Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 29 TEMMUZ1993 PERŞEMBE KULTUR Avustralya yerlilerinin 'Aratjara' adlı resim ve heykel sergisi Londra'da Hayward Galeri'de Yeniden keşfedilen yerlikültürüKültür Servisi - 200 yıl once Ingılızler Avustralva kıtasını >enı verleşım alan- lan olarak bebrledıklennde, burasının "boş bir kıta"olduğunu ılan ettıler A\ustralya run asıl sahıplen olan yer- lılenn \arlığını kabul ettıklennde yok olup gıtmelenru bekledıler, boylesıne köklu bır kulturun kendı kendıne yok olamayacağmı anlavınca asımılasyon polıtıkalannı uygulamava kovarak yerlı çocuklannı aılelennden kopanp Ingılız aılelenn vanına yerleştırdıler 1970'lenn sonunda ıse bırden 20000 yıllık yerlı kulturu keşfedıldı ve Avust- ralya verlılennın otantık resımlen mıl- varlık sanat vapıtlan olarak alıcı bul- mava başladı 23 Temmuz 1993 tanhın- de Avustralya yerlılen "Aratjara" adlı bır resım ve heykel sergısıyle İngıltere'yı ele geçırdı Ekım ayına kadar Londra"- dakı Hayward Galen de surecek olan sergı olağanüstu bır ılgı ıle karşılanıyor "\rarjara" yerlı dılınde "mesaj" an- yağmurlann ardından kısa omürlü ren- garek çjçeklerle kaplaruyor Avustralya yerhlennın daha az bıh- nen ama doğa>la çok daha ıç ıçe ılgınç sanat turlen de yaratmışlar Bunlann belkı de en ılgıncı ''jağmur izi" denılen teknık Her bir fıgür bir öykü Yağmur yağarken bolgeye ozgu kırmızı kayalann uzenne yatan yerhler, bırkaç gun sonra kayalann uzennde be- denlennın ızının kaldığını goruyorlar Bu teknıkten yararlanmak ıçın çeşıtlı fi- gurlenn kalıplanru da >apıp kayalann üzennde tumüyle doğal malzemeden re- sımler yaratabılıyorlar Başka bır teknık ıse beyaz yıkanmış kum uzenne yapılan şekıller Avrupalılar böyle görmek ıstese de aslında Avustralya verlılenrun resımlen soyut sanat örneklen değıller Tum şe- kıllenn bır anlamı var ve her bır figur bır oykusu de Avustralya'nın ozellıklennı gozonüne sermesı bakımından ılgınç 1950'lerde asımılasyon polıtıkalannm en yoğun olduğu zamanda dünyava ge- len sanatçı, Iskoç bır aılenın yanına ve- nlmış ve 14 yaşında kızkardeşı gelıp onu bulana kadar, kendıru Iskoçva'nm sıslı tepelenyle kan bağı olduğunu sanıyor- muş Ancak bu yaştan sonra koklennı keşfederek Avustralya_ yerlı şarkılan soylemeye başlamış İlİc çıkışını da "Çocuklan alıp götürdüler" adb otobı- yografık şarkısıyla gerçekleştırmış Batılılann Avustralya sanatına en bu- vuk etkısı, şuphesız bunu tıcanleştırme- lennde yatıyor Avustralya yı keşfe ge- len ılk gezgın sanatçılar, beyazlann daha once hıç uğramadığı kuçuk koyle- n dolaşıp bır şışe ıçkı karşılığı resımlen toplamışlardı Daha sonra sayılan gıt- tıkçe artan bu gezgınler verhlere tuval ve bova geürmış, gıderken de bunlara yaptıklan resımlen yanlannda gotûr- Avustnüya sanatının ilk omekkrinden Mokuyfigfinı(.solda) ve Laura hesn>alı'nde çocuklaruı vaptıklan bir çahşnut. lamına gebyor Bu ısmı taşıyan sergının İngıltere'ye hangı mesajı geurdığı de ol- dukça açık Anla>amadığınız ve sızın- kınden tümuyle farklı bakış açılanm ka- bullenmeyı oğrenın Avustralya yerhlennın sanatı tumüy- le yaşadıklan toprakiara olan bağlıb- klannı bır sımgesı Avrupa'da en çok tanınan turü "nokta resim" denılen tek- nıkle yapılanlar