Katalog

10 ŞUBAT1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Meyve-sebze ithalatı • ANKARA (AA) — özel kuruluşlarca ithal edilen domates ile soğanın, GlMA ve Migros mağazaları aracılığı ile satılacağı bildirildi. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı yetkililerinden alınan bilgiye göre Ürdün'den ithal bağlantısı yapılan bin ton domatesten 80 tonu Cilvegözü sınır kapısından giriş yaptı. Japonya'dan tarım kredisi • ANKARA (ANKA) — Üçüncü tarımsaJ kredi projesi için Japon Denizaşın Ekonomik Işbirliği Fonu'ndan (OECF) sağlanan 35 milyar 200 milyon yen tutanndaki krediye ilişkin anlaşma onaylandı. Anlaşmanın onayına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı dünkü Resmi Gazete*de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Karara göre bu anlaşma OECF ile yapılacak ek anlaşmaları da kapsayan "ikraz anlaşması" şeklinde düzenlendi. Böylece kredinin tamamı ayn ayn ödemeler halinde alınacak ve anlaşma kapsamındaki son kredi ödemesi 1995 yılına kadar yapılabilecek. Kredinin faizi ise fondan kullanılan ana paranın geri ödenmemiş miktarı üzerinden 6 aylık dönemler itibarıyla, yıllık yüzde 2.9 oranında uygulanacak. Kııraklık korkusıı • ADANA (Cumhuriyet Güney İlleri Bürosu) — Kurakhk tehlikesi, üreticiyi korkutuyor. Çukurova'ya 15 gün içerisinde yağışın düşmemesi halinde buğday dahil tüm ekim alanlannın olumsuz yönde etkileneceği belirtiliyor. Ocak başından bu yana kayda değer bir yağışın düşmemesi, kurakhğa ilişkin tahminleri güçlendiriyor. SfT - Hazine arazileri takası • ANKARA (ANKA) — Kesin inşaat yasağı konan SfT alanlarında arazisi bulunanlar bu mallarını Hazine arazisi ile trampa ederek inşaat izni alabilecekler. Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile Kültür Bakanhğı'nın dünkü Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmeliğine göre Hazine arazisi ile takas edilecek SİT alanlanndaki arazilerin kadastro görmüş yerlerde bulunması ve üzerinde mülkiyet uyuşmazlığı bulunmaması gerekiyor. Erdemir'de rüçhan hakkı • ANKARA (AA) — Ereğli Demir Çelik Fabrikalan'nın (Erdemir) hissedarlarının, rüçhan haklarını 12 şubat pazartesi gününe kadar kullanmalan gerektiği bildirildi. Bu tarihe kadar rüçhan haklarını kullanmayanlann hisseleri Istanbul Menkui Kıymetler Borsası'nda satışa sunulacak. Erdemir Genel Müdürü Turhan Onur, konuyla ilgili olarak fabrikanın 38.4 milyar olan ödenmiş sermayesinin daha önce 384 milyar liraya çıkartıldığını anımsatarak Erdemir hissedarlarının bundan dolayı rüçhan haklarını kullanmalan gerektiğini bildirdi. Impexbank'ın kân • İSTANBUL (AA) — Türkiye Ithalat ve îhracat Bankası'nın (lmpexbank) genel kurulu yapıldı. Bankanın vergi sonrası kârının, bir önceki yıla göre yüzde 66 oranında artarak 3 milyar 587 milyon 366 bin 982 liraya ulaştı. Genel kurulda, hissedarlara yüzde 15 kâr payı dağıtılması kararlaştırıldı. Döviz tevdiat • ANKARA (ANKA) — Merkez Bankası adına Federal Alman Dresdner Bank'ta açılan kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları 7.1 milyar dolan da aştı. Merkez Bankası'nın geçici verilerine göre kredi mektuplu hesaplar, 2 şubatta 7 milyar 110.5 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu hesaplar son bir hafta içinde 62.2 milyon dolar, yılbaşından bu yana ise 90.8 milyon dolar arttı. Kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları 1989 sonunda da 7 milyar 19.7 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Toplu Konut kendi endeksiniyayımlayacak Borsada kîmin 'borusu'Hisse