Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 14 AĞUSTOS 1990 Türkiye-niıı Gerçek Eksiği... Ulkemiz sürekli bir biçimde dışlanıyor. Son yılların tum dışa açılma ve dışanda tanıtma girişimlerine karşın neden ülkemiz dışarıda itilip kakılan bir konumda bulunuyor; neden içeride, geleceğe umutla bakan, geleceğiyie ilgili yapıcı, olumlu ve çevren (ufuk) açıcı girişimlerde bulunamıyor? Turkiye halkı neden dünyadaki gelişmeleri de kendi sorunlarını da tartışamıyor, çozumler uretemiyor? Prof.Dr. YAKUP KEPENEK ODTÜ Öğretim Üyesi Gun geçmıyor kı, Avrupa ve ABD basmında ul- kemızle ılgılı bır >orum yayımlanmasın Turkiye1 nın, "kımlık bunahmı" yaşadığından Ermenı >a da Kurt sorununa, ınsan haklarından Kıbns'a uzanan bır dıa konuda Tıirkıye gündemde tutuluyor, tar- tışılıyor Ancak bu tartışmalar ya genel anlamda olumsuzluklarla yuklu oluyor ya da yenı olumsuz- luklann kapılarını açan bır özellık göstenyor Başka bır >ön Türkıye, özellıkle son bır yıl ıçın- de dünyada, daha doğrusu Avrupa'da orta>a çıkan hızlı değışımden, toplurasal \e sıjasal gelışmeler den uzak tutuluyor, dunyadakı oluşumların dışına duşuyor Gerçekte, sözu edılen bu ıkı sureç bırlıkte ışlıyor, bırbınnı tamamlıyor Turkıye'nın konumu- nun tartışılmasıyla dunyadakı belırleyıcı gelışme- lenn dışında kalması, bagımlı olgular bıçımınde gö- rulüyor Bu nedenle, Turkiye gerçeğırun bu ıkılı duz- lemde ırdelenmesı gerekıvor Değişen giıç odakları Dunyadakı gelışmeler, toplumsal guç odakları- nın hızla değışımı yonunde oluyor Doğu Avrupa ve SSCB'de görulen demokratıkleşme surecı, özun- de sıyasal gücun kavnağıyla doğrudan ılışkılıdır De- ğışım, sıyasal gucun kaynağımn halkın ıstencı ol- ması yönundedır Bu sureç, kaçınılmaz olarak, bı- reysel özgürluklerın genışlemesı, devlet aygıtlannın demokratıkleşmesı ve daha da önemlısı, sılahsızJan- ma ve barışa gıden yolların açılması sonucunu ve- rıyor. Sılaha dayalı guç kavramı gıderek zayıflıyor, etkısını hızla yıtırıyor Demokratıkleşme ıle bırlık- te sılaha dayalı gucun zayıflaması, >enı guç odak- lannı öne çıkanyor Uluslar, sılah gucune değıl, eko- nomık guce yönelıyor Bu noktayı özellıkle vurgu- lamak gerekıyor Ekonomık guç, yalnızca, daha çok ve daha nıte- lıklı üretıme dayanmakla kalmıyor, teknolojırun hız- la gehştınlmesı eksenıne otunıyor Beyın gucune da- yalı üretım olgusu, uluslann gelışmesınde çok da- ha belırleyıcı bır konuma yukselıyor Ekonomık güç, teknolojık gelışme ve be>m gucune dayalı nıtelık- lenvle uluslann bırıncıl amacı oluyor, gunumuze ve geleceğe damgasını vuruvor Ikmcı Dunya Sa- vaşı'ndan bu yana bu nıtelıkte ekonomık guce da- \alı uluslar, örneğın Almanva ve Japonya, guç odakları olarak öne çıkıyor Tum öbür uluslar da ekonomık, sıyasal ve toplumsal yapılannı bu doğ rultuda yenıden bıçımlendırıyor, yenıden yapılan- ma surecıne gınyor Ve Turkiye... Turkı>e, dunyadakı bu yenı gelışmelerın, >enıden yapılanmalann ucundan, kıyısından bıle tutunarm- vor, ulkemiz sureklı bır bıçımde dışlanıyor Son yıl- ların tum dışa açılma ve dışarıda tanıtma gınşım- lenne karşın neden ulkemiz dışarıda ıtılıp kakılan bır konumda bulunuyor, neden ıçerıde, geleceğe umutla bakan, geleceğıvle ılgılı yapıcı, olumlu ve çevren (ufuk) açıcı gınşımlerde bulunamıvor9 Tur- kiye halkı neden dunvadakı gelişmeleri de kendı so- runlarını da tartışmıvor, çozumler uretmı>or1 ' Bu