Katalog

25 OCAK 1991 EKONOMİ CUMHURİYET/13 SERBEST PİYASMA DÖVİZ ABDOolan 3atı AJman Marta svıçrB Frangı •totaıöa Rorin «gfeSMM FrmsFnnp 100 Italy») LJraU SAByal Avusturya Ş M Dûviz Int ($) - AJıS 3063 2060 2437 1815 6050 605 270 750 290 Sanş 3068 2065 2445 1625 6100 610 275 760 295 3005 ALTIMGÜMÛŞ Cumhuriyet fteşat 24aydi aton 22ayarNok MOıyar gûmûş Vafaftank Atonı Ziraat A/Dnı Halk Altm M.Bankası 1 Ons S TL InBrtankı Ort Wış 248 000 270 000 36 900 33 150 450 205.000 206 000 201000 Fari(«) - Sanş 254.000 285.000 37.100 36.900 480 210.000 211000 206 000 374 00 64.92 Petrol faturası • ANKARA (ANKA) — Türkiye'nin petrol faturası 4 yıl aradan sonra yeniden 3 milyar dolar sınınnı aştı. 1990 yılınm ilk 11 aylık dönemine ilişkin hampetrol ithalatı, 3 milyar 88 milyon dolar oldu. Aralık ayında yapılan ithalatla birlikte bu rakamın 3.5 milyar doları bulduğu tahmİD- ediliyor. Türkiye'nin hampetrol faturası en son 1985 yılında 3.3 milyar dolar olmuştu. Türkiye'nin 1990 yılına ilişkin petrol faturasını Körfez krizinden sonra yapılan alımlar arttırdı. Türkiye, temmuz 1990 sonuna kadar aldığı 11 milyon 389 bin 621 ton hampetrole 1 milyar 502 milyon dolar oderken ağustos-kasım dönemine yaptığı 6 milyon 765 bin 132 ton hampetrol ithalatına 1 milyar 586 milyon dolar gibi yüksek bir fatura ödedi. Temmuz sonuna kadar olan yedi ayhk dönemde varil başına ortalama 17.81 dolar olan ortalama maliyet krizden sonraki dönemde 31.69 dolara çıktı. Borsadan naklen yaym • Ekonomi Servisi — Veritel Bilgi Bankası borsadan naklen yayına başlıyor. Teleborsa adı verilen yeni hizmette, videotext sistenıleri için özel olarak geliştirilmiş, klavyesi ve tuşları olan ekranlar bir kabloyla telefonlara bağlanıyor. Teleborsa, borsada seansın sürdüğü 10.00-12.00 saatleri arasında Türkiye'nin her yerinden naklen izlenebilecek. Teleborsadan ayrıca günlük döviz kurları, çapraz kurlar, günlük altm ve gümüş fiyatları ve yabancı piyasalardan borsa endeksleri de izlenebilecek. Belçika'dan Körfez kredisi • ANKARA (AA) — Belçika'dan, mal ve hizmet ithalatının finansmanında kullanılmak üzere 300 milyon frank (yaklaşık 10 milyon dolar) tutannda kredi sağlandı. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan (HDTM) yapılan açıklamada, kredinin, "Körfez krizinin Türk ekonomisi üzerinde yarattığj olumsuz etkinin bir kısmının telafisi" amacıyla ahndığı belirtildi. Krediye ilişkin anlaşma yarm Ankara'da imzalanacak. Merkez Bankası'nın efektif deposu • ANKARA (ANKA) — Savaştan önceki günlerde, el konulacağı kaygısıyla döviz hesaplarını kapatmak için bankalara koşan tasarruf sahiplerinin paniğini önlemek amacıyla Merkez Bankası nakit döviz (efektif) tutarını önemli ölçüde arttırdı. Efektif deposu, 18 ocakta 713.5 milyon dolara yükseldi. Senet protestolan • ANKARA (ANKA) — Geçen yıl 5 trilyon 51 milyar liralık senet protesto edildi. Merkez Bankası verilerine göre protesto edilen senetlerin sayısı da 1 milyon 841 oldu. Protestoya uğrayan senetlerin tutarı 