Katalog

Cumhuriyet70. Y1SAYI24772 S A N A T K U L T U R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 3AĞUST0S1993SAU Türkiye'de yetki karmaşası ve tam yetkili kuru eksikliği,çevre koruma proelerinin başansını olumsuz etkiliyor Caretta Caretta'lann korunma projesi uzatılıyor DALYAN-KÖY CEĞİZ-ANKA- RA (AA) - Kamuoyunda, daha zı- yade "Caretta Caretta" cınsı denız İcaplumbağalannın korunması ola- rak bıhnen. Turk-Alman ışbırhğm- dekı "Köyceğiz-Dalyan Çevre ve Ta- biatın Korunması" projesının suresı uç yıluzaübyor Kapadokya'da yapılan Çev re Ba- kanlığı'na bağlı Ozel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı (ÖÇKK) ve Al- man Teknık Işbırhğı Kuruluşu (GTZ) uzmanlannın çalışma grubu \e planlama toplantısında. 26 Ekım 1990 tanhınden bu yana yurutülen bu projenın. 1996 yıb Ekım ayına kadar, uç yıl daha uzatılması ıçın her ıkı hukümetın ılgılı mercılerıne teklıf goturulmesı kararlaşünldı Projenın uç yıl uzatılması konu- sunda kesın karann Turk-Alman hükumetlen arasında. kasım ayında >apılacak teknık ışbırlığıne ılışkın goruşmelerde venlmesı beklenıyor Lzatılma kabul edılırse, projenın ıkına safhası ıçın Alman tarafının 3 mılyon mark katkıda bulunması. Türk tarafının da bu mıktara yakın kavnak tahsıs etmesı beklenıyor Projenın. Ekım 1990-9 S donemıru kapsavan 3 mılyon Alman Marklık tutannın 500 bın marklık kısmını Türk tarafı taahhut etmıştı Turk ta- rafı bu proje ıçın 2 mıh on mark har- cayınca. proje tutan 5 mılvon mar- ka çıkmıştı Türkiye'de Dalyan-Koyceğız çevre korunmasına ılışkın projeye teknık yardım ve kredı desteğı veren Alman Teknık Işbırbğı Kurumu GTZ\edığerAlman>etkılı ler. "Tür- kiye'de çevre korunması konusunda yetki karmaşasının bulunması, bu alanda guçlıi ve tam yetkili kunım eksiküğinin, projenın başansını olumsuz etkilediği" goruşunu sa- vundular Alman BüyükelçılığYnce ozel çev- re koruma bölgelenne dûzenlenen bır haftalık gezı sırasında bılgı veren Alman yetkılıler, Turkıyede çevre korunmasında. çok sayıda kamu kuruluşu ıle yerel yönetımlenn go- rev ve vetkı alanlannın çakıştığını ve P,rojenin üç yıl uzatılması konusunda kesin karann Türk-Alman hükümetleri arasında kasım ayında yapılacak teknik işbirliğine ilişkin goruşmelerde verilmesi bekleniyor. bu alana çok sayıda kurum ve kuru- luşun kanştığmı soyledıler Yetkılı- ler, "Türkiye'de Çevre Bakanlığı'nın mazisinin çok yeni oluşu ve yetkileri- nin arttırılıp gıiçlendirilmemesi, taşra teşkilatlanmasının henuz tamamla- namamasının da, çevre korumada so- runlar. pürüzler yarattığı" kanı- sındalar Alman yetkıbler. "Dalyan-Köyce- ğiz çevre koruma projesinde Türk ta- rafında. idari binmler arasında ko- ordinasyonun çok uzun zaman alma- sı ve gecikmeler olmasuıdan" şıkavet ettıler Özel Çevre Koruma Kuru- mu'nun (ÖÇKK), bu projede uy- gulaması gereken kararlarve ızleye- ceğı yolda bırtakım sorunlarla karşılaşüğını vurgulayan yetkılıler, bu projenın ıkıncı safhasmda, ÖÇKK'nın gebştınhp güçlendınl- mesı ve etkm hale getınlmesı, bunun ıçın Almanya'dakı uzman kuruhış- larla ışbırhğıne gıdılmesını ıstedıler