Katalog

CUMHURİYET/10 HABERLER 14 AÖUSTOS 1990 KORFEZ KRİZİ...KÖKFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRİZİ...KÖRFEZ KRİZİ... Kftl Hükümete ^avasizni'tartışmasıHUKUKÇULAR NE DİYOR? İznin kullanımı parlamento denetiminde olur ANKARA (Cıunburiyet Burosu) — rumda, bu yetkinin devn söz konusu ola- rekli kıldıgı konularda krız kararnameleri ABD'nin Korfez'de bulunma nedenı ken- Anayasa hukukçulan, TBMM'nın, "Tarki- maz. \etki sadece parlamentodadır >e par- çıkarlabılir. Bu kararnameler prensıp ola- di çıkariannı korumak. ABD'nin çıkaria- ye"ye bir saldın olması koşulu" ıle verdığ) lamenlo, hukumete sadece ızın verebilir. rak yargı denetimi dışutda kahr. savaş ılanı ve sılahlı kuvvetlerın kullanıl- masına ıhşkın ıznı, bu koşul oluşmadan Bunun kullamlması da parlamentonun de- netim alanı içinde kalır." kullanması halinde hukumetin, hukukı ve Hukumetin, aldığı bu ızınle ızın başvu- sıyası sorumluluk yükleneceğını soyledüer rusunda belırtılen ve anayasada da yer alan Anayasa hukukçusu Doç. Dr Bakır Çag- koşullar oluştuğunda savaş ılanına ya da lar, hukumetin TBMM'ye önce "yetki" ıs- sılahlı kuvvetlenn kullanımına ılışkın ka- temıyle geldığını anımsatarak bu konuda rar alabıleceğım kaydeden Çağlar şöyle de- yetkının ancak TBMM'ye aıt olduğunu, vam ettı TBMM'nın bu yetkisini devrelmesının söz > ı ~ ^ p ^ — ^ — - ^ - — Doç Dr Çağlar, hükumetın, TBMM'den aldığı bu ıznı, belırtılen koşul- lar oluşmadan berhangı bır sekılde kullan- ması halınde, bunun nastl bır sorumluluk gerektıreceğıne ılışkın soruya da "VerileB iznin, anavasa ile sınırlı haller dışında kul- lanılması. hukuraetin hukukı ve sıyası so- nımluluğunu gerektirir" yanıtını verdı behnen Çağlar, daha sonra bu noktanm dışında kullanırsa sıyası ve hukukı sorumluluk ustıenır. fark edüerek "iaân" ıstemme dönüşturui- D r . E r z u r a m l u e g l u ABD'nin Körfez'deki çıkarları ile dugunu kaydett. çağlar onaya çıkanson Türkiye'nin çıkarları özdeş midir? Bunu söylemek durumu anayasa açısından şöyle değer- , . , J-, ,. * mumkun değıldır."1982 Anayasası'nın 92. maddesi, savaş hali ilanı ve silahlı kovvel knllanılmasına izin verme usulunu duzenlemektedır. 92. n ile Turkive'nın çıkarlan her zaman oz- deş mıdır? Bunun Turk yetkıhlerınce çok iyi degeriendirilmesı gerekır. Çunku bızim çıkartanmızın ABD'nin çıkarlan ıle ozdeş olduğunu söylemek mumkun degıldir. Or- neğin ABD. bızım Kıbns ve Ege konula- nndakı haklı çıkarianmm destekleyıci bir pozısyon ızltmiyor." Bugun Turkıye'nın, petrol gereksınımı- mn yuzde 60'ını karşıladığı, ayrıca başka ılışkıler ıçınde de olduğu bır ulkeyle sava- şabılecek bır konumda bulunduğunu anım- satan Erzurumluoğlu, "Turkive, bundan uzun vadede ne kazanacak, ne kaybedecek- tir? Bunun çok ıvı bılınmesl gerekır. AB1>- nın çıkan ıçın ornegın 10 bin Turk asken ohırse, bunun sorumlusu kim olacaktır? Anayasa Mahkemesı Başkanı Necdet Danaoglu, bu aşamada konuya ılışkın her- hangı bır değerlendırme ya da yorumda tktidar "Meclis'in son izin verme kararının go- Ankara Barosu Başkanı Dr Erzan Er- rulmeyen yuzu, bu kararla Cumhurbaşka- zurumluoğlu da Turkıye'nın behrlı bır po- maddenın ilk fıkrası, 1961 Aoayasası'nın nı'nın yetkisızleştınlmesıdır. Ivedı dunım- lıtıkasınm bulunduğunu, bu politika çer- bulunmak ıstemedığım belırterek 66. maddesıni tekrarlamış, ancak madde- larda anavasa ıle Cumhurbaşkam'na tanı- çevesınde savaşa yandaş