Katalog

29 AĞUSTOS 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 KÖRFEZ KRİZİ...KÜKFEZ KRIZ İ... KORFEZ Kl Kriz, IMF göriişnıelerînde ^IMF' kri k b l i l k g^ bütçe açığının 16trilyon olacağı, kriz derinleşirse20'ye çıkabileceği söylenecek t Dünya Bankası ile 'mali sektör kredisV görüşmeleri olumlu havada sürüyor ANKARA (Curahuriyet Biiro- su) — Ekonomi kunnaylan, Dün- ya Bankası heyeti iie önceki gün başlayan 200 milyon dotarbk mali sektör kredisi görüşmelerinin ar- dından dün de Van Hauten baş- kanlığındaki Uluslararası Para Fo- nu (IMF) heyeti ile ekonomik konsültasyon görüşmeleri için masaya oturdu- IMF görüşmele- rinin ağırlık merkezini de, Körfez krizinin Türk ekonomisi üzerinde- ki olumsuz etkilerinin oluşturması bekleniyor. IMF'ye 4 ayönce 12 trilyon olacağı belirtilen 1990 yılı bütçe açığının bu kez 16 trilyon li- raya yükseleceği bildirilecek. Gö- rüşmelerde ayrıca, kriz nedeniyle Türkiye'nin dış kaynak açığının da büyüdüğü açıklanacak. Türk tarafına Mahfi Eğilmez1 in başkanlık edeceği görüşmeler- de normal olarak önce makro ekonomik gelişmelerin değerlen- dirilmesi gerekiyordu. Ancak 1990 yılına ilişkin milli gelir, üretim ve yatınm tahminleri henüz beili ol- madığı için yarınki gündemi kon- solide bütçe ve kamu fınansman dengeleri oluşturacak. Bütçe görüşmeleri için Hazine, Maliye ve DPT uzmanlarının ha- zırlıklarını tamamladjğı belirtildi. Edinilen bilgiye göre IMF'yle yapılacak görüşmelerde üzerinde durulması beklenen belli başlı ekonomik konular ve ekonomi kurmaylarının bu konularla ılgıli olarak IMF'ye iletmeyi kararlaş- tırdığı görüşler özetle şöyle: 1- Btttçe: Nisan ayı görüşme- leri sırasında 1990 yılı bütçe açı- ğının 12-13 trilyon lira düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmişti. Ancak daha sonra memur maaş- larına yapılan zam ve Körfez kri- zinin askeri harcamalar nedeniy- le bütçeye getireceği tahmin edi- len 2 trilyon liralık ek yük sonu- cu, bugünkü aşamada açığın 16 trilyon liraya yükselmesi olasılığı doğdu. Bunahmın daha da derin- leşmesı ve Türkiye'nin askeri ha- zırlıklannı daha da arttırması du- rumunda bu tutar 18-20 trilyon li- raya çıkabilecek. 2- O d c i e l c r deagesi: İtha- lattaki artış nedeniyle ödemeler dengesi cari işlemler hesabı bek- lentilerin üstünde seyrediyor. Yı- lın ilk yarısında cari açık 1.6 mil- yar doları bulmuştu. Körfez kri- zi, ihracatın ve bazı hizmet sektö- rü döviz gelirlerinin bir miktar da- ha azalmasma yol açacak. Ayn- ca askeri amaçlı ithalat için tah- min edilen yaklaşık 2 milyar dolarlık ek harcamayla bu yılki cari açık 3 milyar doların üstüne çıkabilecek. Yetkililer, bu 3 milyar dolar rakamının olası gelişmeler dikkate alınarak bulunduğunu ifade ederek, "Bdki de bu büyiik- lükleki bir askeri amaçlı ithalata gerek kalmayabilir. O zaman açık da daha diişük olur" dediler. 3- Bii»i»ıe ve emOasyou: Büyüme, milli gelir artışı ve mak- ro dengelerle ilgili göriişmeler Dİ- E'nin milli gelir tahmini henüz çıkmadığı için eylül ayına bırakıl- dı. Ancak Körfez'deki gelişmele- rin >-üzde 40'lara doğru düşme eğilimi içine giren enflasyonu ye- niden tırmandrrabileceği, büyü- meyi de olumsuz etkileyeceği IMFye bildirilecek. 