Katalog

Cumhuriyet Sahıbı Cumhunyet Matbaacılık ve Gazeıecılık Turk \nonım Şırket! adına Naclir N«* 0 Genel Yayın Mudurtl H K I D Cennl, Muesses* Mudûru Emıar UjakJıgii, Yazı Işlen Muduru Okl? Gooensın, 0 Habcr Metkezı Mudtlru Ytlçın B«>*r, Sa>fa Duicm Yönnmenı AU *aı 0 Temsılcıler ANKARA AkmetTM, IZMİR Hikmcl Çetınk«r», ADAN \ Ç«ın Yıgnottu I, Polıtılu Cdrf Battafic. Dıs Haberteı Eıpa bkt. Ekononu Cofb Tıriua. Iş Sendılu Şakıu femci. KOkor Cdal [ m Islanbul Hıbctlen kearf K.mk. E|ıum Geaoy Şntaa. Hab«ı t n j i n ı lıaa h A u . Vurı Htteılm- Vc4« Dot»a. Spor Danısmara tMaik**r >Kt<nıı Dızı Yızılar b n Çıkgkın ^njlırıu Ş>b> Al|»>. Dıudlme AbMiık \am 0 KooniınalOr \iaxt korakaa 0 Malı l;l?r Lral Mal 9 Muhurt* B«ie» * • = # Btllçc PSanUnu Stvp Oıanknratlıı 0 Sddajn M « Toraı 0 Ek YavınUr Hılyı Ak>ol 0 Idarc Hurvn C«w 0 Isktme Öaricr Çettlı 0 Bılg. Işlertı Vlit laal 0 Pereond Scvgi Ko«taiKio|İB Okm U M . Yricn hxr H a u CtaaL H i k M Çtumkrm. Okn Goacata. l|nr Mıno. İ K » S«K«k. AM Sırnca. AfeaH Taa £as<n ><• >o.«m Cumhunya Mnbualık v« Gunecdik TA-^ Tnrt Oaf Cad. 3«/41 Cıfdotlıı WJ34 |sl PK 2 « Isunbul Td" 512 « 05 (20 hal) Tfeta. 22244. Fuc (I) 526 <0 72 0 «unıte- Ariun: Zıvj ÜOkatp Blv lnMap S. No. 19/«. Td 133 11 41-47. Tdo. 42344. Fu. (4) 133 05 65 0 balr H Zıyı Blv 1352 S. 2.'3 Tcl. 13 12 30, Tdo. 52359. F«» (51) 19 53 60 İMnu Cad 119 S. No I Ku 1 Td 19 37 52 (4 h«0. Tdo. 62153. F u (71) 19 37 52 TAKVİM: 21 TEMMUZ 1990 Imsak: 3.51 Güneş: 5.42 öğle: 13.15 tkindi: 17.13 Akşam: 20.38 Yatsı: 22.20 'Özgürlük Evi' adlı kuruluş, dünyanın tüm ülkeleri ile birlikte Türkiye'yi de değerlendirdi Türkiye Vam- demokratik'Özgürlük ve deinokraşi raporu Merkezi ABD'de bulunan 'Özgürlük Evi' adlı bağımsız kuruluş her yıl dünyanın tüm ülkelerindeki politik ve toplumsal gelişmeleri inceleyerek bir 'özgürlük ve demokrasi' raporu hazırlıyor ve 'özgürlük haritası' yayımlıyor. Türkiye'de sınırlı demokrasi Özgürlük Evi'nin 1990 yılı ocak ayında hazırlanan raporunda "Türk demokrasisi sınırlı bir demokrasidir" deniyor. Türkiye'nin siyasi sistemi "Başkanlık-parlamenter demokrasi (askerlerin etkisi altında)" diye tanımlanıyor. Dış Haberler Servisi — Merkezi ABD'de bulunan Ozgurlük Evi adlı kuruluş tarafından 1970 yı- lından bu yana yayımlanan "Dünyada Özgurlük" raporunun son sayısmda, "Turk demokrasisi snnriı bir demokrasidir" denildi. Amerikalı uzmanlar tarafından hazırlanan raporda, işsizlik, enf- lasyon, hükümetin yolsuzluk ıçin- de olduğu ıddialannın yanı sıra, Kurt meselesine de geniş yer ay- rıldı. Raporda Turkıye'de insan hakları, sendikal özgurlulder, ça- lışma koşulları ve basın hurriye- tinin de yeterlı olmadığı belirtili- yor. Raporun Türkiye ile ilgili bö- lümunun başında genel bilgiler ve- rilirken ulkedeki siyasi sistem "Başkanlık-Parlamenter demok- rasi (askerlerin etkisi altında)" ibaresi yer alıyor. Turk ekonomisi de "Kapitalıst-devletçi" sıfatıyla tanımlanıyor. Türkiye'nin nüfusu " 5 1 . 