Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER 14 OCAK 1992
BRUKSEL
SABETAY VAROL
OrtaAsya'yaOmek Olmak,
Cezayir'den Ders Almak...
BRÜKSEL — Son zamanlarda Orta Asya cumhuriyet-
lerine "örnek" olmaktan ve bu yeni devletlere yol göster-
mekten sık sık söz ediliyor. Oysa laik ve çoğulcu rejimin,
her kesimde "övünç kaynağı" gıbi görülmesi Türkiyei
de oldukça yeni bir gelişmedir. Başkalarına örnek olma
iddiası ise biraz daha gerilere gidiyor.
Sovyetler Birliği'nin dağılması ve bağımsız devletlerin
ortaya çıkmasından önce benzer yaklaşımlar Arap ülke-
leri için gündeme getiriliyordu. O tarihlerde 141-142 ve 163.
maddeler henüz yürürlükte ıdi. Batılı kuruluşlar Türkıye1
nin dikkatini işkence iddialanna çekiyor, insan hakları ih-
lalleri yüzünden suçlanıyorduk. Ama suçlamaların en yo-
ğun biçimiyle devam ettiği dönemlerde bile, her şeye rağ-
men hükümet çevrelerinde Avrupa ile Ortadoğu arasın-
da "köprü" görevi üstlenme umudu besleniyordu.
"Sınıriı" demokrasinin Müslüman-Arap ülkelerine Türki-
ye'nin örnek oluşturması yolunda bir engel teşkil etmedi-
ğine inanılıyordu. Avrupa Topluluğu'na kabul edilmek için
Türkiye'nin coğrafi Ortadoğululuğu ve laik cumhuriyet ya-
pısı bir koz olarak değeriendirilmek isteniyordu. Uygula-
maya konma şansı az olmakla beraber, bu stratejide hak-
lılık payı yok değildi.
• • •
Türki cumhuriyetlerin ortaya çıkışı, Ortadoğu'yu birden
ikinci plana itti...
Orta Asya Türkleri ile 800 yıl sonra yeniden buluşma-
nın heyecanıyla ihmal edilen Arap ülkeleri, Türkıye'ye sor-
madan kendi kendilerine Türkiye'yi örnek almaya başla-
dılar bile...
İşte Cezayir!
Şimdi askeri rejim konusunda hayli deneyimli Arap ül-
kelerinin askeri dar-
İktidann eşiğine geldiği
için aleyhine darbelericat
edilen İslamcı Selamet
Cepbesi 1989 yılından
önce yok denecek kadar
küçükbirgrupçuktu.
be yapmak için biz-
den ders almaya ne
ihtiyaçları var diye-
ceksiniz. Ama şunu
unutmayın ki anaya-
sa sahasının taç çiz-
gisinde top oynaya-
rak darbe yapmayı
becermek herkesin
harcı değildir. Büyük devlet deneyimi ister.
Başka bir gezegene ait olan Sudan'ı bir yana bırakır-
sak Arap ülkelerinde çok uzun zamandan beri askeri mü-
dahale söz konusu olmamıştı. Belleğimizi biraz yoklarsak
Arap dünyasında başarıyla sonuçlanan son askeri darbe
Hafız Esad'\ 1971'de iktidara getiren darbedir.
Muhtıracı generaller en kısa zamanda çok partili de-
mokrasiye dönüş vaadi, Başbakan SidAhmet Ghozali gi-
bi sivil işbırlikçiler, şeriat tehlikesi... Üstelik bütün bunlar
şimdiye kadar bilinen klasik Ortadoğu darbeterinin temel
öğeleri değildir.
* • •
örnek almak, ders çıkarmak!
Hep başkaları bizden ders alacak değil ya. Biraz da biz
ders çıkarsak. Zaten hiçbir ülke bir diğerine pek o kadar
çok benzemez.
Şimdi Cezayir'den ders çıkaralım desem neresi bize
benziyor diyebilirsiniz. Ama öyle değıl. İktidarın eşiğine
geldiği için aleyhine darbeler ıcat edilen İslamcı Selamet
Cephesi 1989 yılından önce yok denecek kadar küçük bir
grupçuktu.