sorunların yanıtı, sıyasal gucun kaynağıyla doğrudan ılışkılıdır Ülkemızde, sıyasal gucun kav- nağı, en azından tartışmalıdır Bılındığı gıbı, 12 Eylul 198O'ı ızleyen uç yıl bo- yunca, sıvasal guç, devlet ve hukumet yapısı, yal- nızca sılah gucune davanıyordu Kasım 1983'te ya- pılan genel seçımlerde, sılah gucune dayananlarca yapüan kısıtlama ve sınırlamaiar, sıyasal gucun kay- nağımn halkın ıstencı olmasını engelledı Daha son- ra yapılan kasım 1987 genel seçımlerınde de devlet olanaklarının kullanırn bıçımıjle ılgılı tartışmalar ve eşıtlık ılkesınden uzak olan Seçım Yasası bıhnen sonucu verdı % 36 dolayında bır oy oranıyla % 66'ya ulaşan TBMM coğunluğu Bu oluşumun, ne ölçüde halkın ısteklerıne uygun olduğu bır yana, mart 1989'da yapılan yerel yönetım seçımlennın so- nuçları da, Ülkemızde, sıyasal gücün dayanağının halkın ıradesı olmadığının açık kanıtıdır Sıyasal gücün halkın ıstencıne dayanmaması, Turkıye'nın en önemlı sorunudur. Bu olgu, ulke- nın ıç ve dış sorunlarının çozumsüzluğune de kay- naklık etmektedır Sorunların çözumsuzluğu bu noktada duğumlenmektedır Sıyasal gucun halk des- teğınden yoksun oluşu, toplumsal, ekonomık ve sı- yasal sonuçları>la, vıllardır, sorunların bınkımh bır bıçımde ağırlaşmasına neden oluvor Sıyasal gucun halkın ıstencıne davanmamasının sonuçları, once demokrası alanında yaşanıyor Te- mel ınsan haklannın çığnendığı, başta sendıkal hak lar olmak uzere, orgutlenme hak \e ozgurluklerı uzerınde çağ dışı sınırlamaiar bulunduğu bılımyor Turkiye, Lluslararası Af Örgutu \e Uluslararası Ça- lışma Orgutu'nun gundemınden du^muyor Kendı ınsanının emeğırun karşılığını vermeyen, kendı ın- sanını ezen, kışılığmı yok eden bır yönetım anlayı- şının uluslararası duzeyde saygınlık gormesı kuşku- suz beklenemez Ozgurluklenn yokluğu, Guneydo- ğu'dan unıversıtelere uzanan tum toplumsal yapı- larda, bunalıma, uretımsızlığe ve umutsuzluğa kay- naklık edıvor yatırımlara aktaramıyor Dövız bolluğundan söz edılmesıne ve ağır dış borçlanmalara karşın, buyük uretım projelerı gerçekleştınlemıyor Turkıye'nın özel buyuk sermayesının, Doğu Avrupa ve SSCB'de ortaya çıkan yenı olanaklan değerlendırmesı bıle ulusal bır pohtıka ıle saptanamıyor, yabancı tekel- ler Turkiye ekonomısını yönlendınyor Sıyasal gucun halk desteğınden yoksun oluşu, ul- kenın dış ılışkılerınde de yıkımlara yol açıyor Kendı ınsanını kuçulten, kendı kurumlarını etkın calıştı- ramayan \e demokrasıye ışlerhk kazandıramayan Turkiye, Avrupa Topluluğu'nun kapısından çevrı- lıvor Yıllardır kayıtsız-koşulsuz teshm olduğu ABD'nın yenı >aklaşımlan karşısında çaresız ve ço- zumsuz kalıyor Yenı çözumlerı uretmek bır yana, tartışmıyor >a da tartışamıyor Ulkemiz, sıyasal gucu halk desteğınden yoksun oluşunun çok ağır sıkıntılannı vaşıyor Bır sıyasal bunalım dönemınden geçıyor Her geçen gun Turkı- ye'vı olumsuzluğa göturuyor Bu olurasuz gıdışten bır an önce kunulmak gerekıyor Çüriıyen, kokuşan durumlar... Kurtulmanın yolu Özgürluklerın yokluğu sorunların ve çozumlerı- nın sağlıklı bır bıçımde tanijilmasını engellıyor Turkiye halkı en yaşamsal sorunlarını tartışamıyor Dunyanın en buyuk sılahlı guçlerı, ABD \e SSCB sılahlı kuvvetlennı azaltma programları yapıyor, sı- lah harcamalarını kısıyor Ülkemızde bırakalım bunların tartışılması olanağını bır yana, memurla- rın sendıkal hakları bıle gundeme