4- Para ve d»viz politika- SK Merkez Bankası'nın uygula- maya koyduğu 1990 yılı para programı yılın ilk 8 aylık döne- minde öngörülen hedeflerin çer- çevesinde gelişti. Merkez Banka- sı'na yönelik döviz akışı ve döviz rezervlerindeki artış hedeflerin üzerinde gerçekleşti. Bu durum, bilanço büyüklüğü yönunden ve- rilen yüzde 6-16'lık hedef aralığı- nın bir miktar üstüne çıkılacağı olasılığını doğuruyor. Ancak pa- ra programının yılın bundan son- raki aylanndaki uygulaması da büyük ölçüde Körfez'deki geliş- melerin boyutlarına ve Türkiye^ ye yansımalanna göre etkilene- bilecek. Mali sektör kredisi Öte yandan Dünya Bankası he- yeti ile dün başlayan mali sektör kredisinin serbest bırakılmasına ilişkin görüşmelerin de oldukça "olumlu bir hava" içinde geçtiği belirtildi. 200 milyon dolarlık mali sektör kredisinin, eylül ayında Washing- ton'da yapılacak olan IMF ve Dünya Bankası'nın ortak genel kurulunedeniyle VVashington'a gi- decek olan Devlet Bakanı Güneş Taner'in banka üst düzey yöneti- cileriyle yapacağı görüşmelerin ar- dından serbest bırakılması bekle- niyor. Türkiye bu krediye karsılık Japonya'dan da ek 200 milyon do- lar kredi alacak ve toplam 400 milyon sağlayacak. Tütünbank ve Dışbank satışta • ANKARA (AA) — İş Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, halka açılan Dışbank'ın 1000 lira nominal değerli hisse senetleri, 10 eylül pazartesi günü 6.500 liradan satışa sunulacak. Tasarruf sahipleri, Türkiye 1$ Bankası'nın elektronik hizmet veren şubeleri ile Istanbul ve İzmir'deki menkul kıymetler müdürlüklerinden 12 eylül çarşamba akşamına kadar Dışbank hisselerinden satın alabilecekler. Yaşar Holding iştiraklerinden Tütünbank da 5 eylülde halka açılıyor. Kaynak kullanımı fonu • ANKARA (ANKA) — Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren karanna göre, bankaların yurtdışından sağladığı kredilerle, bankalar dışında Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışından sağladığı krediler. üzerinden yüzde 6 oranında Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintisi yapılacak. Bankaların kullandırdığı kredilerde faiz üzerinden yüzde 6 oranında fon kesintisi yapılmaya ise devam edilecek. \abancı sermaye • ANKARA (ANKA) — Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan yabancı sermaye çerçeve kararında değişiklik yapan karanna göre toplam yabancı sermaye tutarı 150 milyon doları geçemeyen yabancı sermayeli yatırımlara giriş izni, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından verilecek, 150 milyon doları geçen miktarlar için ise DPT'nin ön incelemesinden sonra Bakanlar Kurulu'nun onayı gerekli olacak. Değişiklikten önce ise DPT 50 milyon dolara kadar olan yabancı sermaye girişlerine izin verebiliyordu. Ayrıca Türkiye'de menkul kıymet alım satımı yapacak yabancılar, alım yaptıklan Menkul Kıymetlerin Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu'na göre tescil edilmesini istemedikleri sürece DPT'den izin almayacaklar. Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu'na göre DPT'den izin alarak tescil edilmemiş menkullere sahip olan yabancılar, hisse senedini ellerinde bulundurdukları şirketlerin yönetimlerinde söz sahibi olamıyorlar. Üazar kasa • ANKARA (AA) — Perakende ticaret yapan birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan, 1989 yılına ait satışlan veya gayrisafi iş hasılatı toplamı 13 milyon Iirayı aşanların yazar kasa kullanım rritcburiyeti 1 eylülde başlıyor. Çay-Kur'ıın zararları • ANKARA (AA) — Çay fiyatlarını, dün yapılan son zam dışında, yılbaşından bu yana yüzde 57.5 oranında arttıran Çay- Kur'un, bu zamlara rağmen yıl sonu zararının 256 