Katalog

Pamukbank yıllık faiz oranları: TL %65 $ %12 DM %11 Cumhuriyet "İyi Fafr" Devam! 67. Yıl; Sayı: 23865 Kurucusu: Yunus Nadi 1200 TL«DK^,/;28 Ocak 1991 Pazartesi SAVAŞTA 12. GUN Ekonomide durgunluk, siyasette gerginlik ve terör endişesi yaşamı derinden etkiliyor SavaşTürkîy e\\i kiiitlediPİYASADA BEKLEGOR Ekonomik yaşamda savaşın başlamasıyla dalgalanan borsa ve döviz piyasası yatışırken mal sevkıyatmda büyük durgunluk gözleniyor. Herkes alacağına "şahin" kesilip nakit para arayışına girdi. Başta THY olmak üzere taşımacılıkta tam bir darboğaz yaşanıyor. Sanayiciler "daralma" eğiliminde. Turizm ve ihracatçı sektörler hükümetten yardım ve destek bekleyişinde. SİYASETTE IPLER GERGIN Muhalefet partileri Cumhurbaşkanı Özal'ın "ülkeyi savaşa sürüklediğini" öne sürerken Özal, bu partileri "milli birlik ve beraberliği bozmak" ve İnönü'yü de "Saddam gibi konuşmakla" suçluyor. İslamcı grupların savaşa karşı gösteriler düzenlemesi, ülke çapında yeni bir çalkantı yarattı. İktidar, savaşa karşı panel ve mitingleri yasaklamaya başladı. GUNEYDOGU VE TERÖR Güneydoğu'da halkın bir kısmı batıya göçerken kalanlar da "savaş tedirginliği" içinde. Halk, eldeki yetersiz olanaklarla önlem almaya çalışırken bölgeye sevk edilen asker ve sağlık personeli ile birlikte "cephe duygusu" egemen oluyor. Savaşla birlikte harekete geçen terör, ülkede tedirginlik yaratıyor. Dün Ankara'da iki yere konan bombalar patladı. Haber Merkezi — "Amerikan uçaklan tncirlik'- ten Irak'ı bombalıyor. Güneydogu'dan insanlar ba- üya kaçıyorlar. Irak'ın füzeleri Ankara'yı bile tedir- gin ediyor. İşadamlan artık alacak-verecek yuzün- den birbirlerinin trlefonlanna çıkmıyor. Ödemeler yapüamıyor. Piyasalarda tam bir durgunluk yaşa- nıyor. Muhalefet, iktidar ve Özal'ın ülkeyi savaşa sokacagı kuşkusunu yaşıyor. Bombalar patlıyor. ln- sanlar gaz maskesi bulamıyor. Naylonla sanlmış odalar sıgınak haline getiriliyor. Büyük otellerdeki iş toplantılan, seminerler iptal ediliyor, bazılan ise 'yasak' kapsamında yaptınlmıyor. Yani Turkler oturmuş, bir vandan Ankara'yı bir yandan da gök- yüzıinii ve CNN'i izliyor." Turkiye'deki yaşamı gözlemleyen bir yabancı ga- zetecinin kısa notları bunlar. Körfez savaşının Türkiye'ye etkileri her boyutta tartışılıyor. Endişeli ortam, ekonomi ve siyasal çev- relerle Güneydoğu'da yaşayan yurttaşları da aşarak artan terör olaylannın da İcatkısıyla tum yurdu be- lirgin bir "savaş psikozuna" soktu. Herkes birbirine "Nereye gidijoruz? Savaşa kaü- lacak mıyız? Katılırsak ne olacak" diye soruyor ve yanıt aramaya çalışıyor. ABD ve muttefik ülkelerin Irak'a karşı başlattık- ları saldırıyla birlikte gündeme gelen terör eylemle- rinden en çok etkilenen ülkelerin başında Turkiye geliyor. Istanbul ve Adana'dan sonra dün de Ankara'da iki havayolu şirketinin bürolan bombalandı. Türki- ye'de savaş bağlantılı eylem