Katalog

CUMHURİYET/12 DÖVİZ KURLARI Dövsm Chsı 1 ABDDotarı 1 Alman Markı 1 Avustralya Dotarı 1 Avustuıya Ş*m 1 Betçto Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fm Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanoa Honnı 1 Ispanyol Peaösı 1 Isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lıret 1 Japon Yenı 1 KanadaOolan 1 Norvac Kronu Döviz Alış S064 85 320154 3906 52 455 58 155 46 822 95 1185 31 937 15 2841 43 JO 15 876 04 362812 424 19 »22 443313 814 29 OĞV12 Satış 5075 00 3207 96 3914 35 456 49 155 77 824 60 1187 69 939 03 2847 12 50 25 877 80 3635 39 425 04 39 30 4442 01 815 92 EfekM Alış 5059 79 3198 34 3847 92 455 12 153 90 814 72 173 46 936 21 »38 59 49 15 867 28 3624 49 419 95 38 63 «366 63 806 15 Efektıf Satış 5090 23 3217 58 3926 09 457 86 156 24 827 07 1191 25 941 85 2855 66 50 40 88043 3646 30 426 32 39 41 4455 34 818 37 SERBEST PİUSADA DÛN DÖVİZ-ALT1N ABOOotan Alman Markı Isvıçre Frangı Hotaıda Flonnı Ingılız Stertını Fransız Frangı 1001 Lıret BORSA A#rtHı«t*au ManaÇım (A) AdmCnı (C) Mympmm» Ak* T * B U | M J ) Mtank Akçipıınto Aka Atrto Hokftıg AnadoftCm Arçrih ftahan Aslsı On\ *nm Bjfftjş BrtkTülui BohÇtoMo Bnsa Ç M I U I ÇkMnt) Ççnt Mtayms ÇtAHttt Çmsa q Ek*tt* Dcnnbd/ık Oenoi Cam Denmod OcvıHokfng MaşDotan DoOusan DuroıOfset EBa» Yjttm Ecaobışı Itaç Etfp Ipfe^BUJk EpetnaK EojEmKisM EpGâbre EmakSgotta EnöHoktng ErcıyasBna* Eredl DÇ Esbmk Fjnş Umnium Genoş GoodYear Gcrton sı GuDre Fad GBney öıraol* Mtktaş fcttnl F IMhBi mrema 1 Motor Polon IzmrOÇ bocam Kansns» KMMtlloMya Ön ans KepeEleMr* Koç Hoktng Koç Yalırım KonyaCimallo Kontu Koruma Tv Koyos KW*ya Porsöen LuKKadılt IMdraTatam ItaniR ÇimoRfD Marei UanrnnsU M MaıdnU M Santral M R » Mgras Nttenk NMHcMng NrtTorem ftfrfe Çiranlo OksıTelsH Okıulıst OUan Pman (BÜ| PKN» Prtom PmvSul P*w Entegıt E! PınarSa PMMV Vkl PflTttŞ PrtrolO1w PM|ln(0İ$ ftab» Stfnfl Yaynd* Smlnl Hokfnç Sjrtnıyan «fil Soksa Sonmez Fıument TamSvxa TOMont TatsMMi* Tefcaj T Garani B T l ş f e * (B) TSB (Wt2SBDU T Ç Bank (C) TklIatSM TKB Toös Tuft Oto ToprakKiflıt TnkyıCam TScffltns TS^Cım TSKB TD Ookum TuKiTdetl Tüpraş THY T Tutorg Tûönomk UpkSoım* Vakıf Yatınm 0 1 Vestö VHgfF KnıNJ) Yasas YlpıKTKlı Yunsa Alış 5095 3235 3655 2860 9240 943 425 Satış 5110 3245 3670 2875 9300 950 430 S Arabtstan Rıyalı Avusturya Şılını Cumhunyet Reşat 24 ayar 22 ayar 900 aya külçe bıleak gûmûş *tem Hacni: 152.722.730.2S0 Iften Mlktan: 27.672.810 ıMutar 1*1»™ cnsı lomn 590000 88000 18000 » 0 0 «200 4700 11000 10750 1450 172S0 3700 8800 2300 2250 43S0 3100 5500 7500 3100 7300 5700 2500 1000 16500 48O0 1700 10OC 10000 6100 24500 172S0 4000 78000 1600 700 1600 5300 17500 5500 2300 3700 2000 6500 1300 325 30000 1800 1 8 * 24500 3000 725 13250 3100 4JM 3100 5600 16250 2B0O0 4*500 4550 2250 2050 11250 3600 950 16750 3200 2300 4850 1900 625 11250 M 900 1300 4600 89000 1150 1350 14000 925 4100 850 1150 825 iioo rat 2900 6800 19M 1700 1100 2050 11500 32M 2350 7500 M M 38001900 3000 10400 Z2M 2650 10600 220000 375 800 2000 1 M İ 1400 7100 7500 2000 21500 2850 1800 9300 6900 7000 525 3300 6500 3850 1600 1550 2300 2400 2400 2350 1250 : 408999 : 4117 77 Bugunku «n Ouşu« 590000 880O0 17000 2200 4100 4450 10250 1300 17000 3550 ITIJt 22O0 2250 42O0 2900 5400 2900 7100 5600 24O0 950 4500 900 %0C 24000 16750 76000 1450 