Katalog

17 ARALIK 1990 **** CUMHURİYET/19 ÇEVRECt MENDES'tN KATtLLERİ — Gecen hafU çevre olaylan Ue Ugilenenlerin dikkatleri Breziba'nın Xapuri ken- tine yönelmişti. Brezilyalı ekolojist Chico Mendes'i iki yü önce öldürme suçuyla yargılanan Rancher Darly Alves da Silva Ue oglu Darci Alves Pereira, 19 yıl hapis cezasına çarptınldüar. Pek çok yabancımn, gazetecinin ve hatta işadamının akın et- tiği kentte Mendes'in portreleri kapış kapış satddı. (Fotofcraf: AP) Kazalarda 9 ölti, 3 yarah Haber Merkezî— Yurdun çe- şitli yerlerinde dün meydana ge- len trafik kazalarında 9 kişi öl- dü, 3 kişi de yaralandı. Ankara-Polatlı karayolunda dün öğleden sonra meydana ge- len trafik kazasında gazetemiz Haber Merkezi çahşanlanndan Giıner Sungurtekin'in üç yakm\ yaşamını yitirdi. Bursa'ya giden, Ayhan Sungurtekin yönetimin- deki 16 KT 062 plakalı otomo- bil ile karşı yönden gelen 26 EC 947 plakah kamyon, Polatlı'ya girişte çarpıştı. Ozel otoda bu- lunan Güner Sungurtekin'in an- nesi Nezire Sungurtekin ile kar- deşleri Ayhan ve Aynur Sungur- tekin olay yerinde öldüler. Kim- liği belirlenemeyen yarah kam- yon şoföru de Polatlı Devlet Hastanesi'nde tedaviye alındı. RÖD STEVVART EVLENDİ — tngilizlerin ünlü rock yıldız- lanndan Rod Stevvart, Yeni Zelandalı bir mankenle evlendi. Stewart'ın menajeri Arnold Stiefel, 45 yaşındaki yıldızın 21 yaşındald manken Rachel Hunler'la evlendiğini açıkladı. Sti- efel, nikâhlan Beverly Hills'te bir kilisede kıyılan çiflin Los Angeles'ta bir gece kulübünde tanıştıklannı soyledi. Nikâh törenine yaktaşık 250 konuk ve aile iıyekri katüdılar. Stewart'- ın 1979'da e>lendiği Alana Hamilton'dan iki çocuğu, Hun- ter'la tanısmadan once birlikte olduğu manken Kelly Emberg'- den de üç vaştnda bir kızı var. (Fotoğraf: Reuter) Feribotta kıış programı BANDIRMA (Basri Atdga- ner) — tstanbul-Bandırma ara- sında yapılmakta olan feribot seferlerinde, kış programı uygu- lamasına geçildi. Deniz YoUan Işletmesi'nce başlatılan kış programı uygula- ması nedeniyle pazartesi, çar- şamba ve cuma günleri yapılan gündüz seferleri bugünden baş- Iayarak kaldırılıyor. Istanbul- Bandırma arasmda haftanın 6 günü gece yapılan seferlerle, salı, perşembe ve cumartesi gundüz seferleri aynen sürecek. Yapıl- makta olan seferlerde feribot, tstanbul'dan sabah saat 09.00, gece 21.00'de, Bandırma'dan da gündüz saat 14.15, gece 02.30'da kalkacak. DEMOKRASİ BURMA'YA GELEMEDİ — Demokrasi tçin Ulusal Birlik Partisi, mayıs ayında yapılan seçimlerde işbaşı- na geldi, ancak umut edilen demokrasi beraberinde Burma'- ya gelemedi. Devlet Hukuku ve Diizeni Koruma Konseyi (SLORC) adıyta bilinen askeri cunta, ulkenin yoneüminde bak söz sahibi. Genç Burmalı gerillanın, eylıil ayında çekilmiş fo- toğrafı bu gerçegi dile getiriyor. (Fotoğraf: AFP) HABERLERİN DEVAMI Ha Ali Veli, Ha Veli Ali.. (Baftarafi I. Sayfada) mayacaktı. • Olağanûstü Hal Bölge Valiliği'nin sürgün yetkisi daha güçlendirilmişti. Sakıncalı kişi- İer bölge dışına sürgün edilirken, bu sürgü- nü nerede yerleşerek geçırecekleri de Böl- ge Valiliği'nce saptanacaktı. Bunun adına nokta sürgünü deniliyordu. • Olağanûstü Hal Bölge Valisi'nin yetki- leri, "mücavir" (bitişik) illerı de kapsayacak biçimde genişletilmişti. 