1989 yılındaki 3 trilyon 504 milyar liralık tutara göre yüzde 44.1 arto. Iş dünyasında kredî kavgasıSanayiciler, "hakedilmiş kredilerin" dahi verilmediğini, bankalann "ekonomiyi durgunluğaittiğini" savunuyor. Bankacılar, "isteyene istediği kadar kredi" diyor. Ekoaomi Servfai — lş dünya- sında Körfez savaşı ile birlikte sanayicüerle bankaaîann ara- sında başlayan kredi kavgası gi- derek kızışıyor. Sanayiciler, "hAcdilmiş kredilerin" dahi kesildjğini belirterek bankalan "ekoaomiye dargunhıga itmek- lc" suçlarken büyük bankalar "isteyene istediği kmdar kredi vereMkceUertei" acıkladılar. tş dünyası ve sanayiciler pa- raya sıkışan bankalann yeni kredi açmadıklan gibi daha ön- ce acılmış ve partiler balinde ödenen kredileri de "uiuya al- tfckrau" acıkladılar ve banka- lan sonımlu olmaya davet etti- ler. Bu konuda önceki gün ya pılan lstanbul Sanayi Odası Meclisi'nde Baskan Memdnfe Haoofhı bankalar konusunda sektorlerden şikâyet aldıklannı belirterek şöyle dedi: "Ba oUtanüstü dönemde eaeıji, flamas ve imalat sektör- lertaia aretinü kesintrye ugra- •udan strdBriUmesi gerekir. Som aMıgunız iubertere göre baakaiar ikracat tmgJaatüı dö- Tfa kredileri Ibor artı Hbor ol- Siyasilere uzlaşma çağrısı Ekonomi Servisi — tstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Mem- duh Hacıoglu, Körfez savaşı konusunda Tür- kiye'nun izlediği dış politikada iktidar ile muhalefetin ilk kez ay- n düştüklerine dikkat çekti. Hacıoğlu, dış politikada partilerin belli bir konsensüse varmaları gerektiğini söyledi fSO'nun önceki gün yapılan meclis toplan- tısında "Körfez savaşı" tartışıldı. Dünkü İSO Meclisi, sanayicilerin Körfez krizinin sonucu- nu beklemelerinden dolayı görüş belirtmek is- tememeleri üzerine son yıllann en az katılım ve en kısa süren toplantısını yaptı. Toplantıda sadece JSO Yönetim Kurulu Başkanı Memduh Hacıoğlu ile Halit Narin konuştular. Memduh Hacıoğlu, Körfez savaşı ile "zor bir dönemin içine girildiğini" söyledi. 199O'da dış ticaret açığının 9.5-10 milyardolara çıkmasının sanayi için önemli bir işaret olduğuna değinen Memduh Hacıoğlu, "1991 ihracata dönük sa- nayilerin zorlanacağı bir yıl olacak. Burada ve- rimliliğe dikkat edecegiz. tstihdam azalacak. Bu da baa sosyal problemiere yol açacak" de- di. Körfez savaşında hesaplann yapılma zamanı geldiğini belirten Memduh Hacıoğlu, daha sonra konuşmasını şöyle sürdürdü: "Ekonomik hedeflerin artık yok olduğu bir dönemi yaşıyonız. Bundan sonraki gelişmeler, Türkiye'nin iradesi dışındadır. Çünkü Türki- ye, bir ittifakın içine girmiştir ve kriz bilene kadar kendisine düşen bazı özveriler vardır. Bunlan yerine getirecektir. Bu dönemde sıkın- tılar yaşanacaktır. Ancak müttefiklerin bu sı- kıntılan atlatacak bazı maü kolaylıklar göster- melerini beklemek gerekir. Böyle bir taahhüt olduğuna inanıyonız. Ama isterdik ki bu ko- nuda biz de bilgilendirilmiş olalım." Konuşmasmm son bölümünü dış siyasete ayıran İSO Başkanı Memduh Hacıoğlu, Türk- iye'nin bugüne kadar dış politikasında 