Katalog

21NİSAN1991 EKONOMİ CUMHURİYET/13 PAZAR MOTLARI OSM4JV l L4G4 V IMKB NedenSonunculuğaDüştü? Dünya Bankası'nın yan ku- ruluşu IFC'nin sıralamasına göre Istanbul Menkul Kıymet- ler Borsası (IMKB), "yenigeli- şen borsalar" ıçinde sonuncu sıraya düştü. 1991 yılının ilk üç aylıkverileri esasalınarak yapı- lan sıralamaya göre İMKB en- deksi bu yılın ilküçayında dolar baztnda yüzde 20 dolayında gerilemiş görünüyor, yalnızca mart ayındakı düşüş ise dolar bazında yüzde 23'eyaklaşıyor Bu periormans IMKB'nın 17 "yeni gelişen borsa" içinde açık farkla sonuncu sırada yer almasına neden oluyor. IFC sıralamasına göre bu yı- lın ilk ûç ayında dolar bazında en iyi performansı gösteren borsalar ArjarrUn, Brezilya ve FlllpJnlerborsaları. Sözkonu- su üç ülkenin yeni gelişen bor- salannda bu yılın ilk üç ayındaki oransal artışlar dolar bazında haylı yüksek görünurken her üç ülkenin de IFC'nin i990yılısıra- lamasında en son sıralarda yer alan ülkelerolduğunu anımsa- mak gerekiyor. IFC'nin kullan- dtğı endekslere gore i990yılın- da Brezilya borsası dolar bazın- da yüzde 68, Fılıpınler borsasr yüzde 55, Arjantın borsası da yüzde 38 dolayında düşüş kay- detmiştı Her üç ülkede bu yıl gözlenen hızlı yükselişin ne- denleri arasında bu neden de yeralırkenArjantin'dekonverti- biliteye geçiş kararının da bor- sadaki tırmanışta etkili olduğu belirtiliyor. İMKB'nin itibarı IFC'nin sıralamasında Tür- ktye'nin son sıraya düşmesı ve bu tablolann Financial Times gibı etkılı yayın organlarındaya- yımlanmasının, IMKB'nın ulus- iararası itibannı olumsuz etkıle- yebileceğı belirtiliyor Buarada IFC sıralamasının geçen yıl bır araTürkıye'yı üstsıralarda gös- terdiği dönemde bunu propa- gandavesılesı yapan İMKB yo- netiminin şimdiki durumu nasıl değeriendireceği merak edili- yor. Geçen yıl İMKB'de işlem gö- ren 18 hıssedenoluşan biren- deksi esas alan IFC'nin bu yıl bu sayıyı 25'e yükselttığı anla- şılıyor. Bu 25 şırketın hangılerı olduğunu şu an için bilmiyo- rum. Ancak bu 25 hisseden oluşan endeksin bu yılın ilk üç ayında yerel para bazında bile yerinde saymış görünmesi bl- raz kuşku yaratıyor Bıhndiğig»- bi iMKB'nın genel endeksi (bir- leşık endeksi) bu yılın ilk üç ayında TL bazında yüzde 39'a yakın bir artış kaydetmişti. İMKB endeksinin bu yıl özel- likle doların değerindekı hızlı yükselişten ve çok yüksek faız- lerden olumsuz etkılenmesı ka- çınılmazgörünüyor. Ancak IFC tarafından kullanılan endeksin bu olumsuz gelişmeyı abartıp abartmadığını anlamak ıçin en- deksin kompozisyonuna ve he- saplanış biçimine eğilmek ge- rekiyor. Yeni gelişen borsalarda durum Arjanön Brezilya Fıftptnier ŞHİ Tayland Meksika Yunarastan Mataya Venezuela Urciûn Tayvan Portetft Hındistan Kolombiya Endonezya GûneyKore Mrt1991 stafJaahf %500 -%106 %130 % 63 % 51 %172 -%1Q5 % 42 % 25 % 6.1 % 7.6 - % 1 1 J 6 -% 43 -% 4.0 % 19 -% 45 -%229 •cak-MVtiMI artoftaıfc» %7&7 %647 %sa2 %425 %36.0 %22.1 %1&2 «»15.0 %110 % 84 % 7.8 % 53 % 2.8 -% 14 -% İ4 - % 75 -%1&9 Vfcrel pan kamtfa ocak-awt1M1 artaşteahş % 199.8 % 136.2 % 50.2 % 456 % 37.1 % 234 % 294 % 17.2 % ia7 % 128 % 8.9 % 14 7 % 98 %23.4 -% 2.0 -% 60 % 0.1 Kaynak IFC/T1» Rnanctal TIIMS, 12 Nısan 1991 BAŞKAN ATTALİ — ATiupa'yı birteştirme konusunda id- disüı konuşoyor. Yeni dünya düzenine tek adım: Avrupa Kalkınma Bankası Geçen hafta 30 ülke dev- let ve hükümet başkanlarının katıldığı bır törenle resmen faaliyete geçen Avrupa Kal- kınma Bankası'nın (EBRD) Başkanı Jacques Attali açı- lışta yaptığı konuşmada, ye- ni kurulan bankanın "yeni dünya düzenlnin ilk kurulu- su" olduğunu soyledi. Ha- len 16. kitabını yazmakta olan Attali, Fransa'nın son dönemde adım duyuran ıd- dialı entelektuellennden biri. Başkan Mitterrand'ın danış- manlığını da yapmış olan At- tali, Avrupa Kalkınma Banka- sı'nın soğuk savaş sonrası dönemin ve birleşık Avrupa 1 nın da ilk kurulusu olduğunu belirtiyor. 48 yaşındaki Jacques At- tali, Financial Times gaze- tesıne yaptığı açıklamada, başlıca hedefinin Avrupa'nın ıkıye bölünmesinı kesinlikle önleyecek ve bütünleşmesı- nı geriye dönülmez bkpımde perçınleyecek bır kuruluş oluşturmak olduğunu belirti- yor. Batı ve Dogu Avrupa ara- sındakı geiişmışlık farkının yalnızca son 70 yılda değil, 500 yıldan beri bır sorun oluşturduğunu kaydeden At- tali, bankanın bu uçurumu kapatmak içın çaba göstere- ceginı söylüyor. 10 mityar Avrupa Para Bi- rimi (ECU), yani yaklaşık 123 milyar dolarlık bir sermaye ile kurulan Avrupa Kalkınma Bankası'nın öncelikle Orta ve Doğu Avrupa ülkelerınde özel girişimin gelıştırılmesı yolunda çaba harcayacağı belirtiliyor. Bankanın kaynak- lannın en fazla yuzde 40'ı ka- mu kuruluşlarına kullandırı- labilecek. İlk işlemini önümüzdeki aylarda gerçekleştirmesi beklenen EBRD'nin kredı sağlama ışlevınin yanı sıra Orta ve Doğu Avrupa ulkele- rine danışmanlık hızmetlerı sağlama ve kendı kaynakla- rı dışındakı fon kaynaklarını devreye sokma açısından önemli bir işlev yapması bek- leniyor. Attali, söz konusu ül- kelerin piyasa ekonomısine geçme süreçlerının en az 15 yıl alabilecegini belirtiyor. Borsanın kolları her yana uzandı Ekonomi Senisi — Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'run saat 10.00'da çalan gongu sade- ce İMKB'nin Işlem Salonu'nda değil, Anadolu'nun bellibaşh kentlerinde de borsa oyunlannı başlatıyor arOk. Sermaye Piyasası Kurulu'nun "acentelik sistemine" yeşil ışık yakmasından sonra "borsa se- ansı salonlan" Anadolu'da his- se senedi sahipliğinin yaygın ol- duğu kentlerde de hızla gelişti. Adana, Bursa, Antalya, Eskişe- hir, Denizli gibi şehirlerde "te- lcfonla tstanbul Menkul Kıy- metler Borsas'ndan naklen ya- yına" dayandınlan "seanslar" duzenleniyor. Ankara ve Izmir'- de ise aracı üyelerin yaygın şu- be açmaları ve bu şubelerde elektronik hizmet vermeleri ne- deniyle "seans duzenleme" sek- törü gelişmemiş dunımda. A a k a r a v e