Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3AĞUSTOS1993SALI DIŞ HABERLER ÇetinAvrupa turunaçıkıyor • ANKARA*(AA) - Dışişleri Bakanı Hikmet Çetın'in de dahil olduğu İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) Temas Grubu'nun Bosna Hersek konusundaki İKÖ eylem planı çerçevesindeki ginşimleri bugün başlayacak Heyetilk aşamada Londra. Paris ve Cenevre'yi ziyaret ederek yetkihlerle görüşmelerde bulunacak. Temaslara Türkiye'nin yanı sıra Pakıstan, Senegal ve Tunus dışişleri bakanlan ile İKÖ Genel Sekreteri Hamid El Gabid'in de katılacağı öğrenildi. Aynnülan henüz açıklanmayan programa göre heyet üyelerinin Fransa Dışişleri Bakanı Alain Juppe ve Ingiltere Dışişleri Bakanı Douglas Hurd ile görüşmeleri kesinleşti. Eroğlu:Tüpkiye garantimiz • LEFKOŞA (AA) - KKTC Başbakanı Derviş Eroğlu "Anavatanımızın ve Türk Silahlı Kuvvetlen'nin Kıbns'taki varlığı bizim en büyük garanümızdir" dedi. Kıbns Türk Banş Kuvvetlen Komutanı Korgeneral Hasan Kundakçı'nın veda ziyareti nedeniyle olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu toplantısında konuşan Eroğlu, KKTC Güvenlik Kuvvetlen ile Kıbns Türk Banş Kuvvetleri'nin ülke savunmasında devamlı görevdeolacağının inancı içensınde olduklannı söyledi. Nadir Atina'yı karıştırdı • ATtNA (AA) - Kıbnsb Türk işadamı Asil Nadir'm, İngiliz Sunday Mail gazetesınde vayımlanan demeci, Atina'yı kanştırdı. Nadır'in demecinde, ABD Dışişleri Bakanlığı Kıbns özel Koordinatörü Nebon Ledskynın kendısinden KKTC Cumhurbaşkanı olmasını ıstediğini söylemesi Yunan başkentinde büyük ilgi uyandırdı. Asil Nadır'in söz konusu demeci dünkü Yunan gazetelerinin tümünde genış şekılde yer aldı. Etnos gazetesi. Nadir'in demecini "Türkiye'nin Koskotas'ı Denktaş'myerini alacak" başlığıy la verirken Apoyevmatini gazetesi "Büyük sahtekarı başkan yapıyorlar" şekiınde verdi. dognu•TUNUS (AA)-Tunus Devlet Başkanı Zeynelabidin Bin AJi. 1994 mart aymda yapılacak parlamento seçimleriyle çoğulcu demokratik sısteme geçileceğini açıkladı. Bin Ali, iktidardaki Demokratik Anayasal Birlik'in (RCD) 5. kongresi sonunda yaptığı konuşmada, çoğulcu sisteme geçilmesinm kendi karan olduğunu vurguladı Devlet Başkanbğı görevının yanı sıra RCD'nin de başkanı olan Bin Ali, bu yılın başında yaptığı açıklamada, genellıkle ılımlı partilerden oluşan muhalefetteki yasal partilenn de parlamentoda temsil edilmesini sağlamak amacıyla seçim yasasında değişiİdik yapılacağmı vaat etmişti. GûvenlikKonseyi BaşkanlığıABD'de • NEW YORK (AA) - BM Güvenlik Konseyi Dönem Başkanlığı ağustos ayında ABD'ye geçti. Güvenbk Konseyi Dönem Başkanlığı çahşmalannı ABD adına BM Dairni Temsilcisi Büyükelçi Bayan Madeleine AJbright yürütecek. Geçen ay konsey döpern başkanlığmı İngiltere adına daimi temsilci Sir David Hannay yürütmüştü. 5 daimi üyesi bulunan 15 üyeü Güvenlik Konseyi'nin dönem başkanlığı heray alfabetik sıraya göre değişiyor. _ BM'den Iran'a övgü • TAHRAN (AA)-BM Mülteciler Yüksek Komitesi Pieıre Jambor, İran'ın Afgan mültecilere yaptığı yardımı övdü. IRNA'nınhaberine göreJambor, mültecilerin hayat koşullannı incelemek için bulunduğu Mazenderan eyaletinde ajans muhabirine verdiği demeçte. BM Mülteciler Yüksek Komıserliği'nin (UNCHR) geçen on yıl içinde Afganistanlı mülteciler için yaptığı 250 mılyon dolar tutanndaki yardımının bu rehineJerden milyonlarcasını yıllarca banndıran