Katalog

CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 16 EYLÜL 1990 ÖRFEZ KR1Z t...KOK FEZ KK ÎZİ... KÖRFEZ KRİZÎ...KÖRFEZ KRİZİ... KOI KRtZ VE ÜLKELER -1 Körfez'de askeriçözümsinyalleri45 günü geride bırakan Körfez bunalımında siyasal çözüm gündemde tutulurken askeri ağırlıkh önlemlerin giderek yoğunlaştığı dikkati çekiyor. Hazıriayan: YONCA ÖZKAYA Tarih 2 ağustostu. Irak'ın Kuveyt'i işgal ettiği haberi geldi. Aradan 6 giin geçmedi, Irak, Kuveyt'i ilhak ettiğini duyurdu. Batılı ülkelerden gelen kınama haberlerinin öncülüğünü ABD üstlendi. Arap ülkeleri ise önce barışçı çözüm umutlanru koruyarak, sorunu kendi aralannda ortadan kaldırmaya çabaladılar. Irak'a karşı Batûüann yanında yer almalan ise uzun sürmedi. "Diplomatik çözüm" sözcuğünü tüm ülke liderlerinın ağzından dökülürken, Körjez bölgesine asker gönderme kararı ABD'nin ardından pek çok ülke tarafından da alındı. 45 günlük kriz boyunca dünya ülkeleri şu adımlan attılar: Yabancı birlikler çekildikten sonra... Kuveyt'i 2 ağustos tarihinde işgal eden Irak, eylemlerinin Kuveyt Şeyhi El Sabah'a karşı bir darbe olduğunu ve devrimcilerin çağnsı üzerine bu ülkeye asker gönderildi- gini açıkladı. Kuveyt Emiri dolandıncılık- la suçlandı, ele geçen fonlann Kuveyt hal- kı için harcanacağı bildirildi. Kuveyt'te yeni hükümetin kurulmasından sonra askerlerin geri çekileceği de açıklandı. Ülkede genel seferberlik ilan edildi, sınırlar kapatıldı. Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattından pompaladığı petrol miktarını yarı yanya azalttı. Alınan yaptırım karariarının Ku- veyt'ten çekilmeierini geciktireceği bildiril- di. S.Arabistan'daki petrol boru hattına petrol pompalanması önce yavaşlatüdı, sonra durduruldu. Yabancı vatandaşların Ürdün üzerinden ülkeden çıkmalarına izin verileceği bildirildi. Kuveyt 8 ağustosta ilhak edildi. Kuveyt ve Irak dinarlan arasındaki parite kaldırıl- dı. Kuveyt parası devalüe edildi. Stratejik tüm bölgeler uçaksavartarla donatıldı, kim- yasal silah taşıyan uçaklar uçuşa hazır bek- letilmeye başlandı. Irak ve Kuveyt'in tek ül- ke olduğu, bu nedenle yabancı ülkelerin Kuveyt City'deki büyükelçiliklerini kapa- tarak Bağdat'a taşımaları istendi. Saddam Bush'a mektup göndererek S.Arabisıan'a saldın niyetleri olmadığını ve ' Kuveyt'in Irak'ın parçası olduğunu belirt- ti. Krizin ABD bölgeden çekildikten sonra taıtışılabileceği açıklandı. Bolgedeki tüm iş- gallere son verilirse Kuveyt'ten çıkacakla- n belirtildi. S.Arabistan'a ABD yerine Arap Barış Gücü'nün gelmesi ve bu gücün içinde Mısır askerlerinin olmaması istendi. Kuveyt'teki elçilik personeli otellere yer- leştirildi. Batılıların kendine saldın yapıl- ması tehdidi ortadan kalkmadıkça serbesl bırakılrnayacağı açıklandı. Batılıların an- cak ABD'nin bölgeden çekümesi ve ekono- raik ambargonun kaldırılması durumunda bırakılacağı belirtildi. Daha sonra Kuveyt'- teki elçiliklerin boşaltılmaması durumun- da zor kullanacağını açıkladıysa da bu ka- rardan vazgeçildi. Bir süre sonra Batılı ka- dın ve çocuklann serbest bırakılacağı du- yuruldu. Erkek Batılı rehineler Irak'taki stratejik noktalara yerleştirildi. BM Genel Sekreteri Cuellar'la görüşme kabul edile- rek Irak'ın saldın başlatmayacağı bildiril- di. Kuveyt 19. il ilan edildi. 