senedi fiyatlarının oluşturduğu endeksin belirlenmesiqde "kimin borusunun öteceği" çekişmesi, borsa endeksinin değiştirilmesi tartışması biçiminde su yüzüne çıkıyor. Mevcut İMKB endeksi, aracı kuruluşların endeks üzerindeki etkisini arttırıcı nitelikte. Toplu Konut ise "piyasa düzenleyicisi" olarak kendi etkinliğinin kırılamadığı bir endeks istiyor. ABDURRAHMAN YILDIRIM Borsada endeks tartışmasında yollar aynldı. Önceki gün Serma- ye Piyasası Kurulu'nda bir araya gelen Toplu Konut ve Kamu Or- taklığı tdaresi ile borsa uzmanla- rı endeks üzerinde uzlaşmaya va- ramadılar. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Idaresi (TKKOİ) borsa- nın sermaye ağırhklı endeksine karşılık işlem hacmine dayanan yeni bir endeks yayımlamaya ha- zırlanıyor. önümüzdeki aylarda bor.sada iştirak hisselerini satmaya hazır- lanan TKKOt, "tMKB endeksinin fiyatlan abarülı yansıtmasından" ve endeksini bu özelliğinden ya- rarlanılarak kendisinin borsadaki piyasa düzenleyiciliği etkisinin azaltılmasından çekiniyor. TKKOİ özelleştirme operasyonla- rına endeksin üzerinde kolaylık- la oynanmasından yararlanılarak "fiyat engeli çıkarülmasından" da endişe ediyor. Borsa tarafından 1986 yılı başı 100 kabul edilerek yayımlanmak- ta olan İMKB endeksi birinci pa- zardaki 50 şirketin o günkü top- lam piyasa değeri, baz kabul edi- len 1986 yılı başındaki toplam pi- yasa değerine bölünmesiyle bulu- nuyor. Piyasa değeri, hisselerin kapanış fiyatlan şirket sermayesi ile çarpılarak bulunuyor. tşlem hacmi çok küçük olsa da her his- senin kapanış değeri borsa endek- sini etkiliyor. Bu sisteme çok kü- çük işlemler yaparak endeks üze- rinde etkili olunabileceği için iti- raz ediliyor. Şimdiki endeks üze- rinde aracı üyelerin etkili olduğu kaydediliyor. Bu endekse karşılık, TKKOU nin yayımlamaya hazırlandığı en- deks, son altı ay içinde en fazla iş- Endeks nedir? lem gören 15-20 hisse senedinin iş- lem hacimlerine ağırlık vererek he- saplanacak. Bu konuda bilgi ve- ren TKKOÎ yetkilileri yılbaşından bu yana 10 hissenin, toplam işlem hacminin yüzde 76'sını gerçekleş- tirdiğini, halbuki İMKB endeksi- ne işlem hacminin yüzde 24'ünü oluşturan 40 hissenin daha katıl- dığını ve bu durumun fiyatlan abartlığını savundular. TKKOİ- Borsada endeks, hisse senetlerinin fıyatlanndaki değişmeleri o hisselerin belirli bir tarihteki fiyat düzeyine göre belirtilmesinde kullanılıyor. Endeksler, ortalama bir fiyat değişimini gösterdiği ve genel eğilimi ortaya koyduğu için yaurım kararlarında en önemli gösterge olarak kullanılıyor. Borsa şirketlerinin karı Çukurova Eiektnk Teletaş Finansbank Koç Yatınm Kepez Eiektnk Anadolu Cam Netbank Yasas Köytaş Denızfi Cam (MlyM Tl.) 111 186 39.190 14.721 7.385 9.669 9.791 1.136 2.969 889 87 1989 Kin (KifyOB TL*f 155.361 43 529 35.798 17.182 10104 8.839 6079 6.012 2205 1.412 m 39.7 11.0 143.1 132.6 49 - 9 7 435 102.4 148 1523 | nin borsada market makerlik yap- tığını hatırlatan yetkililer şu görü- şü savundular: "Bizim yaptığımız işlemierin piyasaya normal etkisini gösterraesi için, karşımızda işlem yapacaklann çok küçük işlemler- le bnnu engellememesi gerekir. Engellerlerse bizim piyasaya dü- zenleviciliğimizin anlamı kalmaz. Onun için de işlem hacmi ağırlıklı bir endeks hazırlamaya koyul- duk." İMKB endeksinin aynen yayım- lanmaya devam edilçceğini belir- ten borsa yetkilileri ise işlem hac- mi ağırlıklı endeksin yanlış olaca- ğını savundular. Dünyadaki uygu- lamaların büyük çoğunluğunun sermaye ağırlıklı sistemle olduğu- nu