Katalog

30 TEMMUZ 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 SEKA'da üretiııı arttı • KOCAEÜ (AA) — SEKA Kâğıt Fabrikalan, bu yılın ilk 5 ayında, bir önceki yılın eş dönernine göre üretimini yüzde 6.7 arttırdı. Bu yılûı ilk 5 ayında, Akdeniz Kâgıt Fabrikası öngörülen üretimin yüzde 101.9'unu, Aksu yüzde 98.7'sini, Balıkesir yüzde 99.8'ini, Kastamonu da yüzde 117.1'ini gerçekleştirdi. Müesseseye bağlı fabrikalann 1990 yılının ilk 5 ayındaki toplam üretimi de 205 bin 520 ton oldu. Geçen yılın eş döneminde ise bu üretim, 192 bin 580 ton olarak gerçekleşmişti. Ege'de atıl kapasite • tZMİR (AA) — Ege Bölgesi'ndeki özel kesim imalat sanayiinin, yüzde 63.5 kapasite ile çalıştığı bildirildi. Ege Bölgesi Sanayi Odası'nca, bölge özel kesim imalat sanayiinin kapasite kullanım dunımu ve sorunlannı beürlemek amacıyla, 175 firma baz alınarak yapılan anketin sonuçları bir raporla açıklandı. Raporda, atıl kapasite ile çalışma nedenlerinin, ekonomideki temel sorunlan göstermesi bakımından önem taşıdığı ifade edildi. Düşük kapasite ile çalışma nedenleri arasında, ilk sırayı talep yetersizliği, ikinci sırayı mali sorunlar alıyor. Kapasite kullanım oranının düşüklüğünde, hammadde ve kalifıye eleman yetersizliği ile enerji sorunlan da rol oynuyor. KOİ İataııbuTda • ANKARA (AA) — Kamu Ortaklıgj Idaresı Başkanhğı (KOt) tstanbul'da müdürlük oluşturdu. Kamu Ortaklığı tdaresi Başkanhğı'na bağlı olarak 10 yıl süreyle kurulan müdürlüğün Menkul Kıymetler Borsası'nın da bulunduğu tstanbul'da özelleştirme çalışmalarında etkinlik göstermesi bekleniyor. Uzüm alımı bugttn başhyor • KİLİS (AA) — Tekel Güneydoğu Anadolu'da yaş ve kunı üzüm alımlarına bugün başlayacak. Tekel yetkililerinden edinilen bilgiye göre, kurum tarafmdan aünacak beyaz, dökülgen ve Rumi cinsi yaş üzüme 550 lira, kuru üzüme ise 2 bin 500 lira taban fîyat uygulanacak. Asü Çelik'te • BURSA (AA) — Bursa'nın Orhangazi ilçesinde kurulu 800 isçinin çalıştığı Asil Çelik'te yıllık bakım tamamlandı. 1979 yılında Koç Holding tarafmdan üretime açılan Asil Çelik'in ihracata ağırlık vereceği bildirildi. 1989 yıh üretimi, önceki yıUara oranla artarak 197.4 bin tona yükselen Asil Çelik, ayru yıl 74.6 bin ton çelik ihraç ederek 32 milyon 705 bin dolar döviz sağladı. Yüda 210 bin ton sıcak hadde mamülü flretebilecek kapasiteye sahip olan fabrika, temmuz ayında periyodik yıllık bakıma alınmıştı. Arabistan'a dondurma • KAHRAMANMAKAŞ (AA) — Kahramanmaraş'ın ünlü dövme dondurması Suudi Arabistan'a ihraç edilecek. Dondurma ihracatından 500 bin dolar döviz girdisi sağlanacak. Suudi Arabistanlı işadamlan görüp inceledikleri Kahramanmaraş . dondurmasını beğenerek, ihraç bağlantısı yaptılar. Bussinessman çıktı • Ekonomi Servisi — îstanbul'da "Businessman" adlı bir dergi yayın hayatına girdi. Işadamının ekonomi ve politika konularındaki görüşlerine geniş yer veren dergi gazeteci Erkan özmen tarafmdan çıkanlacak. Aylık olarak çıkan "Businessman"ın ilk sayısında Leyla-lsak Alaton, Bedrettin Dalan, Duygu Asena, Besim Tibuk, Orhan Emirdağ, Sait Koç, Dr. Nihat Tenfer'le yapılmış