1 eylülde gıda maddeleri için karne dönemi başlatıldı. ABD Başkanı Bush'un Irak TV'sinde ko- nuşması talep edildi. Kuveyt'ten çıkanlma- larına yönelik bir saldınnın Ortadoğu'yu kaosa sürükleyeceği açıklandı. Tüm azge- lişmiş ülkelere bedava petrol vaat edildi. Kuveyt'teki Hollanda, Fransız, Kanada ve Belçika büyükelçilikleri basıldı. Diplomatik çözümdenyana, ama İşgal şiddetle kınandı. Basra Körfezi'nde- ki donanma teyakkuz dummuna geçirildi. Hint Okyanusu'nda bulunan Independent uçak gemisi Basra Korfezi'ne gönderildi. Akdeniz'deki uçak gemilerinin sayısı 2*ye çıkarüdı, 3. ve 4. uçak gemisi Körfez'e gön- derildi. Müdafaale olabileceği ancak diplo- matik çözumden yana olunduğu açıklandı. Irak'ın ABD'deki tüm mal varlığı don- duruldu. Ortadoğu'dan yapılan tüm petrol ithalatı durduruldu. Tüm ülkeler ambargo uygulamaya çağrıldı. Irak ile ithalat ve ih- racat yasaklandı. Kuveyt'te kurulan hükü- meti tanımadı. S. Arabistan'a askeri birlik ve savaş uçağı gönderildi. SSCB, îngiltere ve Fransa'ya onak donanma çağrısmda bu- lunuldu. Irak'ın S. Arabistan'a saldırması- na engel olmak hem bu ülkenin hem diğer ülkelerin bolgedeki çıkarını korumada ve Saddam'ı devirmek amacıyla uluslararası güç oluşturulması çağrısında bulunuldu. Atılan adımlann savunmaya yönelik oldu- ğu duyuruldu. Körfez'de girişilebilecek as- keri bir operasyona NATO'nun destek ver- mesi istendi. Saddam'ın Onadoğu'daki tüm işgallere son verilmesi şartıyla Kuveyt'ten çekileceği şeklindeki çağrısı reddedildi. Irak liman- lanna giren ve çıkan tüm gemilerin yolunun kesileceği duyuruldu. Dur emrine uymaya- cak petrol tankerlerine ateş açılacağı da ek- lendi. Bölgeye yeni uçaksavar füzeleri ve savaş uçakları gönderilirken diplomatik çözüme inanılmadığı belirtildi. Yedekler askere çağ- nldı. Umman ve Basra Körfezi'nde dur ih- tanna uymayan Irak tankerlerine uyan ateşi açıldı. Bazı tankerler durdurularaİc arandı. BAE'ye asker gönderildi. Rehineierin der- hal serbest bırakılması istendi. Iraklı dip- lomatları, Kuveyt'ten çıkarılmaya çalışılan ABD diplomatlarına karşılık sınırdışı etti. BM'nin abluka kararı alması istendi. Ulus- lararası gözetim altında Irak'a gıda yardı- mı yapılmasına izin verildi. S.Arabistan Âmerikan askerlerinin masraflarını üstlendi lşgalin ilk günlerinde barışçı umutlannı konıyan Kral Fahd, önce tepki gösterme- di. Ardından Irak'ın Kuveyt'i işgali ve da- ha sonra ilan edilen ilhakı tanımadı. El Sa- bah ailesinın Kuveyt yönetimine tekrar dön- mesi istendi. Irak'ın kendisine saldırabile- ceğine dikkat çekerek