getırılemıyor, adaletsız vergı >apısı bıle konuşulamıvor Yıllardır bır genel af çıkanlarak toplumsal yaraların sanl- ması sağlanamı>or, hapıshanelerımızı duşuncelerı nedenıvle hapıs olanlar doldururken, devlet ban- kalannı dolandıranlar vakalanmıyor, serbestçe do- laşıyor Sıyasal gucun kaynağım halktan almaması, sıva- sal duzevde de behrsızlıklere >ol açıvor Turkı>e- nın, Cumhurbaşkanı'ndan başla>arak tum sıyasal kurumları, ne yazık kı, tartışma konusudur Gele- ceğın sıyasal gelişmeleri kestırılemıvor Gelecek se- çımlerın hangı vasal çerçevede vapılacağı, ulkenın bır başkanlık sıstemıne mı göturulduğu öngörule- mıyor Sıyasal belırsızlık dev letın vapısı ve kurum- sallaşması ıle ılgılı sorunları gundeme getırı>or Ül- kemızde, tslam kurallarına dayalı bır kamu vone- tımı bıçımımn egemen olmasına >önelık özlemler gelışebılıyor Sıyasal gucun halk desteğınden yoksunluğu, eko- nomık sorunlarda da somutlaşıyor Ucuz emek cen- netı yapılan Turkiye, sermaye kaynaklannı uretken Ulkemızın bu olumsuz gıdışten kurtulmasının yo- lu, sıyasal gucun bır an önce halkın ıstemlerı doğ- rultusunda oluşmasından geçıyor Hak ve özgur- lukler uzerındekı sınırlamalann kaldırılması. de- mokrasının ışlerhk kazanması ıçın, tum toplumsal guçlerın ortak bır bıçımde çaba göstermesı gerekı- yor Toplumun, tum demokrasıden yana guçlerının, basınıyla, unıversıtesıyle, sendıkasıyla, oda \e ba- ro gıbı meslek orgutlenyle, hıç zaman yıtırmeden, bır demokrası ıçın dayanışma ve guç bırlığıne yö- nelmesı gerekıyor Demokrası ıçın guç bırlığı, çagımızın gehşmele- nne uygun olarak, temel hak ve özgurluklerden yenı kurumsal duzenlemelere dek, ortak toplurasal nok- taları somutlaştırabılır, toplumsal önenlere dönüş- turebılır Bu tur bır bırlık, bır bunalımdan çıkış programı çerçevesınde, toplumun, hıçbır ayrım yap- madan, tum orgutlu bınmlerının katılımıyla ger- çekleştırılmelıdır Olabıldığınce >aygm ve o ölçüde katılımcı bır demokrası guçlerı bırlığı, yalnız sıya- sal vonetımı uyarmakla kalmaz, sıyasal partılerın de toplumun geleceğıne ılışkın somut ve sağlıklı önenler gehştırmelenne, dolaylı olarak, katkıda bu- lunabılır, ulkenın sorunlanna uzlaşmacı bır yakla- şımla çozumler uretebılır Geçıcı ve bır bunalımdan çıkış nıtelığınde olması gereken demokrası ıçın güç bırlığı, yalnızca Turkıye'nın uluslararası saygınlığını arttırmakla kalmayacak, toplumumuzda da venı- den umut kapılannı açacaktır HESAPLAŞMA BURHAN ARPAD Dünya Mimarlar Günü Dolayısıyla:-ll Mimarlar Odası'ntn 1 Temmuz Dünya Mimarlar Günü dolayı- sıyla düzenledığı toplantıda ılerı sürulen çoğu goruşlerı paylaş- mamak elde değıl Turkıye'de son on beş yılda hızla artan çarpık yapılaşmaların özellıkle Istanbul'u nasıl da yok etmeye başladığını elle tutulan örneklerle dıle getıren konuşmacılar heyecanlı VB hüzünluydü- ler Geçen hafta bu köşede yayımladığım uzun lıste bıle, hıçbır yo rum gerekiırmeden her şeyı açıklıyordu Istanbul korkunç sömürü saldırıları karşısında ezılmekteydı Istanbul Mimarlar Odası'nın 1 temmuzda Taşkışla'da düzenle- dığı panelın adı bunu gösterıyordu "Istanbul'un geleceğı ve gökdelenler" Doymak bılmez koca koca ağızlar. Istanbul'u hızla yutmaları- nı sürdürecek, Tanrı'nın en guzel yaratılarından yemyeşıl orman- lar, güzelım çayırlar, dereler, ırmaklar, doğa dedığımız o erışıl- mez ve gız dolu bütün kıyılar, yutulmak ıçın sıra beklıyor 