röportajlar, iş dünyasıyla ilgili haberler yer alıyor. Hazine Müsteşarı Kılıç, dış ticareti değerlendirdi 'Tüketim ekonomisfYılın ilk beş aylık dış ticaret rakamlarını değerlendiren Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarı Namık Kemal Kılıç, ithalattaki artışın büyük bir sorun olmadığını söyleyerek "Türkiye tüketim ekonomisine doğru gidecek ve ekonomi tabana yayılacaktır" dedi. ANKARA (AA) — Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Namık Ke- mal Kılıç, ilk beş aylık dış ticaret rakamlarını değerlendirdi. 5 ay so- nunda elde edılen ithalat ve ihra- cat rakamlarının programa göre geliştiğini, ithalatta bir problem görmediklerini belirten Kılıç, "Türkiye. tüketim ekonomisine gi- decektir"dedi. 90 yılı ocak-mayıs döneminde ihracattaki gerilemenin önemli öl- çüde tarım ürünleri ihracatından kaynaklandığını belirten Kılıç şöy- le dedi: "Beş aylık ihracatımızda geçen yüa oranla en büyük eksiklik ta- nm ü'riinlerinde görülüyor. Tanm üriinlerinde yüzde 10.9 gerikme w . Bunun nedeni de geçen sene- ki koraklığın rakamlara yansıma- sı. Madencilikteki gerileme de yüzde 19. Ama toplam ihracatta madencüigin yeri yüzde 3 gibi. Yüzde 19 oranında gerilese de önemli bir olay degil. Bana kar- şılık sanayi urunleri ihracatında- Iri artış yüzde 12 oranında gerçek- leşmiş. Dolayısıyla ihracattaki dü- şük oranlı artışın önemli ölçüde kuraklık nedeniyle gerileyen tanm ünınleri ihracadndan kaynaklan- dıgını söyleycbiliriz." İthalatta durum tthalattaki yüzde 39.3'lük artı- şın nedeninın de kurakbk etkisiyle tanm ürünleri ithalatındaki artış olduğunu savunan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Kılıc, şöyle konuştu: "tlk beş aylık ithalat rakamla- nna bakıldıgında yatınm mallan ithalahmn parasal olarak geçen yı- lın hemen hemen aynı düzeyinrle oldugu, miktar olarak da gecea seneye göre yüzde 40 arttıgı gö- rülüyor. Tüketim maddelerinin geçen yı- lın ithalatı içindeki payı yüzde 7.7 iken bu yd yüzde 9.8'e çıkmış. Ge- çen seneye göre yüzde 77 artmış, ama rakamsal olarak bakıldıgın- da büyük bir artış yok. Tüketim maddderi ithatati için- de en çok artan kalemler, buğday, arpa ve ham yağ. tthalatın 150 milyon dolaıiık boliimü ham yag. 350 milyon dolarlık bölümü ise buğday ithalatından «luşuyor. Si- gara itbaiatındaki artış da yüzde 47 olmuş. Bu arüşlar nedeniyle tü- ketim maddeleri ithalatı ilk beş ayda geçen yıla göre önemli ölçü- de artmış gibi göriinüyor. Ama tü- ketim maddelerindeki en büyük artışı buğday ithalatı oluştunıyor. Geçen yılın aynı döneminde 35 milyon dolar oian buğday ithala- 0 bu yıl 350 milyon dolara yük- selmiş. Bütün bu kalemlerde asil önemli olan ise hammadde itha- laiındaki artış." Yıl sonunda 18 milyar dolar ol- ması beklenilen ithalatın aylık ola- rak ortalama 1.5 milyar dolara karşıuk geldiğini kaydeden Kılıç, 12 milyar dolar olarak tahmin edi- len ihracatın da aylık ortalama 1 milyar dolara denk geldiğini ve bu rakamın tutturulacağını söyledi. Tüketim ekonomisi Türkiye'de tüketimin giderek artacağına işaret eden Kılıç, şöyle devam etti: "Biz diyonız ki Türkiye, tüke- tim