970.000" olarak belirtilirken "Anlaşmazlık konusu" maddesi- nin karşılığında "Etnik ayaklan- m ı " cümlesı bulunuyor. Satın al- ma gücü paritesi olarak 3.781 do- lar verilirken Türkiye'de erkekJe- rin ortalama ömrü 60, kadınlann ise 63 olarak kayitlara geçmiş. Et- nik gruplar olarak ise "Tfirkler ve Köıiler"in adı geçiyor. "Dünvada Özgurlnk" raporu- nu hazırlayanlar, Türkiye'de siya- si haklar ile temel hak ve özgür- lüklerin durumunu değerlendirir- ken not olarak 3'ü uygun gördük- lenni belirtiyorlar. Bu iki alanda en iyi not 1, en kötü not ise 7. Ülkenin özgürlük- ler açısından statüsu ise "Kısmen özgir" olarak niteleniyor. Bu alanda üç statü mevcut: "Öz- gür", "kısmen özgür" ve "özgur Etnik ayaklanma Türkiye'nin nüfusunun 51.9 milyon olduğu kaydedilen raporda "anlaşmazlık konusu" maddesinin karşıhğında "Etnik ayaklanma" tanımı yer alıyor. Türkiye'de insan hakları, sendikal özgürlükler ve basın özgürlüğünün yetersiz olduğu belirtiliyor. 330 sayfalık raporda Türkiye'- ye ayrılan ilk sayfada aynen şu göruşlere yer veriliyor: GENEL BAKIŞ: "Yükselen enflasyon, işsizlik ve hükümetin yolsuzluk ve rüşvet id- dialan ile çalkalanan Türkiye'de seçmenler, 1989 yıhnın raart ayın- da yapılan belediye seçimlerinde Başbakan Turgut Özal'ın onder- liğindeki merkez-sağcı Anavatan Partisi'ne ciddi bir darbe vurdu. ANAP, tüm oylaruî yüzde 22'sini alarak üçüncü parti haline gelir- ken sağ eğilimli Doğru Yol Par- tisi yüzde 25 oyla ikinci, Sosyal Detnokrat Halkçı Parti de oyla- nn yüzde 28'ini alarak birinci par- ti oldu. ANAP, yerel seçimlerde 67 il merkezınden sadece ikisini kazandı, diğer merkezlerde bele- diye başkanlıklannı yitirdi. özal, bu seçimlerden önce ANAP basa- rılı olamazsa istifa edeceğinı va- at etmiş olmasına rağmen, bu sö- zünden döndü. ANAP, Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nde halen çoğunluğu elinde tutuyor (450 milletvekilliğinden 292'si ANAP'- ın elinde). Bu durumda genel se- çimlerin bir yıl içinde yapılması bekleniyor. 1989 yılı ekim ayının sonunda, Turgut Özal, emekli General Kenan Evren'in yerine Millet Meclisi tarafından cumhur- başkanlığına seçildı. Parlamento- daki duzensızlikler ve siyasal içe- rikli terör hareketleri sonrasında, 1980 darbesine öncüluk eden Ev- ren, 1982 yılında 7 yılhğına cum- hurbaşkanı seçilmişti. ANAP'ın mart ayında uğradığı seçim hezi- meti nedeniyle, muhalefete men- sup 155 miUetvekilinin tıimü, özal'ın cumhurbaşkanlığı adayb- ğına karşı çıkmış, ayrıca da cum- hurbaşkanlığı