sayısı 7'ye çıktı. Silahlı Kuvvetler, savunmaya yönelik onlemler için Güney- doğu'ya birliklerini yığmışken polisin alarm duru- mu sürüyor. Ülke çapında yaşanan tedirginliğe yol açan geliş- meler şu başlıklar altında toplanıyor: Siyasal bunalım: Körfez krizinin ilk günlerinden başlayan iktidar ile muhalefet partileri arasındaki gorüş ayrılığı surüyor. DYP Genel Başkanı Süley- (Arkası Sa. 16, Sü. 7'de) Sungurlu, Kürtçeye sınırlı serbestliği açıkladu Hatayı düzelttikAdalet Bakanı Sungurlu, hazırladıkları yeni yasa tasarısında; Türkçenin konuşulma sahalarını saptayacaklarını belirterek "Başka lisanların konuşulması da serbest olacak. Konuyu Kürtçeye serbestlik gibi yanlış bir noktaya teksif etmeyin. Zaten 1983'e kadar serbestmiş. Orada bir yanhşhk yapılmış" dedi. •Kürtçe kasetler dinlenecek mi? FABUKBİLDİRİCİveTURAM YHJIMZ3.Sayfa*a •Hükümetin Kürtçe kararı şirin görünmek 4.Sayfada -Kürtçe mağdurları 4. Sayfada -ANAP Kongresi'nde Kürtçe selam 4. Sayfada >ANAP Kürtlerin hatırını sordu CELALBAŞLANGIÇ'm Izlenimleri 4. Sayfada ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosn) — Kürtçe konuşulmasını yasaklayan yasanın kaldırılma- sından sonra yeni yasa tasansı- nı hazırlamakla görevlendirilen Adalet Bakanı Oltan Sungurlu, "1983'te >apdan ve Kiırtçe ko- nuşulmasını yasaklayan bir yan- lışın düzeltilecegini" soyledi. Sungurlu, bu serbestliğin Kürt- çe konuşulmasıyla sınırlı tutul- ması ve basılı esere izin verilme- mesiyle ilgili olarak da, "Durun bakalım. Yasa haarianıp biüne- digine göre, hudutlarını şumu- len bir şey soyleyemem" dedi. Sungurlu, "Kürtçe kitap basımı- nın da söz konusu olup olmayacagım" soran Cumhuri- yet muhabirine, bakanlann, Ba- kanlar Kurulu toplantısında yaptıklan konuşmalann saptan- dığını belirterek "Pazartesi gii- nü (bugün) onlara bakacağım, nder söylemişler diye" karşılığı- nı verdi. Yasanın hazırlık çalışmaları- nı sürdüren Sungurlu, "Ben 'Resmi dil Türkçedir' kanunu hazuiıyonım. Mesele sizin anla- dığınız gibi degil. Konuyu, Kürt- çeye serbestlik gibi yanlış bir noktaya teksif etmeyin. Türkçe- nin, zonınlu resmi dilin nereler- de, hangi ölçülerde mecburi ola- cağına dair bir kanundur bu. Başka bir şey yok o mevznda" diye konuştu. Sungurlu, Cum- (Arkası Sa. 16, Sü. 5'de) Ankara Valiliği, înönü, Demirel ve Erbakan'ın konuşacakları paneli 2 ay erteledi Barış paneli yasaklandıANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — SHP Ge- nel Başkanı Erdal Inonü, DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel ve RP Genel Başkanı Nec- mettin Erbakan'ın konuşmacı olarak katılacak- ları Körfez savaşıyla ilgili forum "kamu düze- nini bozabilecegi" ve "milli güvenlik gerekleri- ni ihlal edebilecegi" gerekçeleriyle iki ay erte- lendi. Ankara Valiliği'nin erteleme kararı, ko- nuşmacılar ve Mulkiyeüler Birliği Başkanı Prof. Alpaslan Işıklı tarafından