'birlik içinde oldnğunu' belirterek Körfez savaşında da iktidar ve muhalefetin 'konsensüs sağlamasını' istedi. Hacıoğlu şöyle dedi: "Dış politikada ilk defa bu olayda iktidarla muha- lefel ayn düşuyor. Belli bir konsensüse varma- lan gerektigi inancındayım. Halk da motive edilmemiştir. Bu bir eksikliktir. Her kesim ken- dine dıişeni ülke çıkarlanm dikkate alarak yap- mak durumundadır. Bunu siyasilere hatırtat- mak istiyorum." İSO Meclis üyesi Halit Narin ise Türkiye1 nin bugün geçmiş olduğu harp ortamının, sa- vaş söylentilerinin fevkalade yanlış olduğunu1 ifade ederek "Türki-ye'nin itUmedikten sonra harbe girmesi yanlış olur. Adamın zaten derdi baştodan asmış. Bizimle niye harbe girsin" de- di. m ş t v . thracatçüar için fbums- •MB BMÜyeti ikiye katbuumştır. Çek ve senetk yüzde 90-100 gi- bi faizJer konuşulmaya başlan- mıs. Talebin aşagıya çekildigi bir döaemde flaansmao sjkınü- tan yaratmak hiç de iyi sonuç- lar vernez. Bankacdık sektörtt- •İB ttke yararma yıhtmthanı ve Mstttae döşen sonımiuluiu yeri- •e gedrmesini bekMyonu. Ay- nca devlet de bankalan böyle zamanlarda başıboş bırakma- mafadır." TOBB Sanayi Konseyi Baş- kanı Şinasi Ertan, yüksek kre- jdemeler dengesi bilançosu Cari açık 2.3 milyarANKARA (AA) — Türki- ye'nin ödemeler dengesi bilan- çosuna göre geçen yıl ocak- kasım döneminde cari işlemler dengesi 2 milyar 317 milyon dolar açık verdi. 1989 yılının aynı döneminde cari işlemler dengesi 784 milyon dolar faz- la vermişti. Merkez Bankası verilerine göre geçen yıl kasım ayında cari işlemler dengesi açığı 205 milyon dolar oldu. Cari işlemler açığının büyü- mesinde etkili olan dış ticaret açığı ise geçen yıhn on bir ay- hk döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 120 oranında aftarak 8 milyar 883 milyon dolara ulaştı. 1989 yı- lı ocak-kasım döneminde dış ticaret açığı 4 miryar 35 milyon dolar düzeyinde gerçek- leşmişti. ödemeler dengesi bilanço- suna göre Türkiye, geçen yılın on bir ayhk döneminde 6 mil- yar 519 milyon dolar tutarın- da dış borç geri ödemesinde bulundu. 1989 yılınm aynı dö- neminde 6 milyar 375 milyon dolar dış borç ödenmişti. Ayrıca 1989 yıhnın on bir ayında 253 milyon dolar öde- mede bulunulan Uluslararası Para Fonu'na (IMF), geçen yı- hn ilk yansından itibaren öde- me yapıbnıyor. Geçen yılın beş ayında IMF'ye yapılan ödeme miktarı ise 48 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Geride bıraktığımız yılm on bir ayında orta ve uzun vadeli kredî kullanımı kredi fnektup- lu döviz tevdiat hesaplan giriş- leri ile birlikte 3 milyar 215 milyon dolar oldu. Bir önceki yılın aynı döneminde bu ra- kam 2 milyar 819 milyon do- lar olarak gerçekleşmişti. Ödemeler dengesi bilanço- suna göre turizm gelirleri ge- çen yılın on bir ayhk dönemin- de, 3 milyar 332 milyon dola- ra ulaştı. Türkiye'nin döviz girdileri arasında önemli bir yer tutan turizm gelirleri 1989 yılı ocak-kasım döneminde 2 milyar 473 milyon dolar düze- yinde idi. Turizm gelirlerinde yüzde 34.7 oranında artış kay- dedildi. Bilançoya göre geçen yıl ocak-kasım döneminde 2 mil- yar 977 milyon dolar tutann- da işçi dövizi girişi sağlandı. 