Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 14 OCAK 1992 DÖVIZ KURLARI Dftvızın Cnsı 1 A80 Doları 1 Alman Markı • 1 Avustralya Doları 1 Avustuıya $ılını 1 Belçıfca Frangı 1 Oanımaıtıa Kronu 1 Fın Maıttası 1 Frartsn Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 Ispanyol Pezetası 1 teveç Kraiu Isvıçre Frsıgı 100 ItaJyan üfetı 1 Japon Yenı 1 Kanada Ddarı 1 Norveç Kronu 1 Steriın 1 S Arabıslan Rıyatı Dövız Al.ş 5269 44 3353 13 3877 25 480 02 162 84 866 75 1231 17 982 92 2977 08 52 64 919 79 3758 52 444 30 4166 4569 40 851 62 9507 65 1405 44 D6V12 Satıs 5280 00 3359 85 3885 02 480 98 163 16 868 49 1233 64 984 89 2963 05 52 75 92163 3766 05 445 19 41 74 4578 56 853 33 9526 70 1408 26 Efektıf Alış 5264 17 3349 78 3819 09 479 54 16121 858 08 1218 86 98194 2974 10 51 59 910 59 3754 76 439 86 41"<B 4500 86 843 10 9498 14 1384 36 Efektıf Satıs 5295 84 3369 93 3896 68 482 43 163 65 871 10 1237 34 987 84 2992 00 52 91 924 39 3777 35 446 53 4186 4592 30 855 89 9555 28 1412 48 14 OCAK 1992 Ç A P M U K M t 1 5715 Alman Marta $ 1 3591 Avust Ootan $ 109795 Avus SHın. $ 3 2 3600Bel Frangı t 6 0795 Dan Kronu $ 4 2800 Fın Marfckas $ 5 3610 Fran Frangı S 1 7700 Hol Flonnı S 100 09 Isp Peffitası $ 5 7290 Isvec Kronu S 1 4020 Isv Frangı î 1186 001ta) Lıretı S 126 50 Japon Vera S 1 1532 Kanada Dol î 6 1875 Norveç Kr E 1 8043 ABD Doian $ 3 7493 Suudı Rıyalı SERBEST PİYASADA DÜN DÖVİZ-ALTIN ABO Doları Alman Marlcı Isvıçre Frang Hollanda Flonnı tngılız Sterlım Fransız Frangı 100 I Lıretı BORSA Alış 5385 3435 3820 3020 9710 1000 450 Satış Mem Hacmi: fJeffiMlktan ' Ksfaısa «*• Mitktttr. AfrrtıMıorta Adana C m (A) ktiıa Çm (C| tftta ÇtaMrtt Akal TfksMIBUi M M £ JttfİMata |Msa Mvfct MsMtaf ACnyuusCeme 1 »ııl C M AfW*ık M J > Çta. İ R B Bagt» Bıri* lutun MCkMl Cnu Çjnaknaıe Çımenlo JÇMIUat Çmsa | Ç EW>l-.< Btjrizfl C m Oenmod (m*«Mta| ı Ortas Doğao OoOusan Mtt» Ouran Ofsel Unittnı EcıaNftası u ç fdplpl* Ege Bıracıbk CpMMrt Ege Guö'P fTO*Sıgorta l a t j HıMhMj Ercıyas B-racıi* Eı*İH *£• Estaı* Femş Akjmınyvjm •nto* GortMn Isıi •JkıU. Guney &racılık IMtftf taatFJOntM , lrtte*na 1 Moffif Pston JB*t.C. t n c * Kartonsan «n «MMa Kepez EteMrm K**ç ItaMfig f Koc fatjr TI 1 Kooıma Tar Luks Kadıle Makma Takım Mardın Çırrraıto •tont MarraraM OW Wal%haJt Metas IHfras •*•*> N J I HoMmg Nel Turızm M*#t ÇtanHo Ottnuksa Otosan Parean (BU) PEGProf*! t Petiım PlMr Sfft Pmar E*t*fnE1 Pınar Su PıtUr Un Mmi PetıtH Ofısı Ratuk Safjatı Yayıncıl* S m l n l MtMtof Sttaş So*sa & • Befctronik TaM Sfcıtfta IT&şbamc ' refcs&tunfc Mttat I n » T Garanc 8 TSBar* « t T 1$ Baok IA) T h B IC «»256011 Tts 8 C525BOÖ r İS Ban* (C) IkıMoı IKB ) M K TM Ota. Topra* Kağrf rrakyı Cjîı TTlfiıı l^ba CMI TJ.U. T D rMkum Tunca Tekst) i Tupras ÎHY T TuOofg TuluııtM» Jnvc Ctn^KHBU) ' UMk Sefamk . Vakrl Yatırım Ort ıVeslel - Vanj) F KJT(BU) ' Taaaf | Yapı Kredı TAHVİL 1 1 t i l •5 r Ia J H lMMT*g«n: Önceki se ans fcaoan 1375 330C tSMI 2aa mm wm13SM 141M 750C 8400 1W 210OC I7M 1MN 1t2M 2200 I80C 44M 3800 5600 mt 9800 5400 2700 m14000 4 M 1800 1100 12500 5100 3S9M 1*100 4000 97000 17S0 675 1600 7000 205O0 SM0 2300 3900 4MI M 0000 4500 «00 38400 T7M itoo 30000 3700 77S 1*000 3100 90*0 35O0 40M 5600 1»5O0 36000 S10M 5500 2500 1*90 119M 3200 1100 1P75O 4OM 3600 5200 »00 800 12S90 S50 825 750 4100 119*00 1000 1450 16000 1100 4350 87i 140* (7$ 1200 2300 ıso* 7600 1CH 1750 1050 2*50 13500 4(90 2550 «21» 7300 4650 1950 3050 112S0 » S * 2850 9750 220000 