ABD'nin S.Arabis- tan'a asker göndermesi istendi. Bir süre sonra seferberlik ilan edildi ve Kuveyt sınırına füze bataryaları yerleştiril- di, ardından bu bölgeye tanklar gönderil- di. Ülkesindeki ABD askerlerinin tüm mas- raflanru karşüayacağını açıkladı. Suudi ka- dınlannın da askere alınacağı bildirildi. İşgale karşı tutumu değişmedi Tahran, Bağdat'a karşı pek çok dünya ülkesi tarafmdan atılan adımlan destekle- diğini açıkladı. Iran, işgali önce kınadı, ar- dından ulusal güvenliği nedeniyle Irak'ın bu müdahalesıne karşı kayıtsız kalamayacağını açıkladı. Irak'ın uluslararası anlaşmalarla belirlenen smırlara geri çekilmesini istedi. Bağdat'a karşı yabancı müdahaleyi destek- lediği açıklandı. Irak ve Kuveyt'ten kaçan- lara sınırlannı açtığını duyurdu. Batılı askeri güçler de bölgeden çekilecek- ler. Yaptırımların uygulanması için zorla- yıcı önlemlerden kaçınılacak. Kuveyt hal- kına kendi gelecegini belirleme hakkı tanı- nacak. Irak, Kuveyt'teki petrol rezervleri ile Kuveyt kıyılarındaki tartışraah VVarba ve Bubyan adalan konusundaki iddialann- dan vazgeçecek. İsrailli Araplar Saddam'ı destekliyor Irak'ın Kuveyt'i işgali tsrail hükümeti ve muhalefeti tarafından farklı olarak değer- lendirildi. Hükumet işgalin Israil'in endi- şelerinde ne kadar haklı olduğunu ortaya koyduğunu savundu. Muhalefet ise işgalin Israil-Filistin banş görüşmelerinin önemi- ni arttırdıgını ileri sürdü. Irak'ın tutumu- nun Arap dünyasında Mısır'ı lider konu- muna yiıkseltecegi belirtilirken Suriye, Ür- dün ve Filistin ile imzalanacak banş anlaş- malan sonucu ABD ve Avrupa ile Saddam Hüseyin'e karşı güçbirliği yapılabileceğine değinildi. Hükümet kesimlerinden yapılan açıklamalarda işgal "Saddam'ın bize vere- bileceği en büyük hediye" olarak nitelenir- ken işgalin tsrail'i Uımlı Arap ülkeleri ve ABD ile yakınlaştırabilecegine de dikkat çe- kildi. Körfez bölgesindeki Arap-ABD işbirliği- nin, Israıl-ABD arasındaki stratejik işbir- liğinin önemini azaltabileceği görüşleri bazı İsrailli düşünürlerce ileri sürülürken tsra- illi Araplann büyük çoğunluğunun Araplararası çözumden yana Arap Birliği Zirvesi'nde Irak'ın kınanma- sına karşı oy kullanıldı. tsrail işgali altın- daki Fılistinli liderler Saddam'ı destekledik- lerini açıkladılar. Kuveyt krizi için banş pla- nı önerildi. Bu plana göre Irak Bubiyan Adası hariç Kuveyt'ten ABD de bölgeden çekilecek. Kuveyt'te Arap Banş Gücü yer- leştirilecek. Ardından referandum yapıla- cak. Ürdün Banş planı önerdi Arap Birliği'nin aldığı ilk karar olgun- laşmamıs ve erken alınmış olarak değerlen- dirildi. Ikinci Arap Birliği toplanüsında Irak'ın Kuveyt'ten cekilmesi, meşru Kuveyt yönetiminin geri dönmesi, Ortak Arap Gü- cü oluşturulması şeklindeki kararlan re- zervli olarak onayladı. BM ambargo kara- ruıa uyacağını açıklamasına rağmen Irak'ın açık kalan tek petrol boru hattını kapama- dı. Ambargoyu deldiği ileri sürüldü. Irak