65C 1400 4700 5200 2300 3700 •m 1900 6300 900 29500 1600 12M 23500 725 12750 2900 44M İ3O0 15750 27000 43000 4350 2100 1850 10250 900 16250 3200 2250 4700 1750 575 11000 575 875 1250 4100 88000 110O 1200 13000 900 3900 825 1100 775 1100 tSM 6600 155» 1600 1050 1900 11250 H M 2150 7500 K00 3800 1850 3000 9800 24M 2450 10000 325 775 1900 1 » 1400 7100 1900 21000 2750 1700 9O30 6700 525 3100 5800 3650 1400 1550 2100 2400 2250 2250 1200 BuguoKu en yüksek 600000 89000 17750 2650 4200 4700 10750 1400 17250 3650 1 M N 2350 2250 4400 3050 5500 3100 7300 5800 2400 1000 5000 950 10000 25500 17500 78000 1550 700 1600 5000 5600 2300 3700 1900 6500 925 31000 1750 1 M 25000 750 13000 3150 475» 48M 5600 16500 28000 44500 4500 23O0 2050 11000 950 17000 3300 2300 5050 1950 625 11250 K 9 900 1300 4100 88000 1150 1300 140OO 925 4100 350 1150 825 1150 2 M İ 6900 1 H I 1650 1050 2100 11500 34*1 2300 7500 4200 190C 3000 101OC 24M 2650 10250 375 800 2000 1)0* 1400 7200 2OD0 21500 2850 1750 9700 7400 525 3300 5800 3800 1500 1600 2300 2450 2450 2350 1250 YCTIRIM FONLARI IıfelBi M m l vk Iş Yarm-1 Iş Yatırm-2 Iş Y3tnm-3 IşYannM Iş ^Mnn-6 lntrtm-1 İMff-2 Iı*rtnv3 InkrioM Mrt»<5 İU5*Y*-1 UsatY»2 Usavaı-3 Ikbsat YsM HsatAMmFon Gnflf >temvi Samtttnn-2 bnnk \Mmv3 SarantHtanr^ Gm»Wmm-5 EstankFtmi EstankFan2 Estmk Fon 3 YKBYMnmF YKBSctlBr F VKBHtetF YKBKjmjF YKBUUF YKBttnmF rnoiKF YKB Kipttf F rKBAttfF UMfon-2 \btaf Fbn-3 U*rfHsse TAHVİL M 13 12 ıt 13 m» »1385 51107 2K495 22.225 «092 75» an3233 3A7N) W3? «5348 53454 25.454 25.714 17325 8CL020 30623 19307 !2.78< 10J42 OSK 26» «655 69.455 5SD14 84.856 54562 4İ924 50947 23.176 1«295 Î648C 561M 01528 0.14 sass -09 26529 0.13 22254 013 19.120 0.15 75.492 013 ' 62871 006 32536 Q10 217» an 10516 119 65440 014 53529 014 25.490 0(4 25.751 0.14 0.433 213 81122 0.13 30665 014 19327 110 12800 113 10B43 001 31715 114 27.011 114 1S6B1 114 69546 113 56092 114 a6J64 23 54739 114 48392 114 S4Ü09 111 23212 116 «324 116 16.485 113 56186 113 141351 142121 0.12 26.« 4 17280 26.139 113 17299 111 tyem Hacmi {Bin TL): SizleşiK sayısa: 7 1092» I33SE» n ı 2JtJ2 S b 74066 77» E S12 0 3 (1 ro * ıc s*«ı itras ıcun O M es( b • < & 77W (5504 99 î 93 sa m Bugtüku fcapıms 590000 88000 17000 2350 4100 4600 10500 1300 17000 3650 TOM 2250 2250 4200 2900 5500 3000 7300 5600 2400 950 4700 925 9900 24000 17000 76000 1500 650 1600 5000 5300 2300 3700 44H 1900 6400 900 29500 1600 1 M 23500 750 12750 2950 4TM 5500 15750 27000 43500 4400 2100 1900 10250 900 16500 3200 2250 4750 1750 600 11000 •29 900 1300 4100 83000 1100 1250 13000 900 3900 825 1100 800 1150 29M 6700 M M 1650 1060 1900 11250 14M 2150 7500 3800 1900 3000 9800 MM 2500 10000 350 800 1900 1 M 1400 7M0 2000 21000 2750 1750 9100 6700 525 3300 5800 3700 1500 1550 2150 2400 2250 2250 1200 • M 3123 88 3162 72 slem mıktan 22415 14960 36660 S9478 18900 212)63 1750 •55990 7758 508345 54300 ai»s» 1036690 2000 393540 41595 33100 559190 14269 1334670 2000 18900 577580 63039 86495 1042)0 824875 13300 132200 42600 5600 21124 200 3385270 1500 2000 28200 71915 200 94780 50550 161218 74SM 24150 711708 23120 223722 13M9B 1000 MM 55640 358324 43793 50300 190750 649500 954520 13000 68820 499400 46600 14500 109100 119661 583385 19896C szfnt 29500 57200 10600 2175 13500 38400 198230 10300 425100 1500825 26150 67600 