erkek oyuncu, Serap Aksoy "iki Kadın'ia kadın oyuncu, Tunç Okan "Fikrimin tnce Gülü - San Mer- cedes"le yönetmen, Ya- vuz Turgul "Gölge Oyu- nu"yla senaryocu, Madt Koper "Cazibe Hanım'ın Gündüz Düşleri"yle yardımcı erkek oyuncu, Derya AJabora "Dönersen Islık Çal"la yardıma kadın oyuncu, Ortıan Oğuz "fki Kadın ve Fikrimin tnce Gülü"- yle görünlü yönetmeni, Atilla Özdemi- roğtu "Gölge Oyunu"> la özgün müzikçi seçildiler. IYabancı ödüller DÖNERSEN ISLIK ÇAL - Orhan Oğuz'un yönetmenliğini. Kadri Yur- datap'ın yapımcılığını üstlendiğı "Döner- sen Islık Çal", 93. Venedik Film Şenliği, Europa Cinema 93 Viareggio. Hong Kong İnternational film festivallerine katıldı 5. Cinema Mediterraneen Mont- hurbaşkanlığı Gümüş Plaket Ödülü ka- zandı. Özbekistan'da II. Taşkent Film Festivali'nde ikinci fılm, Gümüş Simung ve en iyi ilk film yönetmeni odüllerini aldı. tKt KADIN - Yönetmenliğini Yavuz özkan'ın yapügı "tki Kadm", 1993 îskenderiye Film Festivali'nde en iyi se- naryo ve Serap Aksoy en iyi kadın oyun- cu odüllerini kazandı. BERIİN IN BERLİN - Geçen yıl çe- kilen Sinan Çetin'in "Berün in Bertin" fıl- minin başoyuncusu Hülya Avşar'a 1993 Moskova Film ŞenliğTnde en iyi kadın oyuncu ödülü verildi. ALTIN ARTEMİS - Sinemamıza yaptığı hizmetlerden dolayı 30 yılbk kadın yönetmenimiz Bilge Olgaç'a, tz- mir Film Festivali tarafından "Aİtın Ar- -" ödülü verildi. ITürk sinemasının - 1993'te yitikkri YAMAN OKAY- Tiyatro, sinema oyuncusu Yaman Okay, 19 Şubat 1993'- te 42 yaşında öldü. Tiyatro yaşamına 1973'te ASTde (Ankara Sanat Tiyatro- su) başlayan Okay, Ydmaz Güney'in is- tegiyle Zeki ökten'in 1978'de yönet- menliğini yaptığı "Sürun filminde oy- nayarak sinemaya girdi. 50'nin üstünde filmde rol alan Yaman Okay'ın başhca yapıtlan: "Gfll Hasan", "Adak", "Bere- ketü Topraklar Üzerinde", "Ydanı öl- dürseter", "At", "Asiye Nasd Kurtulıır", 'Tomruk", "Kırk Metrekare Ahnanya", "Benün Sinemalanm", "Umuda YoJcu- hık", "Fazflet", "Piano Rano Bacaksız", "Denize Hançer DüştiT. Sanatçı "Bere- ketii Topraklar Üzerinden yle 1981de Antalya Film Şenliği'nde yardıma oyuncu ödülünü kazandı. ERTUĞRUL BtLDA - Sinema ve tiyat- ro oyuncusu Ertuğntl BiMa, 28 Nisan 1993'te 78 yaşında öldü. Tiyatroya 1944 yılında giren ve tam 34 yıl sahnede bir oyunculuk serüveru yaşayan Bilda, 1952de "İstanbul Kan Ağlarken" fılmiy- le adını duyurduğu sinemada da belli arahklarla birçok filmde oynadı. "Dûş- man Yollan Kesti". "Sinekü Bakkal", "Balıkçı Güzeu", "Çöpcüler Knüı" film- leriyle tanınan Bilda, Gazanfer özcan'ın "Kuruntu Ailesi'' adh TV dizisinin bo- lümlerinde de önemli roller oynadı. HANDAN ADALI - Yanm yüzyülık tiyatro sinema sanatçısı Handan Adalı. 