kaydeden yetkililer SPK'nın da bu görüşlerini paylaştığını be- lirttiler. Piyasa uzmanları ise bu tartış- maya tam bir netlik kazandıramı- yorlar. Uzmanlar, hisse senedi pi- yasasının henüz oturmamış oldu- ğunu, işlem hacmi ağırlıklı bir he- saplamada hisselerin belirlenme- sinde sorunlar çıkabileceğini ve endekse girecek hisselerin sık sık değjşebileceğine dikkat çekiyorlar. Uzmanlar İMKB endeksine de 50 şirketin katılması yerine en çok iş- lem gören hisselerden hareketle hesap yapılabileceğini ve bunun "abartraayı" azaltabileceğini kay- dediyorlar. F-16'larda off-set'e kilitABD General Dynamics firması F-16 projesinde üzerine düşen 1.27 milyar dolarlık indirekt off-set'in yürütülmesi için Ankara'da açtığı bürosunun kapısma da kilit vurdu. EVREN DEĞER ANKARA — F-16 uçaklanrun üreticisi Ge- neral Dynamics firması, indirekt off-set an- laşması çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmiyor. ABD'li fîrma 1.27 milyar dolar- lık indirekt off-set taahhüdünün yalnızca yüz- de 10'luk bölumünü yerine getirdikten soıı- ra, off-set'in yürütülmesi için Ankara'nın Çankaya semtinde açtığı ofısinin kapılarına da kilit vurdu. TAl'ye (Türk Uçak Sanayii) yakın çevreler, "Bizler onlann istediği mal- larda slandardı tutturamadık, onlar da zaten pek bevesli degillerdi" dedıler. 1984 yılında General Dynamics ile TUSAŞ arasında imzalanan ortakhk anlaşması çerçe- vesinde ABD'li firma 150 milyon dolar da di- rekt off-set yapma taahhüdünde bulunmuş- tu. Anlaşma çerçevesinde ayrıca bir de Hil- ton Oteli'nin kurulması planlanmıştı. TAİ'- ye ve Savunma Sanayii Müsteşarhğı'na (SSM) yakın kaynaklar, ABD'li fırmanın indirekt off-set taahhüdünün yalnızca yüzde 10'luk bölümü ile Hilton Oteli'nin yapımını gerçek- leştirdiğini, daha sonra da diğer taahhütleri- ni yerine getirmediğini söylediler. TAl'den bir yetkili, indirekt off-set için ilk olarak 12 Türk firmasına yatınm yapılması- nın planlandığını, ancak daha sonra bu plan- lamanın da işlemediğini belirterek şunlan söy- ledi: "Daha sonra geçen yıl off-set'in şek- lini değiştirerek bir anlaşma daha imzalandı. General Dynamics 25 milyon dolar sermaye- li bir şirket kurdu. Ancak bu şirket de kâgıt üzerinde kaldı ve çalışmadı." Aynı yetkili, indirekt off-set çerçevesinde ABD'nin Türk firmalanndan istediği standar- dın tutturulaınadığmı da kaydederek, "Bizim de yanlışlanmız oldu. Bizden mermer istedi- ler, kahverengi damariı olsun dediier. Ancak biz bunu yapamadık. Trençkot ithal etmek is- tediler. Bizim üreticiler, bunun piyasa fiyatı 12 dolar iken 18 dolar istediler. Onlar da al- madılar. Biz bem standardı tutturamadık hem de uyanıklık yapmak istedik. Zaten onlar da pek hevesli degillerdi. O nedenle yürümedi." SSM'den bir yetkili ise, ABD'li firmanın "açıkça Amerikanvari kazık atma peşinde" olduğunu iddia ederek. "Efer anlaşmayı ye- rine getirmek gibi bir niyetleri olsaydı yapar- lardı. Örneğin, Makine Kimya Endüstrisi Ku- nımu ile mayın temizleme tankını müşterek üretelim diye teklif getirdiler. Fakat bunun için öylesine büyük bir lisans ucreti istediler ki, bunun karşılanması mümkün degildi. A>- nca isteklerini raetal aksama yöneltselerdi olurdu. Ama onlar biz bu işi yapamıyoruz de- yip kestirip attılar" diye konuştu. Aynı yet- kili, firmanın anlaşmanın gereği olan toplam indirekt off-set miktannın yüzde 10'luk ceza bölumünü ödedikten sonra anlaşmanın so- nuçlanacağını, ancak bu yola gidilmeden önce Türk yetkililerin firmayı zorlayacağını da söz- lerine ekledi. TEKSTIL ABD