milyar lira dolayında gerçekleşeceğinin tahmin edildiği bildirildi. PETROL GÜNLÜĞÜ Petrol înmeve baslachGeçen hafta savaş beklentisi yüzünden 32 doların üzerine çıkan ham petrol fiyatları, askeri çatışma olasılığının azalması üzerine 27 dolara düştü. Ekonomi Scrvisi — Geçen haf- ta sonu, Ortadoğu'da her an sa- vaş çıkması beklenirken, 32 doları aşan petrol fiyatlan, bu hafta ba- şından itibaren, savaş ihtimalinin azalması ve OPEC toplantısında anlaşmaya doğru adımJar atılması üzerine nihayet inmeye başladı.' New York Ticaret Borsası'nda ekim teslimi ham petrolün varil başına fiyatı, dün bir ara 26 do- lar 61 sente indikten sonra, akşa- ma doğru 27 dolar 34 sentte sa- bitleşti. Geçen hafta petrol fiyatı bir ara rekor kırarak 32 dolar 35 sente kadar çıkmıştı. Irak'ın Ku- veyt'i işgal etmesinden önce, 1 ağustosta ise, petrolün varil başı- na fiyatı yalnızca 21 dolar 55 sent- ti. Bu durumda, ABD'de geçen hafta 1 doları aşan benzin fiyat- lan da, bidon başına 88,sentin aJ- tına indi. Petrol fiyatlarındaki bu inişe, başlıca iki olay neden oldu. Bun- lardan en önemlisi butun dünya- nın geçen hafta sonuna, Ortado- ğu'da bir sıcak savaş bekleyerek giren dünya piyasalannın, pazar- tesi sabahı. tam tersine, gerilimin Günlük petrol üretimi 5 milyon varilin üzerinde olan Suudi Arabis- tan, OPEC'te üretim artışı isleyen kanadın önderliğini yapıyor. S. Arabistan, üretimini günde 2 milyon varil arttınnayı karariaştırdı. aşağıya çekümesi sonucu rahatla- masıydı. Irak'ın tankerlerine ve kargo gemilerine, ambargoyu del- mek üzere harekete geçmemeleri yolunda direktif vermesi ve bu açıklamanın ABD'li yetkililerce onaylanması, fiyatların inmesi için ilk işaret sayüdı. Aynca, Irak askerlerinin Kuveyt'teki Batı ül- kelerinin elçilik binalanna müda- hale etmekten vazgeçmeleri de petrolü rahatlattı. ABD Savunma Bakanlığı Danışmanı Brent Scowcroft, pazar günü televizyo- na çıkarak Saddam'ın da, Körfez krizine bir çıkış yolu aradığı izle- nimini edindiklerini açıklayınca, pazartesi günü New York Ticaret Borsası rahat bir nefes aldı. Düşüşün nedeni Petrol fiyatlarındaki düşüşün bir diğer önemli nedeni de, geçen hafta "ikiye bölünmüş" bir ku- ruluş görüntüsü içinde olan OPEC'in, pazar günü Viyana'da başlayan toplantısı sırasında ya- vaş yavaş uzlaşmaya doğru adım- lar atması oldu. Viyana'da hâiâ "gayriresmi" bir danışma toplan- tısı biçiminde süren OPEC görüş- melerine, şu ana kadar üye 13 ül- keden H'inin temsilcileri katılı- yor. Venezuella, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ekva- tor ve Katar, Irak'la Kuveyt'e uy- gulanan ambargo nedeniyle dün- ya piyasalarında ortaya çıkan ve günde 4 milyon varile ulaşan pet- rol açığını kapatmak üzere kendi üretimlerini arttırmak niyetinde olduklarını belintiler. Dün Viya- na'daki toplantıya katılmalan beklenen Irak ve Libya ile başın- dan beri toplantıya katılan tran, bu karara karşılar. Ancak, en azından Iran'm, OPEC üyelerinin tümü üretimi arttırmak yolunda bir karar alırsa, bu genel eğilime uyacağı söyleniyor. Bu arada dün dünya borsaları da yükselmeye devam etti. New York, Londra ve Tokyo borsala- rında endeksler çıktı. Altının ons fiyatı da 8 ile 10 dolar arasında düştü. Türkiye'nin gözü de OPEC'te Akaryakıt ürünlerine gelen son zammın, dünya piyasalarında ham petrol fiyatının ortalama 25 dolar olacağı varsayılarak yapıldığı belirtiliyor. ESİN SUNGUR ~ Sıcak savaş olasılığının