Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25ŞUBAT1992SAU 10 DIŞHABERLER Rusya'da üretim ocak aymda yüzde 17 düştü, hesaplara göre düşüş şubat ve mart aylardmda da sürdü Yeltsin'imuhalefet değüekonomi zorluyor • Dış Haberler Servisi - Papa 2. John Paul, gelişmiş ülkelere, Afrika'nın AIDS'in pençesinden kurtanlması için yardım etme çağnsında bulundu. Geçen haftadan bu yana Afrika'nın çeşitli ülkelerini ziyaret eden Papa, dün 24 saatliğine uğradığı Gambia'da, dünyanın en yoksul kıtası olan Afnka'nın halkının büyük tehditlerle karşı karşıya olduğuna dikkati çekti. Tsongas'ın açıklaması • AA (Atina) • ABD'dea, kasım ayında yapılacak başkan seçimleri için Demokrat Parti'den başkan adayı olan Yunan Kökenli Paul Tsongas, başkan olması halinde gelecek yıl ocak ayından itibaren Kıbrıs sorununun çözümüyle ilgileneceğini ve bu konuya öncelik vereceğini sftyledi. Tsongas, bir Yunan gazetesine verdiği demeçte, Türkiye'nin ABD için önemli bir ülke konumunda bulunduğunu belinerek, "Ancak Türkiye, insan haklanna saygının ABD'nin ortaya koyduğu esaslardan biri olduğunu ve konuya saygı göstermesi gerektiğini bilmelidir" dedi. İrlandalı kran umudu AT • CL MHL RİYET(Londra)-En >akınarkaddşının babası tarafından tccav üze uğradıktan sonra hamile kalan 14yaşındakı İrlandalı kızın dramına Avrupa Topluluğu da kanşma aşamasına geldi. îrlanda Anayasasfna göre kürtaj yasak olduğu ıçın İrlanda Yüksek Mahkcmcsi. kızın buamaçla İngiltere'yegıtmesıniyasaklamıştı. Kızın ana-babası dün Anayasa Mahkemesi'nebaşvurdular. Hafta sonuna kadar bir karar alması gereken mahkeme dc kızın dramına çare bulamazsa. A\ rupa Adalet Divanı'na gıtmeye hazırlanıyorlar. Kıbns kampanyası • AA (Atina)- Atina Bclediye Başkanı Andonis Triçis. Kıbns konusunda Yunanistan çapında yeni bir kampanya başîatılmasını istedi. Triçis, Atina'da düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada, "Kıbns için Yunanıstan'ın her şehrinde, her köyünde mitingler dûzenlenmelidir" dedi. Atina Belediyesi'nde özel bir "Kıbnsdairesi" kurulacağım ve bu "dairenin" Kıbns konusunda Yunanistan çapında çeşitli gösteriler düzenleyeceğini belirten Triçis, Kıbns sorunu hakkında okullarda öğrencilere daha detaylı bilgi verilmesini de amaçladıklannı söyledi. Romanya'da seçim • AA (Bükreş) - Romanya'da, 50 yıldan sonra ilk kez yapılan serbest yerel seçimlerin ikinci turu, muhalefetteki Demokratik Birlik'in zaferi ile sonuçlandı. Seçim Komisyonu, başkent Bükreş'te oyların yüzde 56'sını alan Demokratik Birlik adayının, iktidardaki Ulusal Kurtuluş Cephesi adayını geride bırakarak belediye başkanı seçildiğini açıkladı. Braşov, Köstence, Sibiu, Satu Mare, Arad ve Alba lulia şehirlerinde de Demokratik Birlik'in adaylan belediye başkanı seçildiler. Israil'e sıı • AA CKabire) - Arap Birliği Örgütü'ne bağlı îsrail'e Arap Boykotu Bürosu tarafından hazırlanan bir raporda, Türkiye'nin İsraü'e su sattığı ileri sürüldü. Merkezi Suriye'nin başkenti Şam'da bulunan büronun 1991 yılına ait raporunun Türkiye ile ilgili bölümünde, su satışının Türkiye ile