seçımlerini boykot etmişlerdi. Yeni cumhurbaşkanı, ANAP'ın kendisine sadık siyaset- çilerinden Yıldırım Akbulut'u başbakan tayin ederek, kendisine siyasi durumu sureklı olarak de- netleme olanagı verdi. Turkiye Anayasası, cumhurbaskanının 22 4 özgirtök harltası (Özgürlük Evi tarafından hazırlanmıştır) Ocak 1990 Özgürlük Evi'ne göre dünya özgürlük haritası OZGUR ULKELER 1 8 Aarbuda 9 Aıiantın 10 Avustralya 11 Avusturya 13 Bafıama 16Barbados 18 Belçika 19 8efe» 23Bofvya 25 Botswana 26Brezılya 33Kanada 49Kostanka 51 Gûney Kıbns 52KKTC 53 Dammarka 55 Oominika 56 Dominık Cumhunyetı : 58Ekvador : 66 Fınlaniya 67Fransa 71 Gambıa : 73 Federal Almanya 76 Yunanıstan I 7A Rnm^ta 1 /O UIBnatM 86 Honduras 89 Izlanda 90 Hindıstan 94 Irtanda 96 Israil 97 Italya 99 Jamaka 100 Japonya 104 Kinbatı 106 Gûney Kore 114 Lüksemburg 122 Malla 126 Maıntus 135 Naunı 137 Hoilanda 141 Yen Zelanda 148 Norveç 153 Papua-Yenı Gire 156 Rlıpınler 159 Portete 166 St ChnstDptıer-Nevts 167 St Luaa 169 St Vıncent Grenada 177 Solomon Adalan 181 Ispanya 186lsveç 187 Isvıçre 190Tayland 195 Trinıdad ve Tobago 199Tuvakı 303 Ingütere 204 ABO 206 Unjguay 140 Vanuatu . • 2O8Venezûela 212 Bat Samoa BAĞLI BÖLGELER I 4 Amenkan Samoası (ABD) 5 Andorra (Fransa-lspanya) 7 Anguılla (Ingıttere) 138 Aruba (Hoilanda) 12 Azor Adalafi (Ispanya) 21 Bermuda (Ingıttere) 27 Br. Vlr Adalan (Ingıttere) 34 Kanarya Adalan (ispanya) 36 Kayman Adalan (ingıltere) 157 Kota (İspanya) 39 Kanal Adalan (Ingrttere) 43 Noel Adalan (Avustralya) 44 Kotos Adaiar (Avustralya) 48 Cook Adalan (Yenı Zetenda) 57 Rapanuı (Şıl) 63 FalManda adalan (ingıltere) 64 Faeroe adalan (Dammarta) 68 Fransa Gınesl (Fransa) 69 Fransa Polmezyası (Fransa) 222 Fransa Antartka tooraldan (Fransa) 75 Gfcrattar (İngıltere) 77 âreenland (Danimarta) 79 Guadelop (Fransa) 80Guam(ABO) 95 Adam adası (Ingıitere) 113Unkastayn (Isviçre) 117 Madeıra (Portekız) 127 Mahore (Fransa) 123 Marşal adalan (ABD) 124 Martınik (Fransa) 158 MeiıHa (ispanya) 129 Mikronezya (ABO) 130 Monako (Fransa) 132 Montserrai (ingiltere) 139 Hotanda Antillerı (Hoilanda) 225 Yenı Kaledonya (Fransa) 145 Nıue (Yenı Zelanda) 146 Norfolk adalan (Avusturalya) 147 Mananas (ABD) 17 Belau (ABD) 220 Pıtcaım adalan (ingıltere) 160 Porto Rıko (ABO) 162 Reunıon (Fransa) 165 St Helena ve Dependencıes (Ingıttere) 165 a Ascensıon 165 b Tnstan da Cunha 168 St Pıerra (Fransa) 170 St Manno (Italya) 192 Tokelau (Yenı Zelanda) 198 Türk ve Kaytos (İngıltere) 210 Vinın adalan (ABO) 211 VVallıs ve Futuna adalan (Fransa) KISMEN OZGUR ULKELER 3 Cezayır 14 Barıreyn 15 Banglades 22Bhutan 40 Şıfi 45 Kotombıya 223 Cekoslovakya 50Usır 60 El Safvador 65R)i 72 Demokrank Almanya 81 Guetemala 84 Guyana 88 Macanstan 91 Indonezya 