Küçük küçuk ve ren- garek noktalann bınrleşımıyle oluşan sembolık desenlerden oluşuyor bu tablolar Bu spıral, zıg-zag. kıvır kıvır desenler, yerhlenn kutsal saydıklan bıtkı ve hay- vanlan, mıtolojık kahramanlan, ve halk hıkayelen sembolıze edıy or Noktalarda tûm bu doğal ortamın ve hıkayelenn ortasında küçücûk duran ama bır yandan da bunlann bır parçası olan ve oluşumlanna katkıda bulunan ınsanı temsıl edıyor Ağaç kabuğu. düz yuzeyb taşlar uzenne aşıboyasıyla ve saçtan yapılma fırçalarla yapılan bu re- sımler gozalıa renklerle kaph Avrupalılar çolun ortasında yaşıyan yerhlenn boylesıne rengarenk resımler yapmasını yadırgamışlardı Oysa Avustralya çollen kısa süren sağanak hıkayenın önemlı bır unsurunu oluştu- ruyor Eğer bu yapıtlara sadece esteük guzellık açısından bakıhrsa altında ya- tan ve başh başma bır sanat olan hıİca- yeler atlanmış olur GiacomettivePicas- so gıbı sanatçılann Afnka sanaündan esınlenerek yarattıklan yapıtlar bıçımle- n ahnış ve altında yatan anlamdan so- yutlamıştı Konserle tanıtılacak bir sanat Avustralya yerhlennın yapıtlannın Avrupa'da ünlerimeye başlamasıyla ayTu şeyın bunlann da başına gelmesı olaa Ancak baa eleşürmenler bu yapı- tlann boylesıne heyecanla karşılanması- nın ardında tam bır anlam bunalımı yaşıyan Batı sanatının boylesıne anlam yuklü sembohk bır sanatla karşılaşması olduğunu belırtıyorlar Avustralya sanatı sadece resım ve heykelle sınırh değıl, ashnda resım ve heykeüenn de kökenı olan temel sanat dansvemuzık 1 ağustosta Avustralyalı sanatçı Archie Roach Londra dakı Que- en Elızabeth Hall de vereceğı konserle bu sanatın orneklennı de ılk kez tanı- tacak Avrupaülara Roach'un şarkılan kadar yaşam mûşlerdı Eskıden kabıleler arası bır şenlık olan dans ve sanat gunlen günu- muzde 3 bm kışının zıyaret ettığı bır fes- uvale donuştu Artık çolun ortasında kurduğu ma- sasında eskı teknıklerle anında resım ya- pan ve sanatın bır yerhrun önunde "her tûrlü ulitslararası kredi kartı kabul edi- lir" yazan bır kart görmek olası Ama Batıhlar kendı neden olduklan gehşme- lerden rahatsız olmaya başladılar artık Ahcılar ellennegelen yapıtlann "otantik- liğindenr> şüphe etmeye başladılar Öyle kı aracılar tablolannın yanında poz veren ressamlann fotoğraflann resmını çekmeden hıçbır yapıtı satın alamıya- caklannı söyluyorlar Yerhler ıse bu "flkeflik" saplantısını haksızlık olarak nıtelendınyor ve yaptıklanrun sanat ol- duğunu, kullandıklan malzeme veya sa- natçının yaşam koşullanna gore bır sa- nat yapıtının değennın behrlenemeyece- ğını söyluyorlar Haksız da sayılmazlar çunku çoğu aha ıçın bu sanat turü sade- ce bır moda olarak değerlendınhyor ve bugunlerde goklere çıkartılan Avustral- ya >erh sanatı çok yakında "sadece bir zanaat" olarak görulebıhr ozelhkle de geüşmesme ızın venlmezse Dario Fo'nun son politik yeni oyunu 'Yedinci Emir: Biraz Daha Az Çalacaksın (Nr.2)' Hızınaulaşdamayan 'Rüşvetistan' sahnede VILMAZONAY Sureklı öfke. üzuntu ve tedırgınlık yaşadığımız şu her yönden çok sıcak gunlerde, dılersenız bıraz da dun\a- dan "hafir' sanat haberlenne değıne- lım Orneğın, bırsuredırortavaçıkan- lan rezaletlerle adı "tangentopolis"e çıkan ("rüşvetistan" diye cevirebilinz) İtalya'da. tıyatro sanaü ne yapıvor acaba 9 Alman üyatro dergısı "Theater Heute"den derleyerek aktanyorum "Bundan otuz yıl once Dario Fo. 