ekonomisine gidecektir. Tür- kiye'de tüketim kredileriyle tüke- tim ekonomisi gelişecektir ve eko- nomi tabana dognı yayılacaktır. Yayılmışbr. Hatta biraz bizim tah- mimmizden de iyi gelişmiştir. Bu- gün tüketim kredisi Türkiye'nin her köşesinde kullanıhyor, tüke- tim malı alınıyor. araba alınıyor, çamaşır makinesi, televizyon gibi şeyler alımyor. Tüketim ekonomisi Türkiye'de oturdu. Aynı zamanda sermaye piyasası da Türkiye'nin her köşesine yayılıyor. Bu da ser- mayenin tabana yayılmasının bir göstergesi. Biz buna sağlıklı yapı diyoruz." Elmasta da perestroykaDünyanın en büyük elmas tekeli olan Güney Afrikalı De Beers şirketi, SSCB'de üretilen elmasları beş yıl süreyle pazarlarnak üzere Sovyetler'le anlaşma imzaladı. SSCB, anlaşmayla 1 milyar dolar kredi alırken De Beers de dünya piyasasındaki payını yüzde 90'lara çıkardı. Ekonomi Servisi — Güney Af- rikalı büyük elmas şirketi De Be- ers, Sovyet elmasını önümüzdeki beş yıl suresince dünya piyasala- rında pazarlayacak. 25 temmuz- da imzalanan anlaşraa, elmas sek- töründe tarihsel bir gelışme sayı- hyor. v Merkezi Güney Afrika'da bulu- nan De Beers elmas grubunun Güney Afrika dışındaki bütün fa- aliyetlerini yürüten Isviçre'deki şirketi De Beers Centenary AG, 25 temmuzda Cenevre'de bir açıkla- ma yaparak Sovyetler Birliği'nde elmas ve değerli madenlerin işle- tilmesi işini yapan Sovyet Glaral- mazzoloto şirketiyle bir anlaşma yaptığını bildirdi. Bu anlaşmaya göre Güney Afrikalı şirket, dün- yanın en büyük üreticilerinden bi- ri olan Sovyetler Birliği'nde ma- KISA KISA • AMİGA, dört farklı modelde ürettiği son ürünü Amiga 3000'i dünya piyasalanna sürüyor. Bilgisayar destekli tasarım, grafik ve masaüstü yaymcılık işlemlerini çok hızlı yapabilen yenı ürün eylüJ ayından itibaren Teleteknik tarafmdan Türkiye'de de satışa sunulacak. • AVOTUR TURİZM ve Seyahat Acentasf nın özel gösteri grubu olan Çavuşoğlu Halk Dansları Topluluğu, uluslararası platformda Türk halk danslannı tanıtıyor. • YASAŞ Yaşar Boya ve Kimya Sanayi Ticaret, 1990 yılının ilk yansında satışlarında, bir önceki yılın aynı dönemine oranla ciroda yüzde 60 oranında artış sağladı. Bu yıl kârlılığını da ikiye katlayan firma, 1990 yılında 5 milyon dolann üstünde boya ihracatı hedefliyor. • EGE ENDİ-STRİ 1990 yılının ilk altı ayında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda yüzde 483 getiri sağladı. Otomotiv endüstrisi için ana parça üretimi yapan kuruluş, ilk altı ayda 6 milyar 763 milyon üra kâr elde etti. • LOCKHEED firması tarafmdan, 747 uçaklarının bakım ve yenileme çalışmalannı yapmak amacıyla Lockheed Aircraft Center tnc. kuruldu. • DENİZTtCARET ODASI ile Ulaştırma Bakanlığı işbirliğiyle 30 temmuz - 31 ağustos tarihleri arasında Liman ve Kıyı Kaptanlığı Kursu düzenlendi. Trabzon'da verilecek olan kursta, deniz hukuku, revigasyon, yük istifleme, meteoroloji, deniz ürünlerini konıma ve deniz kirliliğini önleme konulannda dersler verilecek. • tTÜ İŞLETME MÜHENDtSLtĞI 1989-90 mezunları, 25 temmuz çarşamba günü diplomalarını aldılar. Işletme Mühendisliği, Almanya ve Amerika'daki