1985'te başlayan petrol fiyatlarındaki düşüşün toplum-
sal yapıda birdenbire ortaya çıkardığı sosyal boşluğu ra-
dikal dinciler dolduruverdi.
Esasen yoksulluk, işsizlik ve umutsuzluk ne zaman din-
sel faktörle bırleşse ortaya patlayıcı bir kimya çıkıverir.
îürkiye'de sosyal demokratların son bir iki yılda hızla
güç kaybetmesi, arkasından da iktidar ortağı olarak top-
lumsal muhalefet alanını boşaltması da işsız, konutsuz,
genç yığınlar açısından büyük bir boşluk yaratacağa ben-
ziyor.
Doğa boşluktan hoşlanmadığına göre bu boşluğun bas-
kaları tarafından doldurulacağı apaçık ortada. Kâğıthane
belediye seçimleri bunun ilk işareti olmasın? Ben şahsen
bu koşullarda dinciler dışında söz konusu boşluğu dol-
duracak siyasi akım düşünemiyorum. Büyük kurultay ön-
cesi Cezayir örneği umarım Başbakan Demirel'in ve
SHP'lilerin akıllarından çıkmaz.
İddialı bir uluslararası politika projesine evet. Ama Dim-
yat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmayalım.
MAKEDONYA SORUNU
Atina, Sofya
ile bozuştuBulgar meslektaşı Ganev ile görüşen Yunanistan
Dışişleri Bakanı Samaras, "Sofya, Makedonya
adını taşıyan bu cumhuriyetin bağımsızlığını
tanımakta ısrar edecek olursa iki ülke ilişkileri
tehlikeye girer" dedi.
STEIYO BERBERAKİs"
ATİNA — Yunanistan'ın ku-
zey komşusu Bulgaristan ile al-
tı yıldır sürdürdüğü "fevkatade"
ilişkileri bir ay içinde ikinci dar-
besini yedi. Yunanistan ve Bul-
garistan dışişleri bakanlarının
geçen hafta sonunda Atina'da
yaptıklan görüşmelerde Atina
ile Sofya'nın "göriis «ynlıfı
Jçfade" buhınduklannda "mota-
bakata" vanldı. Bu görüş ayn-
lıği Yugoslavya'nın "Makedon-
ya C«nfcariyeti'nia bagunsızlı-
gmıa tanınıp UBinmaması" ile
ilgiliydi.
Bulgaristan Dışişleri Bakanı
Stoyaa Ganey, Sofya hükümeti-
nin "Makedonya Cmntauriyeti-
•i ba isim ataada tanıyacagiDj"
Yunanlı meslektaşına açıkça ile-
tirken "bicbir Ukeniıı dlfer bir
jUkeain tapdıgı ismc karşı pka-
ntayacagı'' görüşünde "sabh"
kaldı.
tNGtUZCE>i 8
ayda konnfnn d«i
Amerikalı
doatlarunısla
tanıştıralım.
Bafaariye Cad. 62/3 349 59 38
Samaras'ın verdiği bu
AT üyesi Yunanistan'm Bulga-
ristan ile AT ilişkilerini "olum-
saz yönde etldleyebUeccfr an-
lamını taşıyor. Samaras, "Sofya
eger Anna'nın son derece doyar-
lı oldnğu bu konoda hilfl Ma-
kedooya Cnmhuriyeti' ile ilgüi
konuya "degişik acıdan" baktı-
ğını dile getirdi ve bu cumhuri-
yetin "Makedonya" adıru taşı-
masıyla Güney Yugoslavya'daki
banşın konınacağı görüşünü sa-
vundu. Ganey aynca Samaras'a
SvMstaa Cumboriyeti bagnnaz-
hgııu Uan etmezse; NATO gibi
hiçbir mekanizmaya üye olma-
yan Boigaristaa'ıo sınırJannın
tetadit edflebUeceginden endişe
dayulduğnnB" belirtti.