azalma- sı ve OPEC üyesi bazı ülkelerin üretim artışına karar vermesinin ardından petrol fiyatlannın 31 do- lardan 27.34 dolara gerilemesi,' Türkiye"ye rahat soluk aldıracak. Ham petrolün 30 dolarda kalma- sı halinde petrol faturasının 800-900 milyon dolar kabarması tehlikesiyle karşı karşıya kalan Türkiye, fiyatlar 26 dolarda sabit- lenirse akaryakıt fiyatlarına yeni zam yapmadan 1990 yılını ta- mamlayabilecek. Türkiye'nin 1990 yılı progra- mında, ham petrol ithalatının or- talama 17.8 dolardan yapılacağı varsayımına göre para ayrıldığını hatırlatan Türkiye Akaryakıt Ba- yileri Petrol Gaz ve İşverenleri Sendikası (TABGlS) yetkilileri, ağustos başında patlayan Körfez krizinden sonra petrol fiyatların- daki artışın akaryakıta 10 gün arayla yapılan iki zamla karşılan- maya çalışıldığını belirterek şöyle konuştular: "1990 yılı programında petrol alımı için 2 milyar 575 milyon do- lar ayrılmıştı. Bu para Türkiye'nin bu yıl ortalama 17.8 dolardan pel- rol alacağı varsayımıyla hesaplan- mıştı. Nitekim ilk 7 ayda ortala- ma 17 dolardan petrol alındı. An- cak ağustos ayında Körfez'de kriz baslayınca petrolün varil fiyatı ön- ce 25 dolara, daha sonra 32 dola- ra kadar çıktı. Yıl sonuna kadar 60 milyon varil daha petrole ihti- yacı olan Türkiye, faturadaki ka- barmayı karşılayabilmek için iç pi- yasada iki kez fiyat a^arlamasına gitti. İlkinden 10 gün sonra yapı- lan ikinci zam Türkiye'nin 25 do- lardan ithalat yapabilmesine ola- nak tanıyor." TABGİS yetkilileri, OPEC'in Üretimini arttırma karanndan son- ra petrol fiyatlannda başlayan düş- me eğilirrunin kalıcı olması halin- de 1990 yılında akaryakıt fiyatla- nnın yeniden ayarlanmasına gerek kalmayacağı görüşünü da savuna- rak "Ancak fiyatlar yeniden 32 do- lara çıkarsa akaryakıt zammının arkası gelir. Türkiye'yi çok zor bir dönem bekliyor" diye konuştular. TABGlS yetkilileri, ham petrol fi- yatlannda olacak büyük artışlann iç piyasaya yansıtılmasının kaçı- nılmaz olduğunu vurguluyarak "Mesela ilk zamdan sonra SneO ve Mobil'in fiyatlannı ikinci kez art- tırması çok eleşti.ilmiş ve zamlar geri alınmak zorunda kalmıştı. Devlet Bakanı Mehmet Keçeciler. o günlerde yapılan bir toplantıda Petrol Ofisi'nin zam yapmayaca- ğını söylemişti. Ama ne oldu? Aradan 12 gün geçer geçmez Pet- rol Ofısi de fiyatlannı yükscltti. Bu mesele lafla halledilmez, orta- da hesap kitap var. tthal edilen petrol pahahlanırsa ne kadar zam yapmayacağım derseniz dey in. fi- yatlarınızı arttırmak zorunda kalırsınız" dediler. TABGlS'in yaptığı bir araştır- maya göre Türkiye'nin petrol fa- turasındaki artıştan en çok sana- yi üretimi ve ulaştırma sektörü et- kileniyor. 1989 yılı rakamlan dik- kate alınarak yapılan araştırmaya göre sanayi kesimi Türkiye'nin toplam petrol tüketiminin yüzde 42.8'ini kullanıyor. Ulaştırmanın payı ise yüzde 39 olarak belirleni- yor. Yaklaşık yüzde 82'si sanayi ve ulaştırma sektörleri tarafından kullanılan petrolün geriye kalan bölümünün yüzde 12.6'sı ısınma ve yüzde 5.5'i enerji üretimi amaçlı olmak üzere kullanılıyor. TAB- GlS, 1994 yıhnda söz konusu oranların ısınma için 9.9, ulaştır- ma için yüzde 37.3, enerji üretimi için yüzde 4.8 ve sanayi için yüz- de 48 olarak değişeceği tahminin- de bulunuyor. THY'den içhatlara zamEkonomi Servisi — Akaryakı- ta yapılan son zam THY*nin iç hat bilet ücretlerine de zam getirdi. THY rezervasyonlar nedeniyle zamlı tarifeyi 15 gün sonra, 12 