tsrail arasında 1988 yılında varılan bir anlaşma uyannca devam etmekte olduğu belütildi. Arab Week adlı bir dergide yer alan habere dayandınlan iddiada, Türkiye'nin Israil'e mekreküpü 25 cent karşıhğında yüda 250 ile 400 milyon metreküp arasında içme suyu sattığı kaydedildi. Arap basınında daha önce yer alan haberlerde de 2000 yılında ciddi bir su sıkıntısı ile karşı karşıya kalması beklenen Israil'in, plaboik tanklarla denizyolu ile Türkiye'den içme suyu satın almayı planladığı beliıtilmişti. Bosna-Hersek'te birtik • AA (Belgrad)- Bosna Hersekli üç toplumun, Türk-Slav Müslümanlar, Sırp ve Hırvat liderlerinin Portekiz'in başkenti Lizbon'da geçen cumartesi mevcut cumhuriyet sınırlan içinde yeni anayasal düzenleme karan almalanndan sonra açıklama yapan Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, 'bölünme' deyiminin artık söz konusu olmadığını duyurdu. Tanjug Ajansı'nın verdiği bilgiye göre tzzetbegoviç, Lizbon toplantıstnın 'Bosna Hersek'in özerklik düzenlemeleriyle yaşayacağını' teminat altına almış bulunduğunu vurguladı* Dış Haberler Servisi - Sovyetler Birliği'ne geri dönülmesini isteyen güçlerin önceki gün Moskova'da düzenlediği gösterinin halkın pek ilgisini çekmemesi, bu muhalefetin Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin için ciddi bir tehlike oluşturmadığını gösterdi. Ancak üre- tim ve milli gelirde yılbaşından bu yana kaydedilen düşüş ve bunun süreceği yönündeki hesaplar ciddi bir tehlike oluşturuyor. Moskova'daki gösteri, Yeltsin'in bü- yük fıyat artışlanyla birlikte ugulamaya koyduğu reformlardan sonra yapılan ilk gösteriydi. Zamlara karşı tepkisini daha önce değişik biçimlerde dile getiren halk kitleleri muhafazakâr ve milliyetçi grup- larca düzenlenen bu gösteriyi destekle- medı. Çıkan olaylara karşın göstennin bir "Kanlı Pazar" olarak tarihe geçme- mesi ve katılımın görgü tanıklanna göre 5 bin. polis kaynaklarına göre 10 bin düzeyınde kalması yönetimi rahatlattı. Karabağ'da çatişmalan 170lüAA (Moskova) - Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbay can'ın Karabağ'daki askerı eylemlerini. Türk Sılahlı Kuv- vetleri'nin Doğu Anadolu"- daki tatbikatlanyla aynı sıra- da yoğunlaştırdığını öne sürdü. TASS Ajansı tarafından ya- yınlanan bakanlık açıklama- sında, Azerbaycan'ın böyle davranmaktaki amacının. "Çatışmaların coğrafyasını genışletmek olduğu" ıddia cdıldi. Dağlık Karabağ bölgesinde önceki gün meydana gelen ça- tışmalarda, en a? 17 kişinin öldüğü bildirildi. İnterfaks Ajansı. Azerbay- can İçışlerı Bakanlığı'na da- yanarak verdığı haberde, Ermcnı mılitanların dün gece Karabağ'da Azerılerin yaşa- dığı Şuşa kentini ve Hocalı köyünü top ateşine luttuklan- nı bildirdi. Azerbaycan"ih Karabağ sınırı yakınındak Agdam bölgesinde de bazı köylerin isabet aldığı kayde- dildi. Bu arada, Tahran Radyosu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmalara neden olan Dağlık Karabağ sorunu- nun barışçı yoldan çözümlen- mcsı gerektiğini. İran Dışişleri Bakanı Alı Ekber Vela>eti"nin bu konuda aratuîuculuk amacıyla bölgeye gıdeceğini