İki dışişleri bakanı bu konu-
daki görüş aynlığı içinde bulun-
duklannı açıkça dile getirdiler;
ancak iki ülke arasındaki dost-
luğun sürdürülmesi için gösteri-
len uğraşılann sürdürtllmesine
karar verdiler.
Ermeni lobisi, Türk-Amerikon üişküerindefaktör olmaya soyunuyor
Erivan'dan ABD atağı
UFUK GÜLDEMtR
SSCB'nin çöküşünden sonra ABD tarafından tanınan
Ermenistan, bu konumunu Ermeni lobisi sayesinde
güçlendirerek Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerde Rum ve
Yahudi lobilerinin oynadığı rolü kazanmaya çalışıyor.
cirin halkalan içinde belirli ölçülerde yer
alırdı. Bu etki, gücünü, her iki ülkenin
de ABD'de örgütlü lobisi bulunmasın-
dan alıyordu.
SSCB'nin çöküşü, bu iki ülkeye bir de
Ennenistan'ı ekledi. ABD'deki Ermeni
lobisi bugüne kadar sadece Ermeni ka-
rar tasarısı kapsanunda mobilize oluyor-
du. Ermenistan bağımsız olmadığı için
Türkiye'nin bu ülke ile ilişkilerini Was-
hington araolığı ile etkilemek arayışı he-
men hemen yoktu. Oysa şimdi Ermenis-
tan bağımsız. ABD'de yayımlanan 'The
Armenian Mirror Spectator' gazetesinin
WASHINGTON — SSCB'nin çökü-
şünden sonra dünya uluslar topluluğu-
na katılan Ermenistan, ABD'deki lobi-
si sayesinde Türk-Amerikan ilişkilerin-
de 'yabancı faktör' olmaya doğru iler-
liyor.
1950'den bu yana Türk-Amerikan iliş-
kileri üzerinde daima iki ülkenin dolay-
lı etkisi oldu: Yunanistan ve Israil. ABD
Kongresi ve yönetiminin düşünce zinci-
rinde Türkiye ile ilgili bir karar ne za-
man söz konusu olsa, bu iki ülke, zin-
yazarlanndan Mnrad Maradyan, geçen
günlerde, bu yeni boyuta, "Arök bizim
Amerika'daki tüm lobi faaUyetimiz,
ABD'nin Tiirkiye'ye verdiği yardımı et-
kilemeye döniık olmalıdır" diye yaza-
rak dikkat çekti. Bu yeni boyut, Ame-
rika'run Ennenistan'ı tanırken Azerbay-
can'ı tanımamas! ile de kendisini hisset-
tirdi.
Ermenistan'ın dünya uluslar toplulu-
ğuna katılmasının doğurduğu bir başka
yan etki ASALA'mn canlanışı oldu. Er-
menistan yöneticileri geçen günlerde sı-
nırlan gayet dikkatli çizilmiş bir politi-
kayla Ankara ile ilişki arayışına girdi. Bu
politika, "Ermeni soykmmı ortadan
kalkü" demiyor, sadece soykınm iddi-
alannı bir ölçüde geri plana itiyordu.
Ankara da buna olumlu yaklaştı. Uz-
manlara göre iki ülke ilişkilerindeki bu
Israil'in 12 FilisHnliyi sınır dışı e(me karan diinyada oldugu
^ a f ü
, k e i ç j n d e d e
, e p k j g ö r ü y o r D o
g u
Kudüs'te geçen cu-
martesi bir gösteri düzenleyen Filistinliler İsrail'in kararını protesto elliler. Israil polisi gosteri-
cilerden bazılannı tutukladı. FKÖ lideri Vaser Arafal da telefon aracıiığıyla göstericiiere hita-
ben bir konuşma yaptı. Arafat, tsrail Başbakanı tzak Şamir'i suçladı ve "Bilsinler ki öliım,
tutuklanma ya da sınır dışı edilme Filistin halkının intifadasını durduramayacaktır" dedi. Bu
arada lsrail \ uksek Mahkemesi, Savunma Bakanlıgı'nın sınır dışı karanna karsı askeri mahke-
mede açılan davanın halka açık olarak gorülmesini isterii. İlk kez gerçekleşen bu uygulamayla
gazeteciler ve sınır dışı edilecek Filistinlilerin akrabalan duruşmayı izleyebilecek. (Fotograf: AP)
AKKA
centilmence atmosfer, varlık nedeni soy-
kınm iddialanna dayalı terör örgütü
ASALA'yı rahatsız etti ve Bedrettin Tn-
nabaş'a yapılan saldırı ile 'bayrak gös-
teıildi.' UzmanJar, ASALA'mn bu gös-
terisinin bundan sonra zaman zaman
tekrarlanabileceği analizini yapıyor.