1 Koca- man ağızlı doymazlar yasaları ve ımar planlarını zorlama, uygu- lamalan çarpıtmak ıçın bınbır oyuna başvuruyortar Bır örnek Gökdelenlere aynlmış Taksım-Mecıdıyeköy-Zıncırlıkuyu, Maslak Buyükdere Caddesı şehır planında en çok altı kat yükseklığe göre planlanmıştır Altyapılan (Suyu, kanalızasyonlan, elektnklerı) buna göredır Böyledır amma, yasaları her zaman şurasından bura- sından delenler ıçın yasa, plan ve benzerı bağlayıcı önlemler vız gelıri Gökdelen otelın 72 katının, yanı en azından yuz met- reyı aşkın dev yapının bınlerce ınsanın butun altyapı gereksın- melerı 6 kat ıçın yapılmış cılız boruları zorlayacak ve kısa süre- de gereksınmelerı karşılayamayacak,elektrıklerkesılecek,sular akmayacak asansorlerdekıler on beşıncı katta tutuklu kalacak- tır Sorunun en uzucu, en utandırıcı yanı, bunun boyle olacağı- nı sızden ve benden daha lyı bılen teknık yetkılıler vardır Vardır ama gözu kör olası vurgun ve çıkar da vardır Yüksek Mımar Oktay Ekıncı'nın Dunya Mimarlar Gunu Pane- lı'nde yaptığı konuşma ılgınç olduğu kadar utandırıcı, kımı Istan- bul gerçeklerını dıle getırdı "Insan, şımdıkı ve gelecek nesıllerın çevresını korumak ve ge- lıştırmek ıçın kutsal bır sorumluluk taşımaktadır Bu sebeple ırk ayrımı, sömürgecilık ve dığer ezıyet çeşıtlerını, yabancı tahak- kümünü destekleyen ve devamlı kılan polrtıkalar yasaktır ve kal- dırılmalıdır" 1) Gökdelenler bır uluslararası "sömürgecılık" ve "yabancı tahakkümu" ürûnlendır Bu nedenle, demokrasıye ve ulusal ba- gımsızlığa ındınlen darbelenn sımgelerıdır 2) Dunya Çevre Deklerasyonu uyarınca, bunlara karşı çıkmak, ınsanlığın esenhğı ıçın zorunlu bır uluslararası gorevdır 1 tem- muz, bu görevın ve savaşımın 'kutlandığı" gundür 3) Ülkemızdekı bu yenı tehlıkeyı daha fazla guçlenmeden on- lemek ve başta Istanbul olmak üzere, kentlerımızı "sömurgecılıkten" ve onun "goklerı delen kazıklarından" koru- mak ıçın, — Gökdelenlerın ardındakı spekulatıf ılışkılerı açığa çıkarmak ve üzerıne gıtmek, — Imar Yasası'na koşut olarak Turızmı Teşvık Yasası'nda da yapılmak ıstenen değışıklıklerı önlemek ve bu yasaları bılıme ve toplum yararına uygun demokratık hukuk duzenlemelerı halıne getırmek ıçın, en genış ve en guçlu toplumsal muhalefetı baş- latmak zorundayız Bu, hem ulusal, hem de "evrensel" bır gorevdır Turk basını bu olayları çok olumlu kabul ettı, sağduyudan ve toplumdan yana davranışla bılımı ve ulke yararını destekledı Şu ya bu görüşten yana polıtıka çevrelerı bıle daha yan tutmaz gö- rünümü vermek zorunluluğunu duydular Bazıları ıse Osmanlı Imparatorluğu'nun gümburtülu çöküşünu yaşamış son mımar- lık örneklerını yok bılıp kalemlerını betoncu cıkarcıların buyru- ğuna verdıler Sayıları bır ıkıyı gecmıyor olsa da kutsal kalemın onuru açısından uzucu1 Başkanlık ve Tarafsızlık Hukuk, bir ulusun yaşayan hak anlayışıdır. Anayasalar ve yasalar bu hak anlayışına uygun olmalıdır. Bu nedenle, Cumhurbaşkam'nın yasalan hiçe sayarak tarafsızlıktan ayrılması karşısında yeni duzenlemelere gitmek ve yaptırımlar getirmek, gunumuzun en onemli hukuk ve adalet sorunu olarak karşımıza çıkmıştır. M. İSKENDER ÖZTURANLI Hukukçu Artık açıkça anlaşılmıştır kı yasalarımıza gore "tarafsız olması, ulusal bırlığı koruma- Si, seçıldığı andan ıtıbaren partısı ıle ılışığının kesılmesı" gereken Cumhurbaşkanı, tarafsız olmadığı gıbı, ulus bırlığım