98 FılAşı SaNb 101 Ûrdün 107 Kuveyt 116 Madagaskar 119 Malezya 128 Mekstka 133 Fas 180 Nambya 136 Nepal 142 Nıkaragua 144 Nııerya 151 Pakıstan 152 Panama 154 Paraguay 155 Penj 224 Polonya 173 Senegal 175 Sıerra Laone 176 Sıngapur 179 Güney Afnka 182 Sn Lanka 184 Sunnam 185 Svvazıland 42 Tayvan (Cmı 193 Tonga 196 Tünus 197 Tûriaye 200Uganda 213 Kezey Yemen 215 Yugoslavva 217Zambta 218 Zimbabvre BAĞLI BÖLGELER 87 Hong Kong (İngıltere) 115 Macao (Portekız) 221 Bau Sahra (Fas) OZGUR OLMAYAN ULKELER 1 Afganıstan 2 Amavuöuk 6 Angola 20Beran 28 Bruney 29 Bulganstan 205 Bunana Faso 30 Burma 31 Brundi 102Kampuçya 32 Kameron 35 Cape Verde Adalan 37 Orta Afnka Cumhunyetı 38Çad 41 Cin Halk Cumhunyet) 46 Komoros 47 Kongo 50 Küba 54 Dfibutı 61 Ekvator Gmesı 62 Etyopya 70 Gabon 74 Gana 82Gıne 83 ûne Bısseau 85 Haıtı 92 Iran 93 Irak 103 Kenya 105 Kuzey Kore lOBLaos 109 Lûbnan 110 Lesotho 111 überya 112 Lıbya 118 Malawı 120MaMtvler 121 Mali 125 Montanya 131 Mogolıstan 134 Mozambık 143 Nııer 150 Umman 161 Katar 163 Romanya 164 Rwanda 171 Sao Tome 172 Suudı Arabıstan 174 Seyseller 178 Somalı 183 Sudan 188 Sunye 189 Tanzanya 191 Togo 201 Sovyetter BırHğı 202 Btrteşık Arap EmıriıkJen 209 Vietnam 214 Yemen 216 Zaıre BAGLI BÖLGELER 24 Bophutnatswana (Gûney Afrika) 219 (Oskei (Güney Afrika) 149 Işgal altındakı topraklar (Israil) 194 Transkeı (Gûney Afnka) 207 Venda (Güney Afnka) partili olmasım yasakhyor. Mart ayında yapılan seçimlerin genel olarak özgür ve olaysız bir ortamda gerçekleştiği kabul edi- lırken bu oylama, askerlerin ikti- dardan aynldığı 1983 yıhndan bu yana, demokrasınin yeniden inşa- sı içdn bir göstergeydi. Yine de Türkiye'nin siyasi külturünde si- villerin denetiminin çok köklü ol- duğu hâlâ söylenemez. Askerler 1960'dan bu yana Türkiye'de si- yasi hayata çeşitli defalar müda- hale etmiştir ve olası bir yeni dar- be de hem söylenti hem de olası- lık düzeyinde halen mevcuttur. Buna ek olarak Türk demokrasi- si sınırlı bir demokrasidir. Örne- ğin, seçimlerde yüzde 10'un altın- da oy alan partilerin Meclis'te temsil edilebilmeleri mumkün de- ğildir. Üstelik, yüzde 10 barajır' aşamayan partilerin aldıklan oy oranları da en fazla oy alan par- tiye eklenmektedir. Bu arada 1982 yılında çıkarılan ve eski politika- cılan siyaset yapmaktan men eden yasa, 1987 yılında yapılan bir re- ferandum sonucunda az bir farkla ilga edilmiştir. Bu arada öğrenci gnıplannın da gösteri yapmalan ya da siyasi düzeyde tutum takın- malan yasaklanmıştır. Sendıkalar ve diğer meslek kuruluilarırun da siyasi eylem yapınalan ve bir si- yasi parti ile ilişkide bulunmalan yasaklanmıştır. Bu düzenleme tam uygulanmadı, ama kimi or- gut ve dernekler de orneğin insan Haklan Derneğı, bu yasal düzen- leme