ve Kuveyt'ten gelen yabancılara sımrlannı açtı. Bu kişiler için yardım çağrısında bu- lundu. Terael gıda maddelerinde karne uy- gulanmasına başlandı. Araplararası çözum- den yana olduğunu açıkladı. Ülkede Sad- dam yanlısı gosteriler düzenlendi. dildi, ancak Körfez ülkderinin savunma ka- pasitelerinin geliştirilmesine yardımcı olu- nacağı açıklandı. Çin Körfez'de yabancı • birlik bulundurulmasıru istemiyor. Kuveyt krizine en iyi çözümün Arap ülkelerinin gi- rişimi sonucu ort^ya çıkanlacak barışçı yöntemlerle bulunacağına inaruyor. JAPONYA 4 milyar dolar mali yardım yapacak Dünyanın ABD'den sonra en çok petrol ithal eden ülkesi Japonya da işgal sonrası Batılı ülkeler tarafından başlatılan yaptınm adımlarını önce tereddütle karşıladı, daha sonra ambargo kararlanm benimsedi. Irak ve Kuveyt'ten petrol ithal etmeyeceğini du- yurdu ve bu ülkelere yapılan ihracatı dur- duruldu. Ülkedeki Kuveyt mal varhklan dondunıldu. Irak'la dirjlomatik ilişkiler as- kıya alındı. Bu ülkeye verilecek krediler de durduruldu. Irak ile Kuveyt'ten petrol ih- tiyacının yüzde 12'sini karşılayan Tokyo, işgalin başladığı gün 142 günlük ihtiyacıru karşılayacak petrol stoğu olduğunu açıkla- dı. Körfez bölgesindeki uluslararası askeri güce katılmayı düşünmediğini bildiren Ja- ponya, bu bölgede bulunan çokuluslu gü- ce 4 milyar dolar yardım ayırdı. Kuveyt kri- zinden en çok zarar gören ülkelere; Mısır, Ürdün ve Türkiye'ye 2 milyar dolarlık yar- dım yapılacağı da açıklandı. SSCB Dışiş- leri Bakanı Eduard Şevardnadze'nin Tok- yo gezisi sırasında, Irak'ın Kuveyt'ten çe- kilmesi ve rehineleri serbest bırakmasını ön- gören bir ortak açıklama yayımlandı. ASKERLER TETİKTE — Kuveyt kriziıti diplomatik yollardan çözme umudn koranarken, bölgeye askeri yıgınak söröyor. (Fotograf: AP) Bağdat'ın Irak-lran savaşına neden olan Cezayir anlaşmasının şartlanm kabul etti- ğini açıklamasına rağmen Tahran ekono- mik ambargo kararlanna uymayı sürdüre- ceğini bildirdi. Bu arada lran Suudi Ara- bistan'a askeri birlik göndermeye hazır ol- duğunu da açıkladı. Irak Dışişleri Bakanı Tank Aziz kabul edildi ve Irak'la karşıuklı olarak büyükel- çiliklerin açılması, büyükelçi tayin edilme- si karan abndı. Ancak bu adımın, Tahran'- ın o ana kadar aldığı tavn değiştirmediği bildirildi. Dirû lider Hamaney, ABD'ye karşı savaş ilan etmenin cihad olacağım açıkladı. PeUol ve nakit para karşılığında Irak'a gıda ve ilaç satmayı kabul ettiği ile- ri sürülüyor. lran bu iddialan yalanladı. Kuveyt Yardım edenlere mali destek 'Kuveyt topraklanrun işgal edildiği' du- yuruldu. Yönetimdeki El Sabah ailesinin pek çok üyesi sığındıklan Suudi Arabistan'- dan Kuveyt halkına Irak saidırısına karşı direnmeleri çağrısında bulundular. Kuveyt askerlerinin desteklenmesi istendi. ABD ve Arap ülkelerinden kendüerine yardım edil- mesi istendi. Türkiye ve Mısır'a 2.5 milyar dolar, S.Arabistan'da bulunan ABD asker- leri