İran'ın yardımlan karşısında ancak ek katkı sayılabileceğini sövledi. İran K.Afrika'da Mısır, Cezayir ve Tunus'ta şeriat yanlılanıu destekleverek fslami devrim propagandası yapıyor. Ancak Şü-Sûnni çekişmesinden uzak duruyor. TahranIslaııuterörlebesliyorDış Haberler Servisi - Fransız Le Fi- garo gazetesi, İran'ın İslam dünyasına Humeyni rejımini ihraç etmek için bir- çok ülİcede terorizmı desteklediğini yaz- Gazete, İran ile Suudi Arabistan'ın Kuzey Afrika ülkelen, Ortadoğu ve Or- ta Asya ülkelennde etki alanlannı geniş- letmek için mücadelc verdiklerini. bu çekişmede Sunye'nın İran'ın yanında yer aldığını belirtti. Haberde şu görüşle- re yer verildi: İran'ın amacı, İslam dünyasına Hu- meynı'nin devrimının zaferini yaşat- mak. Ancak İran bu amacına ulaşmak için İslami terörü desteklerken kendi varlığını ortaya koymamaya caba gös- teriyor. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Müba- rek, nisan ayında Fransız Le Fıgaro ga- zetesınin yaptığı söyleşide. ülkede şe- riatçı düzenı getırmek amacıyla yükse- ien terorizmin İran destekli olduğunu söylemişti: "İslami terörün kaynağı Su- dan'dır. Sudan'ın arkasında ise her za- m*n İran vardır." Son aylarda İran-Sudan bağlantısı daha açık bır biçimde görülmeye başla- dı. Mısırlı Kör İmam adıyla anılan Şeyh Abdülrahman. 1990 yılında Sudandan ABD'yegitmışti. Dünya Ticaret Merkezi'ne bomba koyan teröristlerin Şeyh Abdülrah- man'ın etkisi altında kaldıklan iddia edibyor. Yakalanan sekiz teröristten beşi Sudan pasaportu taşıyordu. Sudan. İran için iyi bir üs oluşturu- yor. 1989 yılında bu ülke İslam cumhu- riyeti rejimini benımsedikten sonra İran'la ibşkileri gelişti. Körfez Savaşı sı- rasında Sudan'ın Saddam Hüseyinı desteklemesi Arap dünyasından dışlan- Kronoloji Irak40 günde pesetti Dış Haberler Servisi - Körfez krizinin üçüncü yılı doldu. Üç yıl önce Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle başlayan gelişmeler şöyle sıralanıyor: 2 Ağustos 1990: Irak. Kuveyt'i işgal ettı. 6 Ağustos 1990: BM, Irak'a yaptınm karan aldı. 28 Ağustos 1990: Irak, Kuveyt'i ilhak ettığini açıkladı. 29Kasım 1990: BM Güvenhk Konseyi, 15 ocak tarihine kadar Kuveyt'ten çekilmediği takdirde Irak'a karşı güç kullanılmasını onayladı. 8Ocak 1991: ABD Dışişleri Bakanı James Baker, Cenevre'de Irak Dışişleri Bakanı Tank Aziz'le görüştü. 17 Ocak 1991 :ABDnin öncülüğündekı müttefik kuvvetler, BM Güvenlik Konseyi'nin Kuveyt'ten çekilmesi için Irak'a tanıdığı sürenin dolmasının ardından Irak'a hava akını dÜ2enlediler. Irak, Suudi Arabistan ve İsrail'e füze fırlatarak misillemede bulundu. 15şubat: Irak. Kuvyet'ten çekilmek için bazı koşullar öne sürdü. 24Şubat 1991: Müttefikler. Kuveyt'i kurtarmaya yönelik kara harekatına başladılar. 28Şubat 1991: Irak birlıklerinı ağır bir yenilgiye uğratarak geri çekılmeye zorlayan müttefikler. Kuveyt'ı tamamen kurtardı. Irak. ateşkcs ilan etti. Savaş sırasınca müttefik kuvvctlcnn 200'den fazla kayıp \erdiğı bildirildı Irak'ınkayıplannın isc 100 bin dolayında olduğu sanılıyor. zbekıstan TacikistanV _ / > • Afgantatan İran. İslam devrimini Orta Asya'dan Kuzey Afrika'y a kadar birçok Müslüman ülkeye yaymaya çalışırken Suudi Arabistan ile rekabet ediy or. Her iki ülke para ye çeşitli >ardımlar vaparak bu ülkeleri kendi etki aianlan içine çekmek istiyor. İran'ın başlıca hedefi Mısır. İran. Mısır"da İslam cumhuriyeti kurulmasıyla Su- udi Arabistan'a karşı güçlü bir müttefik bulmayı umuyor. masına neden oldu. Suudi Arabistan'ın yardımlan kesmesı üzerine Sudan'a yardım eden ülke olarak yalnızca İran kaldı. İran. ilk hedef olarak Mısır'ı görüyor. 