Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURİYET/12 PAZAR KONUĞU 12 AĞUSTOS 1990
MehmetAH Aybar.
Demokrasi olmadan, sosyalizm olmaz
Mehmet Ali Aybar Türk solunun en eski isimlerinden birisi.
Yıllardır sosyalizm teorisi ve pratiği üzerine çalışan, TİP gibi
Türkiye tarihinde önemli yeri olan sosyalist bir partinin
başkanlığını yapan Aybar, aynı zamanda daha 6O'lı yıllarda
"güler yüzlü insancıl sosyalizm" görüşünü ortaya atarak
Sovyetler Birliği'nde 80'li yıllarda başlayan "glasnost,
perestroyka" reformlarına yol açan eleştirel bakış açısının
öncülüğünü yapmıştı. Aybar, Leninist parti modeline karşı
çıkarken sömürüye ve kapitalizme karşı mücadelenin
demokratik sosyalizm temelinde süreceğini söylüyor. Aybar ile
Sovyetler'deki ve dünyadaki son gelişmeler üzerine Uğur
Mumcu konuştu.
SÖYLESİ UĞUR MUMCU
PAZAR
KONUĞU
I Sayın Aybar, sosyalist ülkelerde şaşır-
tıcı değişiklikleryaşanıyor. Bu olaylan nasılyo-
rumluyorsunuz? Bu bir kaçımlmaz son muy-
du, bir sonun başlangıcı mı? Nasıl değerlendi-
riyorsunuz bütün bu olaylan?
İsterseniz ben sonundan başlayayım. Pek çok
kimse böyle soru sormuyor da diyor ki "sos-
yalizm bitti." Ben de hemen soruyu onlara çe-
virerek şöyle sonıyorum: Insanın insaıu sömür-
mesi bitti ıtıi?
Böyle bakıyorlar yani düşünmüyorlar. Ha-
ni diyonım, bir işçinin, bir emekçinin, bir köy-
lünün ürettiği artı değere, o kadar fabrikamn
sahibi yahut o tarlanm sahibi el koyuyor ve ona
belli bir ücret veriyor. İşte sömürü de bu. Bir
insanın başka insanlan sömürmesi olayı, bu
bitti mi dünyada?
mmm^Hele Türkiye'de.
Hele Türkiye'de ve dünyayı tüm olarak alır-
sak kuzeydeki Amerika, Batı Avrupa, kapita-
list dunya kapitalizmini elinde tutan çevreleri,
bütün dünyayı elinde tutuyor. Amerika'yı, Af-
rika'yı, Asya'yı bunlann hepsini sömürüyor.
Şimdi böyle devam eder denebilir mi? Muhak-
kak bir yerde patlak verecek. Nitekim işaretle-
rini de görüyoruz.
Mesela Arjantin "BorçJanmı ödemeyeceğim.
Buna bir çözüm yolu aransın" diyor. tdeolo-
jik bakımdan da belki şunu da söyleyebiliriz.
Kurtuluş Savaşı'nda Türkiye ilk bayrağını aç-
tı. Sömürüye, sömürgeciliğe son verilmesi için.
Atatürk o zamanki konuşmalarında gayet açık
söyler, "Kapitalizme ve emperyalizme karşı"
mücadele edeceğini, "Bizi mahvetmek isteyen
emparyalizme ve bizi yutmak isteyen kapita-
lizme karşı savaşmak, işte bizim en büyiik
amacımızdır" der. Sömürüyü ortadan kaldır-
mamız gerekir. Insanlar böyle, hep kendi eme-
ğine başkalannın el koymasına nza göstermez-
ler.
WB^^Peki Sovyetler Birliği kaldırmış mıy-
dı sömürüyü?