nedeniyle yargılandı. Ülke- deki işgücünun neredeyse yüzde 30'unu oluşturan devlet memur- larının siyasi partilere ü>e olma- lan yasaktır. Komunıst eylemler ve komünist partiler yasaklanır- ken bu yasağa uymayanlara kar- şı ömür boyu hapis ya da ölum ce- zası verilmektedir. Sınıf ya da dın temelı uzerınde kurulan partiler de yasaklanmıştır. Turkiye, bu aralar lıberal de- mokratik Avrupa Topluluğu'na tam uye olmak ısterken yukarıda sözu edilen siyasi kısıtlamalar (Ve diğer alanlardaki kısıtlamalar) Türkiye'de yoğun bir tartışma ko- nusu oluşturuyor. AT'ye uyelik meselesi ve Turkiye'deki demok- rasi yanlısı grupların baskısı saye- sınde, 1982 Anayasası ile ceza ka- nununda bazı reformların yapıl- ması gündeme getirdi. Söz konu- su kısıtlamaların bir kısmı ceza kanununda bulunuyor. Aşırı dincı İslamcılara müsa- maha gösterilmesi konusu da bir başka önemli konu olarak ele alı- nıyor Türkiye'de. özal'ın isteği uzerine kaldırılan üniversitelerde turban takma yasağı, Anayasa Mahkemesi tarafından yeniden uygulamaya kondu. Türklerin bü- yük bir kısmı Müslüman ve Sün- ni olmalarına rağmen, Türkiye aşın dinci akımlann uzağında kal- mış ve milliyetçi diktatör Ata- türk'ün kurduğu cumhuriyetin la- iklık anlayışına bağlı kalmıştır. Türban meselesi Türkiye'de çok sayıda insanı rahatsız etmiş, bu kişiler daha geniş ıfade özgürlü- ğunun gerekli olduğunu belirtmiş, ancak bu arada liberal akımlann temsildleri dahil birçok kişi, aşı- rı dincilerin etkilerinin artmasın- dan çekindiklerini, hatta ulkede bir kutuplaşma olabileceği endi- şe ve korkusunu ifade etmiştir. Nihayet, Güneydoğu Anado- lu'da hükümet guçleri ile Mark- sist Kürdistan îşçi Partisi'mn (PKK) önderliğindeki Kürt geril- la hareketi arasındaki çatışma yo- ğunlaşıyor. 2500 militanı olduğu Dolar satarun, mark satanm ııstam öhnüş Marx satarım ABD'nin ünlü mali kuruluşu "Salomon Brothers"m verdiği ilanda Karl Marx, Doğu AvTupa'ya Amerikan yardımlannı anlatan bir metnin üzerinde yer aldı. . Dış Haberler Servisi — Sonun- Avnıpa'da özd girişimciliği ve ya- tınmlan teşvik etmek amacıylada Karl Mara da reklam yıldızı ol- du. Önceki gunku Amerikan "In- ternational Herald Tribune" ga- zetesinde yer alan bir mali kuru- luşun basın ilanında, Karl Marx'- ın büyuk boy vesikalık fotoğrafı yayımlandı. Reklam yazarı îngi- lizce bir kelime oyunundan yarar- lanarak, Alman para birimi Mark'ın çoğul hah'yle okunuşu ile ünlü fılozof Karl Manı'ın soyadı- nı özdeşleştirdi. Sonunda şu slogan ortaya çık- tı: "Marx karşılığında dolar sata- rak Doğu Avrnpa'ya yardım edi- derler." Doğn Avrupa Kalkınma Fonu knrdu. Bu fon, ABD hukumeti- ne bağlı Denizaşın Özel Yatınm- lar Kummu'nca idare edilecek. 