i a r i r : özel- leştinne çerçevesinde yapılan halka arzlardan da anlaşılacağı gibi, hisse senedi sahipliği lstan- bul'dan sonra en yaygın şekil- de Ankara ve îzmir'de, Anka- ra'da genel mudurlükleri bulu- nan bazı kamu bankalannın menkul kıymetler bölümleri ya- tınmcılara hizmet veriyor. Çev- resinde halka açık şirket pek bu- lunmayan Ankara'da yatınma kitlesinin daha çok bürokrat ve devlet memuru niteliğinde kü- çük ve orta boy yatınma oldu- ğu dikkati çekiyor. Borsa şirket- lerinden 15'inin bulunduğu Iz- mir, hisse senedi sahipliğinde üçüncü kent durumunda. Iz- mir'e özel bir önem veren ban- kaların menkul kıymetler de- partmanlan, araa kurumlar da burolar açmış bulunuyorlar. Adaaa: özel durumundan dolayı Adana hemen bu kentle- AnadoluVlaborsa seansları A a t a l y a h ı r 9 « g ı ı < M i bir muuaMru 30 metre karelik bir oda. Sigara dumamyla agırlaşmış. Bir masa, telefon ve bir de faks var. Telefona bağlanan ses yükselticisi hopörlerden Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'ndaki broker tahtalardaki en iyi alım ve satım fıyatlannı okuyor. Salondakiler aldıklan bilgilere göre ahm ya da satım emirlerini yine telefonla veriyorlar. Antalya Büromuzun haberine göre ofisini "Yatuım Danışmanlık" adıyla "borsa seansı" olarak düzenleyen Uğur Birkan, verdikleri hizmete karşılık "danışmanlık ücreti" adı altında bir ucret aldıklanru söylüyor. rin yanında yer alıyor. Çünkü Adana'da Çukurova Elektrik gibi, halka açıklık oranı yüksek ve piyasadaki hisse senedi sayı- sı çok bir şirket var. Çimsa, Adana, Çimento, Güney Bira- cılık da Adana bölgesi kâğıtla- nndan. Banka ve aracı kurum- lann yaygm hizmet gotürmedik- leri Adana'da, bu işi daha çok "kuyumcular" üstlenmiş du- nımda. Istanbul'da hisse sene- di işi yapan tanış kuyumcular aracılığıyla başladıklan bu işe şimdilerde telefonlannı tahsis ederek hem kendileri oynuyor- lar hem de tanıdık müşterileri- ne oynatıyorlar. Ikinci el hisse senedi piyasasının gelişmiş oldu- ğu bu kentte hisse senetlerinin satılması veya alınması ya da borsa işlemlerine aracılık yapan kuyumculann ilanlanna yerel gazetelerde hemen her gun rast- lamak mumkün. Hisse senedî mülki- yetinin yaygın kentlerinden bi- ri de Bursa. Günlük işlem hac- minin 8-10 milyar lira arasında olduğu tahmin edilıyor. Bursa büromuzun haberine göre ara- cı kurumlann ve bankalann ya- nı sıra kuyumcularla emlakçüar da kendi bürolannda hisse sene- di ahm satımı yapıyorlar. Bor- sa seansı duzenleyenlerden En- deks LTD Şti'nin yöneticisi Me- lih Minareci, yakında New York Borsası'm izleyecek sistemleri YAITRIMCININHAFTAUK REHBERÎ devreye sokacaklanm ve yatı- nmcılann hizmetıne sunacakla- nn söyledi. Bursa'da da Ada- na'daki gjbi yerel gazetelerde her gun Polylen, Sifaş, Bisas, Bursa Çimento, Aroma gibi Bursa orijinli şirketlerin "ara- nan hisse senetlerine" rastlamak mümkun. Bursa'nın yakın ta- rihteki borsa çıkarmasıyla Sön- mez Holding halka