325 725 1800 120* 1400 101*0 7500 20SS »«00 2 U 0 1MM 14000 6900 7300 600 3900 5000 « 5 0 1600 1550 2950 2800 27» 2200 Bugunuı «i Ousuiı 1375C 315(1 2MM 2250 MM 90*1 139M 11751 83O0 12M 20500 3B*I 1*M 1I2S0 2150 445» 3600 5400 27«* 9600 5300 2650 •a* «as* 1050 12S0* 3SM* 1MM 95000 1790 650 1550 7000 20000 94*0 2300 3900 1*9* 0*00 4500 t » 38500 170* 1200 29000 790 1000* 3050 5000 3(00 90M 5500 1990* 36000 920*0 54M 2450 1090 119*0 1100 18500 3SM 3250 4800 24M0 750 12790 929 825 700 130000 950 1450 155OU 1100 4250 875 1450 «79 1150 2900 7500 1(90 1600 1000 2000 13750 5190 2500 I3O0 7S00 4S50 1900 3050 11250 2500 2700 9500 300 725 1800 13** 10500 '500 2(50 24580 2SSO 1«S0 13500 7000 575 3900 4400 1500 1450 2800 2650 27S0 2150 5400 3450 3840 3040 9800 1010 460 S Arabıstan Rıyalı Avusturya Sılını Cumhunyet Reşat 24 ayar 22 ayar 900 aya kûlçe bılezık gûmûş Alış 1420 484 405 000 420 000 61300 55 025 738 386.894.885.800 n ATIK 50.815.965 fclesk 4691 25 4700 63 Bugunta. en yukset I1S0C MOC 27500 245C ttsc 00*1 14250 15900 8400 14M 21500 40*0 1OM0 1*0*0 2250 4050 3850 55O0 2M0 « 0 0 5500 2700 «79 9300 11» 1179* T7SM 1*290 96000 1«M 725 1550 0400 20000 M00 2300 3900 2*5* «5*0 4500 •90 39000 10M 130* 30500 •M 1*29* 3100 5150 3<sg 90M 5"0C 2*75* 36500 93000 UtJ NH 26002000 12000 1200 19500 4*5* 3500 5200 2450 800 13S00 575 875 750 1J0M* 1050 1600 16000 '15ü 4400 925 155* 929 1250 2(00 7700 1*50 1700 1050 220* 14250 519* 2700 * 3 M 7900 90*0 1950 3050 125*0 29M 2800 10000 350 750 1850 135* 1129* 7500 2*50 25*00 3100 19*0 14250 7300 625 3900 4650 1650 1550 2950 2850 3050 2200 İşlem Hacffl* (8in TL): Sözleşme saysı: 10 9B 1X592 96 15M3296 ı«M7« YATIRIM İS Yjlmm-i ts Vıt}nn''2 lsYalınm-3 IsVUnm-* te WınnvS Is ^annv{ tnfcrroo-1 lntrton-3 Infeffon^ lntetiOT-5 Iksaa Val 2 Hdısaı ftt-3 H S H « M Ganntı Mnnvi Gannlı IUnm-2 Gajant ıSBrm-3 G»anlı Vatınm-4 Gsf3n& >âbnnv5 Esbaok Fon 1 Est)»*fc«ı3 VKBMnnıF YHSekttrF YKBHssef VKBKamF YKBLMF YKBKımuF VKBDfaF YKBKapBIF YKBAkUF »tolFoM VSolFon-2 V*ffoıv3 Bugunku kaoanıs 13750 3200 2*900 2300 4*9* 9M* 13750 1925* 8400 MM 21000 MM 1*9** 1*75* 2200 490* 3700 5400 2M0 9600 5300 2700 «79 93** 1050 1325* 3*500 1*250 95000 1*00 650 1550 *m2O0O0 S*H 2300 3900 2*50 «900 4500 «29 38500 1*00 1250 29000 «M 1*250 3050 5*50 3*5* 5*00 5600 2*250 36000 53*00 2500 1*50 11750 1100 18500 4090 3400 4900 2490 775 13900 979 825 725 130*00 1000 1450 15750 1100 4300 875 199* M 1150 2000 7500 1«5» 1650 10O0 2200 14750 515* 2500 1300 7900 5000 1900 3050 12500 2500 2700 9500 300 725 1800 1390 11250 7500 2*5* 249*1 31M 1*50 14000 7000 600 3900 4400 1600 1450 2850 2800 3M* 2200 Satış 1 1435 1 495 1 411 000 1 440 000 61500 60 500 765 1992 MaH SJHJTI 3654 99 5300 83 3648 10 5318 97 işlem mıkta 127158 960120 1JM1 197660 2419M 32*045 142*9 107*3» 24000 43750 126804 2**J5* 20(0 2*10*9 691900 141773* 157900 7100 9H7H 710OO 180001 11000 9*7*2 1050307 135500 50500* «219(3 7*7*1 14100 IMSO 7401 335000 41*91* 4500 54*3117 1000 200 1M4S 2*24*7 7500 57M* 62700 2175*1 247500 123150 600 141S300 1372M 191516 1*0275 «10*0 1000 49270 12*0023 476338 1*3129 41M|M 599154 1259*24 25150 209390 1452178 3901279 10200 217950 4110*0 1171338 742450 000*** 116600 149800 1110 173000 '52810 551735 52120 468922 1468600 14*00* 9500 4000 352900 21729 176300 30400 472850 1339739 3024* 23200 2000 350*0 934*5 25500 2000 51*471 1M0 538487 25000 1148160 81280 151120 22*00 410700 roo 2525*5 2(23* 5M22* 173000 413842 524100 