bildirdi. Ancak ekonomiye ilişkin rahatsızlık gide- rek artıyor. Yapılan değerlendirmeler fıyatlann serbest bırakıldığı ocak ayında toplam milli gelirin yüzde 17 oranında düştüğünü ortaya koydu. Bağımsız Dev- letler Topluluğu (BDT) teîevizyonun birinci kanalında yayımlanan haber prog- ramda, aynı süre içinde sanayi üretiminin yüzde 17, kömür üretiminin yüzde 10 ve petrol üretiminin yüzde 12 oranında düş- tüğü belirtildi. Otomotiv sektöründeki düşüşün yüzde 10'u aştığı. demir-çelik sektöründeki düşüşün de yüzde 27'ye ulaştığı ifadeedildi. Rusya Ekonomi Bakanı Andrei Neça- yev ise dün yaptığı bir açıklama ile bu tabloyu daha da kararttı. Neçayev, eko- nomik göstergelerdeki düşüşün şubat ayı rakamlarında da gözleneceğini hatta martta da düşmeye devam edeceğini söy- ledi. Neçayev aynca ekonominin iki ay içinde şiddetli bir finansman kriziyle kar- şı karşıya kalacağını belırtti. Rusya merkez bankasının uygulanan ekonomik reformlar çerçevesinde sıkı para politikası izlediğini kaydeden Neça- yev, birçok işletmenin ödeme güçlüğü içinde olduğunu ve yeni kaynak bulmak zorunda olduklannı söyledi. Aksi takdir- de bu işletmelerin ciddi bir durumla karşılaşacaklannı belirten Neçayev, çö- züm için işçi çıkarma, iş saatlerini azalta- rak ücret indirimine gitme, yatırımlannı durdurma ya da tümüyle kapanma yolu- na gitmek zorunda kalacaklannı vurgu- ladı. Ekonomik reformlann başanya ulaş- ması için sıkı para politikasının zorunlu olduğunu vurgulayan Neçayev, bu ne- denle işçilerin ücret artışı taleplerini karşılamanın mümkün olmadığını ve hü- kümetin buna karşı duracağını söyledi. Söz konusu çözümlenn kıtle halinde iş- sizliğe yol açma otasılığına karşın Neça- yev, "'Büyülü reçeteler yoktur. Hem finansal durumu iyileştirmek, hem üre- timde hızlı bir artışı sağlamak ve aynı zamanda yaşam koşullannı iyileştirmek mümkün değildir" diye konuştu. Neçayev'in de vurguladığı gibi Rusya yönetimi bu acı reçeteden vaz geçmemek- te kararlı görünüyor. Rusya Başbakan Moskova'da Ordu Günü, protesto yüriiyüşleriyle 'kutianmak' istenince polis sert miidahalelerde bulundu. (REUTER) Azerbaycan ile Ermenistan arasında paylaşılamayan sorunlu bölgeden izlenimler: Karabağ'da Azerilere karşı BDT ordusu HİCRAN ÖĞE GOLTZ(Şuşa-Dağiık Karabağ) - Ermenistan ve Azerbay- can dışişleri bakanlannın Moskova'da ateşkes imzaladıklarmm er- tesi günü (21 şubat) Dağlık durumundaki Şuşa kentindeyiz. Kentin üzerine düşen roketlerin odada yankılanan sesleri arasuıda, Azeri birliklerin başkanı matematik profesörü Rahim Gaziev: "Ruslann aracıbğıyla imzalanan anlaşma- lar, savaşımızı etkilemeyecek. Zatenonlar da istemez. Eline silah verilen ve dövüştürülen gladyatörler gibiyiz. Bu anlaşma, Azerbay- can' ayenibir ihanettir" diyor. Şuşa'dasava- san Azerbaycan Milli Ordusu'nun askerleri, polis teşkilatına (Militsiya) bağlı güçler olan Amonlar ve üniformalı gönüllülere göre Dağlık Karabağ problenünin tek çözüm yo- luvar: Savaşmak. "Onlann üç gün süren yoğun ateşinden sonra Hankent'e (Stepanakert-sadeceErme- niler yaşıyor) yüzden fazla roket