'Salomon Brothers' şirketi de bu fonun, hem yatınm danışraanlı- ğı hem de yöneticfliğine atandı. Başkan Bush'un ba girişiminde bir rol o>namaktan son derece memnunuz. Biz her gün değişik pijasalarda çalışmamıza rağmen, serbest bir piyasanın gelişmesine yardımcı olma imtiyazına sık sık kavuşamıyornz. Salomon Bira- yoruz." Reklam veren kuruluş ABD'nin önde gelen mali kuru- luşlanndan "Salomon Brothers", Türkçesiyle "Salomon Birader- Şimdi reklamcılık çevrelerinde bu ilanın pazar payı üzerındeki et- kisi, hatırlanabılirlik oranı gibi teknik sorunlar tartışılırken, Karl ler". Ilan metni ise şu bilgilere yer Marx'm varislennin bu ilandan verıyor: ^a ç m a r k alacaklan da merak ko- "Bush yonetimi, Orta ve Doğu nusu oldu. WE'RE HELPING EASTERN EUROPE TRADE MARX FOR DOLLARS. The Bu>h dtlmınıstıation receıuh evtablıslıed an F.astern ruıopejn Growth Fund to encourage private ınvestment in Central and Eastern Eıırope. The fund ıs to be admınıstered thıough the U.S. go\ernment's O\erseas Priv-ate Investment Coıporatıon, and Salomon Brothers has been nanıed both ıts ınvestment dd\isor and manager. VVe'ıe pleased to play a part in the President's ınitiathe. VVhıle we make markets ever) day. it isn't often we get the prmlege of helpıng develop a free one OZGURLÜK EVİ NEDİR? Bağımsız araştırma kurumuÖzgürlük Evi (Freedom House) 1941 yılında kuruldu. Merkezi New York'ta bulunan bu kuruluş, tüm dünyada siyasi hakların ve temel özgürlüklerin durumunu, gelişmesini yakınddh izliyor. Bağımsız ve kamu yararına çalısan "özgürlük Evi", temel demokratik değer ve ilkeleri savunmak ıçin ABD'de ve diğer tüm ülkelerde temel hak ve özgürlükleri, insan haklannı ölçü alıyor. Bu yıl yayımlanan "Dünyada özgürlük-1989/90" başlıklı raporda, 167 ülke ile 58 bölgede siyasi haklar ve temel özgürlüklerin son durumu ele alınıyor. Bu yıl yayımlanan rapor, 7 kişilik bir uzman kadrosu tarafından hazırlandı, ayrıca çeşitli ülkelerdeki uzmanlardan ve belgelerden de büyük ölçıide yararlanıldı. 330 sayfalık raporda dünyadaki özgürlük eğıliminin kıyaslamalı tahlili, özgürlük haritası, araştırma yönteminin açıklanması, tek tek ülkeler hakkında raporlar ve tablolar bulunuyor. sanılan PKK, bu yıl kuruluşunun 5. yıldönümü nedeniyle Türk kuv- vetlerine, köy koruculanna, şüp- heli "işbirlikçilere" karşı gerçek- lestirdiği operasyon sayısını iki katına çıkardı. Hükümet halen Güneydoğu Bölgesi'nde 110 bin kişilik askeri kuvvet bulundurur- ken güvenlik kuvvetleri Kürtleri< destekledikleri yolunda şüphe duyduğu kişilere karşı giderek da- ha sert önleraleT alıyor. Halen Av- rupa tnsan Haklan Komisyonu'- nda görülen bir davada, askerle- rin, bir olayda, PKK eylemi ya da desteği konusunda karut bulama- yınca, yaşlı bir adama dışkı yedir- mek için kuvvet