20 Mayıs 1993'te 71 yaşında öldü. 1942 yılında "Alabanda" revüsünde balerin olarak sanat yaşamına başlayan Adalı. çeşitli özel tiyatrolarda oynadıktan son- ra, 1947'de "Bağda GüT fılmiyle girdiği sinemada önceleri başrolde, sonralan karakter rollerinde büyük başan ka- zandı. Adalı'nm 100'ü aşkın filmi ara- sında "İstikial Madalyası", "Kezban", "Bir Demet Yasemin", "Suttan GeMn" bulunuyor. İZ - Yeşim Ustaoğju'nun ilk yapıtı 'Iz'de Aytaç Arman ve Ismet Ay. sonra ikinci filmi. Kadınla erkek arası- ndaki ilişkilerin tersine döndüğü bir dünyayi anlatan filmin oyunculan Lale Mansur, Demet Akbağ, Rasim öztekin. KIZILIRMAK KARAKOYUN - Muhsin Ertuğrul'un 1946da, Lütfi Ö. Akad'ın 1967de Nazrni Hikmet'in Er- cüment Er takma adıyla yazdığı senar- yosundan çektiği ünlü "Kızılırmak Ka- rakoyun"un üçüncü çevirimi. Tuncer Cücenoğlu'nun senaryosundan Şahin Gök'ün çektiği filmde Berhan Şimşek, Meral Oğuz, Berna Laçin, Yddınm Gen- cer oynuvor. KELEBEKLER SONSUZA UÇAR - Yönetmenliğini Mesut Uçakan'ın yapügı "Kekbekier Sonsuza Uçar" fil- minde. şapka kanununa "muhalefet" ge- rekçesiyle tstiklal Mahkemesi tarafı- ndan idam edilen tskih'pli Aüf Hoca'nın öyküsü anlatıhyor. Oyunculan Ydmaz Zafer, Haluk Kurtoğlu, Gülay Pınarbaşı, Kadir Sarun, Nilüfer Aydan, Baki Ta- mer. HOŞÇAKAL UMUT - Ayla Kuthı'- nun öyküsünden uyarlanan "Hoşçakal Umut", yeni bir yönetmenin, Canan tçöz'ün de ilk yapıtı. Apartman komşu- su Algüz'le Onıç'un aşk ilişkilerini anla- tan filmde Şerif Sezer, Kürşat Alnıaçık oynuyor. 78-92 - Yavuz özkan'ın son çalışması olan "78-92"nin başrolünde, daha önce Erden Kıral'ın "Mavi Sürgün"ünde de rol alan Türk kökenli Macar oyuncu Can Togay oynuyor. Bu yeni oyuncu- nun rol arkadaşı Zuhal Olcay. ŞAHMARAN - Müzik sanatçısı, ya- zar Zülfü Uvaneli'nın "Yer Demir Gök Bakır" ve "Sis" fılmlerinden sonra yö- netmen olarak imzasını attığı üçüncü fil- mi "Şahmaran". Filmin başrollerini Türkan Şoray, Mehmet Balkı, Faruk Pe- ker paylaşıyor. GECE MELEK VE BİZİM ÇO- CUKLAR - Atıf Ydmaz'ın yönetmen- liğini yaptığı son yapıtı "Gece Metek ve Bizim Çocuklar"ın senaryosu Yddınm Türker'in. İzzet Akay'm görüntülediği filmin oyunculan Derya Arbaş, Deniz Türkali. AY VAKTt - Mahinur Ergun'un senaryosumı yazarak yönetmenliğini yaptığı son filmi "Av Vakti", 1993'ün ilginç çaltşmalanndan biri. Zuhal Olcay, Müşfik Kaıter, Füsun Demirel, Serra Yıbnaz Başuca roUeri paylaşıyorlar. nin de panoraması veriliyor. Balıkçı'yı Türk kökenli Macar oyuncu Can Togay, kantocuyu Hanna Sdıyguüa oynuyor. Almanya'da yaşayan Aj'şe Romey, özay Fecfa ile Halil Ergün'ün de önemli rolleri var. "Mavi Sür^n", 30. Antalya Film Şenliği'nde birinci film. Erden Kıral yönetmen odüllerini kazandı. İ Festivaller ve ödüller ANKARA FtLM