Ermeni lobisi, Türk-Amerikan ilişki-
lerinde Ermenistan boyutlu bir 'yaban-
a onsor' olmaya hazırlarurken, konu-
nun bir de öbür yüzü bulunuyor. Yuna-
nistan çeyrek yüzyıl Türk-Amerikan iliş-
kilerini Washington uzerinden etkiledi,
ama farkmda olmadan da Türkiye'yi ay-
nı arenaya çekti. Yunanistan, son za-
manlarda Batı Trakya Türkleri konu-
sunda ABD'den sık sık darbe yiyorsa,
bunda Türk diplomasisinin Amerikan
insan hakları kuruluşlan ile geüştirdiği
ilişkilerin rolü hiç de az değil.
Ankarada
BDT
rahatsızlığıTürkive, Avrupa'da Konvansiyonel Kuvvet
îndirimi Anlaşması'nın onayını, Rusya ve
Ukrayna arasında askeri alanda yaşanan görüş
ayrılıkları nedeniylegeciktiriyor. Ankara,
özellikle cumhuriyetler arasında konvansiyonel
güçlerin nasıl paylaşüacağını merak ediyor.
SEMİH İDtZ
ANKARA — Sovyet Karade-
nız fılosunun paylaşımıyla ilgi-
li olarak Rusya Fçderasyonu ile
Ukrayna arasında geçen hafta
yaşanan bunalım nedeniyle
Türkiye, Avrupa'da Konvansiyo-
nel Kuvvetler Antlaşması'mn
(AKKA) onaylanmasını gecikti-
riyor. Deniz kuvvetlerinin AK-
KA kapsarruna dahil olmaması-
na rağmen yetküiler, Rusya ile
Ukrayna arasındaki gerginliğin
"bmzı soru işaretlerine yol acan
bir emsal olusturdaguau" bildi-
riyorlar. p
Varşova Paktı ve NATO'ya
mensup Ulkeler arasında kasım
1990*da imzalanan AKKA An-
laşması'na göre "Atlantik'ten
UraMarV kadar uzanan alan
içinde olmak üzere üç kategori-
deki konvansiyonel silahta
(tank, top ve zırhlı personel ta-
şıyıcılan) karşılıklı indirimler
öngörülüyor. tndirimler için Or-
ta Avrupa'dan dışa doğru geniş-
leyen halkalar şeklinde beş alan
tespit eden anlaşmaya göre
Türkiye beşinci alanda yer ah-
yor. Bu alan içinde bulunan
Sovyetler Birliği'nin "Kie?" ve
"Odessa" askeri alt alanlan da
doğrudan Türkiye'nin karşısın-
da yer alan Varşova Paktı böl-
geleri olarak saptamyor. Türki-
Washington>
daki görüşmedeFûistin heyetiilesüreceilişkin sorun çözüldü
îsraiTden ikili görüşmeye 'evet'
İsrail, Filistin ve Ürdün heyetlerinin yapacağ:
genel toplantının ardından lsrail ve Filistin
heyetleri ikili görüşmelere başlayacak. Israil-
Suriye görüşmelerinde ise ilerlemesağlanamadı.
Dış Haberler Servisi — Orta-
doğu Barış Konferansı-'nın
ABD'nin başkentinde süren
üçüncü tur görüşmelerinde tsra-
il ve Filistin heyetleri arasında,
Filistin heyetinin kimlerden olu-
şacağına ilişkin anlaşmazhğın
giderildiği ve ikili görüşmelere
başlanacağı bildirildi.