55 milyon nüfusuyla Arap dünyasının doğal İıden olan Mısır. bugün güç bır dönemden geçiyor. Ekonomık sıkıntı- lar. Mısır'da şeriat isteklerinin güçlü bır biçimde dıle getirilmesine olanak tanı- yor. İran. bu ülke İslam cumhunyetıne dönerse başlıca rakipleri Irak ve Suudi Arabistan ka,rşısında güçlü bır müttefik bulmayı umuyor. İran, Kuzey Afnka'da Mısır'dan son- ra Cezavır ve Tunus'ıa etkınlik gösteri- yor. Ancak İranın propagandacılannın zayıf olduklan bır nokta var: Mezhep farklılığı. İran, bu Şii-Sünnı çekişmesin- den uzak durmaya ve Şıi mezhcbinden olduğunu gjzlemeye çalışıyor. Çünkü her yerde Suudi Arabistan ile mücadele etmek zorunda kalıyor. Suudiler. Müslüman ülkelerde etkıle- nnı açık bır biçimde hısşettırivorlar. Su- udi Arabistan'da bir İslam devrimini engellemek için şenatçılann desteğini satın alıyorlar. Bir uzman Suudi Arabistan'ın haraç ödergıbiparadağıttığınısövlüyor:"Bun- dan 15 yıl önce Suriye'ye para verip bu- nun karşüığında prenslerinin öldüniune- mesini istiyorlardı. Ancak Surneliler. ye- terli sayıda prens öldürerek Suudilerin para ödemeye de>am etmelerini sağladı" dı\ or. Suudıler. Kahıre'de dıspanserler. Af- nka'da dıni okullann açılması. Ceza- yir'de kültür merkezleri, Avrupa'da ca- miler açılması için mılyonlarca dolar verdı. Örneğın Tacikistan'ın başkenti Du- şanbe'ye Suudi Arabistan'dan gelen ar- mağanlar arasında >uzlerce Kuran ve birkaç bilgisayar bulunuyor. İslam dünyasında etki göstermek için İranhlann olanaklan çok daha az. An- cak en büyük sılahlan kokuşmuş iktı- darlar karşısında ezilen halkın tepkile- nnden yararlanmak. Kuveyt-Irak sınınndan kaçan Iraklı mülteciler yiyecek ve su alabiunek için ABD karargahı önünde sıraya giriyordu. Irak'ın Kuveyt'i işgalinden 3 yıl sonra Bağdat'ta halk ambargo altında eziliyor Saddam: Sa\aşlaıuı anası sürüyor BAĞDAT (AA) - Irak Devlet Başkanı Saddam Hüsevin "3 yıl önce meydana gelen olaylann artık anılarda kaldığım" söyledi. Saddam Hüseyin, Körfez krizinin başla- masına yol açan Kuveyt'in işgalinin 3. yıl- dönümü dolajisıyla önceki gün yaptığı açı- klamada "Her şey onarılabilir, önemli olan Irak'ın ayakta kaimış olmasıdır" dedı. "Saraşlann anasının" sürdüğünü ve am- bargonun hala uygulanmakta olduğunu hatırlatan Saddam ancak içinde bulunulan güçlüklerin "sonsuza kadar" devam etme- yeceğini söyledi ve "Her şeyin çaresi bulu- nur, yeter ki ülke ayakta olsun ve insan- lanmız morallerini ve inançlarını yirirmesin- ler"dı>ekonuştu. Irak Devlet Başkanı, resmi INA ajansın- dan yayımlanan açıklamasında a>nca me- mur ve askerlerin maaşlannın endekslere göre ayarlanacağmı. sosyal yardımlann artunlacağını ve halkın gıda ıhtivacının da- ha iyi karşılanacağını müjdeledı ve "Bağ- dat'uı anahtarı Bağdatldann elinde kala- caktır. Her ulus. geleceğinin anabtarlarını kendi elinde tutsun ve insanlık birbirine sal- dırmadan banş ve güvenlik içinde yaşasın" dedı. Hayatta kalma mücadelesi Birleşmiş Milletler'in ağır tican ambar- gosu altındaki Irak, Kuveyt'ı işgalinin be- delini üçüncü yıldönümünde giderek daha ağır koşullarda yaşıyor. Amerikan Asso- ciated Press Ajansı'nın değerlendırmesine göre "Bir zamanlann sağlam toplıun yapı- sı" çöküyor. Körfez krizi ve savaşıyla bir- lıkte ABD öncülüğünde başlatılan yaptı- nmlar, her gün Irak halkına daha çok ısdırap verir hale geliyor. Yasa, düzcn, acı- masız uygulamalara karşın çöküş içinde bulunuyor. Her toplum katmanı ayn biçimlerde ama yine de ekonomi temelinde benzer dertleri vaşamakta. Elit kesimın içinde bu- lunduğu duruma örnek vermek gerekirse. Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'ın büyük oğlu Uday'ın başlattığı bır uygulama akla gelıvor. Üday'ın fıkriyle düğünlerde "milyarlann saçıldiğı" "Bağdat Avcılar Kulübü'nde" perşembegünleri [oplu düğün törenleri dü- zenleniyor. Gerekçe açık: Başta şeker ol- mak üzere gıda malzemelerinde görülen kıthk Fiyatlarda yüzde 6 bin artış Yedek parça sıkıntısı had safhada. Kam- yonlar kullanılamadığından. tanm ürünle- rini taşımada motor gücünü cşeklcr, deve- ler üstlenıyor Yiyecek fıyatlannın artı^ı Kuveyt'in işgal edıldiğı 2 Ağustos 1990'-. dan bu yana etiketlere şu şcküde bindi: Yüzde 6 bin artış. SANBERK TAHRAN'A GİTTİ İran'aharekîtt sözkonusudeğil LALE SARIİBRAHtMOĞLU ANKARA - Dışişleri Bakan- lığı Müsteşan Ozdem San- berk'in dün başlayan İran gezi- sindeki temaslannın sonuçlan- na göre iki ülke ilişkilerinin yenıden değerlendırileceği, an- cak dramatik bir karar alı- nmasının beklenmediğı kayde- dildi. Dışişleri Bakanlığı Müs- teşan Büyükelçi Özdem San- berk 3 günlük bir ziyaret amacıyla Tahran'a gitti. Bilgiler aktanlmıştı Sanberk'in İran'ı ziyaretı, Türkiye'nin 23-25 temmuz ta- rihleri arasında iki ülke arasın- da Ankara'da yapılan sınır gü- venb'ği alt komıte toplantıla- nnda İran'ı topraklannda PKK terönstlenni banndır- makla suçlayarak elindeki is- tıhbari bilgıleri İran tarafına ıletmesinin ardından gerçek- leşiyor. İran'a sınır ötesi ope- rasyonun, alt komıte toplantı- lannda gündeme gclmediğini ve Sanberk'in temaslan sırası- nda da gündeme gelmesinin beklenmediğını söyleyen dip- lomatik kaynaklar, böyle bır harekatın İran'ın da Türkiye"- de benzer operasyon yapması hakkını doğuracağını hatı- rlattılar. İran Büyükelçibği Basın Müşaviri Sait Harrazi, Cum- huriyet'in bir sorusu üzerine alt komite toplantılannda, İran tarafının Türk tarafına "İran topraklannda PKK hare- ketlenmelerinden kuşku duydu- ğunuz an. gelin birükte incele- me yapahın" önerisıni götür- düğünü söyledi. Iran'ın daha önceki top- lantılarda getirdığj bu önenyi bır kez daha yinelediğını doğ- rulayan diplomaük kaynaklar, ancak Türkiye'nin bu öneriyi sonuç verecek bir çözüm ola- rak görmedığini söylediler. îran'ın yalanlamasına rağ- men Türkiye'nin bu ülke top- raklannda PKK mevcudiyeti- ne inandığını belirten diploma- tik kaynakJar. burada önenüi olanın İran'a Türkiye'nin bu iddiasmı kanıtlaması ol- madığını. çünkü İran'ın ın- karcı politikasını sürdürdüğü- nü aktardılar. Diplomatik kaynaklar yapılması gereke- nın. bu ülke topraklanndaki PKK faaliyetlerinı yok etmek için çaba harcamak olduğunu kaydettiler. Diplomatik kaynaklar, Tür- kiye'nin topraklannda PKK'- yı banndırdığı uyansına karşılık İran'ın da aynı şekilde Ankara'yı, İran Kürdistan De- mokratik Partisi ile Halkın Mücahitlerinin faaliyetlerine izin verdiği suçlamasını ge- tirdiğını de hatırlatıyorlar. Sanberk'in, İranb meslek- taşı ile görüşmesı sırasında İran tarafına "Beili ki iki ülke suımnda bcrtakım