1 1 TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ• a W ^? GENEL MUDURLUGUNDEN Genel Müdürlüğümüzce 30.1.1991 Çarşamba gunü saat 15 ile 100.000 ton buğday, 10.000 ton arpa. 10 000 ton mısır satışa arz edılecektir. OO'de yapılacak ıhale ve 5.000 ton çavdar 130.1.1991 Tarihinde Ihale İle Satılacak Buğday, Arpa, Mısır ve Çavdar'a Ait Bilgiler 1 ihaleye Çıkılacak işyeri Trakya ışyerlerı Çukurova Işyerlerı İstanbul Bölgesı İşyerlerı « 1» M •* n n Izmir " " " Afyon M » m •t M n Ankara M M * | Konya İskenderun " " m m M H * * H M n Samsun Kayseri n n m Konya Afyon Ankara iskenderun " Afyon Ankara Konya Kayseri iskenderun" Kayseri Ankara Konya Cinsi Yerlı ekm. Buğday hhal Buğday (SRW) • • (Avrupa) 1 (Arj.) (SRW) (Avrupa) ' (An.) (SRW) (Avrupa) 1 (Arj.) (Suudi;- ' (SRW) (Avrupa) (SRW) ' (Avrupa) (SRW) (Avrupa) (Kanad. B ' (Arj.) (Avrupa) (SRW) (Avrupa) Fran ve/veya İtal. Men. h.Mak.Buğ. (1511 Kod.) m m (t K ff V TOPLA^ Arpa Arpa Arpa Arpa n n m fi n *• TOPLAM Mısır Çavdar Çavdar •> Çavdar TOPLAM Miktar/Ton 30.000 20.000 2.000 3.000 1.000 3.000 2.000 2.000 4.000 2.000 1.000 1.000 2.000 2.000 2.000 2.000 1.000 3.000 ) 2.000 1.000 3 000 3.000 3.000 1.000 1.000 1.000 2.000 100.000 2.000 3.000 2.000 3.000 10.000 10.000 2.000 2.000 1.000 5.000 TMO 2886 sayılı Kanun'a tâbi olmayıp ihaleyı yapıp yapmamakta veya dilediğıne yapmakta serbesttır. Konu hakkında detaylı bilgi Bölge ve Şube Mudurlüklerınden TMO Genel Müdürluğu (Iç Ticaret Dairesi Başkanlığı), alınacaktır. | Genel Müdurlüğümüz: Telex Numaraları: 44295 TMO - TR 46368 TMOB - TR 46220 TMOA - TR Telefon Numarafarı: 1İ8 23 25 118 23 26 1 Fax Numaraları: 117 59 34 117 00 37 di faizlerinin tehlike oluşturdu- ğunu ve yüzde 90'ların üzerine çıktığını beürterek "Savaşın tftmMsi donımunda ne olacak ADah bilir" dedi. lzmir Ticaret Odası Başkanı Halit Şariak da şunlan söyledi: "Bankalar kredi faizferini yuksetteelertoe karşm kredi H- miderini büyiik ölçüde kıstladı, hatta baalan rünüyle kesti. Döviz satışlannda akfaklan ko- •Usyoaian yüzde 0.5'ten yüzde 4.5'lere çıkarddar. Kredi Ue ça- hşanlanıı ve ztndrienıe otarak iş ftleminin sıkıntıya düşmesine neden oMular. ~ tstanbul Tica- ret Odası Başkanı Hamdi Tom- bak düzenlediği basm toplantı- sında, çek-senetlerin ödenmemesinin bir nedenini de bankaJann esnaf kredilerini kes- mesine ya da kredi faizlerinin çok yüksek oranlara varmasına bağladı. Sanayici ve işadamlannın bu tepkisine büyük bankalardan tepki geldi. Iş Bankası Genel Müdürü Ünal Korakçn yazılı acıklama- sında şunlan kaydetti: "Bankamız kredi Iskmlerinl dnrdarmak bir yana hiç aksat- madan nonnal koşullar iceririn- de, Türtdye'Bİn her tarafında ve dış fübeİerimizde, bankacdık preasiplerine uygna olarak Türk LJra» ve döviz dndnden yirMtmektedir." Akbank Genel Müdürü Ha- mit Belli de istenildiği ka- dar para bulunabildiğini