şiddetle eleştirildi. İHD Genel Başkanı Nevzat Helvacı, Türkiye- de ilân edilmemiş bir sıkıyönetim uygulandığı- nı söyledi. Mülkiyeliler Birliği tarafından düzenlenen ve bugün saat 11.00'de Kızıhrmak Sinernası'nda ya- pılacak olan "Bu Savaş Bizim Savaşımız Değil, Savaşa Son" adlı forum, dün valilik tarafından iki ay süreyle ertelendi. Forumda, SHP Genel Başkanı Erdal Inönü, DYP Genel Başkanı Sü- leyman Demirel, RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve Doç. Haluk Gerger konuşacaktı. Ertelemeye gerekçe gösterilen yasa maddesi B ölge valisi, vali veya kaymakam, kamu düzenini ciddi şekilde bozacak olayların çıkması veya milli güvenlik gereklerinin ihlal edilmesi veya cumhuriyetin ana niteliklerini yok etmek amacını güden fıillerin işlenmesinin kuvvetle muhtemel bulunması halinde veya devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün genel ahiakın ve genel sağlığm korunması amacıyla belirli bir toplantıyı yasaklayabilir veya iki ayı aşmamak üzere erteleyebilir. Başbakan Yıldınm Akbulut da toplantıya çağ- rılmıştı. Açış konuşmasını Mülkiyeliler Birliği Genel Başkanı Prof. Alpaslan Işıklı'nın yapacağı fo- rumu, Aydın Köymen yönetecekti. Valilikten bir görevli önceki gece 01.00 sıralannda Prof. Işık- lı'nın evine gelerek toplantının 2911 sayılı yasa- nın 17. maddesi uyannca ertelendiğini tebliğ etti. SHP Genel Başkanı lnönü ertelemeyi "Siya- si parti liderlerinin savaş istemediklerini söyle- meleri. iktidarın işine varamıyor" diye yo- rumladı. lnönü, "Demek ki, Sayın Özal iki ay içinde bizi savaşa sokmaya hazırlanıyor. Bu süre için- de bizi savaşa sokacağını seziyonım." dedi. Forumun ertelenmesi üzerine SHP Genel Merkez yönetimi, forumu partiler arasında dü- zenlemeyi ve çağrıda oncüluk yapmayı benim- sedi. Onümüzdeki günlerde SHP'den DYP ve RP'ye bu yonde bir önerinin gidebileceği be- lırtildi. Valiliğin erteleme karan üzerine bir açıklama yapan Prof. Işıkh, "Yurt sorunlanyla ilgili ola- rak kamuoyunu aydınlatıcı etkinliklerde bulun- mak, yalnızca bir yurtseverlik gorevimiz degil, tüzüğumuzun de emridir. Bu gorevin yerine ge- tirilmesini. TRT tarafından sansür edilen CNN'e bırakamazdık. Bu \oldaki çabamızın engellen- rnesini, demokrasi ve özgurlük ilkeleriyle bag- daştırmanuz mümkün degildir" dedi. Prof. Işık- lı, top'.antının ertelendiğini konuşmacılara bil- dirdiklerini açıkladı. Prof. Işıklı, toplantının en- gellenmesinin demokrasi ve ozgurluk ilkeleriy- le bağdaştırılamayacağını belirterek, "Bizim programımızın Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası'nın 17. maddesinde öngoriilen koşullar- (Arkast Sa. 16, Sü. 4'de) DışişlerVnde Müslüman ülkelerin tepkisi değerlendiriliyor Ankara, 'köprüleri atmama' eğüiminde ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Türkiye, Körfez sava- şında izlediği politika nedeniy- İe Müslüman ülkelerin "hedef tahtası" durumuna gelirken Dı- şişleri Bakanhğı yetkilileri, bir- çok başkentte "köprüleri atmama" politikası izliyor. Bağ- dat'a gönderilen yanıt mesajın tonunun, "dengeli bir sertlik" olarak seçilmesinde de bu kay- gınm ağır bastığı belirtildi. Yetkililer, gerek Müslüman ülkelerde gerekse komşu baş- kentlerde savaş sonrasında yaşa- nacak purüzlerin en aza indir- genmesi çabasında olduklarını kaydediyorlar. Ancak en son Libya lideri Kaddafi'nin açıkla- masında görüldüğü gibi "her türlü diplomasi kuralını aşan" uyarılar da tepki gorüyor. Dışişleri Bakanı Kurtcebe Alptemoçin'in Iraklı meslektaşı Tarık Aziz'e "sert ancak diplomatik" bir yanıt gönder- mesi sonrasında Cumhurbaş- kanhğı ve hükümet çevreleri, Irak'ın Türkiye'ye saldırma ola- sıhğının çok düşük olduğunu bir kez daha dile getirdiler. Dışişle- ri Bakanhğı yetkilileri de Turki- ye'nin savaş çerçevesinde fiili bir (Arkası Sa. 16, Sü. 5'de) ABD PETROL AKITAN TESİSİ VURDU 'Kara ölüm'e bombalı önlemBasra Körfezi'ne yayılan petrolün genişliği 620 kilometre kareye ulaşırken, Körfez'deki ABD Kuvvetleri Komutam General Schwarzkopf bölgeye petrol akıtan tesislerin ABD uçaklarınca vurulduğunu ve akışın kesildiğini belirtti. Dış Haberler Servisi — Savaş çevreyi vuruyor. Basra Korfezi, tarihinin en büyük deniz kirlili- ğine sahne oluyor. 620 kilomet- re karelik alana yayılan petrolün yol açabileceği ekolojik sorun- lar tartışılırken Körfez'deki ABD Kuvvetleri Komutanı Ge- neral Norman Schwarzkopf, petrolü Körfez'e yayan tesislerin bombalandığını ve akıntının ke- sildiğini duyurdu. Schwarzkopf, dün Riyad'da gazetecilere verdiği brifingde ham petrolü Körfez'e yayan Sea Island terminalindeki iki petrol tankının Amerikan uçaklan ta- rafından vurulduğunu, termina- le petrol taşıyan tesislerin bom- balanmasıyla Körfez'e akıntının kesildiğini ve çıkan yangının da azaldığını duyıırdu. Schwarzkopf, Mina El Ahme- di smır yerleşim bölgelerine 7.5 km. uzaklıktaki iki tankın ve bu (Arkası Sa. 16, Su. 3'de) KARABATAĞIN KARA KADERİ — \e Saddara'ı tutuyordu ne Amerika'yı. Basra Korfezi'nde kendi halinde uçuyor, de- nize dalıyor, balık yakalamaya, giinlük yaşamını sürdürmeye çalışıyordu küçük karabatak. Kuveyt kıyılarından yayılan pet- rol bir anda yaşadığı dunyayı zindan etti. Ne balık kaldı, ne başka bir canlı. Savaşla ve bombalamalar altında insanlar petrol için ölüp öldürurken küçük karabatak butun bunlardan habersiz yaşamını surdurup gidhordu. Uğruna kan dökulen petrolün yaglı karası şimdi onun kanatlannı sardı. Ne uçabiliyor özgurce, ne dalabiliyor. Sessizce ölumu bekliyor. (Fotoğraf: Reuter) CHENEY: KARA SAVAŞIŞUBATTA Kuveyt mayın tarlası olduABD Savunma Bakanı, kara savaşının şubat ayının bitiminden önce başlatılacağını söyledi. Irak'ta yayına başlayan 'Savaşların Anası' Radyosu, kara savaşına karşı saklanan gücün konvansiyonel olmadığını duyurdu. ABD, Irak'ın Kuveyt'e 500 bin mayın yerleştirdiğini, Kuveyt'i büyük bir mayın tarlasına dönüştürmeye çalıştıklarını öne sürdü. Irak Dışişleri Bakanı Tarık Aziz, BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'ın Irak halkına karşı BM maskesi altında işlenen cinayetlerin sorumlusu olduğunu söyledi. 