17900 15*M 496250 ısso 122413 30000 366609 217600 ittM17200 2060 39500 12800 2000 67358 MM 541922 29400 70 1943800 366800 585800 MM 48500 15455 800 100420 16320 89680 111025 277195 1816100 112213 5700 86900 8632S 159600 3500 790200 40345 95200 218587 14678 12 Utm M|Hi ^ı «oıt-Jııv Uatf Foıv6 ûStaiK M w ton Deteı* Beysz Cnşsank RemDe Tuiın Fav Tüiuı Fon- MrauF»- USuF«ı2 Fme Fon-2 Fiı«sFav3 FionsFaM FareFon-5 ZratF») ZlıatFM Zıraal Basak Hn 7JnatFw4 HakFm-1 H*Forv2 PaakFgn EnttRn- EtrttFon- • hnpoc Fon 2 ' » a * Fon SuncrFon D B K F O I Egefoı ı n n ı ran DtmrFoi lanşFon OfttFon TûnlnnkFon NelFon EC Fon 11.282 .467 M I M ÎISC * go an 5i» M* 1311 »17 tn\ O7t 8217 13 ARAUK ÇAffUUKUR 1991 S 1 5820 Alman Markı S 1 2965 AvüSt Dolan S 11 1174 Avus Ştlını $ 3 2 5600 Be! $ 6 1514 Oan İ 4 2730 Fın S 5 4045 Fran $ 1 7825 Hol t 101 00 Isp t 5 7814 isveı İ 1 3959 Isv t 1194 00 Ital Frangı Kronu Uaridtası Frangı Fıonnı Pezetası : Kronu Frangı Lıret t 129 15 Japon Yenı 11 1425 Karıada Dol $ 6 2199 Norvec Kr Alış 1350 457 398 000 415 000 60 150 54 300 715 Satış i 1365 465 103 000 430 000 12 ARAUK 60 300 59 100 743 1991 Saojl 4655 34 4676 90 En « • SÖJ ppdanfiy 590000 8)000 17250 2200 4150 4500 10500 1400 17000 3650 ITSOt 2250 .2250 4250 2900 5500 2950 7200 5700 2400 1000 4750 925 9700 24000 16750 76000 1500 650 1600 4SD0 5300 2300 37O0 1900 6500 900 29500 1600 iao 23500 750 12750 3000 4900 4SM 5500 16000 27500 43000 4450 2100 1900 110OO »00 16500 3200 2250 4600 1800 600 iiooo M 875 1250 4100 8)000 1150 1250 13000 900 3900 825 1100 800 1100 MM 6700 1*30 1600 1050 1950 11500 MM 2200 7500 3850 1900 3000 9600 MM 2500 10250 350 775 1950 1M0 1400 7100 2000 21000 2750 1700 9200 6900 525 3300 5800 3750 1400 1550 2150 2450 2300 2250 1200 AJırtıOı Ot1fi> 593750 88375 17316 2370 4164 4525 10426 1366 17010 3611 17574 2259 2250 4266 2923 5456 2967 7225 5661 2400 994 4785 929 9764 24325 16941 76153 1493 662 1510 4805 5319 2300 3700 431S 1900 6457 903 30119 1620 12M 23815 740 12861 3004 4537 4*M 5414 16036 27675 43489 4448 2128 1918 10681 907 16519 3234 2253 4844 1852 606 11002 SM 883 1251 4100 88000 1138 1248 13301 907 3928 829 1103 788 1123 ZM0 6735 1*11 1618 •050 1965 11412 JJ1İ 2206 7500 3946 1895 3000 9881 244* 2514 10192 348 778 1978 1 M * 1400 7118 1978 21192 2786 1721 926$ 6991 525 3240 5809 3730 1422 1566 2157 2426 2302 2291 1215 ! ARAUK 1991 MI fct* 22423 22482 16.717 16.735 4Bİ11 41675 64964 69154 19.669 19696 561253 56333 15.711 1 İ 7 * 203506 20399C 24066 24150 31038 31060 26273 2637 «275 19381 17390 17411 »731 2Sİ19 22.P9 22059 21161 23193 21341 2 1 » 29353 29.428 22339 223» 31730 30İOB 21471 20530 25798 25635 21248 21277 23.702 23.735 17126 17162 20495 20522 22153 22177 24496 24531 19586 1950S 20592 20540 «128 14854 20762 20601 17188 17210 1&979 17002 17213 17238 16819 15349 12 ARAUK DM «i 7GB 726i 7356 K» 9972 ?s 400 M 1 maao Kutoım 11M.0OO 550 M! M | * | 126 111 113 113 114 114 115 124 027 114 113 155 012 030 018 0<4 015 026 122 025 029 014 114 021 113 111 114 1-1 023 113 119 113 014 015 018 1991 i» 296»! W7TX 13) «X »m.506 647 DİZİ-RÖPORTAJ 13 ARAUK 1991 BORSADA KURTLARLA DANSABDURRAHMAN YILDIRIM Bankaların, sanayi şirketlerinden daha kârlı çalışmalarına karşın, 1991 yılındamali endeks ile sanayi endeksi arasında büyük bir makasoluştu. Fark 1500puam