Ey- lül günü yürürlüğe koyacak. THY iç hat ücretlerindeki artış oranı yüzde 26.6 oldu. Istanbul- Ankara bilet ücreti 175 bin liradan 225 bin liraya yükselirken, tstanbul-Adana gidiş-dönüş ücreti yanm milyonu aştı. Bu hattaki gi- diş ücreti 230'dan 290 bine çıktı. Körfez krizi nedeniyle akarya- kıta ağustos ayında yapılan top- lam yüzde 40 dolaymdaki zammın ilk büyük yansıması taşıma ücret- lerinde oldu. THY'nin dünkü zammından sonra birçok büyük ilde kara ulaşumnda yeni tarifele- rin düzenlenmesi çalışmalan sfi- rilyor. Demiryollan ve Denizyol- ları da akaryakıt zammım taşıma ücretlerine yansıtma hazırlıklan- na başladüar. TEK'in de elektrik fiyatlanmn yeniden düzenlemesi bekleniyor. Bu arada, ayçiçek tohamu fiyat- lannın arttınlmasından sonra, yağ ücretleri de zam sırasına girdi. Ay ortasında Salat ve Komili Yudum2 un yaptığı zamdan sonra Olin de fiyatlannı yaklaşık yüzde 7 arttır- İç hatlarda yeni tarife Parkur Esid Ankara-Adana 180000. Ankara-Antalya 180.000. Ankara-Dalaman 190.000. Ankara-Diyarbakır 180.000. Ankara-Erzurum 180.000. Ankara-Gaziantep .' 180.000. Ankara-izmir 180.000. Ankara-Maiatya 140.000. Ankara-Trabzon 180.000. Ankara-Van 180 000 İstanbul-Adana 230.000. İstanbul-Ankara 175.000 İstânbul-Antalya 200.000. İstanbul-Dalaman 200.000. İstanbul-Diyarbakır 200.000. İslanbul-Erzurum 200.000. İstanbul-Gaziantep 220.000. jstanbul-İzmir 185.000. İstanbul-Kayseri 190.000. İstanbul-Konya 185.000. Istanbul-Malatya 195.000. jstanbul-Trabzon 220.000. jstanbul-Van 220.000. İzmir-Antalya 150.000. Yeni .230 000 .220.000 .230.000 .230.000 .230.000 .230.000 .230.000 .185.000 .230.000 .230.000 .290.000 225.000 250.000 250.000 .250.000 .250.000 .280.000 .235 000 .240.000 .245.000 250.000 .280.000 .275.000 .180.000 dı. Boyaya da önümüzdeki günler- de zam geleceği, ancak kesin ta- rih ve oranının henüz belli olma- dığı belirtiliyor. Süt, şeker ve ma- karna gibi temel gıda maddeleri- nin fiyatlannın da önümüzdeki günlerde belirlenmesi bekleniyor. Et fiyatlarındaki artışın da sür- düğü görülüyor. Kayseri'de son bir ay içinde et fiyatlanmn yüzde 40 arttığı, buna bağlı olarak pastır- ma ve sucuk fiyatlanndaki artışın da aynı hızla sürdüğü görülüyor. Ote yandan öncelikle buğdaya ve sonra da akaryakıta gelen zam- dan sonra fiyatlannı yeniden ayar- lamak üzere belediyeye başvuran ekmek işverenlerinin isteminin bu hafta içinde sonuçlanması bekle- niyor. lstanbul'da 400 liralık 320 gram ekmek için 550 lira isteyen Istanbul Ekmek Sanayi lşverenler Sendikası, ekmek fiyatlannın ser- best bırakılması halinde ekmeğin fahiş fiyatlarla satılmasına izin vermeyeceklerini açıkladı. Sendi- ka Başkanı tsmaU Hakkı Keçeli, akaryakıta kısa sürede yüzde 45 oranında zam yapıldığını, su ve maya fiyatlanmn artmasının ya- nında, kiralann yükselmesi ve ver- gi yüküyle fınncılann sürekli za- rar ettiklerini ileri sürdü. Türkiye Ekmek Sanayi İşverenler Sendika- sı Başkanı Mehmet Ali Yotgörmez de akaryakıt fiyatlanndaki artışın ekmek zamlanm kaçımlmaz kıl- dığını, fiyat artışlannın birbirini izleyeceğini söyledi. lstanbul'da taksi açüış fiyatlanmn 2 bin lira- ya çıkartılması, dolmuş ücretleri- nin de arttınlması isteniyor. T U K E T I C I G O Z U Y L E MERAL TAMER Parayı öde, mali alama!Gazeteci ve TRTci Nori Çolakoğla, yeni kunılan tNTV şirketi için mayıs i'aşında top- lantı masası ve sandalye almak ister. Gazeteler- deki ilanlarda gözüne çarpan KOMAKS fir- masını arar. Masa ve sandalye siparişlerini ve- rir. Mallar geldiğinde kendisi yurtdışında ol- duğu için, ofisteki yar- dımcıları masa ve san- dalyeleri teslim alıp öde- meyi de yapaflar. Ne var ki Nuri Çola- koğlu, seyahatten dön- düğünde sandalyenin göz alıcı bir kırmızı ol- duğıuıu fark eder ve yüzlerinin değiştirilmesinin mümkün olup otmadığını KOMAKS'a sorar. 