gönderdik. Bir aya kadar orayı tümden yok edeceğiz. Nevnız bayrammı orada kutlayacağız" di- yor, Afganistan'da savaşmış Azeri topçu su- bay. Ama aynı gece Stepanakert'ten gelen karşı saldındabirçok büıahedef almış, hattaHalk Cephesi'nin karargâhı olan bina, sonradan gördüğümüz gibi top ateşinin sonucunda bü- yük hasara uğramıştı. Binada bulunan mü- hendis gönüllü asker Ruşen Agaev: Karabağ'da Azerilerin kalesi "Buradaçokölümolmuyorsa, sebebi, sa- yısı zaten çok azalan halkın sığınaklarda yaşamasıdır" diyor. Onlara göre hâlâ kasa- badayaşayan Ermeni vatandaşlar (Azerilerte, evli olanlar), stratejik noktalan karşı tarafa haber veriyor ve Ermeniler beürli hedeflere ateş açıyor. Ne zaman, günün hangi saatinde olacağı belli olmayan saldınlara ahşnuş buradakiler. Seslere tepki göstermiyorlar. Kesik olan elek- trik ve doğalgaz hatları tamir edilmiş, ama susuzluk devam ediyor. Yanan, yıkılan, per- deleri kapanmış boş evlere rağînen, beş ay sonra tekrar bulunduğumuz bu şehirde en büyük fark, askerin ve gönüllülerin bu- lunması. Türkiye'nin yardımı Dağlık Karabağ'da Ermenilere karşı car- pışan her bölge, kendi başına, bağımsız bir biçimde hareket ediyor ve devletten yardım beklemediğini söylüyor. 2000 metre yüksek- likteki bir tepenin üzerine kunümuşolanŞu- sa'dan, 12 kilometre uzakhktaki Stepana- kert'i sürekh' olarak roket ateşine tutan gö- nüllüler, kentteki havaalanıru Ermenilere kaptırmamaya çalışıyorlar. Dağhk Karabağ yönetiminin geçmişte Moskova tarafından işbaşına getirildiğini ve şimdi de bağımsız olarak tekrar alamadığını söyleyen gönüllülerden R. Gaziev, "Kendi başımızın çaresıne bakıyoruz. Zorla veya pa- ra karşıhğında, nereden elimize silah geçer- se alıyoruz. Hem Rus subaylan da silahlan- m satıyorlar" diyor. "Türkiye bize yardım ediyor. tzmir siga- rası, peynir, margarin, şeker, bisküvi gibi gı- da maddeleri yolluyor. Bakın bu battaniye- ler de Amerikan yardımı'' diyen, topçu suba- yı Rusen Ekberov ve 1987-89 yülannda Sov- yet ordusu ile Afganistan'da 35 profesyonel Azeri subayı, eski Sovyetler Birliği'nde gö- revli bulunduklan yerleri terk edip Bakü'de Savunma Bakanlığı'na kayıtlannı yaptırıp 13 gün önce Şuşa'ya gelmişler. Dahagelecek- lerin olduğunu söylüyorlar. Odalannda ge- çirdiğimiz bir gece süresince Ermenistan'da babanın görevi sırasında doğanbebeğjn öy- küsünü, Almanya'da, Litvanya'da, Afga- nistan'da geçen yaşamlannı öğrendik. Ama bir amaç onlan burada birleştirmiş: Kara- bağ'daki savaş. Komutan Elçin Memedov, "Biz dövüş- mek istemiyoruz. Ama mecbur oluyoruz" diyor. Savaşmak zorunluluğunu hissetmeyenler de var. Bunlar Stepanakert'teki Sovyet ala- ymdan kaçan askerler. Şuşa'yasığman ikias- kerle karargâhta görüşüyonız. 19 yaşında zırhlı araç topçulan olan Ukraynalı Burgaz Alek Valereviç ve Rus Safkin Andrey Alek- sandroviç. Bunlar Nahçivan'da sınırda as- kerlik yaparlarken 39 kişi ile beraber yanhş bilgi verilerek komutanlannın emri ile Stepa- nakert'e getırılmışler. 