aştı.Bankaların sermaye artınmı, emekli sandıkİarının portföy satışları, likitide darlığından dolayı bankaların sık sık portföy boşaltmaları ve Körfez savaşı banka hisselerine güvensizlik yarattı. Yüzde 37'yi bulan mali endeks aleyhindeki fark acaba kapanacak mı? Halkımız 'sanayii'çoksever1991'e başa baş giren sanayi endeksi ile mali endeks arasında yüzde 37ye varan büyük bir fark oluştu Birkaç yü öncesine kadar Merkez Bankası kurları ilp ser- best piyasa arasında zaman za- man önemli farklar oluşurdu, "döviz makası" açılırdı. Bu- günlerde döviz makasının açıl- masına pek izin verilmiyor, ama borsada açılan bir makas var ki, "korkunç." Borsanın Mali En- deksi ile Sanayi Endeksi arasın- daki fiyat makası açıldıkça açı- lıyor. Yılbaşından bu yana ma- kasın iki ucundakı fark yüzde 37'ye vardı. 2 Ocak 1991 'de büeşik endeks yanında yayımlanmaya basla- nan mali endeks ve sanayi en- dekJeri arasında sadece 25 pu- anlık bir fark vardı. 4 aralık iti- banyla bu fark 1500 puanı bile geçti ve 1610 puana yükseldi. Sanayi endeksi 4955 puana çı- karken, mali endeks 3115 puan- da kaldı. Mali endeksin yaptığı prim sadece yüzde 0.5 olurken, sanayi endeksi yuzde 58.5 değer artışı gösterdi. 1991'demalişir- ketlere yatırım yapanlar kaybet- ti. Sanayi sektöru şirketlerini se- çenler ise kazandı. Bu fark nasıl ve neden oluş- tu? Mali endeks ıçinde banka, holding ve finans kuruluşu ola- rak 16 şirketin hisse senedi yer alıyor. Sanayi endeksini ise 59 sanayi şirketi oluşturuyor. Ma- li endeksin duşüşü sadece ban- ka hisselerinın duşüşunden ile- ri geliyor. Mali sektöru ağırlık olarak etkileyen bankalara bak- tığımızda sanayi şirketlerinden daha fazla kâr elde ettiklerıni görüyoruz. Kârlarının, fi- yat/kazanç oranlarının, temet- tü verimlerinin iyi olmasına kar- şüık banka hisselerindeki düşü- şün kaynağı "guvensizlikten", biraz da yanlış bilgilenmeden kaynaklanıyor. Bunlan şöyle açıklayabıliriz: Sermaye artınmı: Güvensiz- lik öncelikle, bü>Tik miktarlı sermaye artınmlanndan ileri ge- liyor. Sermayelerinin büyüklü- ğü ve halka açıkhk oranlarının yüksekliği ile tş Bankası, Ak- bank, Yapı Kredi Bankası, Ga- ranti Bankası, mali endeksin ya- nsını oluşturuyorlar. Bu banka- ların tümü de 1991 yılı içinde sermaye artırdılar. Yıhn ilk ya- nsına sıkışan sermaye artınmla- n Akbank'la başlayıp Garanti Bankası, tş Bankası ve Yapı Kredi Bankası ile sürdü. Iş Ban- kası ve Yapı Kredi Bankası ser- maye artınmlannı 4 taksitte ger- çekleştirmeyı kararlaştırdılar. Bundan dolayı da rüçhan hak- kını kullananlara senet bastmp veremediler. Yerine "makbuz" verdiler. Makbuzlar da bir sure için borsada alınıp satılamadı. Bu banka rrisselerinin düşüşune yol açtı. Ama burada İş Banka- sı'nın 1987'deki sermaye artırı- mını hatırlayanlar "taksitli ödeme" olabileceğini ve hisse- lerin hemen teslım edilemeyece- ğini biliyorlardı. Bu konuda pi- yasa yanlış bir beklentiye girdi. Bedelsiz sıkınüsı: Bankaların ! I Garanti Bankası sermaye artırıyor sermaye artınmlarında bir talih- sizlik de "bedelsizleri" alama- makta yaşandı. Ruçhan hakkı kullanmak istemeyen baa or- taklar, bedelsiz hisse senetleri- ni alamadılar. Bu durum, mev- zuatı yeterince bılmemekten kaynaklandı. Mevzuata göre, bankalar bedelsiz sermaye artı- nmına gidemiyorlar. Ancak be- delli artırım yaparlarsa Yeniden Degerleme