açılmış ola- cak. Eregll: Anadolu'da hisse senedi olayının halka en fazla yayıldığı yer ise bir ilçe: Kara- deniz Ereğli. Borsa'nın lokomo- tif şirketlerinden Erdemir'in bu ilçede kurulması, halka açıklık oranının yüksek olması ve çah- şanlanna hisse senedi dağıtma politikasmdan dolayı, hisse se- nedi sahipliği butun ılçeye yayıl- mış. Ereğli muhabırimiz Nihat Can'ın bildırdığine göre Erde- mir'in sermaye arttınmlan ol- dukça ve yeni hisse senetleri pi- yasaya çıktıkça bu ilçede hisse senedi sahipliği yaygınlasmış. Ama asıl gelişme Erdemir'in 1989 yılında sermayesini 10 kat arttırdığı ve bire 10 hisse senedi verdiğinde olmuş. Ereğli'de Er- demir hisse senedıni almayan kalmamış. Evini satanlar, altı- nını satanlar, bankadan faizini çekenler, otomobilini satanlar herkes Erdemir hissesine koş- muş. öyle ki günlük tttketimle- rinden kısanlar bile olmuş. Ge- ce kulüpleri kapanmış, lokanta- lar iş yapamaz hale gelmiş. Bu yatınm sonunda da Ereğlililer kazanmış. 1989 yılında Erdemir l'e 18 kazandırmış. 1990 ve 1991 Ereğlililer için pek iyi geç- miyor ama, bütün ilçede bu his- se senedi elden ele dolaşıyor, auşverişlerde dahi değiş tokuş aracı olarak kullamhyor. Ekonomi Scrvisi — YUbaşmdan bu yana geçen yaklaşık 3.5 aylık süre içinde hem tüm dünyayı ayağa kaldıran Körfez bunalımını hem de olumsuz sınyalleri yoğunlaşan iç ekonomik gelişmeleri bir arada yaşayan tasamıfçu bayram tatili nedeniyle biraz olsun dinlenme fırsatını yakaladı. Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlemler çarşamba günü başlayacak. Diğer piyasalardaki kâr savası ise yann başhyor. Körfez nedeniyle "çivisi çıkan" borsa, barıştan sonra da döviz ve faiz engeline yakalanmıştı. Piyasa uzmanlanmn bir bolumu, hisse senedi fıyatlannın çok ucuz olduğunu belirterek mayıs ayına umutla bakıyor. Bunun aksıni duşünenler ise döviz kurlan ve faiz oranlarına dikkat çekiyor. Borsanın seyrini kuşkusuz makro ekonomik gelişmeler belirleyecek. Ancak isabetli bir yatınm yapmak içın hisse senetlermi tek tek analiz etmek gerekiyor. Fiyat/kazanç oranı hkseye ödenen fiyatın hisse basına düşen kârdan kaç kat fazla olduğunu gösteriyor. Düşük oranlar ucuz fiyatı işaret edıyor. Piyasa değeri/defter değerı oranı ise şirketin toplam piyasa değerinin, toplam özvarhklanndan kaç kat fazla olduğunu gösteriyor. Bu kriterde de düşük oranlara sahip olan hisseler diğerlerine göre daha avantajlı. Hisse senedi değerlemesinde iki ayrı kriter Yatınm fonları ne getirdi? Adana Çımento (A) Adana Çımento (C) Atyon Cımento AkalTeteOI Akbank Akçimenlo Aksa Alarko Holding Anadolu Cam Arçedk Asetsan Aslan Çımenlo Aygaz Bagfas Bolu Çımento Bnsa Canakale Çımentc Çettk Halat Cımsa Çukurova Elektnk Demrtank (BÜ) Denıztı Cam Deva Holding Doğusan Doktaş Eczac*aşı itoç Eczacıbaşı Yatınm Ege Bıracılık Ege Endüstn EgeGûbre Emek Stgorta Enka Holding Erdemır 7 37 26 24 1121 9 61 16 36 16 95 15 43 49 80 16 38 13 66 27 00 2122 33 