16. Sayfada Neden?... Olumlu bir gelişme: Türkçeden başka dillerin anadili olarak kullanılmalarıyla ilgili çağdışı yasağın kaldırılması yolunda umut ışığı belirdi. Gerekli yasal düzenlemeler ya- pılırsa, örneğin Kürtçe de Arapça da Lazca da serbestçe kullanılabilecek. Adalet Bakan- hğı bu hafta içinde çalışmalara başlıyor. Cumhurbaşkanı Özal'ın bu konuda belir- teyici olduğu bılıniyor. Ancak bilinen bir baş- ka nokta da bu gelişmenin hükümet içinde rahatsızlıklara yol açmış olmasıdır. O yüzden özellikle Kürt kökenli Türk yurt- taşlarını yakından itgilendiren bu yasağın ne ölçüde kaldırılacağı henüz bir soru işaretidir. İlk belirtiler yasak kapsamının daraltılaca- ğını, kufianımın ise yine sınırlı tutulacağını gösteriyor. İnsanlar anadillerini konuşabile- cekler, şarkı söyleyebileceklerdir; bu konu- (Arkası Sa. 16, Sü. l'de) HASAN CEMAL • CNN dünya basınının hedefi ABD basmı, CNN Televizyonu 'na SNN (Saddam News Netvtork) diyor. 6. Sayfada • Pentagon'un bombaladığını CNN akladı CNN muhabiri Peter Arnelt'in Irak'a ait bir fabrikaya yönelik muttefik saldırısını aktanşı eleştirildi. 6. Sayfada • Festival çekimiyle Don Giovanni Amadeus Mozart'ın Don Giovanni adlı operası TV3 'te yayımlamyor. 6. Sayfada • Asil Nadir bugun yargıç önüne çıkıyor Asil Nadir'den kişisel borçian nedeniyle dört borsa sımsarlık şirketi 55 milyon sterlın talep ediyorlar. Ekonomide • Ödemelerde uyanık' olma devri 'Factorıngciler vadelı odemelerdekı olası aksaklıklara karşı önlem alıyor. Ekonomide • 1980lerde Türk edebiyatı Refik Durbaş 'ın yönettıği 'Ayın Sanat Söyleşisi 'ne eleştirmen Tahsin Yücel, yazar Ferıt Edgu ile araştınnaa Konur Ertop katıldı. 15. Sayfada • G.Saray kara gomüldü San-Kırmızılılar Boluspor'a tsmaıl'in kendi kalesıne 57. dakikada attığı golle yenıldiler. Sporda • Fener'den iadeli taahhütlü San- Lacivertliler, tarıhı fark yedikleri Aydınspor'u deplasmanda 5-1 yendi. Spor'da • Okşanan cilt' genç kalıyor Cıldimiz yuzde 80 oranında sudan oluşuyor.^ Bu yuzden yetışkınlerin gunde en az 2.5 litre su içmelen gerek. Alkolden de uzak durmalı. Arka Sayfada ABD-SSCB dışişleri bakanları buluştu Körfez'de görüş birliği SSCB'nin yeni Dışişleri Bakanı Besmertnih ile Washington'da bir araya gelen ABD Dışişleri Bakanı Baker, "Körfez'de yapılmış ve yapılmakta olanların BM Güvenlik Konseyi kararlarına uygun olduğu yolunda Sovyet bakan ile görüş birliği içinde olduklarını" söyledi. Besmertnih de ülkesinin ABD ile Körfez'e ilişkin olarak 'dayanışma' içinde olduğunu söyledi. 11. Sayfada