Fonu'nu sermaye ar- tımında kullanabiliyorlar. Sade- ce bankalara özgü bu uygula- ma, bankalann sermaye yapıla- nnı güçlendirmeyi ve odenmiş sermayelerini fiktif bir şekilde artırmamayı amaçhyor. Banka- lar, mevzuattan akuidan bu yet- kiyi, sermaye artınmlannda kullandılar ve bedelsizini iste- meye gelen hissedarlarına "bedeüisini" de kullanmak şar- tım koydular. Bu faktör yaü- rımalan banka hisselerinden soğuttu. Portföy satışlan: Bankaların sık sık çeşitli nedenlerden dola- yı portfoy boşaltmasına gitme- İeri de yatınmcılar arasında "güvensizliği" artırdı. Bankala- nn emekli sandıklan genelde bankaya ortaktır. Otomosyan ve şube kapatma eğilimi çerçe- vesinde bankalar personel azal- tımına gittikçe "emekli sandık- lan "nın da paraya ihtiyaçlan arttı. Sandıklar bu parayı elle- nndeki portföyü satışa koyarak sağladılar. Ayrıca, Yapı Kredi Bankası'nda Ayhan Şahenk'in sermayenin yüzde 20'sine varan hisselerini borsada satışa koy- masının, bu hisseninfiyatdu- şüslerinde etkili olduğu belirti- İiyor. Şahenk'in elindeki hisse oranının çok azaldığ] veya ta- mamen satıldığı tahmin edili- yor. Likidite daıiığı: Merkez Ban- kası'nın dövizi baskı altına al- mak amacıyla piyasadaki likidi- teyi daraltması ve Hazine'nin yüksek faizli iç borçlanmaya gitmesi, 1991 yılı içinde banka- lan sık sık hisse senedi portfö- yünü boşaltmaya yöneltti. Bu da bankalara ve banka hissele- rine karşı yatırımcılarda "güvensizliği" artırdı. Körfez savaşı: Yıhn ilk ayın- da patlak veren Körfez savaşın- dan dolayı tasarruf sahipleri pa- ralannı çekmek için bankalara hticum etti. Toplam mevduatın yüzde 12'sine varan bu para çe- kilişlerinin bankaları zor duru- ma sokacağıru düşünenler, bu hisselerden kaçtılar. Banka hıs- seleriyle sanayi hisseleri arasın- da makasın da savaşla birlikte hızla açılmaya başladığı, savaş sonrasında bir ölçude kapandı- ğı dikkati çekiyor. Yıhn geri kalan aylannda, yukanda sayılan nedenlerin ar- dı ardına gelmesiyle sanayi-mali endeks makası yeniden hızla açıldı. önce 1000 puanı, sonra da 1500 puanı geçti. Kasım ayında borsanın hızla yükselişi sırasında mali endeks sanayi en- deksini geriden izledi. "Düşüş- lerde daha hızlı inen, yükselis- lerde daha hızlı çıkar" kuralı henüz gerçek'leşmedi. Sonuçta, kârları sanayi şir- ketlerine göre yüksek, rasyola- n iyi olmasına karşıhk borsa ya- tınmcıları banka hisselerinden kaçtılar. Sanayi hisselerine yö- neldiler. Büyüyen makasa karşıhk, açıklanacak yıl sonu bilançola- /ı ve bankalann artan temettu verimliliği bakalun mali endek- si canlandırmaya yetecek mi? Endeks makası kapanacak mı? Bu, her şeyden önce banka his- selerine karşı duyulan güvensiz- liğin kınlmasına bağh bulunu- yorsa da "para, küskunlükleri" unutturur. Y a r u : B«rsjı nereye gMlyor? SöZ YM7RMCIN1N Yöneticiler açıklama yapmasın Dr. SABRİ KURT Elazığ'ın Karakoçan ılçesınde 11 yıl doktor- luk yaptık- tan sonra 1990 ilkba- harında dev- leıin sattığı Erdemir hissele- rini alarak borsaya girdim. Karakoçan'dan da o zaman fonlarının toplamı 1.5 mil- yar liraya varan çok sayıda kişiyi borsaya getirdim. Pa- ramın yarıdan çoğunu kay- bettim. Ama borsaya küs- medım. Zararımı çıkarmak için geceli gunduzlu çalış- tım. Doktorluğu bıraktım. Doktor olarak insan psiko- lojisinden tyi anhyorum. Borsa da bir psikoioji işidir. Hisseler düştüğünde