265050 2000 134300 327700 11000 634140 15225 (0(170 1399134 En « * H H yapmn fiy 1400C 320C 27500 2450 40M 9*M 1 4 * * * 19290 8400 1300 21000 3*00 10500 1I7S0 2200 4*90 3CD0 5500 rm9800 İ400 2650 •M 92*0 11» 13500 3090* 1*250 98000 179* 67 1550 0400 20000 940* 2300 390 2*S noo4500 (25 39000 1M0 129* 29500 775 1*001 3100 910* 3*0* «000 5600 2MM 36500 93*01 9501 2500 1*9* 1179* 1150 19000 4000 3250 4800 2450 775 11900 99* 825 725 11*000 1000 1550 15750 1150 4300 900 19** M* 1200 2(00 7500 1050 1700 1000 22** M0M 919* 2700 «300 7*00 47M 1950 3050 12900 250* 2750 10000 325 725 1800 1350 10750 7500 2*50 24500 3000 1*50 14250 7100 600 1900 4600 1600 1450 2850 2800 3*9* 2150 3 2 M 0 7 9 î 13 OCAK m | t * b «t* "iSOO 61 tfö 85879 «ar !*•> "4 900 8216 85Sİ e t •um 385C 365S FONLARI t* mrnt+t M Uk 69'0 85 50 seoo » 1f •ttIt tt* !•« »1 84J 9 3 7757 5499 7368 m 10SS6B 106148 Q 43 57019 57227 0 * 27522 27633 040 23JB5 23.131 0 4 2 10196 10239 042 13910 20.025 059 78370 78673 039 54490 64682 0 2 7 33321 33414 0 2 J 30952 31D69 038 11522 11492 -026 &S174 66463 0 4 2 55.767 560)3 042 26İ56 26.669 0 4 3 26.827 2694' 042 S896 19948 0 2 5 83285 83641 043 31211 31461 080 20178 20273 047 1343' 13S69 053 11273 11471 176 8405? 84400 041 28147 28.264 042 19461 '9544 043 71317 72172 035 58.461 S&TM 043 92628 91354 078 57040 57285 0 4 3 51003 51214 041 56067 56305 039 24369 24 431 025 19179 19269 047 17535 17586 029 58294 51519 0 3 9 146883 H7415 036 27116 27221 039 18437 18434 -00? bkknMj VaMOuıya Vafalta-C TM t* 5921 877 7123 5252 300 000 2000000 •5003000 17MIM1 1690800 AJrtklı 1X1% 14038 3218 27*41 2363 4*2* «NI 13*04 1917* 8370 1131 20992 3905 10250 11714 2200 4541 3867 5475 2735 9744 5370 2668 J39 5190 1076 13102 1*007 101(4 9727? 1794 668 1550 (3*7 20000 544* 2300 3900 4121 2*41 •3*4 4500 »32 38811 177» 1250 29908 700 19*05 3087 5*71 17*1 50M 5606 20007 36491 52509 9513 2490 1*43 11700 1146 18894 4012 3335 4897 2440 773 1134» 54* 830 730 13*00* 1020 1516 15689 1146 4326 895 1507 M* 1200 20M 7564 1(5* 1685 1012 21*5 14035 5190 2619 I 3 M 7772 4744 1942 3O50 120(7 250* 2749 9815 324 729 1801 1334 1070S 7500 2«1« 24(31 1O30 1*02 14147 7173 602 3900 4522 1579 1459 2850 2764 3*2* 2163 1992 M 1*11) 374 500 16432» 28(0500 snçnn •8575S7 13 OCAK 1992 loia* Nı ko*> 24 229 24 273 17277 17334 OıSurt I t » foı SÜ651 50837 Cka»»Prr TgüüıFn-1 TûtoıFtn-2 Hfeuftm-t tttuRnı-2 rîım f g ^ FtansRıM FJoans Rn-î 2JaatFan-1 ZhatFoı-2 Znaflas* ZıraFonJ Ha*Fon-i tmfm-2 Panrtfoı Pamirtsse EnttFon-1 Etıttk fv\-2 tn^eı ftn 1 HHOfoo2 T«a*fon SînrFin OMKfon Egefoı KjtaroFcr Demt Foo-1 Oemfon-2 lînşfon Ortjk fîorr Tittankfof NetFon EtFor u 72170 724SE t t 20615 20709 58.737 58997 K398 16468 211219 mm 2S029 25.133 32475 32594 27504 27S23 2106) 21163 11.213 18.286 31J42 31618 2 2 » 23X43 Foı 24JJM 24143 22163 22274 31019 31125 22401 23481 32390 32516 21S54 21 m 26958 27D7B 21X1 213B9 24766 USn 18532 18527 21323 21407 23.1Îİ 21191 25539 25646 2Û259 20328 214» ?15M 20677 2&76B 10265 10313 21825 21919 17877 17548 17628 1/SS6 17972 18049 17696 1778- 018 033 037 045 046 044 043 041 042 037 043 045 040 088 0J9 054 050 034 035 039 041 045 041 045' 051 039 035 042 034 041 044 047 043 041) 033 043 048 Borsa, yeni yıla iyi başladı ABDURRAHMAN YiıniRiıyf Borsa yeni yıla iyi başladı. İstikrar paketinden borsaya yönelik teşviklerin çıkacağına dair beklenti,piyasadaki likı- ditenin rahatlaması ve faiz oranlarının düşmesi,mevsim- lik canlılık dönemine rastla- yınca hisse senetlerinde yükseliş başladı.Yılbaşından bu yana geçen 8 seansta bor- sanın işlem hacmi istikrarlı bir şekilde artarken hisse senedı fiyatJarı da yüzde 7.37 oranın- da yükseldi. 