olmasının ya da ve muhalefet, bellı bir konuda degışık go- ye bir yenılık getırerek ivedı durumlarda nan yetkı, sadece hukumetçe kullanılabi- savaş olasılığını arttıracak herhangı bır nışler ortaya koyuyorlar, tartışıyoriar. Ben, lecektır. Savaş halı ılanı durumunda, ana- davranışta bulunmasının duşunulemeyece- Anayasa Mahkemesı Başkanı olarak bu yasanın 122. maddesıne gore sıkıyonetim ğını belırterek şöyle dedı tartışmanın ortasında şu ya da bu dogrul- ilan edılebılır. Sıkıvonetım süresınde. Cum- "ABD, Korfez'de kendi çıkariannın ze- tuda bir goruş benımsersem ve bu goruşu savaş halı ılanı yetkısının yasama organın- hurbaşkam'mn başkanlıgında toplanacak delendıgını belırterek, bu çıkariannı konı- dıle getınrsem, uygun olmayacagı kanısı- da oldugu açıkça ifade edümistir. Bu du- Bakanlar Kurulu. sıkıvonetım halının ge- mak ıçın harekete geçtıgını açıkladı. Yanı nı taşıyorum" dedı. y y g Cumhurbaşkanı'nı da vetkıiı kılnuşör. 1961 Anayasası'nın 1982 Anayasası'nda tekrar- lanan madde gerekçesinde, bu madde ile İHD Barış ve yaşam hakkı korunsun İç Politika Servisi — tnsan Haklan Derneğı (JHD) tarafm- dan yapılan açıklamada Türki- ye'nin banşı tehlıkeye sokacak gınsımlerden kaçınması ıstendı Dernek Genel Sekreten Akın Bırdal, "lnsan haklannın ve öz- gtıriuklerinın kullanılmasnı tefa- Hkeye duşurecek savaşlardan, fa- şisl ve totalıter rejimlerden ulke- mizı uzak tutmalıvız" dedı ÎHD Genel Sekreten Akın Bir- dal aynı açıklamaya ek olarak toplantı sonuçlarını şu şekılde özetledı "Yaşam ve banş bakkını yok edecek bir sıcak savaşın eşığıne sunıklenişımizden derin kaygı duyuyoruz. Dunya Banş Gunu 1 eylule yaklaşırken ulkemızı ka- ranlık ve sıcak bır tunele sokma çabalan var. Krıze başkalannın gözuyle degil, kendi çıkar ve baklanmız açısından bakmalı- yız. Bizler savaşa karşıyız. Tur- kiye bugun ve vann banş hak- lunı tehlikeye sokacak girişimler- den kaçınmalıdır. Vaşam ve ba- nş hakkı korunmalıdır." SP Erken seçime gidilsin tç Poütika Servisi — Sosyalıst Partı Genel Başkan Yarduncısı Osman Kunıca, SHP, DYP ve ANAP mılletvekıUerını ıstıfaya çağırdı Irak'la savaşa karşı çık- ma kararhlığının ancak bu tur bır davranışla sergılenebileceğı- nı belırten Kunıca, bır erken ge- nel seçıme gıdılmesı gerektığını söyledı SP Adana tl Örgutü'nun dün duzenledığı "Turkiye'nin Ortadogu macerasma suruklen- mesını protesto" yuruyuşune de ızın verılmedı SP Genel Başkanı Yardımcısı Osman Knruca dun yaptığı açık- lamayla parlamentonun huku- mete savaş ılan etme yetkısı ver- dığını, bunun da "ABD'nin Turkiye"\e Ortadoğu'da tanıdı- gı jandarmalık gore>ınde onemlı bir adım" olduğunu söyledı TBKP Türkîye kışkırtıcı konumda tç Politika Servisi — TBKP Genel Başkanı Nihat Sargın, hu- kumete savaş ıznı venlmesının Türkıye*yı Irak karşısında kışkır- tıcı bır konuma getırdığıru söy- ledı Sargın, açıklamasında, Turkıye*ye yönebk bır saldın tehlikesının söz konusu olmadı- ğmı belırterek, "Korfez bölgesi kuçuk provokasvonlarla kolay- lıkla çaOşmalara yol açüaoBecek bir banıt fıçısına donuşnyor" dedi TBKP MYK dün toplanarak Irak-Kuveyt lcnzı ıle TBMM'de öncekı gün alınan kararları de- ğer lendırdı Toplantı sonrası TBKP Genel Başkanı Nihat Sar- gın yaptığı yaalı açıklamayla TBKP'nın, parlamento dışı sol partılerın savaşa karşı banştan yana ortak tutum sağlanması ıçin çaba harcayacağını belirttı. Sargın savaşa yol açabılecek adımlardan dıkkatle kaçımlması