kullandığı belir- tiliyor. PKK bu arada mücadele- sine katmak için büyük sayıda Kurk delikanlılarını bünyesinde topluyor. Siyasi haklar ve temel özgür- lükler: Türk basını etkili olmasına kar- şı n, gazeteciler ve yazarlar görev- lerini yerine getirirken önemli risk ve tehlikelerle karşılaşıyorlar. İn- san haklan ihlali ya da Kürt me- selesiyle ilgili gelişmeleri izleyen muhabirler, cumhurbaşkanına ya da silahlı kuvvetlere hakaret, Türkiye'nin itibarını zedelemek ya da komünist/bölücü propa- ganda yapmak gibi suçlarla mah- keme önüne çıkarıldılar. Devlet Güvenlik Mahkemesi haziran ayında, Türkiye'nin Kürtlere yö- nelik tutumu ile Bulgaristan'ın Turk azınlığa yönelik tutumunu kıyaslayan bir yazı yayımlayan dergiyi yasakladı. 1989 yüımn ilk iki ayında 29 gazeteci gözaltına alındı ya da tutuklandı. Genel ola- rak bağımsız ve ifade özgürluğün- den yana olan Türk mahkemele- ri, her şeye rağmen çok sayıda ga- zeteciyi mahkûm etmek eğilinıin- de değil. Türkiye'de işçüer ancak toplusözleşme pazarlığı sonuçlan- dıktan sonra grev yapabilirler. Greve çıkan işçilerin grev gözcü- luğü yapması ise oldukça guçtür. Uluslararası Çahşma örgütü ILO, Turk hukümetine gönderdi- ği bir şikâyet mektubunda, bazı banka çalışanlannm örgütlenme- sinin yasaklanmasını kınadı. ÖzeUikle uzun suren gözalü dö- neminde cezaevlerinde işkence ya- pıldığı yolundaki haberler halen almıyor. Uluslarası Af örgütü 1989 yılında işkence gördüğunü söyleyen 500 kişinin şikâyetini kaydetti, ayrıca bu dönemde 10 kişinin işkence altında oldüğünü belirtti. Bazı tutukhüann davalan yıllar boyu uzarken çoğu tutuklu da mahkemeye çıkartılmadan uzun y^llar boyunca hapiste kah- yor. Siyasi davalarda çoğunlukla askeri hâkimler görev alırken - Mesela Dev-Yol ve Dev-Sol dava- lannda olduğu gibi- Yargıtay Baş- kanı Hâkim Ahmet Coşar bu uy- gulamayı gündeme getirdi. tşken- ce altında alınan itiraflar da mah- kemelerde geçeTİi sayıldı. Türki- ye, 8 milyonluk Kürt nüfusu et- nik azınlık olarak tanımıyor ve Kurtçe'nin kamuda konuşulması- nı yasaklamış durumda. Ancak geçenlerde, Kürt ailelerin çocuk- larına Kürt isimleri vermelerine, avukatlann da Kürt müvekiUeriy- le KUrtçe konuşmalanna izin ve- rildi. Ve Kurtce artık sokaklarda da konuşuluyor. Bir ironi olarak Türkiye bu yaz Bulgaristan'dan kovulan 300.000 etnik Türk göç- menini ağırladı." Izınir Körfezi'ne 1 milyon dolar • ANKARA (UBA) — Türkiye'nin taraf olduğu "Akdeniz'in Kirliliğe Karsı Korunması - Barselona ı Sözleşmesi" ve eki protokollerin uygulama calışmalannı iceren Akdeniz eylem planı kapsamında "lzmir Körfezi yönetim progranu" için 1 milyon dolar aynldı. 