planına sert tepkiEkonomi Servisi — Uyeleri arasında Tüıkiye'nin de olduğu Uluslararası Tekstil ve Konfeksi- yon Ofısi'nin (ITCB) düzenledi- ği toplantıda, dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretindeki kısıtla- malann kadameii olarak kaldınl- ması yönündeki ABD planı şid- detle eleştirildi. Teklif edilen pla- nın kısa dönemde mevcut kısıtla- malan daha da arttıracağı vur- gulandı. ABD'nin geçen hafta yaptığı Kıbns-AT ilişkileri Matutes, Vasiliu île gorüştu İZZET RIZA YALIN LEFKOŞA — Avrupa Toplulu- ğu Akdeniz ülkeleri sorumlusu Matutes, dün Rum yönetimi Baş- kanı Vasiliu ile görüştükten son- ra verdiği demeçte, "Kıbns-AT Uişkilerinin pekiştirilmesi konu- sunda göriişbirliği bulunduğunu, daha geniş ve tatminkâr ilişkiler için diyaloğu sürdüreceklerini" açıkladı. Rum Radyosu'na göre gazete- cilerin sorularını yanıtlayan Ma- tutes, "ATnin bu yıl içinde Güney Kıbns'ta büro açacağını, bunun, topluluğun Kıbnsia ilişkilerini ge- liştirmek için ortak ilgisini yansıtağım" kaydetti. "Kıbns Rum hükümeu'yle işa- damlannın serbest pazar ve reka- bet kurallanna uvmak içih verdik- leri ugraşların çok başarılı olduğunu" söyleyen Matutes, "Kıbns Rum işadamlannın güç- lükleri asma yeteneklerinden" iyimserlikle söz etti. "Kıbns'ın topluluğa tam üyeli- gi"ne ilişkin bir soruyu da yanıt- layan Matutes, "Bu alanda kesin bir degerlendirme için zamanın çok erken olduğunu, bununla be- raber Kıbns'ın bir Avrupa ülkesi olduğunu, tam üyelik için süreci kimsenin değiştireraeyeceğini" kaydetti. "Kıbns'ın toplulukla ilişkileri- nin sürekli bir gelişme içinde ol- duğunu" belirten Matutes, bugün de AT'nin Güney Kıbns'ta temsil- cilik açması ile ilgili bir anlaşma- yı imzalayacak. Rum yönetimi Başkanı Vasiliu, "Matutes ile Kıbns-AT ilişküeri- nin tüm yanlanm ele aldıklannı" belinti. açıklamada dünya tekstil ticare- tindeki mevcut kısıtlamalann 10 yıllık bir süre içerisinde aşamalı olarak ortadan kaldırılması ve sektörün GATT kuralları çerçeve- sine alınmasını önerilmişti. öne- ride 1 Ocak 1992'de başlayacak ve global kotalar ya da gümrük oranlan kotaları yardımıyla itha- lat kısıtlamalanrun her yıl aşamalı olarak terkedileceği bir geçiş dö- nemi uygulanması öngörülüyor. ITCB'nin Cenevre'de yapılan toplantısında ABD önerisinin ge- lişmiş ülkelerde yerli sanayileri ya- bana rekabetten koruyacağı ve dünya ticaret dengelerini değişti- rerek belirsizlikler yaratacağı id- dia edildi. öneride adı geçen glo- bal kota uygulaması ile ticaretine kısıtlama getirilmeyen birçok ül- ke ve ürünün de kısıtlama çerçe- vesine gireceği ve bu ülkelerin uy- gulamadan büyük zarar göreceİc- leri belirtildi. Toplantıda, global kotalann ülkeler arasında ticaret alanında süregelen rekabeti daha da keskinleştireceğine değinilerek diğer taraftan yerli sanayilerin bu kotalar yardımıyla korunmaya devam edileceği, piyasa güçleri ve rekabetten soyutlanacağı vurgu- landı. ABD önerisinde yer alan geçiş dönemi uygulaması ile mev- cut sistemi tümüyle değiştirerek tamamiyle yeni bir sisteme geçil- mesinin önerildiği ve bu uygula- mayla tekstil ticaretinde gelecek için belirsizlikler dikkat çekiliyor. TJC İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDIYESİ İSKİ İSTANBUL SU VE KANALİZAŞYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Aşağıda özelfikleri belirtuen kapalı zarf ile teklif alma yöntemındekı ihale ile ilgılenenler, ihale dosyasını İSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TİCARET İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞINDA görebilir ve dosya bedelini İSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ merkez veznesine yatırarak alabılirler. İsteklilerin şartnameye uygun hazırlayacakları kapalı teklif mektuplannı ihale tarihinde saat 11 OO'e kadar aşağıda belirtilen adreste GENEL EVRAK MÜDÜRLÜĞÜ'ne giriş, tarih ve numarasını içe- ren alındı makbuzu karşılığında teslim etmeleri gerekmektedir. Teklii zarfları saat 14.00'te İhale Komisyon Başkanlığı'nca açılacaktır. İHALE GEÇİCİ DOSYA İSKİ NO: İŞİN ADI • KEŞİF BEDELİ TARİHİ TEMİNAT BEDEÜ 33.104.865 15.2.990 9.993.145 100.000T.7064 Tezgâh, raf ve makine alımı T.7065 20250 adet sayaç alımı 962.020.000 16.2.99C 28.560.600 300.000 Not: 1- Postadaki gecıkmeler dikkate alınmaz 2- İSKİ 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na tabi olmayıp ihaleyi yapıp yapmamakta, diledi- ğine kısmen veya tamamen yapmakta, uygun bedelin tespit ve takdtrinde serbesttir. ADRESİ: İSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Aksaray Meydanı 34410 Aksaray-İSTANBUL TEL: 588 38 00 (35 Hat) TELEX: 23923 ISU-tr FAX: 588 38 83 „ m n Basın: 16749 TtRKİYE Cl'MHl RİYET MERKEZ BANRASI'NA SI.NAVLA ELEMAN ALLNACAKTIR Bîtgı IşJrm. îsıatısiık vt EkonomiM Izlemc Genet Mudurlu^u bun>esınde I^tstblıkçi kadrolannda ç*lt>1ınlmak uzrrr. ıvı derecedc Ingdızct bılen, ^eterh ıkii'sai bıigısıne haı/ istatıstika \e yeıerti ıstaiiMik bılgısıne sahıp ıkiısattı altnacaklır. I. A. ADAMARDA ARAN U AK >ARTLAR 1. Yurtivi *e\a yurtdışında Ikıısat. ['•atısnV, ijieıme \e>a EKonomeırı alanında, en az 4 \ıl surefı bu \uksek ogre- nım kurunaundan mezun oimak \eva bu bolumİerde hsan5ustu e^ıtım gornıuş otmak. 2. Son başvuru larıhı olan 23 Şubaı 1990 latıhmde otuz >asmı, lı^anustu derece aianlarda oıuz beş yaşını gcçme- mıs olmak, 3. T.C. Merkez Bankası Mcmurlan Voncımclığı'nm 2 rnaddesındc behnılen dıger şanlan haız bulunmak. B. S1NA\LAR Adaylar \abancı dıl \e meslekı vınaıa ıabı luıuiurlar \ abanct dıl Mna\ında bajari eo^teremeNenlcr m«lek sınavı- na kabul edılrnezkr MeUek Mnaunda ha>anlı olanlar muiakaıa cağınlırlar 1. \ABA.NCI DİL SINAM >abaiK. dil sına\ı '-4 Mart 1990 tarıhlermde ANK\R-\"DA, Ingılızte'den y&.U \e *.O7İu olarak >apılacak[ir. 2. MESLEKİ SINA\ Meslekı an av lar, ısıaımıki;! kadrolan n;ın, ^cvrnetı olarak ckonomı ağırlıklı veya isıatıstık a^ırlıkb olarak yapıta- caktır Her ıki sınavda da Ekonomi. Isıaûstik. Maıemaıık ^e Ekonometn soruları ver alacakıır. >ukarıda belirtilen konulardalısansustueğmm gormus olantar lezlennin bir kop>ası tlc Uıaıısıık Lzman Yardım- cıiıgı smaM ıçın baş^uruda bulunabıltrkr. Bu adaşlar da >abanct dıl Mnanna gırecekterdır. II. BtLGİ ALMA VE BAŞVl RL Bılgt almak ı>ıe>enler. ANKARA'DA. Bılgi Uiem htaıısnk \e Ekonotnıyî Izİeme Genel Mudurluğu'ne »ahsen ba^vuracaklardır. KDA\ OLMAK lSTE>t\İKK 1 Ankara'da. Bılpi (şlcm. hıatısîtk ve EkonomtM tzlcme Oenel Mudurlugu'nden lemin edilerek açtk \.e elyazısı ile doldunıimuş "Gore\ Isieme Formu"nu. 2. Ogrenım Bclgesmı. ?. Nufus huvıvcı cuzdanını. 4. 4.5x6 an bc>utunda ıkı loıoğrah. Bılgi Işlem Isiatısiık ve Ekonomı>ı Izleme Genel Mudurlugu'ne >ahsen \ereLCltleTdir. III. SON B4ŞMRI TARİHİ Ada>iarın II boiumde >azılı belaelerı 23 Şubal 1990 untrine kadar Bılgı likm, İMatuıık ve Ekonotnıvı l/leme Gcne! Mutiurlujune >ah»en ^ermelen gertkır. Posta ıle >dpıldn başvuruUr kdbul edilmez. ^»OT Belgele-ı eksik olanların ada\ ka>dı hh;bır şekılde >ipi!ma\a^aknr EKONOMIDE KULK MERALTAMER Koç'un cirosu 16 trilyon Devlet içinde devlet Bütçe gelirlerininyarısı, emisyonun2katı, 5.3 milyon kişinin yıllık geliri... Koç Grubu şirketlerinin 1989 yılı toplam cirosu henüz resmen açıklanmadı, ama rakam kaba-, ca 16 trilyon dolaylarında. 