için de aynı miktarda yardım yapılaca- ğı açıklandı. Libya ABD'yi keyfı davranmakla suçluyor Irak'ın Kuveyt'i işgali ile daha sonra U- hakını neden göstererek bölgeye yapılacak herhangi bir yabancı müdahalenın "saldır- gan tutum" olarak değerlendirileceği açık- landı. Arap zirvesinde Irak'ın Kuveyt'ten cekilmesi, meşru Kuveyt yönetiminin geri dönmesi, Ortak Arap Banş Gücü oluştu- rulması, S.Arabistan'da ABD güçlerinin bulunmasının kötü bir şey olmadığı şeklin- de alınan kararlara karşı oy kullandı. BM'nin Kuve>t krizinin çözümünü ABD ve müttefiklerine bırakması durumunda ör- gütten çekileceği duyuruldu. Irak'a karşı başlatılan ekonomik ambar- go sonucu Iraklı çocuklann aç kalmasına göz yumamayacaklarını ve ambargoya ka- tılmayı surdürmeyeceklerini açıkladı. ABD, BM'nin kendisine verdiği bir yetki olmak- sızın keyfı olarak ambargo uygulamakla suçlandı. Abluka karan eleştirildi, alınan karar BM yasalanna aykırı bulundu. Kuveyt krizinin çözülmesi için bir banş planı önerildi. Buna göre Irak Kuveyt'ten Hüseyın'ı desteklediği, Irak liderini 'kalı- raman' olarak gördükleri gözlendi. Irak'ın Ortadoğu'daki diğer işgallere son verilmesi şartıyla Kuveyt'ten çekileceği yo- lundaki açıklaması "uctız propaganda" olarak değerlendirildi. Irak işgali sonucun- da, ABD Dışişleri Bakanı Baker'ın tsrail - Filistin görüşmderini öngören planına şim- diye kadar destek veren ılımlı tsrailliler Fi- listinlilerle görüşmekten vazgeçtiler. SSCB Dışişleri Bakanı Şevardnadze'nin, Kuveyt krizini lsrail-Arap sonmunun da ele alına- cağı uluslararası konfeTansta çözülmesi önerisi tsrail tarafından reddedilirken Baş- bakan tzak Şamir, Körfez krizinin ele alı- nacağı uluslararası bir konferansa temelde karşı çıkmadıklanm açıkladı. Askeri güç gönderdi tşgalin ilk günlerinde sorunun diploma- tik yollardan çözümüne çalışıldı. Başanlı olunamayınca Arap Birliği'nin toplantısı- na çeşitli kereler ev sahipliği yapıldı. Sad- dam Hüseyin'i 'diktatör' olarak niteleyen Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, ABD ön- derlığindeki çokuluslu askeri güce katılma- yacaklannı açıkladı. Arap Banş Gücü oluş- turulması önerildi. Tek çözümün Irak'ın Kuveyt'ten cekilmesi olduğu görüşü sürekli dile getirilirken Kuveyt krizinin Araplar arasında çözülmesi gerektiğine işaret edil- di. Irak'a karşı sert önlemler ahnmasmı sa- vunan Kahire, Ortak Arap Banş Gücü'ne katıldığmı açıkladı. Saddam'ın Ortadoğu'- daki tüm işgallerin son bulması şartı ile Ku- veyt'ten çekileceğini açıklamasına karşılık detaylı bilgi istendi. Savaşın Saddam'uı tav- nna bağlı olduğu bildirilirken S.Arabistan'- daki askeri güçlerinin sayısı arttınkh. BAE, Katar ve Bahreyn'e uçaksavar, füze rampa- lan ve zırhlı personel taşıyıcı gönderildi. Suriye Hava sahasını NATO'ya açtı Arap zirvesinin toplanması için çağn ya- pılırken Suriye ordusu alarma geçirÛdi. Irak birliklerinin derhal Kuveyt'ten geri