73 2011 23 96 32 51 7665 02 12 05 26 00 16 06 19 60 5013 37 23 35 58 18 40 42 22 77 28 16 22 15 49 45 98 22 55 650 368 145 759 208 4 76 343 555 845 2 19 6 71 205 633 940 3 47 592 279 3 31 363 276 577 533 167 440 129 539 807 853 664 400 098 166 459 1 17 WALL STREET'TE YETİŞENLER İMKB'DE NELER ÖNERİYOR? Dünya borsalarının "ha- yat mektebi" Wall Stre- et'te yetişen uzmanlar, İMKB deki yatırımcıları uyarıyor... İyi bir yatı- rımcı neleri bilmeli? Risk kültürü nasıl edini- lir? Ne zaman almalı, ne zaman satmalı? Bor- sacılığın incelikleri ne- lerdir?.. • Cem Bay- kent: "Ben küçük yatı- rımcıya 'Al ve tut!1 for- mülünü öneriyorum. Çokbasit... •Niko Maksimyadis: "Risk kül- türü edinebilmek yatı- rımcı için çok önemli." • Güngör Mutlu: "Cazip bir kağıt çıkıyor, herkes 'Al, al!' diyor ama..." PANORAMA, SUN ELEKTRONİK VE MİGROSA DİKKAT" DEMİŞTİ! Panorama, üç hafta önceki sayısının kapağında, kocaman bir "Sun Elektronik ve Migros'a dikkat!" spotuna yer vermişti. Üç haftada Sun Elektronik yüzde yüz 117. Migros yüzde 22 kazandırdı. Hem de borsanın durgun döneminde... ADNAN KAHVECİ ÜCRETLİYE GÜVENMİYOR Maliye Bakanı Adnan Kahveci. umudunu "belge-kasa" sistemine bağladı: "Vergi toplamada ücretliye güvenmiyorum." "CAM HİSSESİ SAHİPLERİNE! T. Şişe Cam, Trakya Cam, Anadolu Cam, Denizli Cam hissesi sahipleri için özel, "anlaşılır" bir mali CMI mSHUM M fKM DİTMR • ABD'de villa almak, tstanbul'da apartman dairesi almaktan daha ucuza geliyor. •"Colt'un rakibiyuz!" Karadenizli silah ustaları, MKE ile ortak yatınma gidiyor. • Sigorta caiz, midir? İslami çevreler, sigortacıhğı tartışıyor. • Disneyland'a ışık satan adam Muhsin Ökmen... • Otomobil pazarında yeni bir "altın yıl "a doğru. Talep aıiıyor, fıvatlara dikkat! • İshak Alaton: "Denizin dibinde yeni bir dünya keşfettim." Hpt Hy.fci. Rnansbank Gütore Fab Gûney Bıracılık Hektaş Iktsat Fın Izmr Oemr Çelık İ20cam Kanonsan Kav Kelebek Mobılya KentGıda Kepez Elektnk Koc Holding Koç Yatınm Konya Çımento Kordsa Koruma Tanm Kûytaş Kûtahya Porselen Makına Takım Mardın Çımento Mensucat San Metaş Mtgros Nasaş Net Holding Net Tunam Netbank OkanTekstıl (Hmuksa Otosan Parsan PEG Profilo 543 15 90 14 86 13 65 722 13 57 13 57 15 61 9 37 56 37 43 35 40 45 22 43 12 75 12 35 17 66 898 15 70 44 91 18 25 33 66 32 63 3916 1166 1137 6 91 35 68 476 75 8 28 13 67 205 127 484 463 1 08 1 25 503 187 448 3 23 7 62 577 10 75 7 27 693 2 16 204 2 24 240 3 83 7 52 164 095 235 1 11 085 3 23 169 0 75 166 3 71 137 296 ŞttK Hjat Pty. kanaç t»ef. < Pelkım Pınaf Et Pınar Su PınarSât Rabak Sabah Santral Hotdıng Sarfcuysan Sıfaş Söksa Sun Elektronik Tam -Sıgorta Tekshlbank Teletaş T Oemır Dökum TDtşbank T I ; Bankası Toprak KAğıt T Sıemens TSKB |BU) TŞışe Cam TTuborg Trakya Cam Tunca Tekstıl THY Tûtûnbank Uşak Seramık Vestel Yapı Kredı Yasaş Yunsa M Atttnyunus Ünye Çımento 1065 189 39 39 80 38 61 2616 1018 5169 14 62 990 25 25 993 663 11 42 1211 16 92 