aldım, yükseldiğindesattım. Şimdi borsaya getirdiğım ana pa- ramı kurtardığım gibi, iyi para da kazandım. Kumar- bazlığı oğrendim. Kâğıt al- madığun zaman dövızde ka- lıyorum. Türkiye'de şirket yöneti- cileri yanlış beyanlarla hak- sız kazanç elde ediyorlar. Bu b<nıce dağdaki teröristin si- lah zoruyla para almasına benzer. O dağ teröristinin cezası neyse şirket yönetici- sinin de o olmalıdır. Yatı- rımcı yanlış beyanlarla ür- kütülürse borsa cazibesini yitirir. Devlet de borsaya müdahale etmemelidir. Be- yanlarda bulunmamahdır- lar. Ben kendimı Cumhur- başkanı Özal'dan 33 mil- yon, Sayın Pakdemirli'den de 12 milyon alacaklı sayı- yorum. lkisi de borsaya gel- diğinde aldım, zarar ettim. ACEMILERE, USTALARA TAKTIKLER ÜCUZ NİSSaal SEÇİt Uzun vadeli bir yatınmcının ucuz hısselerde kazanma şansı daha yüksektır ya da kaybetme nskı daha azdır. Nominal değenne yakın bir fıyattan işlem gören hısselenn düşüşe karşı bir dı- rençlen vardır Genel fıyatlar hızlı düşse bıle ucuz kalmış hıs- sedekı düşüş daha sınırlı olur. Buna karşılık fiyat tırmanışla- nnda bu hısselenn değer artışı yapma potansıyeli daha yük- sektır. Orneğın 80-100 bin lira- ya yükselmış bir hissenin fiyatının >üzde 100 artması için 160-200 bin liraya çıkması ge- rekhdır. Ama, 1000 veya 1200 liralık bır hissenin 2000-2400 lira>a yukselmesi, hem temettü verımlılığı açısından, hem de psıkolojık açıdan daha kolav- dır Kârlı çalışan şırketlenn düşük kalan hisselennın bır özellığı de temettü venmhlıği- nın yüksekliğıdir. Değer artışı sınırlı olsa da temettüsü bunu bir ölçüde telafi edecektir. Ka- sım ayındakı hızlı yükselişten sonra aralık ayında ucuz hisse- lere olan yönelme burun güzel bırorneğıdır FİYAT DBKELERİNE DİKKAT OİK Hisse senedi fiyatlan arasında bellı bir denge vardır. Ama, şir- ketin mali bünyesınde herhan- gı bir değışıklik olmasa da yükseliş ve dûşüşlerde çeşıtlı et- kenlerden dolayı, hisse fiyatlan arasındaki denge değışır. Ayar bozulur Bu durum geçıcidir. Alım cılgınlığı veya satış paniği durulduğunda. piyasa normale döndüğünde hisse senedi fiyat- lan arasındaki dengesızlık fark edilır. Fiyatlar arasında ınce ayar başlar Bu duruma erken teşhıs koyun ve elınızi çabuk tutarak göreli olarak ucuz kal- mış hisseleri alın. Hısseler çok kısa zamanda prim vapacağın- dan bu yatırımınızı "kısa vade- U" tutun. UPRimiMUŞ KAÖTLMU KE|FE- Bkfc Grev. kârda azalma ve zarar etme, şırket yönetımtnın yatınmcının güvemnı sarsacak oyunlara gırmesi gıbı çeşitli ne- denlerle piyasa baa hisse senetle- nnden soğur \deta o hısseyı unutur Genel fiyatlar yükse- lirken o hisse senedi yerinde sayar ve çok daha az prim ya- par. Bu durum da geçicidir. Zaman içinde kârlılığı çok yük- sek ama. unutulmuş hisseleri keşfedin ve erken davranarak alın. HMUM "fcK VBRMI" SİZ OLUN: Borsalarda en çok parayı. er- ken harekete geçenler kazanır. Ama, bunun için ustalık gerek- lidir Borsayı etkileyecek fak- torlen önceden öngörmelı ve buna göre poasyon alınmalı- dır Bu faktörler sıyası. ekono- mik ve psıkolojık olabılir. Kapalıçarşf nın 20 Ekim seçim öncesınde dövıze yönelmesi,' se çimin t ertesınde borsaya girmesı. yüzde 60'a varan fiyat artışlarından sonra. huküme- tin güvenovlaması arifesınde "kâr realizasyonn"nun giderek yeniden dövizde pozisyon alma- sı ve "devalüas>on" beklemesi buna en guzel ornektır •Süreeek- BîR