Hayır kaldırmamıştı, çünkü yani sömürülen
insan işçiliği açısından işe bakalım. tşçi, farz
edelim, ayakkabı yapıyor. Buna bir ücret veri-
yor patron. İki ayakkabı yapıyor. tşçi açısından
patronun özel bir kişi olması ile devlet olması
arasında hiç fark yok. "Efendim o devlet onun
için harcar!" Bırakalım da harcar mı harcamaz
mı? Onun iradesi, daha doğrusu, üreticinin ira-
desi doğrultusunda harcanması lazım.
Onun için Sovyetler Birliği'nde de hâlâ, Gor-
baçov, işte perestroyka, yeniden yapılanma, fı-
lan buraya parmak basmak lazım.
Son kongrede partinin yeniden düzenlenmesi
gibi, uzaktan bakılan ve tam parmağını bas-
mayan konular ortaya atılmak istendi. Ama
asıl üzerine gidilmesi lazım gelen şey "Leninist
parti modelinin" kendisidir. Çunkü Leninist
parti modeli öncülerin modelidir. öncüler fe-
dakârdır, namusludur, dürüsttür, ama halkın
kendisi değildir. Sovyetler Birliği'nde de dev-
rimden halk dışlandı! Yani birtakım liderler
geldiler, "Devrim budur, sosyalizmi şöyle kur-
duk. İşte çarlığı şöyle yaptık. Böyle yaptık!"
falan ama halk açısından bakınca, o tarafa ge-
çip de bakınca, "Çarlar da böyleydi, böyle ida-
re ediyorlardı!' Birtakım adamlar geldiler Çar-
ları kovdular. Onlar da böyle idare ediyorlar,
yapacakları şey bizim lehimize olan, çıkarla-
nmızı savunan. Ama bize soran yok. Benim
görüşüm, sosyalizmin asıl büyük devrimi bu
alanda olacaktır.
M ^ H Sovyetler'de de alana doğru bir kay-
ma var mı?
Şimdi çok açık bir kayma var desem doğru
olmaz. Benim izlenimim değil bu. Yani gene
parti başka partilerde kuruluyor. Şimdi belki
bugün Gorbaçov'un isteği irafını bir dolambaç-
h yoldan yerine getirecektir. Yani bütün mese-
le gerçek anlamda demokrasinin uygulanma-
sıdır. Sosyalizm demokrasisiz olmaz. Sosyalizm
demokrasi ile beraber olacaktır. Ve sömürü de-
mokrasi olursa kalkar. Yani millet meclisinde
emekçiler, çoğunlukta, buyük çoğunluğu
emekçi olacak. Sosyalizm budur. Binaenaleyh,
oraya bütçe geldiği zaman birtakım uzmanlar
bana çok söylüyorlar. Diyorlar ki "hayal senin
söylediğin şey!' Yani nedir bu fukara emekçi?
Neden anlar? Maliye mi bilir? İktisat mı bi-
lir? Dış politika mı bilir? Ben diyonım ki "Ca-
anım, bizim beyefendiler biliyor mu?" Bütçe
yapılırken uzmanlar geliyor anlatıyor onlar da
para veriyorlar.
M H H Tabii şimdi elektrikmühendislerinden
ekonomi uzmanlan da ya da hukukçudan sağ-
lık bakanlan. Onlar da uzmanlarla çalışıyor-
lar. Kendilerini uzman saydıkları zaman dafe-
laket oluyor!
Binaenaleyh şimdi de böyle oluyor. O zaman
başka bir şey mi olacak? Evet işçi olacak par-
lamentoda, köylü olacak. Maliyeden hiç anla-
mayacak. Ekonomiyi de bilmeyecek. Hiç kuş-
ku yok. Hele başlangıcından sonra okullardan
çıkacak onlar da entellektüel olacaklar, onlar
da aydın seviyesine ulaşacaklar. Ama emekçi
aydın olacaklar. Yalnız şöyle birşey var. Büt-
çeyi hazırlayan uzmanlar sosyalist olacak. On-
lara hayatını adamış insanlar olacak. Ve bütçe
komisyonunda adam bilecek, arkadaş diyecek
bizim o köylü ya da işçi. "Bak sen bunu böyle
söylüyorsun, ama ben anlamadım anlat bana
bunu" diyecek. "Sen diyorsun ki efendim dış
ticareti bilmem kısmalı da şimdi yatınmlan fi-
lan yere yapmalı. Ne demek bu yatırım ne de-
mek? Oraya yapmalı, ne demek?"