cekilme- si ve El Sabah ailesinin ülke yönetimine getirilmesi talep edildi. İşgale karşı seyirci kalmayacaklannı açıklayan Mafız Esat yft- netimi, Arap Birliği'nin Suudi Arabistan'a Ortak Banş Gücü göndermesi kararını be- nimsedigini ve Lübnan'da bulunan askeri birliklerinden bir grubu bölgeye gönderdi- ğini açıkladı. Şam, askerlerinin sayısıru da- ha sonraki günlerde artürdı. Irak ve Ku- veyt'ten kaçan yabanalar için sınır kapı- lannı açtığını duyurdu. Hava sahasını NA- TO'ya açtı. Yemen Abluka kararına çekimser kaldı Arap Birliği zirvesinde çekimser oy kul- landı. BM ambargo karanna uyacağını açıklamasına rağmen Irak'a gıda yardımı yaptığı ileri sürüldü. Yemen yalanladı. Ka- rasulanndaki gemilerin Kızıldeniz ve Aden Körfezi'ndeki seyirlerini engellemeyeceği- ni açıkladı. Ablukanın BM anayasasına ay- kın olduğu belirtildi. BM'nin 665 sayuı ka- ranna çekimser kalındı. Askeri harekâtın savaşa neden olabileceğim söyledi. Katar Filistinlileri sınır dışı etti Filistin Kurtuluş örgütü'nün Saddam Hüseyin'in Kuveyt'i işgalini destekkmele- rine misilleme olarak ülkesindeki Filistin- lileri sımrdışı etti. Lübnan İlk kınayan Arap ülkesi Arap ülkeleri arasında Irak'ın işgalini derhal kınayan bu ülke oldu. Ülkesini yabancı birliklere açtı Ülkesine yönelecek olası bir Irak saldı- nsına karşı Batılı ve Arap askerleri güçle- rinin Birleşik Arap Emirukleri topraklann- da üslenmelerine izin verdi. Yabancı birlik buluhmasınıistemiyor BM Güvenlik Konseyi'nin veto yetkisi- ne sahip beş Ulkesinden biri olan Çin, Irak'a karşı ekonomik yaptınm uygulan- masını kabul etti. Kuveyt'in işgalini ve il- hakım kınadı. Ancak ABD'nin Körfez böl- gesine askeri yığınak yapmasını da eleştir- di. Bölgede gerginliği arttırmakla suçladı. Irak'ın başlıca silah sağladığı ülkelerden olan Çin, Bağdat'a silah satışını durdurdu. ABD'nin Körfez bölgesinde uluslarara- sı askeri bir güç oluşturulması yolundaki önerisi, Pekin yönetimi tarafından redde- SSCB BM Banş Gücü istiyor Sovyetler Bırliği'nden gelen ilk tepki Irak birliklerinin Kuveyt'ten derhal cekilmesi çağnsı yapmak şeklinde oldu. Irak'a silah satışını durdurdu. Başta ABD olmak üze- re Körfez bölgesine asker gönderilmesi ka- ranna karşılık bolgedeki askeri varhklan- nın takviyesini düşünmediklerini açıkladı. Bu açıklamadan bir süre sonra bir Sovyet denizaltısı ile gemisi Körfez'e hareket etti. ABD'nin askeri harekâta girişme olası- lığı gündeme geldiğinde Moskova bölgede tek yanlı olarak hareket edilmesine karşı ol- duğunu, BM Güvenlik Konseyi kararlan çerçevesinde davranılmasından yana oldu- ğunu duyurdu. Ancak daha sonraki gün- lerde yapılan bir Sovyet acıklamasında, Irak'ın işgalde Sovyet yapırru silah kullan- mış oknasının Moskova'ya da sorumluluk yüklediği belirtilerek Körfez'e göndenlecek çok uluslu bir orduya asker verebilecekleri belirtildi. BM gözetiminde her türlü askeri işbirliğini görüşmeye hazır olduklan