17 gün süresince, şehirde bulunan 366. ala- yın Rus subaylannın Azerilere karşı Enne- nilerle birlikte savaştıklannı, ele geçirilen Malbeyli köyü operasyonuna katıldıklannı, Enneni mevzilerinden Şuşa'ya ateş açtık- lannı gördüklerini anlatıyorlar. Azerileri fazlarahatsızeden, bölgedeki ve Ermenistan'ın sınıra yakın (güneye doğru) Goris ve Kafan şehirlerinden (2^engez\ır ko- ridoru) Azerbaycan içine yapılan saldınya Ruslann da katılmış olması. Cumartesi gü- nü cumhurbaşkanı basın sözcüsü Rasim Agaev, Bakü'de yaptığı açıklamada, duru- munv çok ciddi olduğunu söylüyordu. Şuşa'dan 5 kilometre kuzeyde, Stepana- kert'e giden yol üzerinde bulunan Gaybalı- kent'ten karşıdaki dik, karh tepenin ardında- ki görünmeyen Ermeni mevzilerine yapılan atışlann hedefini bulup bulmadığuu bilmiyo- ruz. Amabizekarşı acüanateş dehedefini bu- lamıybr. Bu atışmanınnedenisonıiduğunda ise bir asker şu cevabı veriyor: ' 'Eğer ateş açmazsak bu keztanklan ile ge- lecekler. Bizim tanklarakarşı koyacak hiçbir gücümüzyok." Yardımcısı Gennadi Burbulis de protes- tolar karşısında gerileyip ekonomik reformlardan vazgeçmelerinin söz konu- su .olmadığını söyledi. Özellikle Moskova'da düzenlenen gös- teriyi hedef alan Burbulis, bu olaydan hemen sonra telefonla BBC'ye verdiği demeçte, Yeltsin'in halktan yeterince güçlü bir destek gördüğünü belirterek "Ekonomik reformlar geri dönüşü olma- yan bir süreçtir" dedi. Protesto eylemle- rinin Rusya'nın i\ı anda içinde bulundu- ğu siyasi durumu yansıtmadığını savunan Burbulis, geri dönüş yanlısı olanların azınhkta olduğunu söyledi. Burbulis, "Devlet Başkanımız için eski günlere dönmek hiç düşünülemeyecek bir şey. Bu yüzden Yeltsin bu tip eğilirnle- re karşı amansız bir mücadele içinde olduğunu göstermek konusunda çok titiz davranıvor" dedi. Projeler hızlanıyor Havadan savıınmaya 36 trilyon HALUK GERAY (Ankara) - Toplam bedeli 36 trilyona yaklaşan savunma sa- nayü projeleri 1992'de hızlanacak. 200 ge- nel amaçlı helikopter projesinde ilk de- ğerlendirme sonuçlan tamamlandı ve son karar için firmalardan ek bilgiler isten- mesi kararlaştınldı. Alçak irtifa hava savunma sistemi, 35 mm uçaksavar topu atış kontrol sistemi ve F-16'lann jet njotorlan seçimi de 1992'de sonuçlanması beklenen projeler arasında yer alıyor. Savunma Sanayii Müsteşarüğı (SSM) tarafından Cumhuriyet'e yapılan açıkla- mada, 1992'de tamamlanması hedeflenen projeler yanında çok namlulu topçu ro- keti, mayın avlama gemisi, insansız ha- va aracı, sahil güvenlik botu, denizde ik- mal muharebe destek gemisi projelerinin, tekliflerin ahnması ve değrelendirilmesin- den sonra "mümkün olan en kısa sürede" sonuçlandınlacağı bildirildi. SSM açıklamasmda belli olan projeler ve tutarları şöyle oluşuyor: Genel amaçlı helikopter: 1.5 milyar do- lar, Çok namlulu topçu roketi: 1.2 mil- yar dolar, Alçak irtifa savunma sistemi: 1.8 milyar dolar, 35 mm uçaksavar atış kontrol sistemi: 600 milyon dolar, Mayın avlama gemisi: 350 milyon dolar, İnsan- sız hava aracı: 350 milyon dolar. 