gereken günler yaşandığını da vurgulayarak "Mediste ANAP milletvekıllerinin oylanyla hu- kumete 'savaş ıznı' verilmesi tam tersıne Turkiye'yı Irak karsmn- da kışkırtıcı bır konuma getir- mistir" dedı. HüKÜMETKRİZİ SONANDA ONLENDI tnönü Savaş hali ilanı için hukumete izin veriliyor. Meclis'in boyle bir >etkisi yok. Biz bu karara karşı çıktık. Meclis temel bir görevini başka kimseye devredemez. Derairel Karar hukumetin ilk getirdiği şekilde çıkmamıştır. Verilen izin zaten anayasada hükümetlere verilmiştir. Hukumete ilk istediği şekliyle bir yetki verilseydi felaket olurdu. ANKARA (Cumbariyet Buro- su) — TBMM'de grubu bulunan sıyası partılerden SHP, Meclıste hukumete venlen "savaş izni"nın anayasaya aykın olduğunu savlar- ken, DYP'nın görüşü "karann anayasaya uygun" olduğu yolun- da beluiendı Inönü dun Ankara'da duzenle- dığı basın toplantısında, muhaie- fetın sommlulukla topladığı Mec- lıs'len ıktıdar kanadının büyuk bır şaşkınlık ve kendını savunmaktan acız bır bıçımde "bir dıreklifi ye- rine getiıme teJaşına girdigiııi*' an- lattı Inönü, bu kadar önemlı bır kararın muhalefet Meclıs'ı topla- yana kadar neden gündeme getı- nlmedığını de sorarken, "son de- rece muphem konularda, yanhş ve tehlikeli bır karar çıkanldığını" söyledı lnönu, şöyle konuştu "Burada savaş hali üam için hu- kumete ızın venyor Meclis. Kesin olarak söylemek istiyorum ki Medis'ın boyle bir yetkisi yok. Biz bu karara karşı çıktık. Meclis te- mel bır gorevıni başka kimseye devredemez. Anayasanın 87. mad- desioe bakalım: Orada TBMM'nın gorev ve yetkikri an- lanlıyor. Şımdı bu yetkilerden ber- hangı binsı devredilemez. Boyle bır şey duşunebüıyor musunuz? Para basmayı ya da bakanlan de- netlemeyı Meclis bır başkasına devrediyor! Savas haJı ilamnı bır başkasına devrediyor! Meclis'in bunlar temel gorev leri. Meclis bunlar için var. Meclis banlan na- sıl başkasına devreder? Kesın ola- rak anayasaya aykın. Anayasaoın- yapısına aykın. Boyle bir şeyi ANAP grubunun nasıl kabui et- tiğını anlamaya ımkân yok. Nede- ni dogrudan dogruya Sayın Ozal- dan gelen talımao yerine getir- mek. Ne palıasına olursa olsun." "Savaş hali ilanının" Meclis ta- rafından başka bınsıne devredıl- nasü Hzin' oldu?ANKARA (Cumburiyet Bııro- su) — Cumhurbaşkanı Turgut ÖzaJ'ın ısteğı uzenne Başbakan Yıldırım Akbulut tarafından TBMM'ye öncekı gün sunulan "savaş üam yetkisi" onensının hu- kümet krızıne yolaçması son an- da önlenebıldı. ANAP grubunun büyük bölumünün ve bazj Bakan- ların, •'oneriye karşı oy kullanacaklan" tehdıdınde bulun- malan, önennın reddedılmesı ola- sılığını ortaya çıkardı Bu durum- da hükumetın ıstıfa etmek zorun- da kalacağı endışesı, önennin sı- nırlandırılarak "yetki"nın "idn" e dönuşturulmesı formülu ıle aşıl- dı önennın ilk bıçımıne karşı çı- kanlardan eskı Dışışlen Bakanı Mesut Yılmaz, "İlk biçiminde ıs- rar edilseydi, hnkoaet krizi çıkardı" dedı Başbakan Akbu- lut'u ıkna eden Bakaıüardan Veh- bi Dinçerier, "Meclis'in sagduyu- su onunde saygı de egılıyorum" demekle vetınırken, Devlet Bakanı Mehmet Keçeciler, "Aceleyle, maksadı aşan bir tarzda kaleme alınmış. Tashih ettik" dı>e konuştu Akbulut hükumeüru "istifa"nın eşığme getıren, hukumete "savaş ilanı yetkisi" verılmesıne ılışkın Başbakanlık tezkeresı öncekı gün TBMM Başkanlığı'na sunulduğu anda, ANAP grubunda büyük tepkı doğdu Bakanlar Kurulu toplantısı sırasında Bakanlardan sadece Abdulkadir