1991 yılını ortalama yüzde 40.2 değer artışıyla kapatan hisse senetlen 4369 puandan yenı yıJda 4691 puana yük- seldi.l992'nin 2 ve 3 Ocak günleri küçük düşüşler yaşa- yan hisse senetleri geçen haf- tanın 5 iş gününde istikrarlı bir şekilde arttı.Dünkü artış ise yüzde 1.18 oldu ve Endeks 4691 puana çıktı.Endeksin bu düzeyi 4 mart 1991 tarahinden bu yana en yüksek oranı oluş- turuyor. Dünkü seansın ilk yarısı alış ağırlıklı,ikinci yansı ise satış ağırhklıydı.Seans ortasında 4717 puana kadar çıkan En- deks ikinci yanda önce Deniz- bank'ın sonra da Töbank'ın öncülük ettiği satışlarla düştü Hisse senetleri 1992'nin 8 iş gününde ortalama yüzde 7.37 değer kazandı. Borsayı olumlu etkileyen faktörler arasında şirket kârlarının iyi çıkması, mevsimlik canlıhk dönemine girilmesi, faizlerin düşürülmesi, dövizdeki devalüasyon beklentisinin kırılması ve ekonomik paketten borsaya yönelik teşvik tedbirlerinin çıkacağı beklentisi sayılıyor. Cumhurbaşkanlığı ile hükümet ilişkilerindeki gerginlik ve SHP Genel Kongresi gibi siyasi faktörler ise borsayı olumsuz etkiliyor. 4691 İMKB Endehsfnin yeni yıl seyrf 4636 4581 4609 4369 1991 10 13 ve seans sonunda 4691 puana indi.Döktaş,Migros,Yasaş, Gentaş,Santral Holding, Afyon Çimento,Akal Tekstil ve Sifaş tavan yapan hisseler oldular. Borsanı bu dönemde yük- seimesine etki yapan faktörler şöyle sıralanıyor: 1-Şirket karları:199I yılı faa- liyetlerinden şirketlerin karla- n konsunda iyi haberler almıyor.Kamuoyuna açıkla- nan bazı şirket karlan yüksek. Henüz resmen açıklanmayan karlann da yüksek çıkacağına dair haberler geliyor.Geçen hafta yüksek oranda prim ya- pan hisse senetlerinin 1991 karlan yüksek olan şirketler olduğu dikkati çekiyor. 2-Mevsimlik canlılık dö- nemi:Piyasanın karamsar olmadığı dönemlerde yıl sonu bilançoları ve dağıtılacak te- mettülerden dolayı Ocak- Şubat aylan Borsada canlı ge- çiyor.Borsanın faaliyete geçti- ği 1986 yılı ve çok karamsar olduğu 1989 yılı hariç diğer yıl- larda Ocak ve şubat aylarında hisse senedi piyasasının en canlı olduğu fiyatlann ve iş- lem hacminin yükseldiği görü- lüyor.Bu yıl da hisse senetleri açısından olumlu beklentiler mevcüt. 3-Ekonomik paket beklen- tisi:16 Ocak'ta açılacağı belir- tilen ekonomik istikrar paketinden de borsa olumlu beklentiler içinde.Kurumsal tasarruflann borsaya çekil- mesi için hisse senedi kazanç- larının vergi dışı bırakılacaği, yatınm fonlanna belli oran- larda hisse senedi koyma zorunluluğunun getirilecek olması hisse senetlerine talebi artınyor.Ekonomik paketin ardından sermaye piyasasının yeniden düzenlenmesi yönün- de yapılan çalışmalar da sermaye piyasasında geleceğe ilişkin yeni umutlar doğuru- yor. 4-Faizler döşüyoröncelıkle Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faizlerinin yaklaşık iki aylık sürede 7 puan kadar düşmesi ve buna bağlı olarak repo faizlennin aşağıya inmesi Borsayı olumlu etkileyen bir başka faktör.Kasım ayının or- tasında başlayan ve her ihale- de istikrarlı bir şekilde düşen kamu iç borçlanma senedi fa- izlerini mevduat faizlerinin düşüşü izliyor.Orto ve küçük ölçekli bankalar değişik vade- lerde 3-4 puanı bulan indirim- lere giderlerken büyük mevduat bankalannın faizleri düşürmesi bekleniyor. 