'Tkbü" derler ve sandalyeler yiizleri degiştirümek üzere geri alırur. tşte gidiş o gidiş. Çolakoğlu'nun toplantı odası için aldığı 8 sandalye, 30 mayıs günü gider ve bir daha da geri gelmez. Ofis yeni açılmış, müşteri- Ierle toplantılar olacak. Hep oradan buradan ge- tirilen sandalyelerle idare edilir ve yüzleri deği- şip gelecek sandalyeler beklenir. Ancak aradan haftalar geçip de sandalyeler gelmeyince Çolakoğlu, KOMAKS'ın Genel Mü- dürü ve ortağı Ahmet Erenlok ve Genel Müdür Yardımcısı Billur Köntöz'le görüşerek sandalye- ler gelmiyorsa, parasının idade edilmesini ister. Çünkü 8 sandalye için ödediği 3 milyon 88 bin lirayla başka bir firmadan sandalye alacaktır. KOMAKS yetkilileri kendisine para iadesi yapa- mayacaklannı, sandalyeciyle aralannda sorun ol- duğu için başka sandalye de gönderemeyecekle- rini, kendilerine ltalya'dan ithal edecekleri san- dalyelerden verebileceklerirü, ancak bunun da za- man aiacağını, aynca sandalyeler pahalı olduğu için fark ödemeleri gerekeceğini söylerler ve bir uzlaşmaya yanaşmazlar. Çolakoğlu ise bir yandan mahkemeye gidece- ğini söyler, aynı zamanda da bizi arayarak duru- mu aktarır. Biz önce KOMAKS'ı aradık. Ahmet Erentok telefona çıkmadı. "Bu konuya ben bakıyorum" diyerek biz'e bilgi veren ve yetkili ol- duğunu söyleyen BiDnr Köntöz, 'Tanı iadesi yap- mak istemiyonız. Bu arada sandalyeciyle aramız bozuldu. Kavga ettik. O yüzden sadece Nuri Ço- lakoğla'nün degil, başka musterilerimizin tuülan da sandalyecide kaldı. ltalya'dan ithal edecegi- miz sandalyeleri kabu) etmekten başka alterna- üf gormiıyoruz" dedi. Billur hanıma, para- nın bir maliyet olduğu- nu 30 mayıstan bu yana kasalanna girmiş olan para için Çolakoğlu'nun faiz talep edebileceğini, hiç değilse İtalya'dan ge- lecek sandalyeler için fi- yat farkı talep etmeme- si gerektiğini hatırlattık. Hiç oralı olmadı. "Bi- zim sandalyejerimm de sandalyeci gasp etti. Ondan hesap sonın"dedı. Bu konuşma üzerine sandalyeleri üreten TEK- NO firmasını bulduk ve Işletme Müdürü Hıise- yin Yılmazla görüştük. Yılmaz'dan aJdığımız bil- giye göre TEKNO fırması 10 ay süreyle KO- MAKS'a sandalye vermiş. KOMAKS daha önce sadece masa satıyonnuş, ancak müşteri masanın sandalyesini de isteyince böyle bir işbirh'ğine gi- dilmiş. KOMAKS, TEKNO'dan ayda 30-35 mil- yon liralık sandalye ahyormuş. Ne var ki nisan ve mayıs aylannda KOMAKS'ın verdiği çekler ge- ri dönmeye baslayınca borç 72 milyon Liraya ka- dar yükselmiş. Bu durumda TEKNO, bu çekle- rin ya raüşteri çeklerine dönüştürülmesini ya da ödeneceğine dair vaatte bulunulmasını KO- MAKS'tan istemiş. Sonuç alamayınca da sandal- ye siparişlerini teslim etmemeye başlamış. îşte Nuri Çolakoğlu da tam iki firma arasın- da ödeme sonınlan sonucu doğan bu tartışma- nın ortasına düşmüş ve sandalyeleri elinden git- miş. Hüseyin Yılmaz, "Ben haziranda mal tesli- mini durdurdum. Arada tahsil ettiğim çekler ol- du. Borcu 42 milyon liray-a kadar düşürdüm. Fa- kat bu borcu ödemedikleri için de avnkatımla tebligat göndererek kendilerini