Özel çevre bolgelenne dûzenlenen gezı sonunda, Alman Teknık İşbırlı- ğı (GTZ) ıle yürutûlen Koyceğız- Dalvan projesının Ekım 1990-93 dönemını kapsayan ılk safhasındakı sorunlan belırlemek uzere. Kapa- dokya'da. "Hedef saptayıcı proje planlaması" konulu bır toplantı ya- pıldı Toplantıda, bu proje çerçeve- sınde çevre korunmasındakı sorun- lar şöyle dıle getınldı Çevre kavramı "- İlgili kurum ve kuruluşlar ara- sında görev te yetki dağılımında açıklık mevcut değil, çatışmalar var. Yerel )Önetinder sorumluluklannı yerine getirmiyor. Çevre alryapı (ka- nalizasy on, çöp ve içme suyu) eksikti- ği, yöre haüunın eğitim noksanlığı, çevre konusunda kamuoyunun aydın- latdması çok yetersiz, halkla ilişkiler eksik. Diğer menfaat gnıplan, özel çevre koruma alanlaruıdaki çevre koruma önlemlerini dikkate almıy or- lar, sorunlar yerinde çozülemiyor. İlgili kurumlar arasında. konuva iliş- kin bilgi alışverişinde koordinasyon eksikliği var. - Eko-Turizm (Çevreyi Konıyucu Turizm) modelini gelişmiş değil. Çev- re koruması ik ilgili konsept (kav- ram) çalışmalarının tfimu tamamlan- madı. Çevre kavramının Turkıye'de, Almanya'daki iie aynı şekilde. henuz yeterince anlaşdıp uygulanamaması. - özel Çevre Koruma Kunımu'nun (ÖÇKK) Taşra Teşkilatı çahşmala- rmın tamamlanamaması. Özel Çevre Koruma Bolgeleri'nde, koruma ön- lemlerinin tam olarak denetleneme- mesi. \ erilere gore teşkılatlanmanın heniız kurulamaması, ozel çevre ko- ruma alanlannda doğa korunması sağlanamaması, ÖÇKK'nın hedef ve amaçlarına vönelik henüz etkili çalı- şamaması, ÖÇKK personelinin eği- tim, uzman eleman, teknik, teknolo- jik donanım eksikliği, bütçe yetersiz- liği. - Çevre korumada temel verilerin yetersizliği ve yenilenmemesi. yörede sosy al-ekonomik durumun veterince dikkate almmaması. Çevre değerleri- nin takibinin eksik oluşu, veterince yapüamaytşı. Kriz yönetimi eksikli- ği." Kaplıcalarher derde deva BtRSA(AA)-Bursa kaplıcalannm, su sıcaKlıklan \e mıneraller bakımından ayn aynonemtaşıdığı, romatızmadan, şeker hastalığına kadar pek çok hastalığa deva oldueu bıldınldı Kaplıca Muduru Orhan Öztuncer vaptığıaçıklamada, kukurılu bolgesındekı kaplıcalann sulannın 82 9 derecede olduğunu v e yüksek oranddkıkukurdunvanısıra, gumuş. bakır ve çelık mınerd'len taşıdığını belırttı Öztuncer "Bu kaplıcalar, romatizma, sıv atik. lumbago, bobrek ve idrar vollan hastalıkları ile kadın hastalıkları tedavisinde olumlu sonuç*eri>or"dedı Çekırge bolgesındekı kaphcalann 42 derecedekı sulannın da romatızmadan şeker hastalığına sındınm sıstemı hastalıklanndan bobrek v e cılt hastalıklanna dev a olduğunu bıldıren Öztuncer Bızanslılar dan ben bu kaplıcalann kullanıldığını sovledı A,^ ^. frika kıtasının bir boynuz gibi Hint Okyanusu'na uzanan kuzeydoğusunda yer alan ülkelerde benzer sorunlann yaşanması bir rastlantı değil. omali'de uzun vadede ortaya çıkacak en önemli sorunun kıtlık ve açkk değil, toplumsal dokunun tümüyle parçalanması olduğu öne sürülüyor. Etiyopya ve Eritre'de geçmişteki olaylann etkisinin halen devam ediyor olması tehlike