5-Devalüasyon beklentisi kı- nldı:Seçimden önce oluşan ve yeni hükümet kurulana kadar süren dövizde önemli bir de- va- lüasyona gidileceği beklentisi ise ekonomiden sorumli! ba- kanlar tarafından yapılan açıklamalarla önemli ölçüde kınidı.Buna karşıhk Mark'ın dış borsalardaki değer kazanı- mı ve dolann geçen hafta atak yapması döviz piyasasında za- man zaman yeni talep yaratı- yor. Borsada talebin canlandı- ran bu faktörler yanjnda Hükümet-Cumhurbaşkanlığı gerginlıği ıle SHP'nın genel kongresi talebi azaltıcı etki ya- ratıyor.Güneydoğu'daki terö- rün tırmanması da zaman zaman borsayı olumsuz etki- leyen faktörler arasında yer' alıyor. JaponlarABD Başkcmı Bush'u 'anıba satıcısC olarak niteledüer Bir zamanlar kartaldıEkonomi Servisi — Dünya ekonomi- si, 1992 yılına sancılar içinde girdi. Ge- lişmişttlkelerintümunde, ekonomik gös- tergeler parlak büyüme dönemlerinin uzak olduğunu, her yerde işsizliğin an- tığını gösteriyor. Dünya ekonomisinin başrol ovuncu- su ABD. Dünyanın kalbi Amerikan eko- nomisinde gelişmelere bağlı olarak atı- yor. 1990'ın ortalannda başgösteren Amerikan ekonomisindeki durgunluk hâlâ sürüyor. Amerikan yönetimi, ne yaparsa yap- sw durgunluğa kesin çözüm getiremiyor. İç üretim ve tüketim oranlan çok düşük seviyelerde dolasıyor. Amerikaü ekonomistler 1992 için yüz- de 1.5-2 arasında bir büyüme hızı bekli- yorlar. Daha önceki durgunluk dönem- lerini izleyen yıllarda yüzde 61ar civann- da yüksek büyüme hızlan yakalanmış- tı. Bu beklentiler 1992'nin de ekonomi için pek olumlu bir yıl olmayacağını gös- teriyor. özellikle ilk altı ay içinde, can- sızlığın süreceğine kesin gözüyle bakılı- yor. Geçen yılın ikinci ve Uçüncü üç aylık dönemlerinde Gayri Safi Yurt Içi Hası- la (GSYİH) yüzde 1^ oraıunda bir ar- tış gösterdi. Ancak bu, Körfez savaşı sı- rasında aşın baskı altında olan ekono- Dev ABD ekonomisi Körfez krizi ile birlikte daldığı derin uykudan uyanmak bilmiyor. 1991'inson3 ayında büyüme yüzde 0.2'ye gerilerken işsizlik aralık ayında yüzde 7.2'ye yükseldi. Japonlâr, 43 milyar dolarlık ticaret dengesizliğinin giderilmesini isteyen Başkan Bush'a "Sızlanacağınıza rekabet gücünüzü arttırın" cevabı verdiler. minin bir ölçüde rahatlamasının işaretiy- di. 199I'in son üç aylık döneminde GSYlH'deki büyümenin yüzde yüıde 02 olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, bu- gün için olumsuz oimakla birlikte önü- müzdeki dönem için de umut vermiyor. Amerikan ekonomisinin bir umudu bu yıl kasım ayında yapılacak başkan- hk seçimleri. Seçim ekonomisine girilme- si nedeniyle yılın ikinci yansmda bir ha- reketlenme umuluyor. Bu dönemde GSYlH'nin yüzde 3-4 düzeyine çıkaca- ğı tahmin ediliyor. Bu oranlar da yeter- siz kalacak, yılın ük yansındaki durgun- luk ancak bir ölçüde telafi edilebilecek. Savaşın sona ermesinden sonra işsiz- lik oranlarında arzulanan olumlu geliş- me gerçekleşmedi. Geçen hafta içinde açıklanan aralık ayı sonu işsizlik oranı, durumun gittikçe kötüleştiğini gösteri- yor. İşsizlik oranı bir önceki aya göre yüzde 03 artarak yüzde 7.2'ye çıktı. Tüm dünya Amerikan ekonomisinde canlan- ma sinyalleri ararken birbiri ardı sıra açıklanan ekonomik göstergeler umut- suzluğu arttınyor. Başkan George Bush'un Japonya ge- zisi Amerikan ekonomisinin yaşadığı ça- resizliği acıkça ortaya koydu. Bush'un Japonya'da Amerikan mallarına pazar yaratmaya çalışması traji-komik bir hal aldı. Japon gazeteleri, en büyük üç Ame- rikan otomotiv firmasının yetkilileriyle gelen Bush'u araba satıcısına benzetti. Geçen yıl ABD'de