mahkemeye verdim" diyor. öğrenebildiğimiz kadanyla KOMAKS bu ara- da fabrikasını taşıdığı için ödeme sorunlanyla karşı karşıya kalmış. Nuri Çolakoğlu'nun büro düzenlemesi de tam o günlere rastladığı için 3 mil- yon 88 bin lira ödediği halde 3 aydır sandalyesiz kalmış. Daha ne kadar kalacağı da raeçhul... Sadece bürolanna mobilya alacaklann değil, evlerine de eşya almaya hazırlananların dikkati- Sümerbank'tan okul formasıSümerbank'ın ilkokul ve ortaokul öğrencileri- ne yönelik okul kıyafet- leri 1-2 gün içinde piya- saya çıkıyor. Sümerbank üst yönetiminden aldığı- mız bilgilere göre fiyat- lar oldukça uygun. İlko- kul çocuklan için deniz mavisi ve siyah önlük, ayakkabı ve çanta, ona- okul ve kolej öğrencile- ri için lacivert ceket, gri pantalon beyaz ve mavi gömlek ayakkabı ve çanta gereksinmelerini Sümerbank'tan sağla- mak mümkün. Piyasada ilkokul ön- lükleri 70-100 bin lira do- laylannda satıurken Sümerbank'ınkiler 30 bin 500 liradan başlıyor. Önlüklerde bedene göre fi- yat farkı yok. Kaliteye göre var. En kalitelisi ve pahahsı ise 40 bin lira. Yine ilkokul çocuklan için ayakkabıda en düşük fiyat 31 bin, en yüksek fi- yat 35 bin lira. Çanta fiyatlan ise kalitesine göre 21 bin lira ile 26 bin lira arasında. Ortaokul ve kolej öğrencileri için gerekli gri pantotonlarda da bedene göre fiyat farkı yok. Ka- liteye göre ise gri pantalonlar 40 bin liradan baş- lıyor. En pahalısı 58 bin lira. Lacivert ceketlerin fiyatı 60 bin lira ile 82 bin lira arasında değişi- yor. Beyaz ve mavi götnlekler tek kalite ve tek fi- yat: 27 bin lira. Ortaokul öğrencileri için ayak- kabı fiyatlan ise 52 bin ürayla 65 bin lira arasın- da değişiyor. Çan- talar 26 bin liradan baş- lıyor. En pahalısı 32 bin lira. Kalitesi sizi tatmin eder ya da etmez o ayrı bir konu. Ama piyasa- dakilere oranla neredey- se yan fiyatma olan bu okul giysilerini görme- den alışveriş yapmak, sanırız cebimizdeki pa- rayı yeterince piyasa araştırması yapmadan kullanmak anlamına ge- lecektir. Bazen şu hatayı da yapıyoruz. Çocuğumu- zun öğrenim gördüğü okul: bize mağaza ve firma adı veriyor, bizler de gidip gözü kapalı o mağazadan bize dikte edilen kalite ve fiyattan alışverişimizi yapıyoruz. Oysa deniz mavisi önlük her yerde deniz mavisi önlük- tür. Gri pantolon da öyledir. Laciven ceket de... Eğer kalitesi, dikişi ve fiyatını gözümüz tutuyor- sa neden ucuzunu almayalım? Burada sadece okulun arması gibi bir sorun ortaya çıkabilir. Sa- nıyorum o armalar da okulun size gösterdiği ma- ğazalarda zaten satıLmaktadır. Dolayısıyla bize dikte edilen mağazadan ve fiyat- tan sadece armayı satın almak mümkündür. Yok eğer değilse pantolonun üzerinde de arma yok ya... Hiç değilse armasız olanlar daha uygun fi- yatlarla satın alınabilir. İNGILTERE Borsa suçuna hapis EDİP EMİL ÖYMEN LONDRA — lrlanda'nın meş- hur kara birasını üreten "Guin- ness" firmasının eski yönetim ku- rulu başkanı Ernest Saunders ve hepsi İngiltere'nin tanınmış mil- yarder işadamları olan üç kişi da- ha, yapây hisse piyasası yaratarak hissedarlan ve kamuyu aldatmak- tan suçlu bulundu ve hapis ceza- larına çarptırıldı. İngiliz kamuoyunu 4 yıldır ilgi- lendiren dava konusu, Guiness es- ki yönetim kurulu başkanı Saun- ders'in, bir başka içki üreticisi olan "Distillers" firmasını satın alabilmek amacıyla kendi şirketi- nin hisselerine yapay bir talep ya- rattığı, bunun için aracılara rüş- vet vererek piyasadan