424 sayılı bu kararnamenin SS Kararna- mesi olarak amlmasının temelinde bu nok- talar yatar. Kararnamenin özü gerçekten de- mokrasi ve insan haklanyla taban tabana zıt- tır. 12 Eylül'de bir askerin iki dudağının ara- smdan çıkan emirle gazeteler, matbaalar ka- patılırdı. Ama bir bakıma yadırganmazdı bu durum. Çünkü adı üstünde bir askeri yöne- timdi bu işi yapan. Ve ülke emirle yönetilirdi o günlerde. Oysa bugün, kendine sivil diyen bir iktidar var; yaşadığımız rejimin adı da demokrasi olarak konulmuştur. Oysa, bu kararnamenin ne sivillikte, ne de- mokrasi ve insan haklanyla, ne de hukuk devtetiyle ilgisi vardı. Muhalefet haklı olarak karşı çıktı 424 sa- yılı kararnameye. SHP, iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi raportörünün iptal- den yana olduğu. mahkemenin de iptal ka- ran alabileceğı kulislerde yayılmaya başla- dı. Bunun üzerine Bakanlar Kurulu geçen cumartesi günü Cumhurbaşkanı Özal'ın baş- kanltğında toplandı ve kararnameyi iptal et- ti, yerine de yenisini çıkarıverdi. Eski karar- namenin sayısı 424'tü, şimdiki 430 oldu. Eski kararnamenin sansür ve sürgün ni- teliğindeki demokrasıye aykırı özü yenisin- de değişti mi? Hayır. İçişleri Bakanlığı, herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın ve yargı yolu kapalı olarak yine yayın ve matbaa kapatabilecek; Bölge Valiliği'nce sürgün yetkisi gene kullanılabi- lecek. Eski kararnameye göre getirilen farklılık- lar şu noktalarda toplanabilir: • Dergi ve gazete kapatmadan önce bir kereye özgü olmak üzere ihtar verilecek; uyan etkili olmazsa, süreli ya da süresiz ola- rak kapatma kararı alınabilecek. • Matbaaların kapatılmasmda ihtar yönte- mi yok; sadece ilk kapatma 10 gün, ikinci ka- patma 30 güne kadar bir süreyle sınırlandı- nlmış. • Bölge dışına sürgün yetkisi korunuyor, ancak nokta sürgünü yumuşatılıyor. • Olağanûstü Hal Bölge Valisi'nin müca- vir illere yönelik yetkisi yeni kararnamede kaldırılmış Değişen nedir? Kuşkusuz işin özü değil değişen, yalnız- ca kararnamelerin sayılan. 424'ün Anayasa Mahkemesi'nce iptal edil- mesi olasılığı güçlenince. alelacele 430'u çı- karmış oldu ANAP iktidarı. Böylece zaman kazandığı söylenebilir. Yasa gücündeki kararnamelerle Meclis denetimini dışlayan ANAP iktidarının, bu kez de anayasal denetimi boşlayan bir oyunun- dan söz edilebilir. O kadar! Demokrasi, insan haklan, hukuk devieti gi- bi kavramlar karşısında, ha 424 olmuş, ha 430 olmuş ne fark eder? Ha Ali Veli, ha Veli Ali... Kararname oyunu Bush savaş izni peşinde (Baftarafi 1. Sayfada) tiği tesislerde nükleer bomba yapımında kullanılacak tür- den temel araçlan gördüğü kaydediliyor. Dr. Stemmler, araçlann ara- sında Amerikan, AJman, Liech- tenstein ürünleri bulunduğunu söylüyor. Irak'ın nükleer silah üretim programında ayrıca Ingi- liz ve Hollanda firmalanmn da çeşitli aşamalarda rol aldıklan anlaşüıyor. Alman MAN firma- sı uzmanlanndan Walter Busse 1 nin de 1988'de Irak'ı ziyaret ede- rek teknik bilgi verdiği kaydedil- mekte. Körfez krizine ilişkin diğer bir gdsşme de Beyaz Saray. Irak yö- netüninin Dışişleri Bakaru Tank Ariz'i Washîngton'a göndermeyi reddetmesini eleştirdi. Beyaz Sa- ray sözcüsü John Herrick, Irak tarafından yapılan açıklamanın Bağdat'ın sorunu ciddi olarak ele almak istemediğini ortaya koyduğunu söyledi. Herrick, "IntkUara, iki tanf açısından tatminkâr tarihlerin belirlenmesi gerektiğini bUdirdik" dedi. Bilindiği gibi "görüşme takvimi" konusunda ABD ile Irak arasında anlaşmazlık çık- mıştı. Saddam yönetimi ABD Dışişleri Bakanı James Baker- ın Bağdat'a 12 ocakıa gelmesi- ni istiyor Başkan Bush ise, Gü- venlik Konseyi'nin Irak'a Ku- veyt'ten çekiünesi için tanıdığı sürenin 15 ocakta bittiğine işa- ret ederek Baker'ın Bağdat zir yaretinin daha erken tarihte ger- çekleşmesini istiyor. Bush geçen hafta yaptığı açıklamada Saddam yönetimi ile görüşme önerisini geri alabi- leceğini söylemişti. ABD'nin eski Dışişleri Baka- nı George Shultz, Saddam Hü- seyin Kuveyt'ten çekilse bile Irak'ın askeri güctmün bertaraf edihnesi gerektiğini söyledi. AA'ya göre Shultz, CNN'de yayımlanan bir haber programa verdiği