programlardan esinlenerek Türkiye'nin gereksinimlerine yanıt verecek tarzda İTÜ bünyesinde 1976 yılında kuruldu. Lire page 21 l'article d'ANDRE DESSOT. ' Lt Monde 27 Temmuz 1990 denlerden çıkartılan brüt elmasla- rın ihracatı ve pazarlaması işini beş yıl süreyle üstlenmiş oldu. El- maslar, düzenli aralıklarla Lond- ra ve Luzern'de pazarlanacak. Beş yıllık süre içinde E>e Beers'in sa- tacağı elmaslann değerinin 5 mil- yar dolar (15 trilyon liraya yakın) olacağı belirtiliyor. Anlaşma gereğince, De Beers'- in Lüxemburg'daki şirketi Cente- nary Holdings de Sovyetler Birli- ği'ne 1 milyar dolarlık bir kredi açtı. Kredinin, anlaşma suresince düzenli aralıklarla Sovyetler'e ve- rileceği bildirildi. Güney Afrika'nın büyük elmas şirketi De Beers, değerli maden sektöründe dünyanın en büyük şirketlerinden biri. 12 Mart 1888'de bütün Güney Afrika ma- denlerinin birleşmesiyle kurulmuş olan şirket, o günden bu yana dünya elmas piyasasının doğal te- keli durumunda. Dünyada çıkarı- lan elmas madeninin yüzde 40"ı De Beers'e ait madenlerden geli- yor. Pazar payı ise en az yüzde 85 civarında. Çünkü dünyanın belli- başlı elmas üreticileri olan 18 ül- ke (Güney Afrika, Botswana, SSCB, Zaire, Angola, Brezilya, Namibya, Gana, Avustralya, Ve- nezuela, Sierra Leone, Orta Afri- ka Cumhuriyeti, Liberya, Fildişi Kıyısı, Tanzanya, Lesotho, Hindis- tan) elmasını De Beers aracılığry- la pazarlıyor. Sovyetler Birliği, ortalama 10-14 milyon kıratlık üretimiyle Güney Afrika ve Botswana'dan sonra dünyanın üçüncü büyük el- mas üreticisi. Bu ülkenin de elmas pazarlama tekelini eline geçiren De Beers'in dünya pazanndaki paymı yılda 50-55 milyon kıratla yüzde 90'lara çıkaracağı hesapla- nıyor. CenevTe"de imzalanan anlaşma sırasında bir açıklama yapan De Beers'in Başkan Yardımcısı Nic- holas Oppenheimer "Hem şirke- timiz hem de SovyeUer Birliği için larihi bir anlaşma imzaladık. Mali sıkıntı içinde olan SSCB, anlaşma sayesinde beş yıl süreyle düzenli bir biçimde krediraizden yararlanabilecek" dedi. Turizmde 'ikincil' yatırımlar CEM HAMULOĞLU Turistik yatağa "şimdilik doyan" Antalya bölgesi için "ikincil yatırimlar" gündemde. Turizm Bakanı tlhan Aküzüm'- ün geçen haftalarda yaptığı, "Turizm aJanlannın aktivitesi- ni artürmak için turistik konak- lama tesislerinin yanı sıra bu alanlann iç kesimlerine eglence, spor ve sağlık merkezleri kurulacak" açıklamasına, yatı- nmcılar da "sıoüt" bakıyor. Turizm Yatırımalan Derneği'n den (TYD) Sunuk Pasiner, "Tu- rizm Bakanı Sayın tlhan Akü- züm'ün Güney Antalya Projesi kapsamında ikincil harcama ya- tınmlanna da başlanacağını açıklamasını çok olumlu bir adım olarak karşılıyoruz" di- yor. Turizm Bakanlığı'ndan veri- len bilgiye göre uygulama ilk olarak Güney Batı Antalya (Ke- mer) Turizm Alanı'nda gerçek- leştirilecek. 