ŞENLİĞt - 5-14 Mart 1993'te düzenlenen 5. Ankara Film ŞenliğTnde lrfan Tözüm'ün yönet- menliğini yaptığı "Cazibe Hanım'ın Gündüz Düşleri" filmi birinci oldu. Ya- vuz özkan "tki Kadın"la yönetmen, Meral Oğuz "Düş GezgMİeri"yle kadın oyuncu. Dyas Salman "Fikrimin tnce Gülü - San Mercedes"'le erkek oyuncu. Suna Selen "Cazibe Hanım'ın Gfindüz Düşteri"yle yardıma kadın oyuncu, Le- vent Inamr "Ah Gardaşun"la yardıma erkek oyuncu, Macit Koper "Cazibe Hanrnı'm Gündüz Düşlerf'yle senaryo, Orhan Oğuz "Fikrimin İnce Gülü, İki Kadın, Dönersen Islık Çal" filmleriyle görüntü yönetmeni, Münir Nurettin Be- ken "Cazibe Hanım'ın Gündüz Düşleri"- yle özgün müzik odüllerini aldılar. Seçici Kurulu özel Ödülü, Yavuz özkan'ın "tki Kadm" filmine verildi. tSTANBUL FESTtVALt - ECZA- OBAŞI VAKn ÖDÜLÜ - 3-18 Nisan 1993'te yapılan 12. Uluslararası îstanbul Fihn Festivah kapsamındaki Eczaabaşı Vakfı Yılın En İyi Türk Filmi Ödülü'nü Yavuz özkan'ın yönetmenliğini yapügı "tki Kadın" fılmi kazandı. Yavuz Özkan "tki KaduTla yönetmen ödülünü de aldı. Jüri özel Ödülü. trfan Tözüm'ün "Cazibe Hanm'ın Gündüz Düşleri" fıl- "Fıkrimin tnce Gülü - San Mercedes"le özgün müzik odüllerini aldılar. Anakent Belediyesi Ödülü "tki Kadın". Çukuro- va Gazeteciler Cemiyeti Ödülü "Fikri- min tnce Gülü" fılmlerine verildi. Jüri Özel Ödülü'nü "Dönersen Ishk ÇaT fıl- miyle Mevlüt Demirvay aldı. Onur Ödü- lü Erol Taş'ın. ANTALYA FİLM ŞENLtĞt - 30. Antalya Altın Portakal Film ŞenliğTnde En İyi 1. Film "Mavi Sürgün" (Erden Kıral), 2. Film "Gölge Oyunu" (Yavuz Turgul), 3. Film "Yalancı" (Osman Smav) seçildi. Erden Kıral "Mavi Sür- gün'ie yönetmen. Müjde Ar "Yokaı"yla kadın oyuncu, Mehmet Aslantuğ "Ya- pellir - Akdeniz Film Şenliği'nde Genç- İik Ödülü kazandı. ZIKKIMIN KÖKÜ - Memduh Ün'ün, MuzafTer tzgü'nün yapıtından uyar- ladığı "Zıkkımın Kökü", İspanya Astu- rias Film Festivali'nde en iyi yönetmen ödülünü kazandı. Hindistan 8. Odaipur Çocuk ve Gençlik Filmleri Festivah"nde "Golden Elephant-Altm Ffl" ödülü aldı. 93 Tokyo Fikn Festivali'ne katıldı. SÜRGÜN - Mehmet Tannsever'in yö- netmenliğini yaptığı "Sürgün", ABD'de Philadelphia Film Festivali'nde "Featu- re-Uzun Metrajb Ana Fflm" dalında en iyi fihn seçildi. Italya'da 45. Salemo Film Şenliği'nde ikinci fılm, Italya Cum- ZIKKIMIN KÖKÜ - Memduh Ün'ün 1992'de yönetmenliğini yaptığı ve Macit Koper'le senaryosunu yazdığı "Zıkkımın Kökü" de çeşitli film şen- liklerine katıldı. tspanya ve Hindi^an'daki >artşmalarda ödüller kazandı. r eçtiğimizyıllarda önerrüi ölçüde seyirci yitirdiği ve bir bunahm dönemine girdiği bilinen Türk Sineması için, 1993 yılı; yüksünecek, yakınacak, umutsuzluğa kapılacak bir 'yitik dönem' olmadı. ALİ YALAZ - Tiyatro ve