durgunluktan en çok etkilenen sektörlerden birisi otomo- tiv sektörüydü. Yeni otomobil satışlann- da bir önceki yıla göre yaklaşık 1.5 mil- yonluk bir gerileme vardı. General Mo- tors, çareyi işçi çıkartmakta ve fabrika- lannı kapatmakta anyordu. Tarn da bu krizin en güncel döneminde gerçekleşen Japonya ziyareti, bir otomobil pazarla- ma etkinliğine dönüştü. Japonya ile ABD arasındaki Japonya lehine olan 43 milyar dolarlık fazlanın eritilmesi için Japonlann daha fazla Amerikan otomo- bili satın almaları istendi. Aslında, tüm bu tartışmalar içerisin- de Japonlann korumacılık yapmadıklan çarpıcı bir gerçek olarak ortaya çıktı. So- run korumacılık değil, Amerikan mal- lannın rekabet yetersizliğiydi. Japonya Başbakanı Kiichi Miyazawa, George Bush'un Japonya'ya gelişinden bir gün önce bunu alaycı bir dille vurgulamak- tan da çekinmedi: "Amerikaular bize ge- lip sızlanacaklanna kendi mallannın re- kabet gücünü arttırmalıdır" dedi. Dolann düşüşü duracak mı?MURAT ARIN 1991 yılında hareketli bir seyir izle- yen dolar-mark paritesi bu yıl nereye gıdecek? Bu sorunun yanıtını, büyük ölçüde Amerikan ekonomisinin per- formansında aramak gerekivor. Ame- rikan ekonomisinin canlanması dolann mark karşısında önemli ölçüde değer kazanmasını sağlayacak, aksi halde dolar 1.40 mark düzeyine doğru gerile- meyc devam edecek. Geçen yıl dolar-mark paritesini be- lirleyici olgular Körfez savaşı ve Ame- rikan ekonomisindeki durgunluktu. Dolar, yıla Körfez krizinin olumsuz etkisiyle 1.54 düzeyinde girdi. 15 ocakta savaşın çıkmasını izleyen bir ay boyunca dolann gerile.-nesi 1.45'e kadar sürdü. Amerika'nın savaşı ka- zanacağı yönündeki belirtilerin alın- masıyla birlikte dolann yükselişi baş- ladı. Temmuz ayında 1.85 düzeyine çıkan dolar, daha sonra yavaş yavaş gerilemeye başladı. Bu gerilemeyi ke- sen etken ise Sovyetler Birliği'ndeki darbe oldu. Dünya para piyasalann- da, darbenin yarattığı belirsizlik dola- nn işıne yaradı. Ancak darbenin başa- nsızlıkla sonuçlanması, Amerikan ekonomisindeki durgunluktan kay- naklanan dolann düşüşünü eski seyri- ne getirdi ve kısa toparlanma dönem- leri hariç, mark dolar karşısında sürekli değer kazandı. Geçen yılın ıkıncı yarısında, Körfez kriziyle başlayan durgunluğun, sava- şın sona ermesiyle ortadan kalkmadı- ğı görüldü. Ardı ardına açıklanan veriler, ekonomideki durgunluğun iyi- ce yer ettiğini gösteriyordu. Ote yandan, Alman ekonomisi bir- leşmenin yükünü sırtlamaya çalışıyor- du. Beklenenin aksine, geçen yıl Alman ekonomisiyle ilgili açıklanan veriler tahmin edilenden iyi çıktı. Do- ğu Almanya'nın verimsizekonomisini sisteme entegre etmeye çalışan Al- manya bunda oldukça başanlı oldu. 1991 yılında, Almanya'nın en çok zorlandığı nokta, birleşmenin ardın- dan tüketimin artması veenflasyonun yükselme eğilimine girmesiydi. 1990'- da yüzde 2.7 düzeyinde olan enflas- yon, geçen yılı yüzde 4 düzeyinde İcapattı. Bu yılın ilk çeyreğinde enflas- yon hızmın yüzde 5'e ulaşması bekle- niyor. Alman Merkez Bankası Bundes- bank, reeskont faizlerini yükselterek tüketimi kısmayı hedefliyor. Aralık ayında, Amerikan Merkez Bankası (Fed) reeskont faizlerini düşürürken, Bundesbank yükseltti. Reel faizin Al- manya'da. Amerika'ya göre çok yük- sek olması, tercihin Alman markına kaymasını sağladı ve dolann düşüşü- nü hızlandıran bir etken oldu. Aslında, Alman ekonomisi de son iki yıldır gerileme içine girmiş bulunu- yor. Geçen yıl büyüme hızı yüzde^ 3 oldu. 1990'da oran yüzde 4.5'ti. Bu yıl