1992 yılının ilk yansı içinde sonuçlan-! dınlacak projelerin başında özellikle Gü- neydoğu'da kullanılacak 200 helikopter projesi geliyor. SSM, ocak ayı içinde is- tediği tekliflerde 25-50 kadar helikopte- rin doğrudan satın ahnmasını, geriye ka- lan 50-150 kadar helikopterin de Türki- ye'de ortak üretilmesini kapsayan seçe- neklerin de önerilerde yer almasını iste- mişti. ! Diğer projeler \ Alçak İrtifa Hava Savunma Sistemi:' Uçak ve helikopterlere karşı 6-8 kilometre menzilli savunma sağlayan bu sistem içim Alman-Fransız Euromissile, tsviçre'nin Oerlikon-Bührle ve Fransa'nın Thomson- CSF firmalan çekişiyorlar. Karar bu yü! içinde verilecek. ' 35 mm. Uçaksavar Topçu Atış Kont-- rol Sistemi: Uçaksavar toplannın hedefu bulmasını sağlayan bilgisayarlı atış kont- rol sistemi için İsviçre'nin Contraves, Hol- landa'nm H. Sigmaal ve Ingiltere'nin Ra- cal firmalan teklif vermişti. Ihalenin 1992 • yıhnda sonuçlandınlması için çalışmalar devam ediyor. İnsansız hava aracı: Güneydoğu bölgesi karasulanmız, smırlanmız üzerinde gece-; gündüz gözetleme yapacak olan uçak, yer istasyonu tarafından kontrol edilebilecek ve aldığı bilgileri komuta merkezine gön- derecek. Ucağın ilk prototipi Türk HavaJ ve Uzay Sanayii A.Ş. tarafından gerçek- leştirildi. Elektronik kısımlann çok önem taşıdığı proje ile önemli ihracat olanak-, lannın ortaya çıkabileceği belirtih'yor. 28 yabana firmadan tanıtım brifmgi alındı- ğım açıklayan SSM, henüz tekliflerin is-. tenmediğini bildirdi. ' F-16 jet motorlan: Milli Savunma Ba-j kanlığı sorumluluğunda olan proje ile il- j gili iki Amerikan fırması General Elect-, ric ve Pratt and VVlıitney yanşıyorlar. 390-400 milyon dolar tutması beklenen', F-16 motorlannm ilk 160 adedi General' Electric tarafından sağlannuştı. Bakü,Ankara'ya bağımlı görünmek istemiyor• BRÜKSEL - Azerbaycan Başbakanı Hasan Hasanov başkanhğındaki Bakü heyeti. geçen hafta boyunca Brüksel'de temaslarda bulundu. Başbakan Hasa- nov, "Türkiye ile birlikte Errnenilere kar- şı cephe oluşturuyor" izlenimi vermeme kaygısı yüzünden, Brüksel temaslarında Ankara ile özdeşleşmekten itinayla ka- çındı. Bir Belçika gazetesindeki demecin- de Hasanov bir kere bile 'Türkiye' deme- di!.. Oysa daha iki ay önce, Brüksel'deki NA- TO Merkezi'nde. Avrupa coğrafyasının, Kafkas dağlannın kuzeyinde bitip bit- mediği, Amerikalılann bir önerisi üzeri- ne tartışılmıştı. Bu iki ay içinde neler olmadı ki? Önce Kafkas cumhuriyetleru kasım 1990'da Paris'te imzalanan Avrupa Kon- vensiyonel Kuvvet İndirimi Anlaşması"- nın (AKKA) bir an önce yürürlüğe gire- bilmesi için sürdürülen uzmanlar düze- yındeki müzakerelere Ankara'nın ısra- nyla çağnldı. Ardından BDT üyesi bütün yeni ba- ğımsız cumhuriyetler AGİK"e kabul edil- di. NATO ile eski Varşova Paktı üyeleri- ni bir araya getiren ve Kuzey Atlantik Ittifakı'nın koltuğu altında toplanan "Kuzey Atlantik Işbirliği Konseyi"ne (KAİK) bütün bu yeni bağımsız ülkele- rin çağnlmasına karar verildi. 