belir- terek şöyle dedi: "Türk Iiras bakımından li- kidite boUagu var. Hiçbir ban- kanm kredi vennekte zortanna- ması lazua, zoriamnıyor da. Biz Akbaak olarak isteyene istedi- gi kadar kredi veriyonız. Bu kredi faizleri de yüzde 65-85 arasında oynamaktadır. İyi müşterimize kredi yüzde 65-68. tir. Liınanlar savaş kapsaımnda EStN SUNGUR Dünya Sigor- talar Birliği Lloyds, Türki- ye'nin bütün li- manlannı savaş sigortası kapsa- mına aldı. Deniz Ticaret Odası, Türk armatörle- rinin savaş sigor- tası primleri ne- deniyle artacak maliyetlerin dev- let tarafından karşılanması için hükümete öneri götürecek. Gemi değeri üzerinden hesaplanacak olan ekstra si- gortanın liman- larda Irak'a uy- gulanan ambargo nedeniyle za- ten önemli ölçüde yavaşlamış olan faaliyeti daha da aksataca- ğı öne sürüldü. Merkezi lngiltere'de bulunan Lloyds'un günlük haber bülteni "Uoyds Iist"in 23 ocak çarsam- ba günkü sayısında daha önce saptanan savaş bölgelerine Türkiye ve Mısır limanlannm da dahil edildiği duyuruldu. Bül- tende savaş sigortasırun 25 ocak tarihinden itibaren başlayacağı belirtilerek yürürlükte olan po- liçelerin 1 hafta içinde yeni si- gorta primlerine göre yenilen- mesi istendi. Buna göre yeni primlere uygun olarak düzeltil- meyen poliçeler, 1 şubattan iti- baren geçersiz hale gelecek. Lloyds List'te yayımlanan yo- rumda Türkiye ve Mısır liman- lanrun savaş sigortası kapsamı- Dünya Sigortalar Birliği, Türkiye'nin bütün limanlarını bugünden itibaren savaş sigortası kapsamına aldı. na alınmasının gerekçes'l Türki- ye için "yabancı bir ülkeain uçaklanna bir başka yabancı ülkeye saldırma- sı amacıyla top- ragında yer gös- termek", Mısır için ise "Irak'ın Scud füzelerinin menzili içinde bulunmak" şek- linde belirtildi. Lloyds List'in daha önceki sa- yılannda Snndl Arabislan, An- gola, tsraO, Lüb- nan, Suriye, Iib- ya, Etiyopya, Akabe Körfezi, Süveyş Kanalı ve Somali savaş bölgesı ilan edile- rek bu bölgelere gelen gemilere savaş sigortası uygulanması is- tenmişti. Deniz Ticaret Odası (DTO) yetkilileri bugünden itibaren Türk limanlarında ba^layacak olan savaş sigortasının armatör- lerin maliyetlerini önemli ölçü- de yükselteceğini belirterek bu konuda hükümetten yardım is- teyeceklerini söylediler. DTO Genel Sekreter Yardımcısı Sezai Özok, armatörlerin kendi elle- rinde ohnayan savaş riski gibi bir husustan zarara uğramama- sı için Türk hükümetinin Isra- il'in de yaptığı gibi savaş prim- lerini ödemesi gerektiğini savun- du. özok'un verdiği bilgiye göre Lloyds, Türkiye limanlannda ödenecek sigorta priminin mik- tanm henüz belirlemedi. Yine sahte senetEkonomi Servisi— Borsada yeni bir sahtecilik olayı daha or- taya çıkanldı. Kepez Elektrik- in yeni basılan 100'lük kupürle- rinde görülen sahteciliğin boyut- ları henüz belirlenemedi. Sahte senetlerin ortaya çıkması üzeri- ne Kepez Elektrik'in Borsa sean- sı durduruldu. Borsa Başkanlığı'ndan önce- ki gün aracı üyelere gönderilen yazıda, ellerindeki Kepez Elek- trik hisselerinin 