'Yedinci Emir Biraz Daha Az Çala- caksın' adlı güldurusunde oîuler ustunden vurgun vuran bır mezarlı- klar mudurlüğünu konu almıştı Bele- dıyece, mezar yen tahsısı her turlu cenaze ışlemlen ve torenler ıçın cenaze sahıplennden ruşvet alan, hatta luks bır sıte ınşaatı ıçın arsa kazanmak uze re mezarlıklan boşaltmavı planlajan yönetıaler anlatılıyordu o guldurude Saçma bır hıkâye alabıldığıne abartılmış ve kuşkusuz gerçek dışı ıdı Oysa Siiperhırsız bir politikacı Gun geldı Dario Fo. o\ un unun bo> - lesıne saçma görünen fiknnı Milano'- da pohtıkacı Mario Chiesa'nın dupe- duz hayata geçırmış olduğunu oğren- dı Chıesa, Dano Fo'nun bu fantazısı- nı, yaru kamuya açık tesıslenn el altı- ndan vurgun aracı vapılabıleceâ bulu- şunu. yazardan vurutup uygulamijtı Ne var kı, Chiesa super bır hırsız oldu- ğu ıçın Fo'nun hayal gucunu fervıh fersah aşmıştı Chıesa gıbı bın ufak ış- lerle uğraşmazdı Bu) uk menajer old- rak büyuk soygun duzenlemıştı Bır- kaç yıl ıçınde 13 mılvar lıretın ustundc (14 mılyon marka > akın) ser\ et vaptığı gıbı, sayısız lüks gav nmenkulun de sd- hıbıydı Ama bu olayda Fo vu asıl T ı leden çık^ran, Chıesa nın butun vapıı klanna karşıhk kendısınc tck kuru^ ı<_ Rame. Fo'nun son politik oyunu "Yedinci Emir: Biraz Daha Az Çalacaksın (Nr.2)" adlı satirik belgesel oyununda. hf odememış olması'" Dano Fo bıldığımız gıbı dünvaca unlu tıyatro sanatçısı ve hemen her o\ ununda açık açık kılısevlc alay eden çok keskın bır dın duşmanı İtalya da Hırıstıvan ulkesı olduğuna göre. ora- dd bovle şevlenn olmasını eğlenerek okuyabılınz, deyıp geçıyoruz. çunku Musluman ulkemızde boyle "salyan- goz satüama>acağını" bılmcnın "guven- cesi" ıçındevız' ' ltal>a'nın çığ gıbı buyüyen 'ruşve- tıstan skanddlının bu Mano Chıesa ıle başladığmı dnımsaldlım", dıyor dergı ve şoyle sürduruvor "Craxi, Chıesa >a Mılano'nun seçkın Tnvul- zıo yaşhlar evının mudürlüğunu ver- mış Chıesa da mınnet borcu olarak Craxı'nın 27 vaşındakı oğlu Vittorio'- ya -lakabı Bobo- pompaladığı seçmen oylanyla onun beledıye meclısıne se- çılmesını sağlamış Aynı zamanda çok gehşkın bır ruşvet mekanızmasını da uygulamaya koymuş Tnvulzıo'dan ış alan tum cenaze firmalan. temızbk ve mşaat fırmalan, buyuk ruşvetler ode- mek zorunda Chıesa bu paralann bır bolumunu kendıne almış, bır bolumu- nu de partı ıçın kulknmış ' Allah Allah. neler oluyor şu kefere dunydsındd.dıyeçokşaşınyoruz Hele şu oğul Bobo'ya hıç aklımız enruyor "Bir dikili ağacı bfle vokrur" zavallı ev - ladın. dıyoruz Ama bakın orada neler oluyor daha "Şimdi İtalya"da bır değıl 2500 kışı hakkında soruşturma yapılmakta Bakanlar, 363 mılletvekılı ve senator, en büyuk ozel ve resmı fır- manın baş yönetıalen, kardmaller, eyalet yonetımlen. beledıye başkanlan ve encumen uyelen sorgulanıyor Işın ucueskı başbakan ve nerede>se Devlet Başkanı Ciulio Andreotti'ye gelıp da- yanmış durumda Bunun uzenne Da- rio, Fo, eşi France Rame ve oğlu Jakopo Fo ıle ortaklaşa. 