Şimdi o hızla orda canı gönülden anlayacak.
Çünkü kendisi de sosyalist, buna inanmış
adam.
• • ^ H Yani siz sosyalist öncü yerine, işçile-
rin öncülüğünde ya da yanmda sosyalist ay-
dınlar gereklıdir diyorsunuz.
Evet böyle diyonım. Aydınlar öncü değildir,
beraberdirler. Ama ağırlıkta değillerdir. Çün-
kü memleketin çoğunluğu ve o tip aydın da za-
ten emeğiyle geçinen insan. Yani o da sevine-
cektir buna. Bir kere anlatacak. Bir daha an-
latacak. O diyecek ki arkadaş kusura bakma
biz cahil adamız gene de kavramadık. Her se-
ferinde o daha basit anlatmak için bir tembel
talebeye bir hocanın gösterdiği emeği göstere-
cekir ve severek gösterecektir. Sonra diyecek,
aaa şimdi aklım yattı bu işe, mesela olmaz di-
yecek. Olmaz dedi mi aklım yattı ve olmaz, ol-
mayacak bu da.
• • • • Gorbaçov'un yeniden yapılanma siya-
setîni savunduğunuz ve özlediğimz modele açık
bir gidiş olduğu kamsında değılsiniz?
Yani tam değil, çünkü daha Gorbaçov'un
bütün düşüncelerini açıkladığını da pek san-
mıyorum.
• ^ • H Peki Batı dünyası özellikle ABD niçin
bu kadar destekliyor Gorbaçov'u.
Zannediyorum ki dünya banşını kurtarma
bakımından Gorbaçov'un da samimiyetine ina-
myor. Yani bir oyun karşısmda olmadığma ina-
myor başta Amerika. Gorbaçov bir reform ya-
pıyor ve bu reformu da şimdi onlara sempatik
görünüyor, çünkü diyor ki "Piyasa ekonomı-
Ünlü bir siyaset adamı ve yazar olan
Mehmet Ali Aybar 5 Ekim 1908 tstanbul
doğumlu. Galatasaray Lisesi ve Istanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdikten
sonra aynı fakultede asistan, hukuk
doktoru ve daha sonra Devletler Hukuku
Doçenti oldu. Vatan ve Gün gazetelerinde
yazdığı siyasi yazılar nedeniyle
üniversiteden uzaklaştırıldı. Çeşitli dergiler
çıkardı. I949'da Truman doktrinine karşı
çıktı ve Cumhurbaşkanına yayın yoluyla
hakaretten dört yıl hapse mahkûm edildı.
1950'de Demokrat Parti'nin iktidara
gelmesiyle birlikte ilan edilen genel afla
hapisten çıktı. 1952'de avukatlığa başladı.
1962'de kurucusu olduğu sosyalist eğilimli
Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) genel başkan
oldu. 1965-69 arası partisinden Istanbul
milletvekilliği yaptı. Parti içi
anlaşmazlığm derinleşmesi üzerine 1969'da
genel başkanlıktan, 1971 'de de partiden
istifa etti. 1975 'te, daha sonra Sosyalist
Devrim Partisi adını alan Sosyalist Parti'yi
kurdu. Parti, 12 Eylül 1980 askeri
darbesinden sonra 'diğer siyasi partilerle
birlikte kapatıldı. 1986'da yeni bir sosyalist
parti kurulması için girişimlerde bulundu.
tŞimdi efendim bu Ortadoğu'daki ge-
lişmeleri nasılyoruınluyorsunuz? Bugün, tabii
belli bir yargıda bulunmak erken, birsavaş çık-
tı çıkacak, belki çıkacak, belki çıkmayacak?