16 trilyon ne dernek? 32 tril- yon olan 1989 bütçesinin gelir- lerinin yansı demek, ya da 170 trilyon olan Gayri Safı Milli Ha- sıla'nm yüzde 9.4'ü demek! Bir başka deyişle Koç Grubu adeta devlet içinde devlet. 1989 yılı ortalama döviz kuru- nu 2150 lira alarak bir hesap ya- pıyoruz. 16 trilyonluk ciro, 7.44 milyar dolar ediyor. Yani tam Türkiye"nin geçen yılki dış borç servisine eşit. Koç Grubu 1988 yılında 8.1 trilyon lira olan ciro- sunu yaklaşık yüzde 100 arttır- rruş. Artış, enflasyonun epe>f üzerinde. Ama dolar bazındaki artış daha da çarpıcı. 1988 yılı ortalama dolar kuruna göre 8.1 trilyon lira 5.75 milyar dolar edi- yor. Oysa TLÎnin 1989 yılı bo- yunca değerli tutulması sonucu 1989 cirosu 7.4 milyar dolan bu- luyor. Türkiye'deki bu konjonk- türel durum, Koç Grubu'na "dünya ligindeki aralamada" sa- runz önemli bir avantaj sağlaya- cağa benziyor. Türkiye'nin bu yüki toplam ihracatı 24 trilyon Türk Lirası değerinde olacak. Bunun 16 tril- yonu sanayi urünleri ihracatı. Yani Koç Grubu'nun cirosu, Türkiye'nin toplam sanayi ihra- catına eşdeğer. Emisyon 8 trilyon dolayların- da seyrediyor. Demek ki emisyo- nun 2 katı. 7.2 trilyonluk bütçe açığının yaklaşık 2 katı. 40 tril- yona yaklaşan bankalardaki toplam mevduatın yüzde 4O'ı. Daha sayalım mı?.. Bir de işçi ücretleriyle karşı- lastıralım. Türkiye'de 1989 yılı kişi başına milli gelir, cari fiyat- larla yıllık 3 milyon 42 bin lira. Buna göre Koç Grubu'nun 16 trilyonluk cirosu, Türkiye'de 5 milyon 260 bin kişinin, yani top- lam nüfusun yüzde 10'unun yıl- lık gelirine eşit. Bu 16 trilyonluk ciro, Arcelik gibi 1988'deki 570 milyar liralık cirosunu 2'ye katlayıp 1.1 trilyon ciro yapan, Atılım gibi 436 mil- yarhk cirodan 1989'da 900 mil- yarlara çıkan, Tofaş Fabrika ve Tofaş Oto Ticaret gibi kuruluş- lann 490'ar milyar lira mertebe- lerindeki cirolannı yüzde 100 arttırmış olmalanyla sağlanıyor. Ancak Koç Grubu şirketleri- nin cirolan da ülkemizdeki eko- nomik konjonktüre paralel ola- rak yılın ilk yansında "afır agır" arttıktan sonra ikinci yanda hız- lanmış. Üst düzey yöneticilere yıl sonunda ödenen primlerde ise "yılın ilk yansı" esas alınmış. Primini beğenmeyene ise "Bâz kalıcı bir kunıluşuz. Bu tiir bc- saplarda kalıcı şirketler yılın ilk yansını esas alır" denmiş. Kim gider, kim kalır? Ekonomi kulislerinde yine bu hafta "giden gidene..." Den- diğine göre Savunma Sanayi İdaresi Başkanı Vahit Erdem Suudi Arabistan'a büyükelçi oluyormus. Yine fısıltı gazete- sine göre bağlı bulunduğu ba- kan Devlet Bakanı Giineş Ta- ner'le anlaşamayan Hazine Müsteşan Namık Kemal Kıbç- ın "terfien" Amerika'ya gön- derilmesi söz konusuymuş. Topla Koımt ve Kamu Or- takhğı İdaresi Başkanı Ökkeş Özuygur için de "görev değişikliği" gündemdeymiş. Hatta DPT Müsteşan Ali Tig- rel için de bazı görevler söz ko- nusu muymuş neymiş?.. Ankara'da bürokraside şu sıralar yeri en sağlam olan ki- şi Merkez Bankası Başkanı Ruşdii Saracogln'yrauş. Hazine Müsteşan Namık Kemal Kılıç'm Devlet Bakanı Güneş Taner'le ilişkisi ise Hiis- nü Dogan'ın Devlet Bakanı ol- masından sonra bozulmuş. Dendiğine göre Kılıç'm, Hüs- nü Doğan'a daha yakın oldu- ğunu fark eden Güneş Taner, aralanndaki bir anlaşmazlığın rövanşını Namık Kemal Kılıç Kılıç Taner yurtdışındayken almış ve Ha- zine'de Personel Dairc Başka- nı Regen