konıyabılecek ko- numda da değıldır Sıyasal bır partıyı destek- lemekte, o partıye yardımcı olacağını korku- suzca açıklamaktadır 20 Mayıs 1990 gunu ANAP'm kuruluş yıl- dönümu nedenıvle Köşk'te kabul buyurduğu partı yöneücüen karşısında şunları soylemış- tır "Tarafcızız'dıye Hkırlenmızı değıştıreme- yız. ANAP'ı kurarken fıkırlenmız neyse, şımdı de aynı fikırlere sahıbız 1987 seçımlerını si- zın lıdennız olarak yaptığıma göre yenı bır se- çım yapılıncaya kadar sızınle bıraz daha ya- kından ılgılenmek lazım Bu, aynı zamanda benım borcumdur" Gözdağı veriş... Tarafsızlığırun bir "devlet tarafsızlığı" ol- duğunu da belırten Turgut özal'ın böylesıne bır davranış ıçıne düşmesı, ülkemiz ıçın çok büyuk bır talıhsızhktır Çünku cumhurbaş- kanlannın görevı, yalnız ıçınden çıktıklan par- tıyı görup gözetmek değıl, tum partılere eşıt olarak yaklasmak ve tum ulusun bırlığım ko- rumaktır Cumhurbaşkanlan, ulkenın gönen- lık ve mutluluğu yolunda çaba harcamak, par- tıler arasında uyum sağlamak ıçın seçılırler Gönenlık ve uyumu bozmak ıçın değıl Cum- hurbaşkam'nın mılitan bir partili gibi da\ ran- ması, yasalara aykırı olduğu gıbı anayasanın benımsedığı parlamenter demokrasiye de ay- kırıdır 624 ve 625 sa>ılı kararnamelerın Anavasa Mahkemesı'nce esastan ıncelemeye alınması uzenne "Bunlann değıştırılmesıne, yanlış yo- rumlanmasına hıçbır surette ımkân vermeye- ceklennı, bu konuda kararlı olduklanru cumle âleme ılan eden" Turgut özal, Anavasa Mah- kemesı'ru etkılemeye çalıştığı gıbı, partı ıçm- de kendısıne karşın genel başkanlık ^avaşımına gırenlere de gözdağı vermek suretıyle taraf- sız olamayacağım "cumle âlem"e ılan etmek- tedır "Bızım karşımıza çıkanlann hepsi teş- kilattan epejce esaslı bir sopa yerler ve hıçbir yere gıdemezler. Eger bir yere gelmek isti>or- san benımle zıtlaşarak gelmek kadar aptallık yoktur. Bize karşı tavır koyanlar AN \P için- de duramazlar." Anayasayı ellı kez okuduğunu, Turk hukuk- çularının ana>asa>ı bılmedıklerını, Turk ga- zetecılerının anayasayı anlamadıklannı dur madan yınelemesıne karşın, ne yazık kı Tur- gut özal, ana>asada yazılı tarafsızlığın ne ol- duğunu bugune değın anla>abılmış değıldır Kışı olarak başka, cumhurbaşkanı olarak baş- ka turlu davranmak hakkına sahıp olduğunu sanmaktadır Dev letın en ust Katını "4NAP oylanyla ısgal eden" özal, torunlarıyla sak- lambaç oynar gıbı devletı yonetmeye çalışmak- tadır "Kuçük Turgut" esprılenyle devlet ışle- rını >urutmektedır Oysa devlet yönetımı her şeyden önce ağırbaşlılığı gerektıren bır uğraş- tır Bu nedenle de yurttaşlanmızın çoğu özal'a alışamamışlardır Anayasanın açık yargılan Cumhurbaşkanının tarafsızlığı konusunda anayasada açık yargılar vardır örneğın ana- yasamızın 11 maddesıne göre, "Anayasa hu- kümlen, yasama, yurütme ve yargı organia- rım ıdare makamlannı ve dığer kuruluş ve kı- şılerı bağlayan temel hukuk kurallarıdır" Bu nedenle cumhurbaşkaru, kendısını kımı zaman kışı, kımı zaman da devlet başkanı olarak gör- se bıle, anavasaya bağlılıktan kurtularnaz Anayasa, devlet organlarını olduğu gıbı, kı şılerı de baglayan ustun kurallar demetıdır Anayasanın 101 maddesınde cumhurbaş- karuaın "Seçıldığı andan ıtıbaren partısı ıle ılı- şığının kesıleceğı" vazılıdır 103 maddede ıse "aldığı görevı tarafsızlıkla yenne getıreceğıne ant ıçeceğı" yargısı yer almıştır 105 madde, "sorumluluk ve sorumsuzluk