Nasıl yorumluyorsunuz son olaylan?
Şimdi ben, Ortadoğu'da, Amerika'mn Sov-
yetler Birliği'ne karşı temel stratejisinde Orta-
doğu'ya verdiği öneme bakıyorum. Bu strate-
jiye Türkiye'nin liderliğinde bir tslam devlet-
leri ittifakı projesi şeklinde bakıyorum. Cum-
huriyet'te çıktı bundan 3 ay evvel. Bir Ameri-
kalı, "Türkiye'ye yeni görev düşüyor" gibi böy-
le dilinin altında kaydırarak yeşil kuşak teoıi-
sini doğruladı. Şimdi olaylara bakılırsa da ha-
kikaten tslam devletleri tarafından kuşatılan
bir Sovyetler Birliği için Amerika'mn Vietnam
yenilgisinden sonra ürettiği yeni bir stratejidır
bu denebilir, diye düşünüyorum.
Yani bu resmen açıklanmadı, ama onun ye-
rine birtakım askeri ittifaklarla Sovyetler Bir-
liği'ni sarmak, tkinci Dünya Savaşı'ndan son-
raki geçerli strateji değil.
Bundan sonra tslam, tslamcı teoriler, Viet-
nam'da koptu ve kendileri de iştirak ettikleri
halde yenildiler. Ve artık SEATO'dan, CEN-
TO'dan kim bahsediyor? Var mı? Sesi, soluğu
kesildi. Bunun yerine diyonım 2000 yıllannda
daha da geliştirilecek olan bir yeni teori düşü-
nüyor Amerika. Demin de söyledim. tki bin yı-
lından sonra Müslümanlar çoğunlukta. Sovyet-
ler Birliği'nde ağırlıklı olarak giderek artan çok
da doğurgan millet Müslümanlar. O ağırlıkta
bir strateji düşünüyor Amerika. Onun için
Türkiye'ye bu yolda bir rol düşebilir. Yalnız ne
var bu son zamanlarda özellikle bu Irak me-
selesinde Gorbaçov ile Bush'un aynı doğrultu-
da birleşmeleri ve Sovyetler Birliği'nin de ilk
kez dünyaya düzen vermek için Amerika ile ele-
le vermesi önemli bir adım, ki ilerde bu seme-
relerini verirse o zaman tslamlarla Sovyetler
Birliği'ni kuşatmak fıkrinden vazgeçilebilir.
özellikle Amerika, sosyalizmin Sovyetler
Birliği'nde iflas ettiği kanısına vanrsa.
BugUn yargıya varmak için zaman çok er-
ken. Açık pazar ekonomisine yöneliyoruz de-
mesi Gorbaçov'un gerçekten sosyalizmin iflas
ettiği anlamına gelmez, ama benim görüşüm
odur ki bu yoldan sosyalizme varılmaz.
M M B İ Şimdi herhalde devlet eliyle kapitalist
üretilecek Sovyetler Birliği'nde, başka çaresi
var mı?
Oldukça komik bir şey olur bu. Yalnız bir
örneği var bizde. Biz de bunu yaptık. Ve hâlâ
da yapıyoruz. Yani Kurtuluş Savaşı'nın ilk yıl-
lannda yaptığımız buydu. tktisat Kongresi ile
ondan sonra geri adım atılmış. Çünku yapıla-
mamış, olmamış o. Yani öyle bir yol kapitalizm
için, devletin kontrolunda bir kapitalizm Türki-
ye'nin macerasına bakarak yüreklenebilirler ya-
ni. Aıtıerikan kapitalistleri filan, ama onların
istediği-de bu değildir. Ben hep Gorbaçov, da-
ha birçok adımlar atacak diye düşünüyorum.