çanlannın susmadığını gösteriyor Afrika'da trajedi, günlük yaşamın bir parçası NATIONAL GEOGRAPHIC ROBERTCAPUTO Savaş ve kuraklıgın pençesinde, açlığın eşiğine gelen \frika ülkelerin- den Etivopva, Eritre, Somali ve Su- dan'da günlük yaşam, acı ve kederle yoğrulmuş. Somali'de son >ıllarda önü alt- namayan kitlesel ölümlere yol açan toplumsal dağılmayı engellemek için Birleşmiş Milletler'in mudahalesi, 22 ulusun katüunıyla sağlandı. Tum dikkatler son günlerde Somali üze- rinde yoğunlaştığından. diğer Afrika ülkelenndeki son durum duny anın il- gisini çekmez oldu. Sudan'da açiık- tan ölumlerin kitlesel boyutlara var- ması. Etiyopya ve Eritre'de geçmişte yaşanan korkunç olaylann etkisinin halen devam ediyor olması tehlike çanlarının susmadığını gösteriyor. 1991'de Somali'de diktatör Vluham- met Ziyad Barre'nın devnlmesım ız- leyen donemde anarşı ve kıtlık. 350 bın kışının olumune yol açü Aym yıllarda Etıvopya'da meydana gelen avaklanmalar. Mengitsu Haile Ma- riam'ın 17 yıllık saltanatının sona ermesıyle son buldu Sudan'da ıse son 27yıldır devam eden Kuzey Gu- nev çatışması, kuraklıkla bırleşınce bır mılyondan fazla Sudanlının olu- mune neden oldu Afnka kıtasının bır boynuz gıbı Hınt Okvanusu'na uzanan kuzey- doğusunda yer alan ülkelerde ben- zer sorunlann yaşanması bır rast- lantı değil Tum kıtada da geçerh olan altyapı ırdelendığınde kabıle toplumundan. ulus bılıncı taşıyan topluma geçış surecımn çok kısa ol- masımn tum bu karmaşaya yol açtı- ğı gorulüyor Aynca süper gûçlenn somurgea vaklaşımlannı devam et- tırmek ıçın yoz ve çağdışı verel yone- tımlen desteklemesı ıç kargaşalan koruklu>or Bolgede yaşanan fela- ketm gerçek sorumlusu kurakhktan ayade ıç savaşlar Eskı bır atasozu durumu özetlıy or "Tann kuraklığı yarattı, insanlar da kıtlığı." Somah'de, Birleşmiş Mılletler'ın mudahalesınden sonra açhğın bır noktaya kadar önü alındı Özelbkle guneyde ortaya çıkan kıtlık. Baş- kent Mogadışu'da da toplumsal ça- tışmalara yol açtı Kabıleler arasın- dakı savaşlar bmlerce kışının olme- sı\lc sonuçlandı Mogadışu'da ya- şayan nufusun buyuk bır kısmı goç etlı Parası olanlar yurt dışına gıttı Dığerlen Somab'mn daha guvenb bolgelenne, Kenya ya da Etıyopya'- >a kaçtı Somabhler bır ulus olmak ıçın tum ozelbklere sahıpler Ortak ta- nh. dıl ve dın Ancak. Somali toplu- mu küçuk kabıleler oluşturup kıraç duzluklerde deve, koyun ve keçı ye- üştınp, rakıp kabılelerle su ıçın ça- tışmalara gırmış Eskıden mızrak ve bıçakla kendılennı savunan kabıle- ler şımdılerde mılyonlarca dolarbk gelişmiş sılahlara sahıp Yoluna dev am edemey ecek kadar zayıf ve yorgun kuçuk ki7, Somali'nin Baidoa kasabasının tozlu yollannda kıvrüıp kalmış. \ anındakiler ölümu o denli kanıksamışlar ki, ay aklannın altındaki acı ve kederi görmuy orlar. Gazeteci Robert Caputo, "Bu insanların kendileri de aç. V erecek hiçbır şey leri y ok." diyor. Kıtlığın etkisindeki bölgelerde beş y aşm altındaki Somalili çocukların y arsı öunüş. (Fotoğraf ROBERT CAPUTO) Uzmanlar hijyenik koşullarda üretilmeyen ve açıkta satılan dondurmalann