Aksu, Işın Çe- lebi, tbrahim özdemir, Halil Şıv- gın ve Dban Akazum'un karşı çik- madıklan tezkerenın ıcenğını Bd- kanlar dahıl bırcok ANAP'lı, DYP Genel Başkanı Suleyman Demird'ın genel göruşme önergesı hakkındakı konuşması sırasında öğrendıler TBMM Genel Kurulu'ndan ön- ce toplanan ANAP grubunda Başbakan Akbulut'un, hükume- tın Meclıs'ten savaş yetkisi ısteye- ceğını kısa bır cümle ıle acıklama- sı önce "şaşkınlık" yarattı. Bazı ANAP mıUetvekillen yetkının kapsamını, Bakanlardan öğren- meye çabşırlarken, Mıllı Savunma Komısyonu Başkanı Recep E>- gun'un da aralarında bulunduğu çok sayıda mılletveküı, ANAP grup başkanvekıllerımn odasına cıkarak, "boyle bir yetki istenme- sise gerck olmadıgı" bıçımmdekı gfirüşlennı aktardılar Akbulut, daha sonra ANAP grup başkanvekıllerı ıle kısa bır değerlendırme toplantısı yaptı. Bu toplantıda "savaş ilanı için yetki" venlmesı ıstemını ıçeren tezkere- çımde hazırlandığını ıma ettı. Akbulut'u ıkna çabalan, TBMM Genel Kurulu'nda da de- vam ettı. ANAP genel baskan adaylarından Hasaa CeUI Guzd taraftarlan eskı Dışışlen Bakan- larından Mesut Yılmaz ve arka- daşları ıle Bakanlar arasında yo- ğun bır kulıs trafığı yaşandı Gü- zel yanlısı bazı nulletvekıllen Yıl- maz'a "Birlikte davranahm" me- nı Recep Ergun, ANAP Teşkıiat Başkanı Orhan Demırtaş, Devlet Bakanı Vehbı Dinçerier, ANAP Teşkıiat Başkan Yardımcısı Ercan Vnrallua, Rıze Mületvekıh Ş a d u Tuzcu, Elazığ Mılletvekılı Cahit Aral sık sık bıraraya gelerek du- rum değerlendırmesı yaptılar SHP ve DYP hderlennın karşı çıkış gerekçelen de ANAP'lılarca ve "haklı" bulundu BAKANLAR DEVREDE — Akbulut'u ikna etmek için uğraşan bakanlana başında Dinçerier yordu. 'Yetkı'nın 'izin'e donuşmesini Keçeciler, "Tashih ettik" diye degeriendirdi. nın gen alırıması ANAP grup baş- kanvekıllerınce ıstendı ANAP Grup Başkanvekülennden Yasin Bozkurt ve Ulku Gökalp Guney grupta "savaş ilanı yetkısiae" ılış- kın tezkereye büyük tepkı olduğu- nu dıle geurerek, "Ba şekilde gruptan geçirmemiz mumkun degil" dedıler Akbulut, önenyı savunurken, "Bu benim için de sorpriz oldu" dıyerek önennın Cumhurbaşkanı'nm ıstedığı bı- sajıru ıletırlerken, gruplar arasın- da yeralmayan ancak ANAP ıçen- sınde etkın bazı nulletvekıllen de Bakanlarla ve grup yönetıcıleny- le göruşerek, yetki tezkeresıne "ret" oyu verme eğüımınde olduk- larını bıldırdıler ANAP Grup Başkanvekıllenn- den Ülkü Gökalp Guney, Yasın Bozkurt ve Raşıt Daldal, TBMM Başkanvekıllennden Halim Aras, Mıllı Savunma Komısyonu Başka- Devlet Bakanlarından tbrahim Özdemir'in kendıane "Oncrge de- gişmedigi takdirde ret oya verecegiz" dıyen bır ANAP mü- letvekılıne, "Cumburbaşkanı'nın yetkisi var, ama Genelkurmay Başkanı boyle bir yetkı ahnması- •ı istediği için onerge hazırlandı" dedığı bıldınldı. ANAP mılletvekıllennın tezke- reye karşı çıkış gerekçelen şu nok- talaıda toplandı — Tttrkiye Cumhuriyeti sündi- ye kadar dış poiibkasını savunma nzerine oturtmustur. Hep yurtta sulh cihanda sulh ilkesı savunul- muştur. Şımdı boyle bir karar ala- rak saidın politikası izienmesi yanlıştır. — Turk hukumetının boyle bir yetki alması Ortadoğu'daki geri- limı arttınr ve kışkırtıcı olur. — Içeride ise savaş psıkolojisı yaygınlaşır. Savaş psikolojisinin getirecegı ekonomik sıkınulana albndan kalkamayız. — Kamuoy undan gızJenmek is- tenen bir başka amaç mı var so- rusunun akla gelmesı hukumeti yıpratır. Zaten savunma dura- munda