sinema sa- natçısı Ali Yalaz, 3 Temmuz 1993'te İzmir'de kalpkıin sonucu 60 yaşında öldü. 1961'de çeşitli özel tiyatrolarda oy- nayan Yalaz. sayısız fıhnde de karakter rolleri üstlendi. Yalaz'ın bazı fılmleri "tsler Kanştı", "Kiralık Katfl", "Canım Kardeşim", "Hababam Smrfı", "Şaka Yapma", "Oh Olsun", "Asiye Nasd Kurtııhn-". ERSUN KAZANÇEL - Sanat yaşa- mına 36 yıl önce tiyatroyla başlayıp sine- mayla sürdüren Ersun KazançeL 24 Ağustos 1993'te 57 yaşında öldü. Önce özel tiyatrolarda, sonra tstanbul Şehir Tiyatrosu'nda oynayan Kazançel, 1957'de "öiümden de Aa" fılmiyle baş- ladığı sinemada 100'ün üstünde fıhnde karakter roUeri oynadı. Bazı fılmleri, "AcıSevda",'KelebekIerÇiftUçar","Ya- ralı Kartal", "Şoför Nebahat. ORHAN ERÇtN - 50 yıl önce tiyat- roya, 40 yıl önce de sinemaya başlayan oyuncu, senaryocu, yönetmen Orhan Erçin, 21 Ağustos 1993'te Ankara'da 67 yaşında öldü. Çeşitli özel tiyatrolarda oyunculuk. yöneticilik yapan, sonra şe- hır tiyatrosunda çahşan Erçin, 195O'de "Mezanmı Taştan Oyun" filmindeki Çeto rolüyle ün kazandı. Yönetmenliğj- ni de yaptığı bazı fılmleri "Çeto Salak Milyoner", 'Şaban Çingenekr Arasında', "öhTm Saati". NURAY OĞUZ - Yönetmen ve gö- rüntü yönetmeni Orhan Oğuz'un eşi, aynı zamanda "Herşeye Rağmen", "Üçüncü Göz", "tki Başiı Dev" ve "Ma- oisa Tarzanı" fihnlerinin senaryo yazan Nuray Oğuz, 39 yaşında öldü. Oğuz "Dö- nersen Ishk Çal" fılminin de senaryo danışmanhğmı yapmışü. NURt KIRGEÇ - Sinemamızda daha çok senaryo yazan olarak tanınan Nuri Kırgeç, 22 Eylül 1993'te öldü. Kırgeç, oyunculuk da yapmışü. ZtHNt RONA - Şehir tiyatrosu emekli sanatçılanndan Zihni Rona, 13 Arahk 1993'te 85 yaşında öldü. İlk kez 1927'de Dariilbedayi'de sahneye çıkan ve birçok oyunda rol alan Zihni Rona, bazı filmlerde de oynadı. HULUSt KENTMEN - 1993ün son kaybı 20 arahkta Hulusi Kentmen oldu. Deniz astsubayhğından geldiği sanat ya- şamında 1938'de "Hisse-i Şayia" oyu- nuyla tiyatroya, 1940'ta da "Sürtük" fıl- miyle sinemaya başlayan Kentmen, 500 dolayında filmde karakter rolleri oy- nayıp. "baba" kişiliğiyle büyük üne ka- vuştu ve halkla bütünleşti.Bazı filmleri, "Senede Bir Gün", "Ayşedk", "Hayat Bayram Oba", "Minik Serçe", 'Kûçük Haıumefeodi".. DUŞUNCEYE SAYGI MEMET FUAT Sevgiyi Yaşatmak "Türkiye'de toplumsal kirlenmenin, siyasal yozlaş- manın önlenebilmesi için her alanda kadınlann, üstelik de erkekleşmemiş, erkek gibi davranmaya özenmeyen kadınlann öne çıkması gerekiyor," demiştik... Feministlik mi? Kesinlikle değil... Nerdeyse sevgiyi öldürmek için ör- gütlendiği söylenebilecek bir düzende, sevgiyi yaşat- manın yollarını ararken varılan birdüşünce... Bütün kadınlar iyidir, bütün erkekler kötüdür gibi bir genelleme