2. tertip K seri- si 100'lük kupürleri arasında sahteleri bulunanların Takas ve Saklama Merkezine iletilmeleri istendi. Borsa Takas Merkezi'ne de geldiği öğrenilen sahte senetle- rin sokak borsasında işlem gör- düğü ve oradan borsaya sokul- duğu belirtildi. Olaya Mali Po- lis'in el koyduğu ve soruşturma- yı yürüttüğü öğrenildi. Geçen yıl başında Çukurova Elektrik hisselerinde başlayan sonra Bagfaş'da basım aşama- sında ele geçirilen sahte senetler en son Mensucat Santral'da or- taya çıkmıştı. Borsa üyeleri oluş- turdukları Tazmin Fonu ile sahte Çukurova Elektrik hisselerini karşılamıştı. Borsa daha sonra işlemlerini "sigorta ettirmişti" ve sahte Mensucat Santral hissele- ri olayını üstlenmişti. Kepez Elektrik, 1988 yılında küçük bo- yutlu olarak görülen Çelik Ha- 2ar senetlerindeki sahtecilik de dahil edildiğinde borsada son üç yıl içinde görülen 3. sahtecilik olayı oluyor. KISA KISA... • APS MAĞAZALARI'nın başlattığı kampanya çerçevesinde New York'a gidecek 5 talihli çift belirlendi. 18.Noter ve Milli Piyango ldaresi'nin temsilcisi gözetiminde lbrahim Tathses ve Jülide Ateş'in yaptığı kura çekilişi sonucunda, Alper Heper, İhsan Türker, Azmi Özer, Jale Demirel, Cüneyt Alper çifti ve bir gazeteci 7 gün süreyle New York'a gitme hakkıru kazandılar. • BEZE Halkla İlişkiler'in yeni yıl armağanı olan Moskova-Leningrad seyahatini Tempo Dergisi'nden Rıdvan Akar kazandı. Seyahat bir hafta sürecek. • MERKEZ SİGORTA Pazarlama ve Sigorta hizmetlerinden sorumlu Genel Müdür Yardımcıhğı'na Sedat Haşhaş atandı. • GRAFİCOLOR Grafik ve Tanıtım Hizmetleri, bir yaşını doldurdu. Şirket bu sürede, 98 ajans ve 190 kuruluşa hizmet verdi. • ODAK ELEKTRONtK, yıhn ilk bayiler toplantısını 18-20 ocak tarihleri arasında Antalya'da gerçekleştirdi. Şirket, elektronik cihaz ve büro makineleri ithal ediyor. • EMLAK BANKASI'nm mevduatı 1990 yılında 8 trilyon 165 milyar liraya ulaştı. Bankanın mevduatı bir yıl içinde yüzde 65 artış gösterdi. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY i Durgunluk veSonrası... Cağaloğlu Taksi'den bir şoför arkadaş, "İstanbul'un trafik sorununu Saddam çözdü ağabey", diye lafa girdikten sonra yakınıyordu: "Bizim işler birkaç aydır yavaşlamıştı zaten, ama şu son savaş olayı üzerine iyice kesildi. Bu gidişle arabanın taksidini falan ödeyemediğimiz bir yana eve para da götüre- meyeceğiz." İstanbul'un taksileri, daha doğrusu taksi şoförleri, sosyo- ekonomik yaşamın, potitik nabzın göstergesi gibidir. Takst- lerin işlerinde böylesine büyük bir düşüş varsa bu, ekono- mik yaşamın temposundaki düşüşün de göstergesidir. Gerçekten de pek çok piyasada büyük bir durgunluğun hüküm sürdüğü anlaşıiıyor. Yüksek oranlı indirimlerin bile sa- tışları canlandırmaya yetmedjği, elinde para olanın da bek- leyiş içinde harcamalarını ertelediğı belirtiliyor. Talepteki bu ani kırılmanın adım adım etkilerini gösterme- si olası. Tüketicinin talebi düşünce perakendeci, toptancıdan mal alımını durduruyor, toptancı üreticiden