KONU, BÎR GÖRÜŞ SOZLUK Borsadayapılacakarzların özellikleri Yatınmcının dili YAMAN TÖRÜNER Borsa Başkanı Toplumsal banş, ortak eko- nomik çıkarlar sayesinde pekiş- tirilir. Borsa şimdiye kadar üre- tün araçlan mülkiyetinin taba- na yayılmasında bir olçude ba- şanh olmuşsa da; hisse senet- leri sahiplerinin mülkiyetlerine bağh haklanm kullanacak öl- çüde örgutlenmeye ve yuzde pay oramna sahip olamaması, yatınmcılan hisse senedinin spekülatıf hareketlerinden fay- dalanmak yoluna itmiştir. Bu konu halen borsamızın en önemli sorunu olarak durmak- ta ve devamlı fiyat artışlannın ve spekülatif kazançlann sür- dürulememesi durumunda bor- sanın istenilen ölçülerde büyii- mesini imkânsız kılmaktadır. Bu dar boğazın giderilmesi amacıyla bankacıhk sektörü- nün "rekabet" ve "şirket değerlendirilmesi'' şartlanna uygun biçimde yapılandınlarak "undenvriting" sisteminin ge- tirilmesi gereklidir. Halen şir- ketlerin asgari yüzde 15'inin borsada satılması mecburiyeti olmakla birlikte birçok şırket- lerde bu yerine getirilmemekte, gerçekte birçok hisselerin an- cak küçük bir yüzdesi halkın eünde bulunmakta ve dolayı- sıyla birçok şirketin hisse senet- leri aylarca borsada işlem gör- meden bekleyebilmektedir. Underwriting sayesinde his- se senetlerinin asgari bir bölu- Hisse senedi sahiplerinin mülkiyetine bağh haklarını kullanacak ölçüde örgutlenmeye ve yüzde pay oranına sahip olamaması, yatınmcılan hisse senedinin spekülatif hareketlerinden faydalanmak yoluna itmiştir. ha iyi fiyatlarla satabilecekler- dir. Aynca, bu sistem zaman içinde şirketlerin verimlilik prensiplerine gittikçe daha uyar biçimde çahşmalannı ve pro- fesyonel yönetiralerin iş başına mü daha başlangıçta satılmış olacak, şirket sahibi eline geçecek miktan önceden bi- lebilecek, belli oranh bir şir- ket payı halka açıldığından his- sedarlar örgütlenebilecek ve "undervvriting" yapan kuruluş "market maker" olarak piya- saya katılabüecektir. Aynca, bu sistem sayesinde şirketin pi- yasafiyatlarinaen yakın değer- lendirilmesi undenvritinge ka- tılan kuruluş veya kuruluşlar tarafından daha borsaya gel- meden yapılacağından, hisse senedi yatınmcılan için borsa- daki fiyatlar daha gerçekçi ola- caktır. Şirket sahipleri sık sık hisse senetlerinin değerinin altında işlem görmesinden yakmmak- tadırlar. Bu durum bir ölçüde mülkiyete bağh haklann küçuk paylı ortaklar tarafından rahat kullanılamamasından da kay- naklanmakta ve bu imkânsız- lık ölçüsunde hisse senetleri fi- yatlan biraz düşük kalabilmek- tedir. Underwriting sistemi sa- yesinde şirketlerin büyük pay- lı hissedarları da hisselerini da- gelmelerini sağlayacaktır. Gi- derek "Rating" şirketlermin sisteme girmesi mecburi hale gelecektir. Altın potansiyeli Ülkemizde halkın elinde 700-800 ton civannda altın bu- lunduğu tahmin edilmektedir. Bu kadar büyük miktardaki bir altın stokunun ekonomiye kat- kısı son derece düşüktür. Ha- len Merkez Bankası uluslarara- sı fiyatlarda piyasaya altın sur- mekte; bu sistem altın kaçak- çılığını önlemiş olmakla birlik- te, altın piyasasımn oluşması- nı saglayamamaktadır. Halkın elindeki altını ekono- minin emrine verebilmesi için hem altını muhafaza edebilece- ği, hem de ilave çıkarlar sağla- yabileceği bir sistem getirilme- lidir. Bu da, borsada kurulmuş bulunan "Tahvil Piyasası" aracıhğı ile yapılabilir. Bu