Zendrci'yi görevden uzaklaştırmış. Kılıç, yurtdışın- dan dönüp de bunu duyunca ilişkiler kopma noktasına gel- miş. Ama ekonomi kulislerinde bu yorumlann hemen ardın- dan, "Hoş kimin gklip kimin kalacağı belli olmaz. Bir hiikii- mel değişikliği gündemde... Güneş Taner kabine dışı kala- bilir. O zaman da Kılıç yerin- de kalır" diyenler de var... Ama Güneş Taner "yerinde" kalırsa Kılıç'm yani sıra Emlak Bankası Genel Müdürii Engin Cıvan'ın da bir başka göreve kaydırılabileceği konuşuluyor. Toprak işçisine zorunlu 'tasarruf tşadamı Halis Toprak'ın sa- hibi bulunduğu Toprak înşa- at Malzemeleri Pazarlama ve Îhracat A.Ş!nin Yönetim Ku- rulu Başkan Vekili Mehmet Baler ve Genel Müdürü Ali Turan'ın imzalannı taşıyan ya- zı, tüm bölge müdürlüklerine gönderildi. Buna göre Halis Aga'run sahibi bulunduğu iş- yerlerinde çalışan tüm işçile- rin maaşlan "ürpanlamyor" ve işçiler zorunlu olarak "tasarrufa" zorlanıyor- lardı. Toprak işçileri, seramik işkolunda imzalanmış gnıp toplu iş sözleşmesine rağmen hakettikleri üc- retin 1/6'sı bölumünü ancak 3 ay sonra alabile- ceklerdi. "Neden" diye soranlara yapılan yoruın ise "Halis Ağa isini bilir. Bundan âlfl sıfır faizli finansman olur mu?" yanıtı veriliyordu. Tüm Toprak kuruluşlarına gönderilen yazıda 1990 yılınm ücret uyg'ilamasının, önceki yıllar- dan farklı olacağı belirtilerek şöyle deniyordu: "Ocak-haziran döneminde 6 ay süreyle ncret- ler 1990 yıllı teramuz ücretinin 5/6'sı kadardır. Ücrel bordrolan bu 5/6'lık tutar üzerinden ya- pılacak, ikramiyeler de bu tutar üzerinden öde- necektir. Ancak bu kısıntılı uygulamanın telafi- si için 11 nisan ve 13 temmuzda. 1990 temmuz ücretinin 4/6'a kadar teiafi ikramiyesi ödenecek- tir. Temmuz ayından itibaren ise iicretler kesin- tisiz ödenecektir." Bu bilginin ardından bir de örnek verilmiş ve 1990 yılında maaşı yüzde 100 artarak 300 bin li- radan 600 bin liraya çıkan bir işçiye ilk 3 ay 500 bin lira maaş ve 500 bin lira ikramiye ödeneceği, bu süre içinde yapümış olan 400 bin liralık kı- sıntımn ise 11 nisan günü ödeneceği belirtilmiş. Sendikacılara göre bu durum, işçilerin hake- dilmiş haklarının gaspı oluyor. Dava açma yolu- na gidilebilir. Halis Ağa açısından bu durum ne- dir? öğrenemedik. Acaba Halis Ağa, bordrola- rımıza "zorunlu lasarruf adı altında bir tırpan daha koyan ANAP iktidarırun izinde mi yürü- yor? ÎKVseçimi TOBB'den sonra Odalar Birligi Başkanı Ali Coşkun'la İkti- sadi Kalkınma Vakfı Başkanı Jak Kamhi'nin yıldızlan hiç ba- rışmamıştır. TOBB Başkanı Ali Coşkun'un, C o 5 k u n K a m h l TOBB'un bir yan kuruluşu olan ve Avrupa Top- luluğu ile ilişkileri duzenlej'en tKV'nin başında, Jak Kamhi yerine kendi görüşlerine daha yakın birini görmeyi yeğlediği her zaman söylenir. Her tKV Genel Kurulu öncesinde bu yönde kulis fa- aliyetlerine tamk olunur, ama değişen bir şey de olmaz. Her yıl mart ayında yapılan İKV Genel Kuru- lu için bu kez yine kulis faaliyetleri başlamak üze- reydi ki ocak ayı sonunda Divan Oteli'nde yenen bir öğle yemeğiyle İKV seçimleri, Odalar Birliği seçimlerinin sonrasına ertelendi ve bu mesele de şimdilik çözümlenmiş oldu. Yemeğe TOBB Baş- kanı Ali Coşkun, Muhasip Üye Rona Yırcalı, İSO eski Başkanı Nurullah Gezgin ve yeni Başkan Memduh Hacıoğhı, İTO Başkanı Yalım Erez, ls- tanbul Ticaret Borsası Başkanı Nejat Basmacı ve İKV Başkanı Jak Kamhi katıldılar. Seçimlerin ertelenmesine soğuk bakan TOBB Başkanı Ali Coşkun, prosedür açısından bir so- run olabileceğini dile getirdi. Ancak Vakıf Sene- di