siparişini kesiyor. Üretici ise talepteki düşüşün etkisi kendisine yansıdığında çareyi üretimi düşürmekte ve belki de işçi çıkarmakta bulu- yor. lstanbul Sanayi Odası Başkanı Memduh Hacıoğlu, bu- günkü ortamda sanayicinin bankalann insafına terk edilme- si halinde stoğa çalışmanın uzun sûrmeyeceğini, üretimi ya- vaşlatma ve işçi çiKarma uygulamalarının gündeme gelebi- leceğini belirtiyor. Bu noktada, son yıllarda özel sektör sanayiinde gozlenen bir davranış biçiminı hatırlatmak gerekiyor Stoğa çalışma- nın ve pahalı parayla stok finanse etmenin maliyetini 1980'li yıllarda çok iyi oğrenen sanayici, bundan kaçınmak için eko- nomik konjonktürdekj iniş çikışlara oldukça ani reaksiyon gös- teriyor. örneğin 1988 yılına oldukça hızlı bir üretim tempo- sunda giren sanayi sektörü ünlü 4 şubat kararları sonrasın- da ekonomide yavaşlama sinyalterini alınca, buna uyum sağ- lamak için üretımini düşürdü ve bu düşüş, ekonominin yeni- den canlanma sinyallerı vermeye başladığı 1989'un ikinci ya- nsına kadar sürdü. Sanayi kesimindeki bu 'konjonktüre uyma' eğilimi aynı zamanda konjonktürü besleyen bir etki yaptı ve ekonomideki yavaşlama eğilımini güçlendirdi. Bu nedenle 1988 yılının ikinci yarısıyla 1989'un ikınci yarısı arasında ge- çen bir yılda Türkiye ekonomısinin büyüme hızı da çok dü- şük kaldı. Şimdi piyasalarda yaşanan durgunluğun sanayi kesimin- ce nasıl algılanacağı bu bakımdan büyük önem taşıyor. Sa- nayi kesimi bu durgunluğun çok kısa sürede aşılacağına inanmadığı takdirde 1988 yılında göstermiş olduğu tepkiyi tekrarlayarak daralma tercihine yonelebilir mi? Bu sorunun cevabı herhalde biraz da Körfez savaşının so- nuçlanış biçimine ve süresine bağlı. Savaş kısa sürede so- nuçlanır, Türkiye bu işten fazla zarara uğramadan kurtulur ve yaptığı hizmetler karşısında uğradığı zararların karşılan- masını sağlayacak dış mali desteği alabilirse belki piyasa- lardaki olumsuz hava dağılabilir ve sanayi kesimi de clddi bir daralma eğilimine girme gereğini duymaz. Bunların tersi olur, savaş uzar, Türkiye'nin zararları artar ve bunların telafisi de uzayıp giden bir hikayeye dönüşürse sanayide ciddi bir daralma eğiliminin gündeme gelmesi ka- çınılmaz olabilir. Bana öyle geliyor ki 1991 yılında Türkiye ekonomisinin ka- derini belirleyecek olan sey, bu dışandan sağlanması söz ko- nusu olan mali desteğin boyutu ve devreye girme süresi. Tabii kesin rakamlan bilmiyoruz, ama savaş hazıriığı nedeniyle ya- pılan savunma harcamalarının trilyoniarla itade edileceği ke- sin. Bu harcamalann zaten büyük boyutlara varan kamu açık- larının daha da büyümesine neden olacağı da ortada. Kriz, daha savaş boyutlarını kazanmadan yapılan tahminlerde, Türkiye'nin hibe ve benzeri yöntemlerle en az 4 milyar dolar sağlayabildiği ve bunun tümünü kamu açığını kapatma ama- cıyla değerlendirdıği takdirde kamu borçlanmasını makul bir- düzeyde tutabileceği belirtinyordu. Savaşın ortaya çıkardığı tablo bu rakamı daha da büyütmüş olabilir. Türkiye, bu yıl