1987 yıhndan bu yana Birleşmiş Milletler Çevre ProgTamı'nın desteği ile kıyı alanlannın yonetimi adı altında sürdurülen programda pilot bölge olarak seçilen tzmir'de birinci aşama çalışmaları tamamlandı. Geçen günlerde imzalanan ikinci protokolla birlikte lzmir kıyı alanı yönetim progranu için ayrılan 1 milyon dolar araştırma calışmalannda kullanılacak. Dil Derneği Kunıltayı • ANKARA (ANKA) — Dil Derneği Genel Yazmanı Sevgi özel yaptığı açıklamada, derneğin son yıllarda Atatürk'ün başlattığı dil devrimini yadsıyan ve çağdaş dilbilimin verilerinden habersiz olan bir anadili öğretiminin varlığı ile yabancı dille öğretimin yaygınlaşması gibi yaşamsal konularda savaşım verdigini ifade etti. özel ayrıca derneğin kurulduğu günlerde Ankara valiliğince. "kurulması yasak" derneklerden sayıldığım hatırlatarak, ancak Fdare Mahkemesi ve Danıştay kararlanyla etkinliklerini sürdürebildiğini söyledi. Fazla güneş tehlikeli • ANKARA (UBA) — Tatilciler deniz mevsiminde erkenden bronz bir tene kavuşmak için acele etmeyin, uzmanlar güneş ışınlannın birtakım alerjik reaksiyonlara neden olduğunu belirtirken, bundan korunmak için özellikle güneşlenirken parfüm, deodorant, kolonya ve antibiyotiklerin kesinlikle kullamlmamasını istediler. Kaplumbağalar için grev • Haber Merkezi — Kaplumbağa ihracatım protesto etmek amacıyla Ali Aslan Çakmak adlı bir kişi dün açhk grevine başladı. Yeşiller Partisi îstanbul İl örgütü'nden yapılan açıklamada, açhk grevini destekJemek amacıyla bugün Fenerbahçe Burnu'nda saat 11.00'de bir basın toplantısı düzenleneceği bildirildi. Son zamanlarda Türkiye'de bir hayvan katliamımn başlayacağma dair mesajlar ahndığı beürtilen açıklamada, bu nedenle Ali Aslan'ın açhk grevine başladığı bildirildi. Açıklamada, aynca hayvan ve bitki çeşitlüiğinin korunmasıyla ekolojik dengenin sağlanabileceği belirtildi. Kilisede hırsızlık • TOULON (AA) — Fransa'mn güneyindeki Val kasabasında bir kilisede bulunan 17 ve 18. yüzyüa ait 60-70 kadar dini sanat eserinin çalmdığı bildirildi. Fransız polisi dün sabah ya da önceki gün geç saatlerde çalınan eserlerin maddi değerini tespit etmenin imkânsız olduğunu belirtti. Olayla ilgili soruşturmanın devam ettiği ancak şimdiye kadar herhangi birinin gözaltına alınmadığı kaydedildi. Amazonida civa kirliligi • Haber Merkezi — Brezilya hükumeti Amazon Irmağı ve kollarmda giderek artan civa kirliliğinin önlenmesi amacıyla bir proje başlatü. Brezilya Madencilik Idaresi yetkilileri, madenciler tarafından altın cevherinin aynştırılmasında kuUanılan daha sonra da akarsulara bırakılan civa atıklannın 20-30 yıl içinde büyük bir çevre faciasına yol açabilecegini belirttiler. Yetkililer, Amazon bölgesinde bir bölümü yasadışı olarak yurütülen maden arama çalışmalarının başladığı 1958 yıhndan bu yana 1800 ton atık civa biriktiğini belirtiyorlar.