'Yedinci Emir. Biraz Daha Az Çalacaksın (No: 2)'yı >azmış ve oynanıyor Oyunda olay veya dıyalog yok, ama bıldığımız anlamda bır monolog da değıl bu France Rame, seyırcıyle sohbet edıyor Rüşvetıstan'ı kendınce anlatıyor Grotesk sahnelenn bırbınne eklenme- sı tarandakı metın gerçeğı de tam yansıtmakta Çunkü gerçeğın kendısı satır oteıuş artık Italya'dakı olay lar, uç yazann her gun oturup yeniden du- zeltmeler yapmalannı gerektınyor, her şeyden once de, tutuklanan veya soruşturulan vurgunculann fotograf- lannın asılı olduğu arka fon surekb buyutüluyor "Bir turiü yetişemiyoruz" dıyor Dano Fo "Duşdnsemze, sezon başında bu foto albumumuz 4 m. x 3 m. idi, şimdi ise 11 m.ye vardık. Bir gün sahneyı patlatacak." Bizde bu kadan olmaz Haa, ışte bu kadan bızde gerçekten olamaz Çunku bızım dunyaca unlu mızahçımız, değıl Dano Fo gıbı açı- ktan kıbse duşmanlığı yapmak, dm unıforması ardındakı "ruşvetistan"ı bırazak eleştırmeye bıle kalksa, he- men "tahrik" oluruz ve onu oraakta cayır cayır yakanz ahmallah 1 Hem bı- am Bobo'lanmızın televızyon ıstas- >onlan vardır çok şükur. bızım And- reottı'lenmızde tankat torenıvle yade- dılır Var mı onlara dıl uzatmak'' Bı- zım necıp "halk"ımız, Dano Fo gıbı "bunak" dınsız sanatçılara ınanıp. Chıesa gıbı değerb mezaralara bır daha ov vermeyecek kadar "aptal" mı9 Bızde bır savcının, kâfir Italya'dakı "ulusal kahraman" hukukçu Di Pietro gıbı "temiz eller" harekâtı başlatıp mu- kaddes ruşveüstan geleneğını sarsma- ğa kalkması ne haddıne 9 Zaten uzak değıl, faşızmın adıl duzenı geldığınde, ınsan yapısı mızah, tıyatro gıbı sanat zekasının kulu bıle kalmayacak Yok yok. bızde boyle şeyler olmaz Bız ınanamızı sağ|am tutalım Rahat ra- hat uyuyabm İyı mezarlar' Perpignan FotoğrafFestivaü KûifürServisi-Gazetefotoğrafçılığı.galenlerdeve' kataloglarda sanat fotoğrafçılığıvla karşılaştınldığında kendısıne çok daha az \er bulu>or Bu yıl beşıncısı duzenlenen Perpignan Lluslararası Gazete Fotoğrafçıbğı Festıvalı buaçıdanonemlıbırışlevustlenıyor Heryılyaz sonunda duzenlenmesı gelenek halıne gelen Perpıgnan festıvalı bu yıl, 4-19 eylul tanhlen arasında gerçekleştınlecek 36 sergı. 6 konferans ve tartışma, bu yılın etkınlıklennı oluşturuyor Festıval, fotoğrafçılarıçmaynı zamanda ıyı bır pazar ışlevı de goru> or Profes) onel gazete fotoğrafçılan ıçın herzaman onemlı bır yen olmuş Festıvalın bu vilkı onemlı konuğu, Bob Kennedy ıte olmeden oncekı son roportajı yapan Amenkalı Bill Epridge Yukanda. Italyan Gianni Giansanti nın, Nelson'un 1993 yılında Dunya Basın Fotoğrafçılan Vakfı'nm düzenledığı Dunyada Yıbn Basın Fotoğraflan Yanşması'nda Sanat Fotoğraflan dabnda ıkıncıhk alan fotoğrafı yer abyor "Turizm ve İstanbul" Kültur Servisi - Uç aylık dergı İstanbul'un 6 sayısında yaalar uç bolum altında toplanıyor Tunzm ve istanbul", 'Tanh ve DenızŞenlığı , "PıerreLotıve istanbul" ve 'MatnstanbuT "Tunzm ve istanbul" başlığı altında Oktay Ekinci'nın" Tunzmı Teşvık Yasası ve Yağmalanan istanbul . Doğan Kuban'ın "Tunzm Yapmak ıçın Yağmalamak Şart Değıl", Korel Göymen'ın "istanbul Projelen' HaydarKarabey ın "TunzmınDenetlenebılır Yuksebşı , Meral Korzay m '2000'e Doğru Tunzm Olgusu ve istanbul", Metin Sözen'ın "Tanhsel istanbul Içın Tunzm Stratejılen Doğan Kuban, Ali Muslubaş, Samih Rifat ve Bahattin Yücel ın katıldığı 'Tunzmle Mucadele Derneğı Kurulmab