bu yetkı anayasada v-ar. Neden yeniden yetki isteniyor?" ANAP grubunda yoğun trafîk sürerken, Mesut Yılmaz yanlısı Ş«- dan luzcu, tezkerenın ilk şekhni çoğaltarak bütün mılletvekıllerıne dağıttı Başbakanlık tezkeresıni ınceleyen bazı mılletvekıllennin "Ben bu metnc oy vermem" dıye- rek toplantıdan ayrıldıkları gözlendı Durumu değeriendıren ANAP yöneualen ve mıUetvekillen ara- sında önce Başbakanlık tezkeresı- ne "rtt" oyu kullamlması görüşü ortaya atıldı. Ancak Devlet Ba- kanlan Dinçerier ve Keçecıler ıle ANAP grup başkanvekıllerı, "Turkiye bu kadar kritik bir nok- tada iken içeride bukumet knzi çıkması hiç doğru olmaz" gerçk- çesıyle önerge metnının yumuşa- tılması yoluna gıdılmesmı is- tedüer tstem metnıne "tecavuz vnku- unda hukumete savaş ilanı izni verilmesi" ıfadesınm eklenmesı önenldı Bazı Bakanlar, ANAP- h mılletvekıllennın ısteğını Başba- kan Akbulut'a aktardılar ANAP Teşkıiat Başkanı Orhan Demirtaş, tezkeremn yenı bıçımım kaleme alırken, Başbakan Akbulut'un ye- nı metm hazırlayarak grup yöne- tıcılerıne ulaştırdığı oğremldı. ANAP yönetıalen yenı metnı ın- celedıkten sonra, "hukumet krizi- ne yolaçmamak" ıçnı "kabul" oyu venlmesım kararlastırdılar ISTA!VBULBAROSU Karar anayasaya aykın tç Politika Servisi — tstanbul Barosu Başkanı Turgot Kazan, hukumete savaş ılanı ıznı veren karann aslında "yetki" olduğu- nu belırterek anayasaya aykırı olduğunu söyledi. tstanbul Barosu'ndan yapılan yaalı açıklamada, "Mechs kara- n anayasaya aykındır" savı or- taya atıldı Hukumete "savaş ila- nı yetkisi" venldığı göruşünu sa- vunan Baro Başkanı Turgut Ka- zan. "Sözcuklere kafayı takma- mak lazım. Verilen, izin diye soylense dahi yetkidir" dedı. Ka- zan yazılı açıklamasında da şu görüşlere yer verdı "Savaş ilanıyla Ugih" olarak TBMM'de alınan karar, anaya- saya açıkça aykındır. Gerçekten, anayasanın 87. maddesine gore savaş ılanına karar verme yetki- si Meclis'e aitnr. Ve bu yetkinın bir yasayla kullanılması gerekır Yine anayasanın 7. maddesıne göre yasama yetkisi devredile- mez. Bu nedenledir ki Medis'in dun aldığı karar anayasayı dcfis- tirid nitdiktedir. Soz konusu karar bemen Anayasa Mahkcmcsi'ne gdhıru)- melidir. Çunku yasayla duzen- lenmesi gereken bir iş için karar yolunun seçılmesi denetimi ön- lenemez. Anayasa Mahkemesi, bu dunımda yasa yerine karar- la yapılan duzenlemeyi incdeyip aykınhğı tespit eder ve iptal ka- ran verebUir." TTB Savaşa karşıyız ANKARA (Cnmhuriyet Bu- rosu) — Turk Tabıpler Bırhğı Genel Başkanı Dr Selım ölçer, "Bizim meslegimiz her ne seoep- ie olursa olsun, ınsanın yaşamı- na son verilmesinden yana degil, buna karşıdır" dedı Her gun başvuran bınlerce kışıyı bıraz daha fazla yaşatmak ıçın müca- dele veren hekımlenn savaştan yana olamayacaklannı da kay- deden ölçer, "Bu anlamda sava- şa karşı bir kamuoya oluşturul- ması, banştan yana tavır alın- ması yonunde tabanımızdan bi- ze ciddı basvurular olmaktadır. Biz de ust orgut olarak bu işı di- ger meslek orgutleriyle konnşa- rak bu konuda kamuoyuna yö- nelik bir tavır ıçınde olacagıı. Banştan yana olraak sadece soz- te olmaz. Bu konuda çok dikkat- li olmak gerektiğini duşnııoyo- rnm. Ve dıliyorunı ki savaşa üiş- kin zeminler ve ortamlar doftmasın" diye konuştu. Bu çabalardan sonra tezkere, 276 uyelı ANAP grubundan an- cak 216 kabul ovu alabıldı. Eskı Dışışlen Bakanı Mesut Yıl- maz, Cumhunyet muhabırının sa- vaş ılan ıznı karanna ılışkın