halı"nden söz et- mektedır Bu maddeye göre başbakan ve ılgı- lı bakanla bırlıkte ımzaladığı uçlu kararname- lerden, "Başbakan ve ılgılı bakan sorumludur" Kendı başına ımzaladığı kararlar ve emırler aleyhme "Anayasa Mahkemesı'ne ve ötekı var- gı organlarına başvurulamaz" Yalnız vatana ıhanetten öturu "Türkıye Buyuk Mıllet Mec- lısı uye tam sayısının en az uçte bınnın teklıfı uzenne, üye tam sayısının en az dörtte uçu- nun vereceğı kararla suçlandınlır" Görüluyor kı uçlu kararnamelerden cum- hurbaşkanı sorumlu değıldır Ama ortada yıne de sorumlu kışıler vardır Tek başına ımzala- dığı karar ve emırler hakkında ıse dava açıla- maz Bu durum karşısında kararname, karar ve emırler dışındakı eylem ve davranışlar na- sıl değerlendınlecektır'' Anayasada bır boşluk yok mudur9 Bu boşluk hukukun genel kural- larıyla doldurulamaz mı9 Bu konuda duşuncelerını açıklayanlar ara- sında, ortada ancak bır "vıcdan sommlulu ğu"ndan söz edenler olduğu gıbı, bunun ak sını ılerı surenler ve bır "ceza sorumluluğu" nu savunanlar da vardır (Prof Çelık) Azın- lığa duşmuş sıyasal bır ıktıdarın desteğı ıle devletın başına getırılen bır polıtıkacı, anaya- sa) ı ve yasaları hıçe sa>arak devlet yonetımı- ne tek başına egemen olmak ıster \e neredev se sultanlığını ılan edecek duruma gelırse, hu- kukun ustunluğunu dılınden duşurmedığı hal de hukuku viğneyer°k hemen hemen her gun televız>on ekranından kurduğu partının pro- pagandasını vaparsa, bunun karşısında elımız kolumuz bağlı mı duracağız9 Anavasanın açık buyruğuna karşın, Anayasa Mahkemesı'nın kararlarına karışma cesaretını kendınde bu- lursa, böyle bır durum karşısında suskun mu kalacağız 9 Bu davranışlar anayasa suçu sayıl- maz mı'' Bunun bır yaptırımı bulunamaz mı 9 1924 Anayasası'nın hazırlanması srasında konu gundeme getırılmış, o günlerde Turkiye Cumhunvetı'nın başında savaşlardan ve zafer lerden gelen buyuk bır komutan bulunması- na karşın, Meclıs konuşmalannda cumhurbaş kanının yasalara aykırı davranması halınde so- rumlu olacağı sonucuna vanlmıştır Sorum- luluk ve sorumsuzluk konusunda sorulan bır soru üzerıne Anavasa Encümenı Sözcusu Ce- lal Nun Bey şunları sövlemıştır "Cumhurbaş- kanı, ana>asaya ve yasalara uygun davrana- cağına ant ıçmıştır Artık bu gıbı yasalara u>- madığı takdırde "Hıyanet'ı Vatanıye" suçunu ışlemış olur O takdırde sorumludur" Bılındığı gıbı ceza hukukunda benzetme ve örnekseme yoktur Ama ne var kı cumhurı- yetın ılk anajwası yapılırken söylenen sozler —aynca bu sözler Anayasa Encümenı adına söylenmışse— uygulamada çok buyuk bır de- ğer tajır Anav-asalann yonımunda Meclıs ko- nuşmalarından da y^rarlanılacağı onemli bır hukuk kuralıdır. Cumhurbaşkanının uçlu kararnamelerden sorumlu olmayacağı >olundakı anayasa yar- gısı, parlamenter demokrasının bır gereğıdır Tek başına aldığı karar ve emırler ıçın de ay- nı şey söylenebıhr Ama ne kararname, ne emır ne de bır karara dayanmayan, başınabuyruk davranışlar ıçın de aynı şey duşunulebılır mı'' Anayasa yapımcısı, bır cumhurbaşkanının andını çığneyerek, tarafsızlığını bozabıleceğım hıçbır zaman duşunmemış, duşunememıştır Bu nedenle de anavasaya sorumsuzluk ılkesı getırılmıştır Ancak anayasanın yalnız sozu- ne değıl, ozune de davanılarak yapılacak bır yorumlama, daha gerçekçı ve daha tutarlı sa- yümalıdır Çunku bır yetkının bulunduğu ver de, sorumluluk da vardır