vcvP' konulu yuvarlak masa toplantısı. Ersen Gürsel'ın' Sultanahmet Duzenlemesı", Ühan Onurkan'ın "Tunst Gozüyle istanbul", Gokhan Akçura'nın "Istanburda Ilk Seyahat Acentelen ve Zafer Toprak'ın "Ecarub Sınaatı" adlı yazılan okunabıhr Dergıde Bülent Gündoğmuş'un 2000 ohmpıyatlannm İstanburdayapılması hakkında Istanbullulann ne * duşunduklennı araştıran anket sonuçlannı behrleyen bır de"2000Obmpıyatlan ve istanbul" başbklıyazısı yer ahyor OrhanSiMa-'ın Bır Şenlık bırde ansıİclopedı" başlıkb > aası Tanh Vakfı nın düzenledığı '"Tanh ve Denız Şenlığı"ne ve yıne Tanh V akfı'nın hazırladığı istanbul Ansıklopedısı'ne değıruv or Neçdet Teymur tarafından gerçekleşünlen "M^tnstanbul" adb çaîışmada "Kentsel bır duvar ya da duvarsal bır kent" altbaşbğı ıle aktanlmış Camille ClaudeVin sergisi Kültür Servisi-Camille Claudel'ın 58 esen şu sıralar Fransa'da sergıleruyor 10 ekıme kadar surecek sergı, JacobınsdeMorlaucMuzesı'ndeaçıldı Sanatçının daha çok aılesının heykellennden oluşan sergısınde, bır de Alfred Boucber tarafından yapılan bır Claudel heykeb yer abyor Claudel, 12 yaşmdayken yapılmış bu eser, geçtığımız gunlerde bır antıkaada tesaduf esen bulundu ve ılk kez sergılenıyor Camille Claudel ınbu sergısınde sanatçının en ünlü eserlen yer abyor 15 v aşınday ken y aptığı Bismarck bustuyle, ağabeyı Paul Claudel ın heykelı sergıdekı eserlerden bırkaçı. Meulenbelt'ten 'Utanç BittV Kultür Servisi - Hollandalı yazar Anja Meulenbelt'ın "Utanç Bıttı"' adh kıtabı Aynntı yayınlan arasından yayımlandı İlk yayımlandığında femınıst cevrelerde büyük yankılar uyandıran ve sekız dıle çevnlen kıtapta yazar, erkek egemen toplumun kendısıne dayattığı rollerden kurtulma oy küsunu kışısel, ıçten vecesur bırdılle anlatıyor Yazar, femınızmden değıl onun nasıl yaşandığından sözedıyor ve utançlanndan kurtulan, kendını. bedenını seven bır kadın olmanın çok zor ama. ımkansızobnadığmı gostenyor İkmcı kadın harekeünın yükseldığı 70'h yıllarda Hollanda'da hareketın gelışmesıne aktıf bır femınıst olarak katkıda bulunan Anja, Meulenbelt, annehk başta obnak uzere, sosyabstbğı, femınıstbğı. lezbıyenhğı, çok eşhlığı ve uyuştunıcu maddelen denemjş bır kadın Christopher Lambert 'den yeni filmler Kültür Servisi- Sınema oyuncusu ve yapımcı Christopher Lambert son yıllarda çektığı fılmlerle adından hayb soz ettınyor Geçtığımız yıl gerek oyuncu, gerekse yapımcısı olduğu fılmlenn 525 mıly on dolar hasılat getırmesı, Lambert'e olan ılgıyı daha da arttınyor Lambert, herıkı alanda da şu sıralar sıkı bır şekılde cabşıyor Lambert'ın >apımcısı olduğu "The Phoney Perfector"un çekımlenne başlandı Fılmde psıkopat bır katılm öykusu anlatılıyor Lambert. Fransa'da ıse "9 Moıs' ısımlı komedı filmının de produktorluğunu gerçekleştınv or Sanatçı. aynca Xavier Beaurois'nın yoneteceğı' Nord" filmının yapımalığını da ustlenmış durumda Dramatık bır yapıda gebşenfilmdeuç haftası kalan bır AIDS b hastanın oykusu anlatıhyor Öte vandan Lambert, Amenka'da yaşanan şıddetın bovutlannıanlatan bır filmınbaşrol oyuncusu durumunda Son olarak 18 mılyon dolar butçelı, 1860 yılında Alaska'da geçen bıroykunun anlatıldığı "Tachunga ' filmınde Lambert, hem oyuncu hemde vapımabğı ustlenıyor - j f •>• -g*