problemler var, bu problemleri alt komite mekanizması çözmeye yetmi- yor. Bu işlerle ilgili daha üst dü- zeyde meşgul olun, siyasi irade- nizi kullanın" mesajınLİletmesı beklenıyor. Diplomatik kaynaklar İran ile ilişkjlerde şu aşamada bir sertleşmenin de söz konusu ol- madığını bebrtiyorlar. DIŞ BASIN THE^I^TIMES Saraybosııa ve Cenevre planı Saraybosna. Cenevre'de alınan kararlan nasıl karşılayacağını bilemiyor. Ama löaykuşatmaardından bıle, Bosna Hersek'in çok ulusluçok kültürlü yapısından vazgeçmeleri kolay değal. Cuma günkü kararlar nasıl uygulanacak? İzzetbegoviç. anlaşmaya yanaşıyo,r ama kendisinı eleştırenler deçok. Anlaşmanın, Bosna'yı satmak anlamma geldiğini söylüyorlar. Batılı devletlerin güvencesi olmadan bu anlaşmanın. Bosna'yı Sırp ve Hırvatlararasmda bölrnek anlamma geldiğini savunanler var. Öte y andan, Cenevre anlaşmasının nasıl uygulanacağı da ayn bir soru ışareü. Bosna hükümetinin, Bosna'da çarpışan kuvvetleri üzerinde denetimi var mı? Hırvatlara karşı çarpışanlara "göcmen taburian" deniliyor. Bunlar, evlerinden zorla çıkartılan, etnik temizliğe uğramış olanlar. Eski evlerinı yeniden almak ıstiyorlar. Göçmen taburlannın, Saray bosna'dan yönelecek emırlere uyacağını düşünen yok. Cenevre'de anlaşmaya vanldığından beri Bosna'nın orta kesiminde çatışmalar daha da şiddetlendi. Bosna'nın nasıl bölüneceğı. cephenin nereden geçeceğine bağlı. Ancak istıhbarat raporlan, Sırplann Saraybosna'yı alacak kadar güçleri olduğunu göstenyor. Amenkan yönetımi, bu oiduğu takdirde, NATO ve BM'nin saygınbğının onanlamayacak ölçüde zedeleneceği görüşünde. Saraybosna yöresindeki Sırp mevzilerinin NATO şemsiyesi alünda bombalanması aıtık gündemde. İngiltere ve Fransa, plana karşı çıküklan halde BM ınsani yardım operasyonlan veBM banşgücünü korumak amaayla Amerikan yönetimi. onlann da onayını sağladı. (2 ağustos) Frankfurter Allgemeine Islamcılara iktidar yolu Hükümet din özgürlüğünden yana gibi gözüküyor, ama oy kazanmak için kökten dincilerle flöft ediyor. Müslüman fanatikler, daha şimdiden geniş bir gayri resmi nüfuza sahlpler. Merkezlerini, 1980'li yıllarda din işleri için kunılan ve diğer bakanlıklardan daha fazla harca_yacak parası olan Diyanet işleri oluşturuyor. Aziz Nesin bu insanlann. zamanı gelincedışa karşı polıtik bir maske olarak kullandıklan hükümetten kurtulacaklan görüşünde. O gün gelince ülke yöneticilerinden hiçbiri kravat takamayacak. Türkiye'de son 20 yıldır Sünnı Müslümanlar ve Aleviler arasında giderek açılan bir uçurumvar. 1978'de Sıvas. Çorum ve K. Maraş'ta yüzlerce Alevi lınçedildı. Sıvas çatışmasıda giderek daha belirginleşen bu bölünmenin yeni bir kanıtı. Bu anlaşmazbğın bırde parti politikası bakımından boyutu var. Aleviler, kendi inançlannı daha korkusuzca korumalannın yalnız laik devlet içinde olacağını bildiklen için laıklikten yanalar. AJziz Nesin gibi tanınmış kişileri, kendi dostlan olarak görüyorlar. Ancak kökten dincilerin ne yana yol alacağını önceden saptamak kolay değil. Hükümetin pasifliği ortada. Boyutlannı anlamak bazen olanaksız. İstanbul'da bulunduğum sırada gördüğüm gazetelerin birinci sayfasında şu haberyazdı: Türkiye'nin en zengin adamlanndan biri. Aziz Nesin'i öldürene 250 bin dolar armağan edeceğini duyuruyordu. Adam gaaetelerdeaçık adı ve fotoğrafıyja yer aldı. Bildiğim kadanyla hala serbest olarak dolaşıyor! (1 Ağustos)