pi- yasada "Altm Sertifıkalan" ve "Vadeli Altm Kontratlan" alı- nıp satılarak Hazine'ye Devlet Tahvili dışında fakat bundan çok daha ucuz, "Altm'Ma borçlanabileceği ek bir kaynak yaratılabilir. Bu da, Hazine iç borçlanmasım sadece Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu'na bağh ohnaktan kurtarabilecek- tir. Bu amacın gerçekleşmesine yönelik olarak aracı kurumlar- la, döviz büfelerinin birükte ça- hşabilir hale getirilmeleri sağ- lanmalıdır. Yukandaki sistemin başan- h biçimde çalışabilrnesi için Is- tanbul'da bir "Fiziki Altm Pi- yasası"nın oluşturulması mec- buriyeti vardır. Çünkü istenil- diğinde kâğıt üzerinde ahmı, satımı yapılabilecek altının fi- ziki altına dönüştürülmesi ihti- yacı bulunmaktadır. Merkez Bankası da gerektiğinde elinde bulundurduğu altın stoklanyla bu piyasaya müdahale edebile- cektir. Merkez Bankası çeşitli aumlarla son 2 yılda altın re- zervlerini geçmiş yıllara göre yükseltmiş bulunmaktadır. Borsa yonetimi, Kapahçarşı içinde Sandal Bedesteni'nde "Fiziki Altın Piyasası"nın ku- nılabilmesi için tstanbul BU- yükşehir Belediyesi ile prensip anlaşmasma varmış olup, dev- let bakanhğı, Hazine ve SPK'ca uygun görulmesi halin- de sistemin 4 ay içinde tamamı- nın çahşabilmesi mumkundür. B o r s a : Menkul kıymetlerin alım satuıumn belli disiplin içinde gerçekleştirildiği örgütlü pazarlardır. Ahcı ve satıcı, borsaya giremez. tşlemler profesyonel bir araanın (araa kurum veya banka) hizmetinden yararlanılarak gerçekleştirüir. Borsa, para talep eden ile para arzedenler arasında bir koprü görevi görur. Tasarrut sahipleri ellerindeki parayı hisse senedine veya tahvüe yatınrken, faiz, kâr payı veya değer artışından yararlamr. Fon talep eden şirketler ise, yeni hisse senedi satışa çıkartarak bunu sağlarlar. Borsa bankerlik belgesi: Sermaye piyasasında aracılık faaliyeti yürütecek kuruluşlarm, Borsa Bankerlıği Belgesi ahnalan zorunludur. Hazine kuruluş izni alan aracı kummlara Sermaye Piyasası Kurulu, belirli koşulları yerine getirmeleri koşuluyla, "Borsa Bankerliği Belgesi" verir. Bu belge ile kuruluşlar faaliyete geçerler. Bankalar ise, "aracıhk faaliyetleri" için doğrudan SPK'ya başvururlar. B o r s a e k s p e r i : Aracı uyelerce borsaya iletılen emirlerin mevzuat çerçevesinde karşılaşması ve işlemlerin yapıknasını "gözetlemekten" sorumlu uzman borsa görevlisidir. B o r s a e n d e k s i : Hisse senedi fiyatlanndaki genel değişimi yansıtan endekstir. tMKB endeksi 1986 yıh başmda 40 senedinin fiyatını baz alarak ve 100 kabul ederek yayımlanmaya başlandı. 1977 kasım ayına Borsa endeksi aynı zamanda hem kapamşa göre, hem de ağırlıkh ortalamaya göre hesaplanıyor. Esas kabul edilen ise kapanış fiyatlarina göre hesaplanan endekstir. kadar haftalık yayımlanan endekste, 1991 yıh başmda ise hem hisse senedi çoğaltılmasına ve hem de çeşitlemeye gidildi. Endekse giren hisse senedi sayısı 75'e yukseltildi. Mali sektör hisselerinden 16'sı seçilerek mali endeks yayımlandı. 59 sanayi şirketinin fiyat değişimleri de sanayi endeksini oluşturdu. Bu iki endeksi oluşturan şirketlerin toplam fiyat değişimleri büeşik endekste yer aldı. B«rsa Borsada alım satım yapmaya yctkili kılınan gerçek kişi araa uyelerdir. Borsada 22 komisyoncu bulunurken SPK'nm karanyla 1990 sonu itibarıyla bunlar aracı kuruma dönüştürulmuştür. •Süreeek•