ise yüzde 1,5-2 seviyesinde kalacağı tahmin ediliyor. Almanya'nın da so- runlan var, ama durum Amerika'dan iyi. Üstelik reel faizlenn de yüksek ol- ması marka bugün için önemli avan- tajlar sağlıyor. Yılı 1.52 mark düzeyinde kapatan dolar, geçen hafta 6 fening birden ka- zanarak 1.58'e kadar çıktı. Oysa, ge- çen hafta Amerikan ekonomisiyle ilgi- li açıklanan veriler durumun iyileşme- diğini gösteriyordu. İşsizlik oranının yüzde 7.2'ye çıktığı açıklandı. Ancak tanm dışı sektörde çalışanlann sayısı- nm 31 bin arttığı acıklandı. Bu rakam- da 50-100 bin arasında bir azalma bekleniyordu, 31 binlik artış herhangi bir canlanma göstermenesine karşın, piyasalann dolara yüklenmesine yol açtı. Bir de önümüzdeki günlerde ya- pılacak G-7 toplantısında, doları des- tekleme karan ahnacağı söylentileri dolara olan ilgiyı arttırdı. Amerikan ekonomisinde ilk altı ay içinde bir canlanma beklenmediği için, dolann 1.50 mark paritesinin al- tma düşeceği tahmin ediliyor. Ancak yılın ikinci yansında, Amerika'nın se- çim ekonomisine girmesi ve üretimin canlanması, dolann yeniden topar- lanmasını sağlayabilecek. Amerikan ekonomisinin durgunluktan çıkma eğiümine girmesi, dolann 1.60-1.70 markseviyesinekadar yükselmesine yol açacak. Gelir ödemeleriANKARA (AA)—Enerji- Köprü "C" tertibi gelir or- taklığı senetlerinde dördön- cü ve son dönem gelir payı ile anapara ödemelerine 16 ocak perşembe günü basla- nıyor. Basbakanlık Karnu Ortaklığı Idaresi Başkanlı- ğı'ndan (KOİ) alman bilgi- ye göre senetler son 6 ayda yüzde 38.27 oranında ka- zandırdı. KOİ tarafından ih- raç edilen Türkiye ulusal elektrik sistemine bağlı tek ve ayncalıklı şirketlerin top- lam brüt elektrik enerjisi üretiminden kaynaklanan gelir ile Istanbul 1. Boğazi- çi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü gelirine endeksli "C" tertibi gelir or- taklığı senetlerinin 100 bin liralık kupürüne 38 bin 270 lira ödenecek. Senetlerin 500 bin liralık kupürüne 191 bin 350 lira, 1 milyon liralık ku- pürüne 382 bin 700 lira, 5 milyon liralık kupürüne 1 milyon 913 bin 500 lira ve 10 milyon üralık kupürüne de 3 milyon 827 bin lira ödene- cek. Nadir'e birdavada ABD'deLONDRA (AA) — ABD'de borsacdık kuruluşu Lindner Fund, Polly Peck International (PPI) şirketi ve aralannda eski yönetim kurulu başkanı Asil Nadir- in de bulunduğu 14 eski şir- ket yöneticisi aleyhinde ya- sal girişimde bulundu. Financial Times gazetesi- nin haberine göre, Lindner Fund, Polly Peck hesapla- nndaki yanlış bilgilerden dolayı hisse sahiplerinin za- rar gördüklerini öne sürerek tazminat talebinde bulundu. Lindner Fund'un New York eyalet mahkemelerinde aleyhinde dava açtıklan ki- şi ve kuruluşlar içinde, Polly Peck şirketinin kendisi, PPl'nin mali denetimini ya- pan Stoy Hayward şirketi, PPl'nin eski yönetim kuru- lu başkanı Asil Nadir, ve PPl'nin mali direktörü Da- vid Fawcus da yer alıyor. Gazete, Polly Peck kay- yımlannın, Amerikan şirketi Lindner Fund ile görüşme- ler yaparak PPI aleyhinde- ki davanın ertdenmesine ça- lıştıklannı yazdı. Batı'nın Çekoslovakyada yatınm atağı Avrupa'nın önde gelen fîrmalan, Çekoslovakya'da birbiri ardı sıra şirket satın alıyor Ekonomi Servisi- Çekoslo- vak şirketleri, Avrupalı şirket- ler tarafından kapış kapış sa- tın alınıyor. Başanlı bir biçim- de piyasa ekonomisine geçişi sürdüren Çekoslovakya, Av- rupa firmalannın gözdesi ol- du. Doğu Avrupa pazanna girmek isteyen Batı Avrupalı- lar firma satın alma yanşına girdiler. Bu hafta içinde, Aiı