yapılamaz. Erkeklerin toplumlara egemen olmalarını sağlayan "güç, şiddet, acımasızlık", kadın- larda da görülebiliyor. llle kas gücü gerekmez, başka yöntemleri de var bu işin. Kadınlar da sırastnda baskı- dan,şiddetten,acımasızlıktanyanaolabiliyorlar. "Erkek- leşmemiş, erkekler gibi davranmaya özenmeyen kadın- lar" dememem o yüzden... Soru şu: Düşman bellediği kimselerin ölümü karşısında bile "Herkesin anası var, "diye üzüntü duyabilme yüceliğine nasıl ulaşılacak? Kim taşıyacak bizi oralara? Kim yaşa- tacak karşılıksız sevgiyi?.. ._ - Erkekler değil de, kadınlar mı? - Evet, erkekler değil de, kadınlar... Nasıl bitirmiştik o yazıyı: "Isterseniz, 'kadınlar' yerine 'analar' diyelim..." Kadınlann üstünlüğü işte bundan kaynaklanıyor, ana olabilmelerinden... Analık duygusunu, yani karşılıksız sevgiyi yaşayabilmelerinden... Anamalcı düzen karşılıksız sevgi diye bir şey tanımı- yor, her şeyi olduğu gibi, sevgiyi deçıkar ilişkileri çerçe- vesinde üretiyor. ömekse günümüzde şöyle bir öyküyekimseyi inandı- ramazsınız: Adam, bir başkasına aşık olan kadına öyle- sine büyük bir sevgi duyuyormuş ki, onun âşık olduğu adama kavuşması için elinden geleni yapmış. Eski kültürlerde görülen kendini bütünün bir parçası sayma, birtikte yaşama, birlikte çalışma, ortak bir geç- mişten gelmenin bilinciyle ortak bir geleceğe yönelme özlemi yok anamalcı düzenin insanında. Anamalcı düzenin insanı kendi ayakları üzerinde dur- mak zorunda olan bir birey. Çıkarcılığı aşabildiği tek alan, "anababaçocuklar'danoluşanküçücükaileorta- mı... Bu alan dışında her yerde çıkarlarını kollaması, emeğini satmaktan başkalarının emeğini sömürmeye kadar, her alışverişte.uyanık olması gerekiyor. Düzen dayatıyor ona bunu. Yoksa ayakta kalamaz. Çıkarcılık- tan en çok uzaklaşılan aile ortamlarında bile birtakım ince hesaplar yapılmadığını kimse söyleyemez. Ortak kaygılarla dayanışma içinde yaşayan bireyleri düşünelim: Karşılıksız sevgiyi acaba sınıfsal ilişkilerde bulabilir miyiz? örnekse işçiler işverenlerle savaşımla- rında birlikte eylem yapmanın yarattığı bir kardeşlik ha- vası içindedirler. Ama bu da temelde bir çıkar ilişkisidir. Haklarını ararken, başka bir söyleyişle çıkarlarını korur- ken birbirlerine yakınlık duyarlar. Çıkar ilişkileri çerçevesinde üretilen sevgi ister iste- mez yüzeyde kalan bir sevgidir. Derinliği, güvenilirliği, dolayısıyla gücü, yönlendiriciliği olmayan bir sevgi... In- sanlardaki sevgi gereksinimine anamalcı düzen ancak böyle karşılık verebiliyor. Bu bir aldatmacadır. Nerdeyse sevgiyi öldürmek için örgütlendiği söylene- bilecek bir düzende, yüzeysel sevgiyle üstü örtülüp yok edilen gerçek sevgi, başka bir söyleyişle "karşılıksız sevgi" nasıl yaşatılacak, nasıl