Sağlanan anlaşmaya göre Fi-
listin heyeti, ikisi Urdünlü on bir
üyeden oluşacak. Aynı şekilde
Ürdün heyeti de ikisi Filistinli on
bir üyeden oluşacak.
tsrail heyeti başkanı Eliakim
Rubinstein, izlenecek yönteme
ilişkin sorunlan gidermek ama-
cıyla dün gece yapılan görüşme-
lerin ardından bir açıklama ya-
parak "Filistinlilerie sörece iliş-
kin anlaşmazlıgı gidermiş
bulunuyoruz" dedi. Önce tsra-
il, Filistin ve Ürdün heyetlerinin
katüacağı bir genel toplantı ya-
püacağım belirten Rubinstein,
ardından ikili görüşmelere geci-
leceğini söyledi.
VVashignton'da dün başlayan
görüşmelerde Ürdün heyetinde
yer alan Abdoi Salim MajaU de
Filistin heyetinin 9'u Filistinli,
2'si Ürdünlü olmak koşuluyla 11
kişiden oluşacağun söyledi.
Washington'da ABD Dışişle-
ri BakanlığYnda yapılan dün ge-
ceki ilk görüşmeler sonrasında
gazetecilere bir açıklama yapan
Filistin heyeti başkanı Haydar
Abdül Şafi de "Yenideıı görüş-
memiz konusunda göriiş birtigi-
ne vardık" dedi. Şafi üç heyetin
de katüacağı kısa bir toplantı ar-
dından tsrail heyeti ile masaya
oturarak ikiü görüşmeler yapa-
caklanm söyledi. Filistin heyeti
sözcüsü Hanan Asrevi de "Ar-
bk koridor diplomasisi sona
erdi" dedi.
Filistin ve lsrail heyetlerinin
ikili görüşmelere geçmeyi karar-
laştırmalarına karşın tsrali-
Suriye ve tsrail-Lübnan görüş-
melerinde üerleme sağlanamadı-
ğı bildirildi. lsrail heyetinin bir-
kaç gün içinde ülkesine geri dö-
neceğini acıklaması da Suriye
tarafından tepkiyle karşılandı.
lsrail heyetinin çarşamba gü-
nü Washington'dan aynlabilece-
ğini acıklaması üzerine bir ko-
nuşma yapan Suriye heyeti baş-
kanı Mavaffak ADaf, bansın ya-
nm günlük bir iş oünadığını
söyledi. Banşın sağlanması ko-
nusunda iyi niyetli olan tarafm,
sonuna kadar cauşması gerekti-
ğini belirten Allaf, bu konunun
önemini yineledi.
ye'nin içinde yer aldıği beşinci
ffianHaH tavanlar ise tanklar için
4700, toplar için 5500 ve zırhlı
personel taşıyıcılan için 5500 ile
sınnianıyor.
Diğer taraf ülkelerle birlikte
AKKA'yı imzalayan Türkiye,
onaylanması için kısa bir süre
önce antlaşmayı TBMM'ye sevk
etmişti. Ancak ağustos darbe gi-
rişiminden sonra Sovyetler Bir-
liği'nin fiilen dağılması "merke-
zi otorite" konusunda bircok so-
ruyu beraberinde'getirirken son
olarak Rusya ve Ukrayna arasın-
da yaşanan gerginlik, belirsizJi-
ği daha da arttırdı. Bu çerçeve-
de bir diğer etken de Beyaz Rus-
ya'mn eski Sovyet ordusunu
kaynak alarak ulusal ordu ku-
racağım açıklamasıydı. Tüm bu
tartışmalann temsil ettiği coğra-
fi alanın "Kiev" ve "Odessa" as-
keri bölgelerini kapsaması ise
Türkiye için konuyu daha da
acil kıldı. Bu nedenlerle TBMM,
Dışişleri BakanlıgYndan gelen
öneriyi de değerlendirerek AK-
KA'yı onaylamayı şimdilik erte-
leme karan aldı.