Ayrıca "salt sorumsuzluk" dıye bır kavram duşunulemez Salt sözcuğu bundan yuz yıl önce sıyaset dun yasından kovulmuştur Ne \ar kı 1982 Anavasası yapılırken, 1924'tekı gıbı bır tartışma yapılmamış \e ko- nu boşlukta kalmıştır Cumhurbaşkanı hak kında soruşturma ve kovuşturma mekanızma sını çalıştırmak da çok guç olduğu ıçın, orta- \a değışık \orumlar çıkmaktadır Sonuç Ama unutulmasın kı cumhurbaşkanlan da hepımız gıbı bır ınsan ve vatandaştır Cum- hurbaşkanlarının anayasaya bağlı ve savgılı ol- mayacağına ılışkın bır yasa maddesı de yok- tur Bovle bır madde, demokrasıve olduğu ka- dar, hukuk devletı ve eşıtlık ılkesıne de avkırı duşer Konu tartışılmahdır Hangı duşunceden va na olursak olalım, ılk anayasa değışıklığınde bu konuya da açıklık getırılmesı gereklıdır Hukuk, bır ulusun yaşayan hak anlayışıdır Anavasalar \e \asalar bu hak anlayışına uy- gun olmalıdır Bu nedenle Cumhurbaşkanı- nın vasaları hıçe savarak tarafsızlıktan ayrıl- ması karşısında yenı duzenlemelere gıtmek ve yaptırımlar getırmek, gunumuzun en onemli hukuk \e adalet ^orunu olarak karşımıza çık- mıştır UNİVERSİTEYE GİREMEYENLER, ÜZÜLMEYİN, İNGİLTERE'DE İNGİLİZCE ÖĞRENİN WESSEX ACADEMY (School of Englısh, Bournemouth England) Turkiye Temsılcılığı sıze en olumlu olanaklardan bırısını sunuyor Haftda 101 pound* dan ıtıbaren butun yıl boyunca Temel Kurslar (sekızer hafta), Kısa Temel Kurslar (dorder hafta) aynca (16-24 hafta) Cambrıdge Fırst Ceftıfıcate ve Profıcıency Certıficate Kurslan * 101 pound a haftada 17 ders saat Irvgılızce Aıle yanında konaklama kahvaltı ve akşam yemeğı dahıl olup cumartesı ve pazar hafıf ö§le yemeğı de verılmektedır TEL (01) 332 33 32 (24 saat), FAX (01) 332 08 27 broşjr ısteyınız SATILIK OTO Sahıbınden 1986 model Ford 1 6 90 000 km de 23 000 000 TL Tel:337 49 63 İLAN DUYURUSU ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ'NCE 1 — Adana kent ıcı ve yakın cevre ulaşım etudu ve toplu tasım fızıbılıte etudu yaptırılması ışı yerlı ve yabancı fırmalar arasında teklıf alma suretıyle pazarlık usulu ıle ıhale edılecektır 2 — Bu ıse aıt pazarlık usulu teklıf sartnamesı, teknık sartname ve sozlesme taslağını ıçeren ıhale dosyası 500000O— TL'sı karşılığı Adana Buyuksehır Beledıyesı nden temın edılebılır 3 — Sartnamede yapılan değısıklık nedenı ıle bu konuda 30071990 tarıhınde yapılan ılk ılan geçersız olup daha once dosya alanların tekrar dosya almasma gerek olmayıp sartname değışıklığını, ellerındekı şartnameye yazabılırler 4 — Ihale dosyasına uygun olarak hazırlanacak teklıfler en geç 03091990 gunu saat 1600'ya kadar bu ış ıcın kurulmuş olan Ihale Komısyonu Başkanlığı'na verılmek uzere Adana Buyuksehır Beledıyesı Yazı Işlerı Mudurluğu'ne teslım edılecektır ANNOUNCEMENT FROM ADANA GREATER CITY MUNICIPALITY 1 — Adana Intercıty and Near Surroundıns Transportatıon and Mass Transportatıon Fessıbılıty Study vvıll be commıssıoned by bıd prıce bargaınıng tender open to local and foreıgn fırms 2 — The Tender documents fıle ıncludıng bıg specıfıcatıos technıcal specıfıcatıons and draft contract for thıs project can be obtaıned from Adana Greater Cıty Munıcıpalıty for 5000000 TL 3 — The fırst announcement on thıs subject dated June 301990 ıs ınvalıdated because of alteratıons made ın the specıfıcatıons Those who have already obtaıned the tender documents fıle do not have to buy ıt