da ek- lendi. Irak'taki teknisyenlerin bu ülkede ka- lacaklan açıklandı. Dışişleri Bakanlığı söz- cüsü Gennadi Gerasimov, krizin çözülme- sindeki en etkili yolun, bu görevi Arap ül- kelerinin üstlenmesi olduğunu söyledi. Var- şova Paktı Başkomutanı General Vladimir Lobov, Körfez'deki ABD askeri yığınağı- nın Ortadoğu'daki stratejik dengeyi bozdu- ğunu ileri sürerken Gerasimov, buna Irak'- ın Kuveyt'i işgalinin yol açtığını savunarak hareketi "meşru karşılık" olarak niteledi. Gerasimov'un, generalin ABD'nin tutumu- nun konvansiyonel silahlann indirilmesi yo- lundaki Doğu-Batı görüşmelerini olurnsuz yönde etkileyeceği şeklindeki düşüncesine verdiği yanıt, "Iki konu arasında ilişki görmüyorom" şeklinde oldu. Gerasimov, "Amerikalılar eanlannın istediği kadar as- ker göndermiyorlar" diye de eklemişti. Bu arada SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorba- çov, Körfez bölgesindeki ABD güçlerinin Saddam açısından 'koz' unsuru olabilece- ğine dikkat çekti. Irak'ın olası bir ABD önderliğindeki sal- dınyı caydın unsuru olarak Bauhlan rehin alması, Sovyetler tarafından benimsenme- di. Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesini ve bu ül- keye BM Banş Gücü'nün yerleştirilraesini isteyen Moskova, girişilebilecek herhangi bir askeri harekâtın BM Askeri Komitesi tarafından yönlendirilmesini, askeri ablu- kadan bu komitenin sorumlu olmasını önerdi. Rehineierin derhal serbest bırakıl- ması çağrısında bulundu. ların: Avrupa'nım tutumu ABD Riyad'a 20milyar dolaırhk silahABD, barış döneminde en büyük silah satışını Suudi Arabistan'a gerçekleştiriyor. İsrail, satıştan rahatsız. WASHINGTON (AA) — ABD yöneti- minin, Suudi Arabistan'a, çok geniş kap- samlı silah satışına hazırlandığı bildirildi. Adlan saklı tutulan Washington yönetimi- nin yetkilileri, ABD Başkanı George Bush'- un, planı onaylamasırun an meselesi oldu- ğunu, karann Kongre'ye gelecek hafta için- de resmen sunulmasının beklendiğini be- lirttiler. Yetkililere göre, ABD, Irak'tan Suudi Arabistan'a yönelecek bir askeri tehdidin caydırılması için, bu ülkeye '20 milyar dolar' tutannda savaş uçaklan, tanklar, fü- zeler ve çeşitli ağır silahlar satmaya hazır- lamyor. Yetkililer, yeni pakette, 24 adet F-15 savaş uçağı, 300 M-1A1 tankı ile yüz- lerce zırhlı aracın bulunduğunu, bunlara ek olarak, 48 adet 'Apache' tanksavar heli- kopterikçen ileri teknoloji ürünü Patriot' uçaksavar füzeleri, treyler, jip gibi binler- ce aracın da yer aldığını açıkladılar. ABD'nin, banş zamanında şimdiye de- ğin tek bir ülkeyle yaptığı bu en büyük çap- taki silah satışı konusunun, yürürlüğe kon- duğu takdirde, Kongre'nin 'Yahudi Lobisi' tarafından esash bir muhalefetle karşılaşa- cağı kaydediliyor. ABD, geçen ay Suudi Arabistan'a 2.2 milyar dolarlık silah satmıştı. İsrail hükümetinin tepkisi Bu arada, tsrail hükümetinin, ABD'nin Suudi Arabistan'a bu çaptaki silah satışı- na kesinlikle