928 26 81 40 63 17 46 9 97 65 04 182 16 19 89 230 43 980 18 54 10 81 554 15 68 963 18 73 098 1 03 1 41 222 213 253 563 5 41 4 24 4.20 3 36 212 388 3 23 453 196 316 3 19 384 260 4 37 245 329 509 100 2 57 1 45 429 1 84 102 2 27 131 436 Cteçcıı Değishn iş Yatınm-1 »ş Yatnm-49007 İş Yatınm-3 iş Yatmm-4 İş Yatınm-6 lnterton-1 lnterfon-2 lnterfon-3 lnterfon-4 interfon-5 iktısat Yat-1 Iktsat Yat-2 İktısat Yat-3 Iktsat Yat-4 Atılım Fon Garanh Yatınm-1 Garantı Yatırım-2 Garantı Yatınm-3 Garanb Yatınm-4 Garantı Yatınm-5 Esbank Fon-1 Esoank Fon-2 Esbank Fon 3 YKB Yatınm YKB Sektör Fon YKB Hisse Fon YKB Kamu Fon YKB Lıkıt Fon YKB Karma Fon YKB DÖVB Fon YKB Kapttal Fon YKB Akttfon 74458 0 72 19705 16734 14245 56925 49086 25381 22792 11933 47208 38609 18390 18577 14240 57949 26747 14409 13057 9235 58753 19503 13844 54144 42007 70770 41666 35494 42214 18379 13907 13259 0 87 084 080 0 81 0 82 080 0 81 0 80 055 1093 0 91 0 95 095 086 101 058 -0 03 035 105 092 096 085 085 044 1 33 0 87 085 0 70 0 71 0 91 149 kaiftsiadı ftyib Vakıf Fon-1 Vakıf Fon-2 Vakrf Fon-3 Vakıf Hisse Fon Vakıf Dünya Fon Vakıf Fon-6 Dışbank Mavi Fon Oışbank Beyaz Fon Dışbank Pembe Fon Tütûn Fon-1 Tütûn Fon-2 Mıtsuı Fon-1 Mıtsuı Fon-2 Rnans Fon-2 Finans Fon 3 Rnans Fon-4 Finans Fon-5 Zıraat Fon-1 Zıraat Fon-2 Zıraat Basak Zıraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Pamuk Hisse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 lmpex Fon-1 lmpex Fon-2 Töbank Fon Sûmer Fon Denız Fon 42197 107885 19823 13571 16929 12957 37542 50363 14046 41581 11631 149689 18204 22022 18617 13379 12236 22272 16605 17329 15895 21492 16689 22176 15113 17946 14317 16871 12707 15311 17210 17973 0 74 077 079 073 2 18 0 75 083 080 1 01 084 085 0 61 052 087 100 077 090 076 080 083 085 078 055 094 0 87 105 065 082 073 080 YUZDE 2 MILYONLUK ENFIASYONA ULAŞTIK Fiyatların son 55 yılda yüzde 2 milyondan fazla arttığını biliyor muydunuz? • Geçmişteki fıyatiann ve gelirinizin, bugünkü para ile ne kadar ettiğini hiç hesapladınız mı? • Ekmek, et, şeker, yağ, geçmiş yıllara göre ucuz mu yoksa pahalı mı? • Ünlüler, enflasyonla nasıl tanıştılar ve yaşadılar? • Enflasyonlu yaşamın tüm bilinmeyen yönlerini bu hafta Ekonomist'te bulacaksmız. BAGFAS IN SAHİBİNDEN BORSACILARA MÜJDE Bagfaş Yönettm Kurulu Başkanı Recep Gençer, sermaye artırrm oranını ve tarihini açıkladı. • Adana Çimento'nun sermayesi ne kadar artacak? • Uzmanlar uyanyor: Yabancı fon tuzağma düşmeyin. • Tatilden çıkan borsayı neler bekliyor? İSİM HAKKINA HÜCUM Dünyaca ünlü markalann isim hakkını almak için yüzlerce Türkfirmasıbaşvurdu. • İsim hakkı almak için başvurulacak adresler... Ekonomjst YÜZDE 2 MİLYONUİK ENFLASY0ÜA NASIL YASADIK? Bugün Bayinizde.. • TÜSİAD Başkanı rekabet istiyor... • Galleria'nın babası mahkemelik... • Tahsin Karan: ~Asil Nadir'le aram açık değil." • Blue Jean pazarında savaş... • Artık bankalarda komisyon kavgası yapmak serbest.