sağhğımızı tehdit ettiğini söylüyor Dondurma besin yönünden sütten daha zengin S,atış sırasında soğutucunun kapağının sık sık açılması hastalık olasılığını arttınyor. AD\N\ (4A) - Gıda bılımı ve teknolojısı uzmanlan. dengelı ve sağhk'ı beMenmek ıstenılıvor^a. sa- dece yaz avlannda değıl her mev- sım, hatta >emeklerden sonra tatb nıyetıne dondurma yenılmesını one- nyorlar Uzmanlar. dondurmadan kay- naklanabılecek hastalık nskının. so- ğukluğundan değıl, vemevı bılme- mekten ve uretımın hıjvenık olma- masından kaynaklandığmı soylu- yor ÇİJ Zıraat Fakultesı Gıda Bılımı ve Teknolojısı Bolumu oğretım uye- sı Prof Dr Atilla Konar ıle araştır- ma gorevbsı Serdar Akın. \aptiklan araitırmalannda, sut, suttozu, kre- ma. aroma maddelen ve şeker kan- şımından oluşan dondurmamn. ke- mık ve dışlenn sağlıklı gebşmesı ıçın gereklı kalsıyum. fosfor ve diğer mı- neral maddeler açısından çok zen- gın olduğunu belırttıler Dondurmamn sağlıklı ve dengelı beslenmede onemlı katkısı olduğu- na dıkkat çekılen araştınnada. "yı- lm her mevsiminde, hatta yemekler- den sonra, dondurmamn tatlı verine sofralara girmesi sağlanmalı denılı- yor "Dondurmamn mutlaka emile- rek yenmesi" gereküğı uvansında bulunan araştırmada. şu bılgılere >er venldı "(Buz gibi dondurma sağlığa za- rarhdır) anlay tşı y anlrştır. Normalde, yaklaşık cksi 6-7 derecelerde olan dondurma, yalanarak yendiğinde, daha yurulmadan ağızda eriyerek ılıklaşır ve sıcaklığı 16-17 dereceye çıkar. Vlideye doğru yol alırken de sı- caklığı surekli artar. Mideye inince sıcaklığı 35 dereceye ulaşır. Bu ne- denle dondurmamn, vücuda. mideve hiçbir zaran olmaz. Asıl tehlıkenın, bıbnçsız üreücıle- nn sağlık açısından sakıncab ve >a- î>ak maddelen kullanmasından kay - naklandığı v urgulanan araştır- mada, şu konulara dıkkat çekıldı Türkiye'de. dondurma ureümı- >üzde 80'den fazldsı kuçuk ışlet- melerce gerçekleştınlmektedır An- cak. teknolojısının ılkelhğı ve ola- naklannın yetersizliği nedenıyle bu- ralardakı uretımın kabtesı de duşuk olmaktadır Tam anlamıyla pastonze edılme- m\-, soğutma sırasında ıçıne çığ sut katılmış dondurmalar saglık açısın- dan nsklıdırler Satış sırasında soğu- tucunun kapağının sık açılması dondurmanın yapısını bozmakta ve hastalık yapan mıkroorganızmala- nn bulaşma olasılığını arttırmakta- dır Mıkroorganızmalann banndıgı dondurmalar, boğazda bazı hasta- lıklann oluşmasında etkılı olmakta- dırlar Özelbkle sokaklarda saulan dondurmalarda bu nsk daha faz- ladır Bu nedenle, sokakta satılan. nasıl ımal edıldığı bılınmeyen don- durmalar yenne. kavnağı bellı olan. guvenılır kuruluşlann dondurma- ları tercıh edılmelıdır " Ağzımıza bakmıyoruz Umversıtesı Dış Hekımbğı Fakultesı Dekanı Prof.Dr. Timur Esender ağızvedış sağbğına gereken onemın venlmedığını bclınerek, "Nüfusumuzun buvük bolumunde ağız > e diş hastalıkları bulunmaktadır" dedı Ağızvedı^ hastabklannın bdşbca nedenının bakımsızbk. dışlenn teknığıne uygun ve sıkça fırçalanmaması olduğunu anlatan Prof Dr Esener. "Fakultemize başvuranlann vuzde35'inde dişetı hastalıkları > ar" dedı