karşı çıktığı bildirildi. tsrail, fıilen olmasa da, Suudi Arabistan ile res- men savaş halinde olduğunu ileri sürerek, dengelerin altüst olacağından şikâyet etti. NVashington'un satış planının açıklanma- sı, ABD Savunma Bakanı Dick Cheney ile lsrail Savunma Bakanı Moşe Arens'in, Pentagon'da pazartesi günü buluşacaklan bir zamana denk düştü. tsral'in, ABD'den F-16 savaş uçaklan ile Patriot füzeleri almak konusundaki ısran biliniyor. Ancak, ABD'nin sağladığı aske- ri yardımın daha da arttınlması için Was- hington'a baskı yapan Şamir hükümeti, Kongre'nin askeri harcamalan dondurma ya da ödenekleri kısma karanyla karşı kar- şıya bulunuyor. SSCB Iraklılara eğitim yokMOSKOVA (Reuter) — Sovyetler Birli- ği, artık eğitim amacıyla Iraklı personel da- vet etmeyeceklerini açıkladı. Sovyetler Birliği Savunma Bakaru Dl- mitri Yazov dün yaptığı açıklamada, halen 178 Iraklının, ülkenin çeşitli yerlerindeki merkezlerinde eğitim görmekte olduklan- nı belirterek, bunlann, iki ülke arasında im- zalanmış anlaşmalar çerçevesinde eğitildik- lerini söyledi. Savunma Bakanı, "Bu an- laşmalan bozamayız. Iraklılar, eğitimleri- nin sonunda ülkelerine dönecektir. Arük eğitmek iizere başka Iraklı personeli davet etmeyeceğiz" dedi. Reuter'in verdiği habere göre Savunma Bakanı Yazov, Baltık cum- huriyetlerinde de toplam 77 Irakhnın eği- tildigini kaydederek, bunlann kasım ayın- da ülkelerine döneceğini ifade etti. İncirlik'teki uçaklar tncirlik ortak savunma tesislerinde bulu- nan ABD'ye ait F-l 11 uçaklannın üste kal- ma süreleri yeniden uzatıldı. AA'nuı ver- diği habere göre 31 ağustosta tncirlik'ten aynlmalan gereken 14 adet F-l 11 savaş uçağının kalış süresi Türk Genelkurmayı'- mn izni üzerine 15 eylüle kadar uzatılrmş- tı. YetkUiler, F-l 11 'lerin yeni bir emirle ka- lış sürelerinin ertelendiğini ve bu konuda za- man belirlenmediğini bildirdiler. Öte yan- dan 15 eylülde Ingiltere'den gelecek olan F-16 savaş uçaklannın ise programa göre pazartesi günü tncirlik'te olmalarımn bek- lendiğini kaydeden yetkililer kaç uçak ge- leceği konusunda bilgi vermediler. ANKARA Özal'ın telefon diplomasisi Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Nabi Şensoy, Tahran'a Özal'ın mesajım götürecek. ANKARA (AA) — Cumhurbaşkanı Tur- gut özal dün Bangladeş Cumhurbaşkanı Hüseyin Muhammed Erşad ve lran Cum- hurbaşkam Haşimi Rafsancani ile birer te- lefon görüşmesi yaptı. Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Büyükelçi Kaya Toperinin yaptığı açıklamaya göre, dün sabah özal'ı arayan Bangladeş Cum- hurbaşkanı Erşad, özal'ın Rafsancani ile yaptığı görüşmede Körfez krizine ilişkin son gelişmeler ele alındı ve karşılıklı görüş tea- tisinde bulunuldu. Bu çerçevede Cumhur- başkanlığı özel Kalem Müdürü Nabi Şen- soy'un, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın şi- fahi mesajım iletmek üzere önümüzdeki günlerde Tahran'a gitmesi kararlaştmldı.