Mesela bu kongreden başanlı çıktı. Ama teh-
likeli zamanlar da geçirdi. Bu belki de adım-
larını yavaş yavaş atıyor. Hasımlannı da göz
Aybar, ABD'nin SSCB'ye karşı yeni Ortadogu stratejisinin, Türkiye lideriiginde tslam devletleri projesi şeklinde gnndeme geldiği kamsında. (Erdogan Koseoğlu)
sini öğreneceğiz biz" diyor. O diyor ki "üunam
iflas etti sosyalizm." Değil!
M ^ M Efendim, Sovyetler Birliği'nde Müslü-
man halklarla, Müslüman azınlık da zamanla
çoğunluğa dönüşecek. Dönüşecekse aynı za-
manda geniş bir alan sosyalizm, bu İslamcı
öovyetler Birliği'nden 72
yıl sonra gelinen nokta,
demokrasisiz sosyalizm
olmadığını kanıtlamıştır.
Mutlaka demokrasi olacak.
Yani bildiğimiz insan
haklanna dayalı çok partili
rejim olacak. Bu sisteme
de demir kumandayla
geçmek kolay değil.
Insanlık sosyalizme yalnız
kamu mülkiyeti ile
geçilemeyeceğini öğrendi.
akımlar için Sovyetler Birliği'ndeki Müslüman
halklar arasında da bir Islamcılık akımı baş-
gösterdi. Bu olguyu nasıl yorumluyorsunuz?
Çok kısa olarak sosyalizmin hakkıyla uygu-
lanmamış olmasından tabii. Çünkü sosyaliz-
min hakkıyla uygulanması ve adil bir düzenin
olması demin de altını çizmeye çahştığım gibi
emekçilerin iktidar olmasıyla ancak mümkün
olur. Şimdi efendim öbürü Ermeniymiş, mil-
liyetler meselesinin de önemi kalmıyor. Tabii
efendim, "Sen Ermenisin, sen Azerisin, sen
Türksün, fakat kardeşçe bir düzenimiz var bi-
zim. Ben sana takasa etmeyeceğim sen
Ermenisin" diye, sen de bana bir laf söyleme-
yeceksin. Vay efendim bu da "Gürcü." Şimdi
bu olaylar da sosyalizmin uygulanmadığımn
işareti oluyor benim için. Böyle olaylar için, 72
yıl bu dile kolay. Bir yüzyıla yakın. Bundan
sonra ne o, "Sen Azerisin, ben Ermeniyim, iş-
te, sen Özbeksin." Böyle olacak şey değil, ol-
maması lazım bunun. Olduğuna göre sosya-
lizm uygulanmıyor.
Sosyalizm uygulansa, yani halk gerçekten ik-
tidar olsa ve herkes kendi nüfus içindeki ço-
ğunluğu oranında temsil edildiği bir parlamen-
to var. Şu kadar Rus var, şu kadar Ermeni var,
şu kadar Çerkes var falan filan. Şu kadar da
Kün var ne olacak yani?
^ M H B £ u dinsel akımlara yeniden dönersek
şöyle bir kaba benzetme yapmak mümkün mü?
Sovyet devriminin hemen sonrasında Müslü-
man halklar Lenin tarafından kapitalizme karşı
kullanılmak istendi. Son yıllarda da bu silahı
kapitalizm sosyalizme karşı çevirmedi mi? Pen-
tagon teorileri? İşte, "Müslümanuk en büyük
anti-komünist teoridir" diye desteklemedı mi?
Yeşil kuşak teorisinin de payı yok mu?
Bence bunun payı çok. Çünkü biliyoruz 2000
yılından sonra Müslüman azınhklar çoğunluk
olacak. Müslüman dini de müsamahalı, baş-
ka görüşlere açık ve dünyadaki gelişmelerle
uyum sağlayabilme yapısından oldukça yok-
sun. Açıkçası bu. Çünkü tslam dini totaliter bir
din. Ve dini liderle politik lider aynı kişinin şah-
sında temsil ediliyor.