Ankara'daki askeri ve sivil
yetkUilerin şu anda açıklığa ka-
vuşmasım istedikleri konular ise
şunlar:
1- Bağımsız Devletler Toplu-
luğu'na dahil cumhuriyetler
Sovyetler Birliği'nin uluslarara-
sı taahhutlerine saygılı olacak-
larını beyan ettiler. Ancak eski
Sovyetler Birliği'nin silahlannı
paylaşmak konusunda yaşanan
bunalım bu taahhütlere gölge
düşürdü.
2- Karadeniz filosu emsalin-
de olduğu gibi her cumhuriye-
tin AKKA çercevesinde sapta-
nan alt tavanlar içindeki tank,
top ve zırhh personel taşıyıcıla-
nmn paylaşımı kavgasına gidip
gitmeyecekleri de belli değil.
Başka bir ifade ile bu tavanlan
kendi aralannda nasıl paylaşa-
cakları konusunda anlaşmaya
varamazlarsa AKKA'mn hayata
geçirilmesine olanaksız gözüyle
baiulıyor.
3- AKKA'nın en önemli boyu-
tunu "verification" (denetleme)
konusu oluşturuyor. Egemen ol-
duklanm vurgulayan cumhuri-
yetlerin denetim konusunda va-
nlan mutabakatlara uyup uy-
mayacaklannı da zaman geçme-
den beyan etmeleri gerekiyor.
Yunanistan Dışişleri Bakanı
Andonis Samaras ise Atina'mn
Yunan tarihiyle bağlantıh olan
"Makedonya" adını taşıyacak
hiçbir ülkeyi tamyamayacağı gö-
rüşünde ısrar ederken Bulgar
meslektaşına Sofya'nın bu ko-
nuyu yeniden gözden geçirme-
sini "sahk" verdi.
BüyükeiçiDr. Istvan Vasary, Macaristan - Türkiye ilişkilerini Cumhuriyefe (kgerlendirdi:
Balkanlar'da istikrar ortak hedefMacaristan Büyükelçisi Dr. Vasary, Ankara'nın da
Budapeşte gibi Yugoslavya'nın bütünJüğünü koruma
düşüncesinin "hüsnükuruntu"dan öteye gidemeyeceği
inancında olduğunu düşünüyor. Büyükeiçi, Balkanlar'da
istikrarın iki ülkenin çıkarına olduğuna ve bölgede
ekonomik işbirliğinin geliştirilmek istendiğine dikkat çekti.
YONCA ÖZKAYA
"Türkiye'nin Kafkasya ve Orta Asya^
da artan etldalig] aracıügı iie bölge is-
dkraruıa katlada bnlanması Batı dttnya-
sının yarannadır." Macaristan'ın Anka-
ra Büyükelçisi Dr. Isrnuı Vasary, Türki-
ye'nin bu bölgelerde artan etkinhğini
"Pantürkizm tehlikesi olarak
gönBedikJerini" belirtti.
Büyükeiçi Dr. Vasary, Macaristan Dı-
şişleri Bakanı Geza Jeszerszky'nin Türki-
ye ziyareti öncesinde, iki ülke ilişkileri-
nin durumunu Cumhuriyet'e değerlen-
dirdi. Büyükelçiye göre bir yü önce plan-
lanan, ancak gerek Dışişleri Bakam'mn
yoğun temaslan gerek Türkiye'deki er-
ken seçim nedeniyle bugün başlayacak
ve "yojnn" tarihi gelişmelerle dolu bir
dönemde gercekleşecek olan resmi ziya-
retin gündemini "doğal" olarak, "dağı-
bw Sovyeder BirHtifc Yngostavya krizT
oluşturacak.
"1991 kasumna kadar gekoeksd dış
politika çizgisine aygun olarak son de-
rece dcngeU ve tnesafeli bk yaklaşun iz-
lejvn Ankara"run Sovyetler Birliği'nin
dağüışı ve Yugoslavya'da yaşanan olay-
lar sırasında attığı adımlar "çok cesurca"
olarak niteleniyor.