20 bin yatağın işlet- mede olduğu bölgenin yatak ka- pasitesı ise 65 bin. Bölgede 11 tane eğlence merkezi, değişik sportif etkinliklerin bulunacağı alanlarla değişik lokanta ve bü- fe yapılmasını sağlayacak pro- jelendirme çalışmaiannın ta- mamlandığını açıklayan Akü- züm, bu uygularaanın nedenle- rini ise şöyle sıralıyor: "Bu aianda konaklayan turis- te değişik alternatifler snnmak ve daha hoşça vakit geçinnesi- ni sağlamak amacıyla belii nok- talara eğlence merkezleri kuru- lacak. Bu merkezler, aktivitenin kıyılardan iç kesimlere çekilme- sini saglayacak." Konuyla ilgili görüşlerini al- dığımız TYD temsilcisi Sunuk Pasinerise soz konusu bölgenin Türkiye'nin ilk ve en önemli tu- ristik entegre projesi olduğunu hatırlatarak, "ikincil harcama üniteleri ust yapının halen en önemli eksiğidir" diyor. Bölge- deki konaklama tesislcinin he- men tamammın TYD üyelerine ait olduğunu söyleyen Pasiner, "Uygulanmakta olan teşvik sis- temi, yatınmcılann ikincil yatı- nmlara girmesi için yeterli roi" sorusuna ise şu yanıtı veriyor: "Mevcut teşvik sislemi global olarak ve şimdilik yeterli kabul edilebilir. Ancak bu yatırımlar, konulan ve fonksiyonlan itiba- riyla büyük yapısal degişkenlik gösterir. Dolayısıyla bu konuda Turizm BakanlığTnın DPT ile işbirligi yaparak proje bazında teşvik verilmesi hususunda an- laşması yarartı olur." EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Yeni Ufuklara Doğru... Nereye gidiyor Türkiye? Avrupa ve dünya büyük bir değişimden geçerken biz ne yapı- yoruz? Böytesine krrtik bir dönemde Türkiye böyle bir hükümetle yö- netilmeye ne kadar dayanabilir? Muhalefet de hiçbır umut ışığı vermiyor. O halde ne olacak? Bu durum böyle sürüp gidecek mi? Biz bu rahatsızlığı duyan insanlar olarak ne yapmalryız? Ne yapabiliriz? Son zamanlarda nereye gitsem bu tür sorular geliyor günde- me, konuşmalar bu sorular çevresinde yoğunlaşıyor. Hemen belirteyim ki bu sorulan gündeme getirenler; o her şe- yi kötüleyen, "nerede o eski günler" diye yakınan, "Türkiye batıyor" teranesini ağzına sakız etmiş, kerıdi işlerinde başarısız, özel yaşamlanndaki burukluğu toplumsal karamsarlık olarak yan- sıtan tipler degil. Tam tersine özel sektörde, bürokraside ya da akademik hayatta aktıf görev yapan, başanyı yaka/amış, dûnya- daki getişmeleri yakından izleyen, Türkiye'nin son on yılda ban alanlarda aşama yapmış olduğunu kabul eden ve yeni aşamala- rın özlemini çeken, çagdaş, dinamlk insanlar. Maddi durumlan Türkiye ortalamasından çok daha iyi olan insanlar. Bu gibi insanlan rahatsız eden, yeni arayışlara yönelten şey, Türkiye'nin bugünkü görünümüyle, bugünkü iktidarıyla ve mu- halefetiyle yeni bir aşama yaparak daha iyi bir noktaya gelecek- miş izlenimini hiç vermemesi. Tersine, ertelenen ciddi sorunla- rın faturalan birer birer gündeme gelirken ciddi çözümierin hâiâ gündemde oimamaa; hemen her seyin hafife alınması; hemen her konuya çok kısa vadeli ve dar bakış açılarıyla yaklaşılması. Bu yaklaşımlann, bu tavırların sürdüğü bir ortamda yannın bu- günden iyi olacağını düşünmek çok zor geliyor bu insanlara. Bu- gün göreceli olarak sorunsuz görünen alanlarda bile yann sorun çıkmayacağına guvenemıyortar. Dünyanın büyük bir degışim ve dönüşûm süreci yasadığı bir dönemde Türkiye'nin tartışma ortamının dedikodu düzeyinin üze- rine çıkamaması da çok rahatsız ediyor bu insanları. Dünya yeni tekrtotojileri, dünya