10 mart- taki toplantıya tamamının dışişleri ba- kanlan gelecek. Bu arada. şubat ayı »çinde Azerbaycan, Strasbourg'dfcki Av- rupa Konseyi'ne tam üyelik için başvur- du. Ve nihayet, Karabağ meselesini tar- tışmak üzere de olsa Avrupa Topluluğu'- na bağlı Avrupa Parlamentosu'nun dışişleri komisyonu, geçen hafta içinde, Azeri Başbakanı Hasanov'a kürsüsünü açtı. Coğrafyası gereği iki büyük komşu- su Rusya ve İran arasında sıkışıp kalma tehlikesiyle yüz yüze olan Bakü diploma- si açısından, yeni açılan bu "Avrupah- lık" perspcktifı, paha bıçilmez değerde birsatranç taşıdır. Bu olanağı Bakü'ye çok büyük ölçüde Ankara sağlamıştır. Üyesi olduğu tüm uluslararası kurum- ların çeşitli komisyon toplanlılannda. BRÜKSEL SABETAY VAROL kamuoyuna fazlaca yansımayan "korı- dor" temaslarında, Türk diplomasisi. Avrupa'nm coğrafyasını Asya'ya doğru genişletme işini kendine görev edinmiş- tir. Ankara bu fikrıni, herkesın tahmın edebileceği bazı engelleri başanyla aş- mak suretiyle onaylatmıştır. Elbette ki Türkiye bu girişimleri her şe>den önce kendi uzun vadeli çıkarları için yapmış- tır. Aynı şekilde Bakü'nün bu olanaktan sonuna kadar yararlanmak istemesi son derece anlaşılır bir gelışmedır. Bunun gi- bi Türkiye'nin dc kardeş ülkeden. karşı bazı jestler beklemesi a> nı derecede nor- maldir Türkiye'nin Azerbaycan ve Orta Asva cumhuriyetleriyle imtıyazh ilişkile- rını. dünyadaki siyasi ağırlığını arttır- mak için değerlendiımek istemesıni "oportünızm" saymaya hiç yer yoktur. Kapitalıst dünya son aylarda ciddi "nefes darlığı'" çekiyor. VVashington'dan esen izolasyonist rüzgârlar hız kazanı- yor. Amerıka. "Ben önce kendi iç işlerime bakarım" demeye başladığı andan itiba- ren. dünyada "Gemisini kurtaran kap- tan" anlayışının yaygınlık kazanacağını tahmin etmek safdillik olmasa gerek. Bü- yük olasılıkla "yağlı" pazarların gümrük duvarları birbiri ardına. dışta kalanlara karşı gökdelen gibi yükselmeye başlaya- caktır. Bu pazarlar iyıce daralmca. geriye han- gi seçeneğin kalacağı bellıdır Doğu A\- rupa, Bağımsız Devletler TopLuluğu (BDT) ve Uçüncü Dünya'nm gen kalmış bölgclcrı gibi pıyasa anlaminda "tiıketı- cı" olma\an pazarlar. . Batı A\rupa pa- zarı daraldığı takdirdc. bu ülkelerın ekonomik «t^ıUan "ıiı^ " V .'-Mndinı" hd- le gelmesi için gerekli süre zarfında, bizim sanayi sektörümüz çoktan tam bir "fab- rika mezarlığf'na dönüşebilir. Türkiye, "kalkınma yanşını terk eden ülke" durumuna düşmek istemiyor. O halde. ne yapıp edip son çeyrek yüzyılda kendi ürettiği sanayi mallanna güç bela açtığı AT pazannı korumaya birinci de- recede ağırlık verecektir. En basit mate- matık mantık bunu gerektiriyor. Ülkelerin, halklann, uluslann önlerine koyduklavı ideallerinin bulunrnası. çok iyi bir şeydir. Hatta gereklidır. Örneğin, "Birleşik Avrupa" idealinden soyutlan- dıkları takdırde son yıllarda Fransa, Almanya gibi ülkelerin yollannı şaşırma- sı işten bile değil. Ama kısa vadeli "ger- çekçi'" politıkalarla beslenmeyen, orma- nı seyredeyım derken ağacı unutturan, "romantizm" unsuru ağır basan strateji- ler. ülkeler açısından. en az strateji yok- sunluğu kadar kısırlaştıncı yaklaşımlar- dır. Uzağı görememek kötüdür. Ancak unutmayahm ki insanlar da belli bir yaş- tan sonra uzağı değil asıl yakını görmek- te zorlanır. 1