incelendiğinde, zamanlama konusunda ertele- meye engel bir durum bulunmadığı ortaya çıktı. Buna göre İKV seçimleri, 27 mayısta yapıla- cak TOBB seçimlerinin ardından muhtemelen ha- ziran ayı içinde yapılacak. Böylelikle de TOBB- un yeni seçilecek yönetimin ÎKV ile koordineli ça- lışabilmesi mümkün olacak. Nitekim Milletlera- rası Ticaret Odası MTO gibi, Umumi Magaza- lar gibi Odalar Birliği'nin diğer yan kuruluşlan- nın seçimleri de TOBB seçimlerinin ertesinde ya- pılıyor. DÜNYADAN KISA KISA • TÜRKtYE tütün pazarı ile ilgili olarak Financial Times gazetesinde çıkan bir yazıda yabancı sigara üreticilerinin Türk sigara pazarınin yüzde 20'sine sahip olduğu, Türkiye'nin kişi başına sigara tüketiminde dünya ülkeleri sıralamasında ön sıralarda yer aldığı belirtilerek Türk parlamentosunda görüşülmeyi bekleyen tütün reklamları ve halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması yönündeki yasa teklifinin yabancı sigara üreticilerini endişelendirdiği açıklanıyor. • DOCU AVRUPA üikelerinin Batılı bankalara olan borçlannın bu ülkelerde yabancı sermayenin gelmesini teşvik edici kararlar alınmasının ardından 1989 yılının üçüncü çeyreğinde artış göstererek toplam 91.8 milyar dolara ulaştığı açıklandı. Borç sıralamasında SSCB 42.06 milyar dolarla birinci sırada yer alırken diğer ülkelerin borçları ise şöyle: Macaristan 11.4 milyar dolar, Buigaristan 7.48 milyar dolar. • OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) tarafından yapılan açıklamada, artan petrol talebinin karşılanabilmesi için üye ülkelerin önümüzdeki beş yıl içinde 60 milyar dolarlık yatırım yapmaları gerektiği belirtildi. VERGİREHBERİ H'.TurgutArtğ Toplusözleşme sigortası 1.1.1990 gününden sonra imzalanacak topiu iş sözieşmeleri için Yargıtay Hukuk Genel Kurulu yeni bir karar aldı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da genelge (RG 29.12.1989 S.44) yayımladı. Sigortalılann toplu iş sözleşmesiyle sonradan doğan geriye dönük ücret artışlarının doğru uygulaması beiirlendi. Toplu iş sözleşmesinden doğan yeni ve ek ücret, ikramiye vb. hakiann brut tutarı, o ayın sigorta tavanına göre primiendirilir. Sözleşmede yoUuk, çocuk ve aile zamian, öiüm, doğum, evlenme ve eşya yardımlan varsa, primlendirilecek aylık tutarın dışında tutulur. Toplu iş sözleşmesınin imzalanmasından doğacak ek ücret farkiarı, ilgili olduğu ayların bordrosundaki eski ücretle birleştirilir. 1- Ek aylık sigorta primleri biidirgesi ile 2- Ek dört aylık dönem bordrosu, düzenlenir. 3- Prira farklan, toplu iş sözleşmesınin imzalandığı ayırt ertesi ay sonuna kadar SSK Bölge Müdürlüğü'ne verilir ve ödenirse ayrıca gecikme zammı eklenmez ve ödenrr.ez. Ödeme, ertesi ayın sonunu aşarsa, aştığından itibaren gecikme zammı eklenir ve tahsil edilir. Kıdeoı tazminatı Özel kesimde çalışan emekçinin işten aynlmasında ödenmesi gereken kıdem tazminaanın vergi dışı kalan tavan sının, yeni bütçe yılı doiayısıyla yeniden arttı. Memur maaş katsayısınm 255'e, taban aylığı katsayısının da 28O*e çıkanlmasıyla kıdem tavanı Vo 31.46 yükseldı. Çalışanın normal ayük ücreti + yan / ek ödemeleri * sosyal yardımlan toplamından oiuşan brüt aylık ücret tutarı, yeni belirlenen 1.568.000 lirayî aşarsa, fazlası kıdem tazminaü sayılmaz. l.!.1990'dan sonra işten ayrılanlara ödenmesi gereken kıdem tazminatınm tavanı 1.568.000 liradan gelir vergisi kesilmez. Yalnızca binde 4 damga vergisi (put kesintisi) kesilir. tşçinin 24 aylık ücret tutannı aşan miktarı varsa ek ücretmiş gibi vergilendirilerek gider yazıhr.