France, Çekoslovakya Hava- yollan'nın yüzde 40'ım. Nestle ve BSN, Çekoslavakya'nın en büyük besin maddeleri üreti- cisi Cokoladovny'nin yüzde 43"ünü satın alırken Merce- des-Benz ve Çek AVIA ortak bir şirket kuruyorlar. Avrupa'daki ulaşım ağını genişletmeyi planlayan Air France'm önderliğini yaptığı bir konsorsiyum, 6 ocakta Prag'da yapılan bir anlaşmay- la Çekoslovak Ulusal Hava- yollan'nın (CSA) yüzde 40'ını satın aldı. Şirketin geri kalan yüzde 60 hissesinın Çek devle- tinde ve Çek yatınmcılarda kalacağı açıklandı. Bu anlaşma. Batılı hava- yollannın Doğu Avrupa ülke- leri pazarlarına ginneyi amaç- ladıklan, eski Doğu Bloku ülkelerinin ise geniş çaplı yatı- nmlarla uçak fılolannı yenile- meyi planladıkları bir dönem- de gerçekleşti. Batılı havayol- lan, işadamlannın ve turistie- rin Doğu Avrupa'ya yönelme- leri nedeniyle bu pazann hızla büyüyeceğini umuyor. Ancak bu ülke vatandaşlannın daha çok uçak seyahati yapabilecek gelir düzeyine kısa vadede ulaşmalannın mümkün olma- dığı vurgulanıyor. Aslında CSA'nın birçok ta- libı vardı. Çekoslovak hükü- meti, British Ainvays, Avus- turya Havayollan, All Nip- pon (Japon) Havayollan ve Singapur Havayollan arasın- dan Air France'ı seçti. Bu se- çimde, yabancı ortağın gele- cekte ne kadar yatınm yap- mayı planladığı önemli bir etken oluşturdu. Air France, bu özelleştirme çerçevesinde 60 milyon dolar (yaklaşık 310 milyar Tl) ödeyerek sermaye arttınmına iştirak edecek. Air France ilk planda 7 milyon dolarlık (46 milyar Tl) bir ya- tınm yapacak. Bu antlaşmay- la, CSA, Sovyet yapımı Tupe- lov-134 ve 154 model uçaklar- dan oluşan filosunu yenileye- bilecek. CSA'mn şu anda iki Airbus310'u var. Isviçre firması Nestl6 ve Fransız firması BSN, Çekos- lovakya'nın en büyük yiyecek üreticisi Cokoladovny'nin kontrolünü ele almak için bir ortak yatınma giriyor. Avru- pa yiyecek sektöründe birbir- leriyle ciddi bir rekabet içinde- ki bu iki firma, Cokola- dovny'nin yüzde 43'ünü satın almak için 95,5 milyon dolar (yaklaşık 500 milyar Tl) öde- yecekler. Aynca Avrupa Ye- niden Inşa ve Gelişme Banka- sı (EBRD), Çekoslovakya'- daki en büyük yatınmını yaparak firmanın yüzde 15'ini 220 milyon dolar (yaklaşık 1 trilyon 150 milyar Tl) ödeye- rek satın alacak. Nestle ve BSN. Çek fîrması- nın talebi üzerine böyle bir yatınma girişti. Böylece. Çek firması çikolata ve bisküvi üretim teknolojisini geliştire- bilecek. Nestl6 ve BSN, önümüzdeki dört yıl içinde 115 milyon do- larlık (yaklaşık 600 milyar Tl) yatınm daha yapacak. Bu sü- re sonunda, Çek firmasındaki paylan da yüzde 57'ye yükse- lecek. Nestl^, bu satın alma operasyonunu, Doğu Av- rupa'da gelişen pazarlara bir adım olarak açıkladı. Önce- likle Çek firmasının yerli pa- zardaki payının korunması, uzun vadede ise ihracata önem verilmesi planlanıyor. Mercedes-Benz firması da Çekoslovakya pazannda yeri- ni aldı. Alman firması, en- düstriyel araçlar üreten AVIA ile ortaklaşa bir şirket kurmak için antlaşma yaptı. Merce- des-Benz, önümüzdeki üç yıl içinde 350 milyon mark (yak- laşık 1 trilyon 200 milyar TL) yatınm yapacak ve şirketin yüzde 51 hissesini elinde bu- lunduracak. Ortak yatınm, her yıl Mer- cedes lisansı altında 30-40 bin araç üretecek. 1993'ten itiba- ren başlanacak üretimin ilk döneminde, Almanya'dan ge- len parçalar Çekoslovakya'da monte edilecek. Çekosla- vakya'da işgücü Almanya'ya göre daha ucuz. Mercedes, üretim maliyetlerini düşâre- rek Doğu Avrupa pazannda- ki rekabet gücünü arttırmayı amaçhyor.