en az 4-5 milyar dolar mertebesinde bir yardım paketinden yararlanamazsa uğradığı zarann faturasını ekonomisinde ya- şamak zorunda kalır. Geçen yılın rakamlan belli olduğunda 9.5 milyar dolara tır- manacağı anlaşılan dış ticaret açığının, bu yıl gerilemesi ka- çınılmaz görünen turizm gelirlerinin, müteahhitlik gelirleri- nin, boru hattı gelirlerinin olumsuz etkilerini de hesaba ka- tarsak. Türkiye'nin döviz dengesi açısından da rahatının ka- çabileceğini, dışandan sağlanacak mali desteğin bu açıdan da büyük önem taşıdığını görebılıriz. Bütün bunların bilincinde olan bir iktidarm yapılacak va- atler karşısında savaşa, giderek daha fazla bulaşması için ABD'den gelen önerilere direnme şansı da pek fazla degil herhalde. ABD, Körfez krizinde oynadığı rolün karşılığında Mısır'ın 7 milyar dolarlık askeri borcunun silineceğini ilan etmişti. An- cak diğer zengin sanayileşmiş ülkelerin de içinde bulundu- ğu G-7 grubunun buna karşı çıktığını belirten haberler var. Israil başta olmak üzere hemen her ülkenin ABD ve diğer G-7 ülkelerinden büyük talepleri var. Bu koşullar altında Tür- kiye'ye nasıl bir mali destek sağlanacağını kestirmek kolay değil. Türkiye masaya epeyce şey koydu galiba, karşılığında ne alacağımızı ise şimdilik bilmiyoruz. Bunu bilmeden ekono- mimizin yakın geleceği hakkında tahmin yapmak da zor gö- rünüyor. Bankalar ne faiz veriyor? (°/o BMka A* !$ Baokası Akbank [Yaja Kredi (') Osmanlı Garantı Türkbaii' Zlraa! Vitiofbank (**) Dışbank İktısat Sankası Türk Ekonomi Ban EiiUkbank 'Hökban* fŞMndıanK Sömerbank (**) Esbank Egebank Fmansbank Tûtûnbank T6t«nk {*) Denızöank Etibank Netbank ^ ^ ^ ^ İmarSamKSB Taristtank Vıdcsb 10 10 5 'C 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 O 28 ocak tarihinden itibaren 1»T Vatofl 39 38 39 38 38 42 5 45 ~ 39 41 38 5 45 4- 5 41 39 41 44 40 40 36 44 41 44 43 41 45 B f c - 4 5 Sfa 43 geçerit (**) 29 ocak tarihinden itibaren geçerii Faîz va]nsı J*T Vada* 50 51 51 5'' 53 53.5 *8J"~ 52 52 51 5 54 52 5 50 52 53 55 52 55 45 54 ,; 53 53 53 51 54 54 S& süı 1*1 Vıdefl 53 53 53 53 53 56.5 Sö 54 54 52 5 50.5 55 55 58 54 5"1 47 57 55 55 58 55 57 57 54 1 Tıl Vadet 5S 4HHİ 58 59 625 • te ı 59 . İP1 67 61.5 6Ö «1 , 64 59 64 | 61 62 62 64 9RM 59 ror Kkonomi Servisi — Körfez savaşı oneesindeki krizi "savuşturan" bankacılık kesimi- nin faiz yarışı süruyor. Faiz ya- rısındaki son duruma göre I ay vadeli mevduatta yüzde 46 De- mirbank, 3 ay vadeli mevduat- ta yüzde 55'le Sümerbank, Pa- mukbank ve Egebank, 6 ay va- deli mevduatta yüzde 58'Ie Su- merbank ve Pamukbank. 1 yıl vadeli mevduatta ise yuzde 67'yle lmar Bankası ve Iktisat Bankası önde gidiyor. Faiz yarışında, tempoyu kü- çük bankalar belirlerken büyük mevduat bankalarının 1 yıl va- deli mevduata uyguladıkları fa- iz oranı henüz yüzde 6O'ı aşma- dı. Kamu bankalan arasında ise Sümerbank ve Denizcilik Ban- kası uyguladıkları faiz oranla- rıyla bir adım öndeler. Tüm bankalar arasında, en dtişük fa- izi ise Finansbank uyguluyor.