geleceğe taşınabilecek? Kanımca; anamala düzenin çıkarctl^a ezdiremadiği bir tek karşılıkstz seyg/"kaynağı kaldi: Analar... Onlâr, her zaman olduğu gibi, bugün de çocuklarını hiçbir kar- şılık beklemeden seviyor, analık duygusuyla yüceliyor, kendilerini aşıp, "herkesin anası var,"diyebiliyorlar. Sağa sola çekmeden, bu konu üzerinde önemle durup düşünmenizi isterdim... Ayşe TakıGalerisVndeikitisergi Kültür Servisi - Ayşe Takı Galerisi'nde bir tekstil, bir de seramik sanatçısının yapıtlan sergileniyor. Seramik sanatçısı Semra Ongan'ın Türkiye'deki bu ikinci sergisi. 1983'te Avustralya'da Gold Coast TAFE College'dan "Studio Ceramics" diploması alan Ongan, şu anda ODTÜ Endüstriyel Tasanm Bölümü'nde Seramik Forrn konusunda öğretim görevliliği yapıyor. Serginin ikinci sanatçısı ise Hollandalı Elske Straatsma. Vivaldi Cafe-Bar'da edebiyat Kültür Servisi - Şair ve yazar Zühtü Bayar, Beyoğlu Büyükparmakkapı soİcakta yeni açılan "Vivaldi Cafe-Bar"da edebiyat söyleşilerine başhyor. Her çarşamba gecesi saat 20.30'da yapılacak söyleşilere Türk edebiyatırun tanınrruş imzalan katılacak. Bayar, bu programlarda edebiyatçılara sanatlanru açıklamaya yönelik sorular yöneltecek, yorumlarda bulunarak anektodlaranlatacak. İlki 12 ocak çarşamba gecesi gerçekleştirilecek olan programa. ileriki tarihlerde MuzafTer Buyrukçu, Şükran Kurdakul, Attila Özkınmlı. Orhan Alkaya ve Küçük Iskender gibi isimler kaülacak. Kemal Özer'inyenişiir kitabı KültürServisi - Kemal Özer'in bütün yapıtlannı yayımlamak üzere kurulan Yordam Kitaplan dizisinde ozanın son kitabı "Bir Adı Gurbet" de yayımlandı. Son kitabmda Kemal Özer. kimliklerinden dolayı aşağılanan. ikinci sınıf sayılan. susturulmaya, sınırdışı edihneye, hatta yok edihneye çalışılan insanlann şiirlerini söylüyor. Şiir dahnda venlen 1993 Ferit Oğuz Bayır Düşün ve Sanat ödülü'nü kazanmış olan "Bir Adı Gurbet", dört bölümden oluşuyor. Yedinci Adam adh ilk bölümde "Onlar ordadır. ama onlan kimse görmemektedir" denilen yabancı işçiler; Göçe Zorlanan adh ikinci bölümde kimhkleri. adlan değiştirihnek istenen, bu yüzden yurtlanndan sürgün edilen insanlar; Bosnah Çocuklar Güncesi adh üçüncü bölümde kimliklerinden dolayı savaşa ve ölüme sürüklenenler; Görüş Günü Konuşması adh son bölümde ise ana dilleriyle konuşması yasaklanan bir ana/oğulun engel tanımayan direnişi dile getiriliyor. Kitap, bütün bu sorgulamayı bir soruyla özetliyor. "Kimin yüreği bölünmeden kalabihr/ yeryüzü gurbete dönüştüğü zaman?" AÇIKLAMA - Sayfalanmızda çeşith sanat dallannda yılhk değerlendirmelere yer verdiğimiz için, bu haftaki Cevat Çapan'm ŞİİR ATLASI ve pazar günü Onat Kutlar'ın GÜNDEMDEKİ SANATÇI sayfalannı önümüzdeki hafta yayımlayacağız.