soru- larını şö>le vanıtladı — TBMM'nın izin karennı na- sıl degerlendıriyorsunuz, bu karar nasıl bir sonuca yolaçar? YILMAZ — Dış dunvaya verı- lecek mesaj açısından doğrudur Bunun dışında eğer ilk halıyle ka- bul edilseydi, bence olumsuz ba- zı çağnşımlar yapabılırdı Hem Irak'ta, hem uçuncü ulkelerde, ga- yet ölçUlü bır karar olmuştur tç kamuoyunda bırtakım yanlış şey- lere yolaçmasından endışem var Zannedenm, hükümet onları ön- lemek ıçın bugün bazı gınşımler yapar — Ne gibi girişimler bekli- yorsunuz? YILMAZ — Savaş psıkolojisı yaratümaması lazım Tabu tecavü- ze uğrayan bır ülkerun bu şekilde bır yetkı kullanımı ıçın Meclis ta- rafından hukumete ızın venlmış olması gayet anlaşılabılır bırşey- dır. Onun ıçın bunu bu yönüyle anlatmak lazım kamuoyuna — Ama ilk biçimini sakıncalı goruyordunuz, degil mi? YILMAZ — Fevkalade sakın- calı gördum Sadece ben değü, bı- zım grubun buyuk bır kısmı — Ükmetnın degiştirilmesi için Başbakan ile gönıştunuz mu? YDLMAZ —Hayır Doğrudan görüşmedım. Bakanlarla, grup başkanvekıllenyle göruştük. On- lar Başbakanla göruştü — tlk biçimiyle kalsaydı, oy vermemevi duşunuyor muydu- nuz? YILMAZ — Evet. O ıhtımalı desöyledık kendılenne. — Bazı arkadaşJannız İlk bı- çımınde ısrar edilseydi, hükumet krızıne yolaçardı' diyorlar. Dog- ru ma? YILMAZ — Kesın. ANAP genel başkan adayların- dan Hasan Celal Guzel de Cum- hunyet muhabırının sorusu uze- nne gelışmelen değerlendırirken, Turkıye*mn son derece kntık bır dunımda olduğunu, dışanya karşı bırlık ve butunlük görüntüsu ve- nlmesıne her zamankınden fazla ıhtıyaç duyulduğunu belırterek, "Ancak buno sağlanıa konusnn- da berkesin uzerine duşeni yerine gebrmesı lazımdır" dedı. Guzel, yetkı konusunda hatalı gördüğü noktalan şöyle sıraladı "Sonından probiemsiz sıynldı- gımıza memnunum, ama bu şekil- de yetki istemeye gerek yoktu. Çunku anayasada zaten bu yetki bulunuyor. Ba konuda Sayın özal'ın bir isteği olduğu anlaşılı- yor. Huknmeun konuvu enıne bo- yuna ıncelemeden Meclis'e getır- digi anlasılmaktadır. Nıtekim de- gisiklık de bunu gosteriyor." IZMIR'den HlKwn ÇETIMKAYA Savaş, Domates, Biber... İZMIR — Savaş halı yetkısının ızne donüşmesı günlerdır ANAP'ta tdrtışılan "tek adam"a karşı ta- kınılan tavrın patlama noktasına geldığının bır ışa- retı olarak yorumlanıyor Cumhurbaşkanı Ozal'ın Körfez bunalımı başla- dığından ben telefon dıplomasısıyle "ışlerı yûrü- tuyorum" ımajı vermesı kımı ANAP mılletvekılle- nnın tepkısıne neden oluyordu Kımı ANAP mıUetvekillen de bu nedenle kendi aralarında konuşmaya başlamışlardı — Bu kadarı da fazla Sayın Cumhurbaşkanı' nın ön plana çıkmak ıçın böyle davranması, hem hukumeti hem TBMM yı devre dışı bırakması doğ- ru değıl Tüm bu gelışmeler gözardı edılıyordu Özal, Korfez bunalımıyla uğraşırken Başbakan ve ba- kanlar 19 ağustosta yapılacak yerel mını seçım- lerle ılgılıydı Başbakan Kars'a gtdıyor, bakanlar Etımesgut ve Bayrampaşa'da seçım çalışması yapıyordu Ba- kanlara duşen gorev, çocuklara tışört, çıklet, be- bek, balon dağıtmaktı Korfez bunalımı TV haber- lerınde "Özal Bush'lagörüştu", "Özal CNN Tele- vızyonu'na, BBC'ye demeç verdı" olarak geçıyor, ardından sıra bakanlara gelıyordu — Mustafa Taşar, Etımesgut'ta dedı kı Mesut Yılmaz ve Hasan Celal Güzel yanlısı mıl- letvekıllerı karşı çıkacaklardı, ama "acaba" dıye- rek susmayı yeğlıyorlardı Sonra kendi araların- da tartışıyorlardı — özal puan topluyor