Büyükeiçi Dr. Vasary'ye göre Türki-
ye, "NnJeobire" Kafkasya ve Orta Asya
ile olan dil ile kültür bağlannın, öncele-
ri beraberinde ekonomik yük getirse de
bölgenin modernleşmesine katkı sağla-
yacak "tek olanak" olduğunu fark etti.
Macaristan, "Türkiye'nin her iki bdl-
gede artaa etkinliginin gerek Kafkasya
ve Orta Asya ülketerine gerekse Anka-
ra'ya faydata olacagına" inanıyor. "Mo-
dera vt laik" bir devlet olarak Türkiye,
"DÖByaBin bu köşesine modern diişiin-
celeri yayablir."
Büyükeiçi Dr. Istvan Vasary, Budapeş-
te'nin eski Sovyetler Birliği ile Yugoslav-
ya'ya bakış acısını şöyle dile getirdi:
"Her fld iüte de, dönyadaid siyasi kon-
Joakttre aymnyor ve bo nedenle işlev-
lcrW süıdibebflıiMİeıi için dcjjsmesi.gc-
reidyor. Sovyeder Birliği parçâiandı. Yu-
goatarya da parcalanma yofaua girdi.
Macaristan, otaylaruı kacaubnaz tarihi
geüsiınin bir parcası otdafn ioaacıyia
aıMdakale etmek istemedL Ancak oiay-
lara seyird kalmadı.
Macaristaa, Sovyetler Biriigi'nin par-
çaianma SÜRCÜM girdigi son bir baçnk
yıl boyanca Ukrayna ve Rusya federas-
yonn ilefflskBerİBİgetiştirdir
Büyükeiçi Dr. Vasary'ye göre kan dö-
kühnesinin önüne gecilemeyen Yugoslav-
ya'ya karşı hem Budapeşte hem Ankara
çok dikkatli bir yaklaşım benimsemek
zorunda.
Ancak Budapeşte'nin, Sırbistan'a bağ-
h Voyvodina özerk bölgesinde yaşayan
500 bin Macann geleceğine kayıtsız İcal-
ması söz konusu olmazken "Macar ve
Sırp halklannuı nznn vadede ortak çı-
karna oMnfa", "Yagosiayya'daki, özd-
Hkle de Strbistan'daki iç savaşm Yugos-
\mv halkımn cıkanaa oimadıfı'
1
düşünü-
lüyor.
Budapeşte, Türkiye'nin Yugoslavya
krizmde taraflara karşı benimsediği den-
geli yaklaşnnı yerinde bulurken Ankara
1
daki yetkililerin de Macar meslektaşlan
gibi "Yngostavya'ıun birüginin koruna-
s dosiincesiııin bir 'hüsnükunıntu'dan
öteye gidemeyeceği göraşande
birtestiklerine" inanıyor.
Büyükelçiye göre Ankara ile Budapeş-
te'yi Balkanlar bölgesindeki tarihi geç-
mişleri bağlıyor. Bölgede banşın ve is-
tikrann korunması her iki ülkenin de çı-
kanna. Bölge ülkeleri ile ticari ve eko-
nomik ilişkilerin geliştirilmesi isteniyor.
"Macaristaa'iM Slovenya, Hırvatistaa ve
Mr ölçüde Sırbistaa ve BOMM ile yakın
fliskisi söz konum otmıktn Tiirkiye'ııİB
BoMa-Henek, Makedoaya ve Sırbistaa
ile olaa UiskOeriaİB yakınlıgı da tards-
m* götürmez."
Macaristan büyükelçisine göre Varşo-
va Paktı üyesi iken ülkesinin NATO üyesi
Türkiye ile ilişkiJeri "sonınsazda", an-
cak "kibariık düzeyini de aşmıyordn".
Mayıs 1990 tarihinde Macaristan'da de-
mokrasiye geçilmesi ile "ideolojik
engefler" kalkarken Budapeşte, dış po-
litikasında birincil önceliğini AT üe kom-
şu ülkelerle yakınlaşmaya veriyor.
Macaristan Dışişleri Bakam'mn ziya-
reti, böylesi bir dönemde, ekonomik ve
külturel işbirliğinin geliştirilmesi amaay-
la gerçekleştiriliyor.