önünde tutarak bunları hesaba katarak adım
atıyor. Ama herhalde ekonomik çıkmazı Sov-
yetler Birliği'nin kolay çözülecek bir iş değil.
Hazır çözüm de yok. Bir kere devlet eliyle ka-
mulaştınlmış teşebbüsler eliyle sosyalizm ku-
nılmadı. Binaenaleyh yeni bir şey lazım. Bu de-
neme nasıl olacak? Hele çok partili olursa, ku-
Ü üzerine gidilmesi
gereken şey 'Leninist parti
modeli'nin kendisidir.
Çünkü Leninist parti
modeli öncülerin
modelidir. Sovyetler
Birliği'nde de devrimden
halk dışlandı. Birtakım
liderler geldiler, devrim bu-
dur, sosyalizm budur falan
dediler. Benim görüşüm,
sosyalizmin asıl devrimi bu
alanda olacaktır.
rulursa ve bir de bunlann yanında birtakım li-
beraller ayrıca kapitalist ekonomiyi de getire-
cek olursa, Gorbaçov bir arayış içinde. Henüz
aşama aşama gidebilecegini düşünursek. Yani
ben hep dönüp dolaşıp şuraya geliyorum. Sö-
mürüye son vermekten vazgeçilmemesi lazım.
Demin de altmı çizerek belirtmeye çalıştım.
Çunkü insanlar ila nihayet sömürüye boyun eğ-
meyeceklerdir, hedef sömürüsüz bir düzen ol-
malıdır. Ekonomik sömürü ve ona bağlı sömü-
rü. Yani bir insanın sırtından geçinme sistemi-
ne son vermek lazımdır.
Şimdi etendım bakın, olmadı işte, devletleş-
tirme oldu. Başka yol aramak lazım. Sosyalizm
bugün orada başka yol. tlk kabul edilmesi la-
zım gelen yol demokrasidir. Bu durum Sovyet-
ler Birliği'nde 72 yıl sonra gelinen durum de-
mokrasisiz sosyalizm olmadığını kanıtlamıştır.
Mutlaka demokrasi olacak. Yani bildiğimiz in-
san haklarına dayalı çok partili rejim olacak.
mi^^m Efendim, bir endişem var. Bu 70 yıl
resmi ideoloji Leninizm, okullarda okutuldu.
Tabii ki bu Sovyet Silahlı Kuvvetleri'ne de oku-
tuldu. Bütün dünya orduları tutucu. Kendi
dünya görüşü içinde tutucu. Acaba Sovyetler
Birliği'nde bir general, bir cunta kalkıp ya da
ordunun tümü kalkıp Leninizmin ilkelerine ay-
kırıdır gibi bir müdahale edebilir mi?
Yani teorik olarak öyle bir yaklaşımda hak-
lısınız. Yani şimdi Gorbaçov'a Leninizmi inkâr
ediyorsun, ki doğru, tam etmedi, işte o da söy-
lemedi böyle bir şey.
ek çok kimse
'sosyalizm bitti' diyor. Ben
hemen onlara şunu
soruyorum: 'Sömürü bitti
mi?' Sömürü bitmediyse
artı değere hâlâ el
konuyorsa işçinin,
köylünün, emekçinin
sömürüye karşı mücadelesi
de devam edecektir.
Sömürü kalkmadıkça
kapitalizm de başansız
demektir. Kamulaştırma ile
sömürü ortadan
kalkmıyor. Sovyetler'de bu
görüldü.
lAma şimdi Lenin'in yapıtlan, yazdık-
ları ortada. Onları bir tarafa koyarsınız, Gor-
baçov'un yaptıklarını bir yana.
O zaman pazar ekonomisine Leninizmde yer
yok.
W^^^Bizdeki Türk tslam sentezcilerinin
Atatürkçülüğü ne derece Atatürkçülükse Gor-
baçov'un Leninciliği de o derece.