Bu havada bızım karşı çıkmamız orgüt tabanında ters tepkı yaratır * Kımı ANAP mıUetvekillen savaş halı ıznının ne olup olmadığının pek ayrımında değılier Onların görüşü "ne olacak yanı" çızgısınde gelışıyor — Cumhurbaşkanı hıç kımseyle konuşmaz mı? Elbet konuşacak, bılgı alışverışı yapacak Bu goruş Başbakan Yıldırım Akbulut 1 un "hükü- met duruma hâkım" bakışını onaylıyor. Dün sabah savaş ıznının ANAP ıçınde yarattı- ğı çatlağı, bıc başka deyışle çalkantıyı saptamaya çalışırken ıkı gerçek çıkıyordu ortaya Bınncısı sa- yılan 6O'ı bulan ve oylamaya katılmayan ANAP mıl- letvekıllennın "yeter, buraya kadar" çıkışları, ıkın- cısı enflasyonun gıderek tırmanacağı. Bır ANAP mılletvekılı dun soyle dıyordy — Sayın Demırel'ın atesböceğı benzetmesı çok yennde Biz kendımızı ateşe atmaya hazır bır ates- böceğı mıyız 9 Bır dığerı Başbakan Akbulut'a takmıştı — Sayın Akbulut, ne Inönü'ye ne de Demırel'e yanıt veremedı Körfez bunalımının ne denlı dışın- da kaldığını televızyon başındakı yurttaşlar da boy- lece oğrenmış oldu Kım demışse, Demırel gıbı davran diye, kendısını boşluğa attı Demırel, kür- sûde konuşurken laf atan mılletvekıllerıne öyle ya- nıt verır kı şaşarsınız Bızım Yıldırım Bey, Demı- rel gıbı halk adamıyım havasına kapılmış, ama SHP'lı Ahmet Ersın'ın sataşmasına hem yanıt ve- rıp hem de başkana "Sükunetı sağlayın" demesı çok komıkkaçtı Savaş halı yetkısı ızne dönüşturüldukten bır gün sonra sebzeden deterjana dek fıyat artışları Dev- let Bakanı Guneş Taner'ı de oidukça rahatsız et- mıştı Bazı bakanlar "Körfez bunalımı bızde enf- lasyonu olumsuz etkıler" diye konuşuyorfardı Sarıgöl Ovası'ndan Suudı Arabıstan'a ve Ku- veyt'e sofralık yaş uzum dışsatımı durmuştu Ak- denız'de domates tarlalarında mal kapatan Urdün- lu kabzımallar ulkelerıne dönmüştu Bursa'da on gün once 400 lıra ofan domates 2 bın lıraya fırlamış, Fethıye'de, Demre'de yaş seb- ze mafyası fıyat ayarlamalanna başlamıştı Muhalefet rmlletvekıllerı, Dışışlen Bakanı Alı Bo- zer'e ve Başbakan Yıldırım Akbulut'a konuşurken, "Korfez'e gel Körfez e" dıyedursunlar, Körfez, hal- kın cüzdanını delmış bıle Deterjandan domatese, bıbere kadar dığırun hiç görülmediğinı vurgu- layan lnönu, Kıbns harekâtında da bu durumun farklı olduğunu ve anayasaya aykınlığının da ke- sın olarak gözüktüğunü anlattı ve "Ben bu konunun da Anayasa Mabkemesi'ne goturuiebileceği duşuncesindeyim. Çunku boyle bir dunım dusunulmemiş" dedı. Kıbns'takı mudahalenın uluslara- rası anlaşmalardan doğduğunu ve Meclis'in sılahlı kuvvetlen kullan- ma vetkısını "istediği zaman kul- lanmak uzere" verdığını ve "Silah- lı kuvvetleri istediginiz yere gonderin" diye bır yetkı vermedı- ğıne dıkkat çeken SHP lıden, "aai bir tecavuz baliode sılahlı kovret- lerin karşı koyma yetkısinin" za- ten anayasada Cutnhurbaşkanı- na venldığını aniatarak, şöyle de- vam ettı "Şimdi ANAP'lı arkadaşlan- mız ba yetkiyı, hukumete veriyor- lar. Bunu niçin yapıyoriar? Hiç- bır açıklaına yapdnus dejil. Cunt- burbaşkanı'nın olan bir yetkiyi hukumete btrakıyoriar. Hicbir ge- rckcesi yok. " Bu kararı Anayasa Mahkeme- sı'ne göturmenın usulünü bula- caklarını vurgulayan tnönü, şöy- le konuştu. "Buno niçin yapıyoriar, kimse- nin bıldigı yok. ANAPIı millet- vekıüen bunun f arkında degil. Sa- yın Ozal'dan gelen bir talimata uyarak anayasanın vapısını degiş- tinp, savaşa goturecek bır saldın karşısında, Cumhurbaşkanı'ua yetkılerini