Hırvat-Sırp
yine çatıgtı
• BELGRAD (AA) —
Yugoslavya'da Hırvat ve
Sırp birlikleri arasında
çatışma çıktığı bildirildi.
TANJUG Ajansı, AT
destekli ateşkesin yürürlüğe
girmesinden sonra meydana
gelen en şiddetli çatışma
olarak nitelediği olayda 5
kişinin öldüğünü duyurdu.
Ajansın haberine göre
Macaristan sınınndaki
Baranja bölgesinde Hırvat
güçlerinin saldınsma Sırp
güçlerinin karşüık vermesi
üzerine iki Sırp, üç Hırvat
öldü. Bir saat süren
çatışmada iki Sırpın da
yaralandığı bildirildi.
Katimerini
elegtirdi
• ATtNA (AA) —
tsviçre'rün Davos
kasabasında bu ay sonunda
yapılacak uluslararası
ekonomi forumu
çerçevesinde Yunanistan
Başbakanı Konstantin
Mıtsotakis ile Başbakan
Süleyman Demirel arasında
gerçekleştirilecek bir
görüşmenin "zamansız"
olacağı öne sürüldü.
Yunanistan'm önde gelen
gazetelerinden muhafazakâr
eğilimli Katimerini gazetesi,
Atina'daki diplomatik
çevrelerin, Balkanlar'daki
son durum ve Yunanistan'm
dış politikada karşüaştığı
güçlükler yüzünden,
Türkiye ile Yunanistan
arasında "özüne inilen"
ciddi bir görüşme
yapılmasımn sonuçsuz
kalacağina inandıklannı
bildirdi.
Gürcü askeri
konsey fesh
• MOSKOVA (AA) —
Gürcistan'da geçen hafta
yönetimi ele aldıği
açıklanan askeri konseyin
kendini feshettiği bildirildi.
Haberi veren Rusya
televizyonu, bu konuda
başka hiçbir aynntıdan
bahsetmedi. Geçici
Başbakan Tengiz Sigua
daha önce yaptığı bir
açıklamada, konseyin
yönetimi en kısa zamanda
geçici bir sivil hükümete
devredeceğini bildirmişti.
KazaJostan
IMF kapısında
• MOSKOVA (AA) —
Kazakistan Cumhuriyeti,
Uluslararası Para Fonu'na
üyelik için başvurdu.
Kazakistan Başbakanı
Sergei Terescenko'nun
imzasıyla IMF'ye
gönderilen başvuru
mektubu, bu ülkenin
Dünya Bankası,
Uluslararası Finans
Kunımu ve Uluslararası
Kaikınma Birliği'ne üye
kabul edilmesi çağrısını da
içeriyor.
Jelev: KP
darbe yedi
• SOFYA (AA) —
Bulgaristan
cumhurbaşkanlığı
seçimlerine "Demokratik
Güçler Birliği" adayı olarak
katılan ve gayri resmi
sonuçlara göre ilk turda en
çok oyu toplayan Jelyu
Jelev, "Bulgaristan'da
komünizm bu seçimkrle
ağır bir darbe daha yedi"
dedi. Cumhurbaşkanlığı
seçimlerinin 2. tura
kaldığına Sofya'da kesin
gözüyle bakılıyor. Yasalara
göre ilk turda adaylardan
birinin cumhurbaşkam
secilebilmesi için yüzde
50'den fazla oy alması
gerekiyor.
Lüksembuı^g
için gösteri
• BERLİN (AA) —
Almanya'da eski komünist
düşünür ve üderlerden Rosa
Lüksemburg ve Karl
Liebknecht'in
öldürüImelerinin
yıldönümünde büyük bir
gösteri düzenlendi. Poüs
yetkilileri, Birinci Dünya
Savaşı sonrasında kaos
içinde olan Almanya'da
sosyalist bir devrim için
savaşan, ancak 1919 yıhnda
askerler tarafından
öldürülen Rosa
Lüksemburg ve
Liebknecht'in mezarlannda
yaklaşık 50 bin kişinin
toplandığını beMrttiler.