çok miktar- da Guinness hissesi topladığı, his- se fiyatını şişirdiği anlaşılıyor. Ödenen rüşvet miktanrun 25 mil- yon sterune vardığı ortaya çıktı. Davada yargılanan diğer üç mil- yarder işadamına da 3-6 milyon sterlin arasında değişen "teşekkür paralan" ödendiği saptandı. "Guinness" hisse piyasasında "bir tuhaflık olduğu" 1986'da an- laşıldığından bu yana, maliye, po- lis, vergi idaresi ve borsanın tüm ilgili daireleri çok aynntılı, teknik ve çetrefil bir soruşturmaya giriş- tiler. Yıllar süren soruşturmadan sonra dava nihayet şubat ayında açıldı. 100 çalışma günü süren da- va, 20 milyon sterline mal olarak İngiliz adalet tarihinin en pahalı davası unvanını aldı Dava öncesinde, çok karmaşık borsa ve finans tekniklerini ve "içinden çıkılmaz" izlenimi veren çok aynntılı iddianameyi "normal sıradan vatandaşların anlayama- yacağı", bu nedenle jürinin, bor- sa ve maliye uzmanlarından oluş- ması gerektiği bile önerildi. An- cak jüri, 73 taruğı ayrı ayrı dinle- yerek hepsi iş ve ticaret dünyası- nın ve sosyetenin en tanınmış ki- Borsa'da hisse senetlerine yapay talep oluştûrmakla suçlanan Guiness Biraları eski Yönetim Kurulu Başkanı Ernest Saunders, İngiltere'nin ilk 10 milyarderinden Gerald Ronson ile mali danışman Sir Jack Lyons ve ünlü borsa bankeri Anthony Parnes hapis cezasına çarptırıldı. şileri olan Ernest Saunders ve di- ğerlerini, İngiltere'nin ilk 10 mil- yarderinden biri olan Gerald Ron- son'u, mali danışman Sir Jack Lyons'u, tanınmış borsa bankeri Anthony Paraes'i 26 değişik iddi- adan çeşitli derecelerde suçlu bul- du. Jürinin sanıkları suçlu bulma- sından sonra hâkim Ernest Saun- ders'e 5 yıl, diğer sanıklara da bir ile 2.5 yıl arasında değişen hapis cezalan verdi. Verilen hapis ceza- laruun hafifliğine rağmen, bu işa- damlannın itibarlannın büyük öl- çüde zedelendiği bildıriliyor. "Mali polis" "Guiness" skandalı üzerine hü- kümet, iki yıl önce hisse fiyatla- nnda olası yapay şişirmeleri de- netlemek amacıyla tutuklama ve gözaltına alma yetkisi ile donatıl- mış "mali polis"i kurdu. Örgüt, "ciddi dolandınalık ve sahlekâr- lık bürosu" olarak çalışıyor ve borsada şüpheli görülen hisse alim-satımlarında kurallara uyu- lup uyulmadığını inceliyor. Borsayukarı, PollyPeckaşağı EDİP EMİL ÖYMEN LONDRA—Asil Nadirin Yö- netim Kurulu Başkanı olduğu Polly Peck International hisseleri Londra Borsası'nda değer kay- bediyor. Evvelki hafta cuma günü borsa kapanışında 324 peniye, geçen cu- ma ise 310 peniye düşen hisseler, pazartesi günü borsa kapalı oldu- ğundan, salı günü 291 peniden açıl- dı . Değer düşüşü gün boyu sürdü ve hisse değeri 280 peniye kadar indi. Geçen hafta, Kuveyt bunalımının bir savaşadönüşeceği kaygısı yaşa- nan borsanın ilk 100 firmasında (FT-100) büyük değer kaybı görül- muştü. Bu kaygı, salı günü yerini iyimserliğebıraktı. Ancak, FT-100 endeksinde 40 puan kadar artış gözlendiği halde Polly Peck hisse- leri, değer kaybeden birkaç hisse- den biri oldu. Ticaret Bakanlığı ile "Ciry" Mali Polisi tarafından so- ruşturmaya başlanması üzerine Polly Peck'e duyulan "istikrarsız güven"in sarsıldığı vebunun hisse- lere yansıdığı belirtiliyor. Polly Peck hakkmda halen iki ayrı soruşturma sürdürülmekte. (1) Hisselerin usulsüz bıçımde alı- nıp satıldığı ve hisseler hakkında yapay piyasa yaratüdığı iddialan, (2)Asil Nadir'in "gerekli araşürma ve hazıriığı yapmadan" kuruluşun tüm hisselerine talip olup vazgeç- mesi.