bukumete devretmek, Meclıs'ı devreden çıkarmak. Bu- nu nıçın yapıyoriar bıç belli degil. Ama ilk akla gelen Sayın Özal'ıa anayasada bulunan yetkisini knl- lanmaktan vazgecügı, bunn huku- mete bıraktıgı. Nıçın? Çunku ana- yasada. bu yetkiyı açıkça yazdıgı için sorumlulugu da var. Anaya- sada bulunan yetkiyi Cumfaurbaş- kanı kullanırsa. sorumlu da olur. Anayasada bulunmayan bir yetki- yi kullanırsa sorumlu degil." lnönu, gazetecılenn "Acaba ka- rann arkasında sımrian genişlet- mek gibi bir dnşunce var DBI? Si- zin böyle bir ızlenıminiz oldu ma?" sonısuna, "Ne maksatia izin istendigj soylenmedi. Beain sezdiğim, anlatdmayan birtakım arzular, birtakım prestijler peşin- de koşuluyor. Bunlar bizi ne olçu- de maceraya gotnrecek, bunlar beUi degil. Ama berhalde bazı ma- cera arzulan da var. Bunlar ıma edillyor, geçiyor. Butun bunlar açıklanmış degil" yanıtını verdT. SHP Genel Sekreten Deniz Baykal da son gelişmelerle ılgılı olarak Samsun'da yaptığı konuş- mada "Kimsenİn bize Ortadogn- da bekçiuk, jandarmauk, kabada- yılık rolu oynatmaya hakkı yok. Tarkiye'yi bu olaydan burnn ka- namadan çıkartmak istiyonız. Çabamız bu" dedı Baykal konuyla ılgılı olarak şöyle konuştu- "Turkiye hicbir zaman baünın Ortadogu'daki menfaatlerinin bekçisı olmayacaknr. Türkiye'nin Irak'a oygıdadıgj ambargonun bedeli şimdilik uç milyar dolardır ve bu ambargo devam ettikçe be- dcl de artacak. Hicbir ulke Irak'a ambargo uygulamanın bedelini Tnrkıye gibi odemiyor. Şimdi pet- role zam gelmeye başladı. Gde- cek gunlerde zamlar surecek. Irak'ın Kuveyt'i işgal elmesi yan- lıştır, ama sadece bızım için de- gil, dunyanın 179 olkesi ıçin yan- lışür. Nerede o 179 ulke? Buyuk devletler uçak, arbiı gonderecck- ler ama, yangın yerinin yaoında- ki Turkiye 50 milyon insanıyla yangının uzerine gıdecek. Bunu kabul etmiyoruz." Demirel, "yetki TBMM'nindir" DYP Genel Başkaıu Suleyman Demırel de Sılahlı Kuvvetler'ın kullamlması ve yabancı ülkelere gönderılmesı veya yabancı sılahlı kuvvetlenn Türkıye'de bulunma- larına ızın verme yetkısının 1 BMM'ye aıt olduğunu ve devre- dilemeveceSıni söyledı. Demırel, gazetecılenn sorusu uzenne yaptığı yazılı açıklamada, saldın halınde hukumete savaş ıla- nı ıznı venlmesım öngören öner- ge ıle ılgılı olarak, "Şayet, öoerge hukumeün getirdiği gibi pksaydı. Çok kotu olurdu. O zaman, Mec- lis hukumete bir ulkeye saldırma yetkisini devretmiş olurdu kı bu, sonımsuzluk olurdu. Esasen ana- vasaya gore, boyle bir onergenin Mecliste konuşnlmaması lazımdır" dedı. Önergerun hıçbır "pratigi" olmadığmı savunan De- mırel açıklamasında şu görüşlere yer verdı: "Hnkumetin ilk getirdiği oner- ge, ba yetkının hukumete devrini öngorroekte idi. Esasen halen be- Brii bir tebüke, belırlı bır duşman, belirii bır bedef olraadıkça da ne Meclisin bu yetkiyı kuüaııinası, ne de hukumete izin verflmesi söz ko- nusu olur. Bu husus, Meclis Ge- nel Kurulu'nca anlaşılmıstır ki hd- kumet ilk getirdiği onergeyi degiş- tinnek mecburiyetinde kalnusor. 92. madde, Türkiye'nin sakün- ya raaruz kalması için degil, baş- ka ulkelenn saldırması için koa- muştur. Voksa, Tarkiye'Bİn Mr saldınya maraz kalması haliode, guvenlık guçJerinin harekete geçi- rilmesinın izne baglı olması, ak- lın alacagı bir şey degiMir. Onlar, iç hizmet kanunnna göre gorevk- rini yanariar. Hukumetin savaş ilanı talebiy- le Medise gelmesıyle de fiilen bas- laraış olan savaş resmen başlar."