agaın Instead, they may add the alteratıons to theır exıstıng specıfıcatıons 4 — The bıds prepared accordıng to the tender specıfıcatıons vvıll be submıtted to Adana Greater Cıty Corrospondence Department to be delıvered to the Tender Commıssıon at the latest by 4 PM on September 31990 Basın Ç 3101 VVellcome Wellcome llaç Urunten Ltd Şti. EXECUTIVE SECRETARY We offer an opportunity for an initiativerich position vvith attractive conditions. Excellent command of English effıcıent typing and systematic filing knovvledgeare required. Experience in secreterial post and use of vvord-processors will be preferred. Please send a precıse handvvritten C.V. in English vvith a recent photograph until 20August 1990 to PK 467 80224 Şişli or call 175 50 06 All applıcations vvill be kept confidential. KAMUOYUNA Savaş kışkırtmaları ile Turkiye'nin Ortadoğu'da 'Mayın tarlasma surülür gibi kullanılmasına hayır!' Kamuoyunu Turkiye ve Irak'ı karşı karşıya getirecek oyunlara karşı duyarlı olmaya çağırıyoruz. ARKADAŞ GAZETESİ ERGANİ Değerli çahşma arkadaşımız Oğr.Gor. ÖZCA> ALTABAINın annesı SABIHA ALTABAN' kaybetmenın uzuntusu ıçındeyız. Aılesıne ve tüm yakınlanna başsağhğı dılerız ODTÜ MİMARLIK FAKÜLTESt NİKAHLANDIK Tum dost ve sevenlerımıze duyururuz ŞERMİN-ALTAN 10 AGUSTOS 1990 AFYON Çağdaş Türk Dili'nin ANADİLİ ÖĞRETİMİ YABANCI DİLLE ÖĞRETİM Ozel sayısı çıktı Ağustos/Eylul 1990 Yazılarıyla, Emın Ozdemır, Beşır Göğuş, Bülent Sankur, Omer Demırcan, Ruştü Ergun, Orhan Ozdemır Ahmet Kocaman, llber Ortaylı, Kâmıle Imer Necdet Uğur Tahsın Yucel, Ayselı Usluata, Osman Senemoglu, Omer Kulelı, Alı Demır, Muzaffer Uyguner, Cemal Mıhçıoğlu, Şınası Alper, Burhan Gunel, Semra Harut, Sezaı Arusoğlu, Demırtaş Ceyhun ıle Turkân Saylan'a sorduk yamtladılar • Ankara Kecıören'de SATILIK LÜKS DAİRE 127 m , balkonlu, manzarah, kalorıferlı, yalıtımlı, yenı daıre 110 000 000 TL 4nk. Tel. 358 36 26 bt. Tel.: 353 17 12 - 165 36 43 İsi. Tel.- 149 73 13 SIRVICET A N I T I M DANIŞMANUK ıçın KOOROtaATÖMfld 131 48 94 Turkıye'nın en guzel duğun salonlan NİŞANTAŞI 1 RESTAURANT Düğün Salonlan 150 kışı ıçn Yemekk 1 785 000 Yemeklı mezeh 2 17o 000 Rez 147 62 39 -147 74 40 • Saionkmrmz khmalıd\r • TURSEM İN REHBERL\£lNDE LONDRA., CKFOBP, CAMBRID6S B0URKEM0UTH,BîUGHT0N, HASTlKGS^XETERGHESra DE SECKIN DIL OKUOARINOIkYA2 K l i XADA BUTUH YILINÛILIZCE Ö6HEN1M UTAKSlTTE ÖDI K0LAYUÛL4 DE\AM ~ EDİYOR/ 200 daıreh sıte ıçın deneyımh KALORİFERCİ aranıyor. Tel.: 339 56 43 S KURSLAR »TICARI İNG1LIZCE • TUR.IZM INGILIZCESI •BANKACIL1KINÛIL1ZCESI •5INAV KURSLARI Cambrıdge •Fırst Ccrtrfıcate, Proficıertcy , •TOEnA^tLS(S\) ALI OZBOZ dan torununa Hoşgeldın dunyamıza ARDA, Selamlıyoruz senı O kadar yıldız arasından. Bızımkını seçtın kendıne Cesaretıne hayranız doğrusu 5 8 1990 Frankfurt Surucu belgemı kavbettım Hukumsuzdur E\DtR BEKDEMİR İNGİLİZ LİSAN OKULLARI DANIŞMA MERKEZİ Cumhu ı>?tCad 173 4-BEImadag 30230 Istanbul Hılton Otelı Karşısı T el *483977 1487943 1482849 Fax 132 97 29 Tlx 27498 tusm tr Pasaporıumu ka>bettım Hukumsuzdur FİCEM ÖC4L VEFATLAR İÇİN Yurtıçı yurtdışı cenaze nakle- dılır, cenaze ılaçlama, malze- me, tabut butun ışlemler has- sasıyetle, suratle yapılır işlet- mede ayrıca 18 ambulans mevcurtur Cenaze ılanlarırtda hızmet bedelı alınmaz İSLAM CENAZE İŞLERİ 147 20 06 - 140 68 B6 Mesul Mudur Haftz VELİ ERDEMİR