ekonomisinin yeniden bicimlenmesini, çoğulcu demokrasinin yaygınlaşmasıyla ortaya çıkacak yeni dünya düze- nini tartışırken Türkiye'nin gündeminde en büyük yeri betden aşa- ğı politikanın, çağdışı yasakların ve kişisel çekısmeterin alması umutsuzluğa sürüklüyor onlan. Geçen akşam, Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası'nın dü- zenlediği Müzisyen Osmanoğullan' gecesinde bu umutsuzluğun, belki de bir umudun çekirdeği olabileceğini daha iyi hissettim. O akşam orada karşılaştıgım bazı eski dostlarımın sözteri, yeni tanıştığım ve bu yazıya esin kaynağı olan birkaç kişinin düşün- celerı bu umudu aşıladı bana. Yukanda çizmeye çalıştığım tipe uyan insanlar artık çozümü 'birilerinden' beklemenin doğru olmadığını ve demokrasi içinde yeni çözümleri gündeme getirmek için şu ya da bu şekikte poli- tik aianda yer almanın gerekli olduğunu görmeye başlıyorlar. Ken- dileri gibi düşünen insanların politik alandaki ağırtığının artması halinde özlenen çözümlere giden yolun açılabileceğini düşünü- yorlar. Bu düşünce bana çok sağlıklı bir sıçramanın habercisi gibi gö- rünüyor. Tabii, politikanın çok engebeli bir alan olduğunu, belli grupların ve kliklerin bu alanı tekeüerinde tutmak için her şeyi yapacaklarını, yeteneklı insanlan bu alana sokmamak için her yolu deneyeceklerini biliyorum. Bu gibi insanların hangi yöntemle, hangi kanalları kullanarak politika alanına adım atmalannın en doğrusu olduğunu soylemek şu an için kolay değiı. Her düzeydeki sivil örgütlenmeyi güçlen- dirmenin, güçlü baskı grupları oluşturmanın ve bunlara yön ver- menın çok önemli olduğunu düşünüyorum, ama bunun nasıl or- ganize edilebileceğini pek kestiremiyorum. Bugün gelinen noktada önemli olan, böyle bir potansiyelin or- taya çıkmış bulunması ve çözümsüzlüğün, belki de çözüme gi- den yola ışık tutmaya başlaması Bu umutla izne çıkarken tüm okurlara güzel yannlar diliyorum. İngilizceyi 6 ayda konuşun. Sizi Amerikalı dostunuzla buluşturalım. Tcl: 349 48 57 YllUK Yansında EsbankVUk>.199<> 30.iT6.19S9 Ka&a ve Bankalar Bankaiararası Fara PıyaMası Menkul Değerler Cüzdanı Mevduat Munzam Karşılıkları Krediler Takipteki Alacaklar (Nct) Sabit Kıymeller (Net) tjrirakier (Neı) Diğer Aküfler Mevduat Bankaiararası Para Piyasası Kullanılan Krediler tthalat Teminatlan Nakdi Tcminatlar Kıdcm Tazminatı Karşılığı Diger Pasifler Özkaynaklar Odenmiş Sermaye tbtiyallar Yeniden Dep.erieme honlan Dönem Kârı Faiz Gelirleri Faiz Oısı GL'iir GIDr.RLER Fai? Gıderlcri Fai/ Dısı Gıucrlcr Takiptfki Alacaklar Kjrşılığı 309.3-3 49.351 96.569 99.019 7^144 68.604 65.337 342756 56.076 8a942 111.505 23.601 îiicn ^5.207 1593.979 685.779 53.344 396376 49.615 27.495 2.500 228.985 131.154 f100.000) ı'i6.6rr) 400.308 10.000 56.073 19.938 51.943 1.200 106.760 53.720 (43 750) d 197) 18.231 1 593.979 W (1(1 !')'.>(' 139.668 64.489 204.157 M> . I K V İ 1 - W 108.504 73.328 4094 9.035 -iıı ıK> l ' W » ^4.253 40.42S 1U.681 30.0t>.198',l 4Û.9H0 2.891 185.926 % J * 30 Haziran 1990 tarihli karşılaştırmalı ara bilanço. (Tüm Rakamlar Milyon TL olarak.) ESBANK "Tedbirli ve Kararlı"