Lenin'in teorisi gayet açık. öncü teori. Ken-
disi de diyor, öncüler diyor. öncüler teorisinin
de bir şartla bağdaşabileceğini gene Lenin söy-
lüyor. Lenin diyor ki "Sosyalist Sovyet demok-
rasisi kişisel yönetimle bağdaşmaz değildir. Ve
çoğu kez bir diktatörün yaptığı işler işçi sınıfı-
na çok daha yararlı olmuştur", Lenin'in seçme
yapıtlan var, orada 30. ciltte. Gayet açık. "Ki-
şi diktatörlüğü ile sosyalizm bağdaşmaz
değildir" dedikten sonra nasıl bağdaşırsa de-
mokrasi kişi diktatörlüğüyle ilave ediyor, diyor
ki çoğu kez bir kişinin yaptığı işler işçi sınıfı
için çok daha yararlı neticeler tevdi etmiştir.
Şimdi efendim bence Mancizm genel hatla-
nyla bilimsel bir teori. Ama her bilimsel teori
icat edildiği zamandaki koşullann içinde ka-
lamaz. Mutlaka onu aşması icap eder ki ger-
çeği daha derinden kavrasın. Binaenaleyh sos-
yalizmin de bu yola girmesi şu yakın geçmiş-
teki deneyimlere de bakarak, Rusya'nın, Sov-
yetler Birliği'nin başından geçen olaylara da
bakarak yeniden bir atılım yapması şarttır.
Bu da Leninizm teorisi, öncüler teorisiyle
sosyalizm olmaz. öncüler teorisiyle devlet ele
geçiriliyor. Zaten o teoriyi sosyalizm ortaya çık-
madan evvel bütün diktatörler, bu teoriden ha-
reket ederek devleti ben ele geçiririm, ondan
sonra ben icabına bakanm demişlerdir. Yani
buradan hareket ederek mutlaka Leninist teo-
rinin bir tarafa bırakılması zamanı geldi.
^tm^mUygarlık tarihi için 70 yıl çok büyük
bir zaman dilimi değil belki de?
Değil değil de, çok kaba keskin bir şey. Yani
ismini söylemek lazım. öncülerle sosyalizm
olamaz. Sosyalizm çünkü artı değerin bölüşü-
mü teorisidir. Artı değerin bölüşümü niye? Sö-
mürüyü kaldırmak için! Efendim, peki, ama
artı değeri eğer yaratan bölüşümü kendisi yap-
mıyorsa ya da kendi seçtiği arkadaşı gidip mec-
liste yapmıyorsa, kamulaştırmayı da katmıyor.
Bu kişisel bir ilişkidir, sömürülen ile onu sö-
müren arasında bir ilişki.
Bunu kaldırmak için mutlaka sömürülen in-
sanın söz ve karar sahibi olması lazım. tşte Le-
ninizmde ve Marksizmde eksik olan nokta bu.
Açık bırakılmış olan bu. Marx demiş ki "Ka-
mulaştınrsın oldu bitti:' özel mülkiyeti kaldı-
nrsın kamulaştınrsın üretim araçlannı oldu bit-
ti. Sömürü kalmadı. Sömürü kalkmadı, baş-
ka bir şekilde devam etmiş. Şimdi asıl nedene
parmak basmak lazım. O neden de mutlak üre-
ticinin iktidar olması ve onun milli geliri bö-
lüştürmekte söz ve karar sahibi olması şarttır.
Böylece de demokrasi ile sosyalizm kucak ku-
cağa olmuş ve aynlmaz iki doğru olgu da ka-
nıtlanmış olacaktır.
Kısacası, Doğu Bloku'nda yaşanan olaylar-
dan sosyalizmin iflas ettiği sonucu cıkartıla-
maz. Sömürü devam ettiği sürece sosyalizm in-
sanlığın gündeminde kalacaktır. İflas eden bir
sistem aranıyorsa önce kapitalizmin iflas ede-
ceği kuşkusuzdur. Sol cephede ise iflas eden Le-
nmızm.
Çok teşekkür ederim Sayın Aybar.