demeçte, "Saddam'ı dur- dunnanın zamanı şimdi" dedi. (Baftarafi 1. Sayfada) nın da önerileri doğrultusunda, yeni bir kararname hazırlanarak öncekilerin yururlükten kaldınl- ması düşuncesi benimsendi. Ar- dından da Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nde hazırkklan önceden yapıldığı belirlenen metne son şekli verilerek, Resmi Gazete"de dün yayınlanan 430 sayılı KHK oluşturuldu. Bu metnin hazır- lanmasında, halen Cumhurtfaş- kanhğı Hukuk Danışmanlığı gö- revini yürüten eski Anayasa Mahkemesi başkanları Semita Özmert ile Orhan Onar'ın görev aldıklan da öğrenildi. Özmert ve Onar'ın Bakanlar Kurulu top- lantısına katılarak görüşlerini açıkladıkları ve KHK'nın son şeklini almasında etkili oldukla- n belirtüdi. Bu arada başta Cumhurbaş- kanj Özal olmak üzere bazı ka- bine üyelerinin, Anayasa Mah- kemesi'nin yann esastan ele ala- cağı GUneydoğu kararnameleri- ni iptal edeceği yönündeki izle- nimlerini dile getirmeleri, bir başka tartışmaya daha kaynak- lık etti. Anayasa Mahkemesi çevreleri, raportör tarafından söz konusu KHK'lara ilişkin ha- zırlanan ve Anayasa Mahkeme- si'nin tüm asıl ve yedek üyeleri- ne iletilen raporda, 430 sayılı ye- ni KHK'da uzerinde değişikUk yapılan maddeler için iptal iste- minde bulunduğu anımsatıldı. Raportörtin, ceza ve borçlar ka- nunlarında değişiklik yapılma- sı, olağanûstü hal bölgesinde alınması gereken önlemlerin tüm ülkeyi kapsayacak şekilde genişletilmesine ilişkin hüküm- ler için anayasa ve yasalara ay- kırılıklar taşıdıkları gerekçesiy- le iptal isteminde bulunduğu öğ- renildi. İptali istenen maddeler arasında, basına getirilen "sansür" uygulaması, grev ve lo- kavt uygulamasının bölge dışın- da da yasaklanabilmesine ola- nak sağlanması, Ceza Yasası 1 ndaki hakaret suçlannın bölge sınırlan içinde katlanarak ceza- landırılması gibi uygulamalar yer alıyordu. Anayasa Mahkemesi çevrele- ri, SHP'nin yaptığı iptal başvu- rusunun, esastan incelenmesine 5'e karşı 6 üyenin oylan ile ka- rar verildiğini de anımsatarak "Hükümetin öyie ya da böyle, hem raportörün bu raporundan hem de mahkemedeki üyelerin bu konudaki yaklaşımlarından haberdar olduğu ortaya çıkıyor" dediler. Hükumet üyelerinin yaptıkları değerlendirmelerde söz konusu KHK'lann 5/6 ya da 4/7 gibi bir oy dağıhmıyla iptal edileceği yönünde ifadeler kul- lanmalannın da bu görüşe hak- lılık kazandırdığı savunuldu. Anayasa Mahkemesi çevrelerin- den edinilen izlenim de söz ko- nusu KHK'lann hükumet üye- lerinin de edindiği oy oranı ile iptal edilebileceğini ortaya koydu. öte yandan hükümetin, iptal edilmeleri halinde bile Güneydo- ğu'ya ilişkin bu tür KHK uygu- lamasından vazgeçmeyeceği yö- nündeki kararlıhğını, Anayasa Mahkemesi'ne de dikkatli bir üslupla ilettiği öğrenildi. Bu KHK'lara ilişkin iptal istemini ele alan Anayasa Mahkemesi- ne geçen günlerde açıklamalar- da bulunarak, üyelerin sorulan- nı yanıtlayan İçişleri Bakanı Ak- su'nun, bölgedeki terör olayla- rına ilişkin aynntılı bilgiler ver- dikten sonra Türkiye genelinde olağanûstü hal ilanına gitme- mek için bölgede söz konusu KHK'larda belirtilen önlemlerin alınmasının zorunluluğuna işa- ret eniği öğrenildi. Bu arada Ba- kan Aksu ve Bölge Valisi Hayri Kozakçıoglu ile birlikte mahke- me heyeüne açıklamalarda bu- lunan Bakanlık Müsteşarı Vec- di Gönül'ün, zaman zaman kul- landığı üslup nedeniyle Anaya- sa Mahkemesi Başkanı Necdet Dancıoğlu tarafından uyanldı- ğı da anımsatılarak bunun da üzerinde durulması gereken önemli bir nokta olduğu ifade edildi. Yeni KHK ne getirdi? Anayasa Mahkemesi çevrele- rinden alınan bilgiler, hüküme- tin yeni KHK'da özellikle deği- şikliğe gittiği noktalann, Anaya- sa Mahkemesi raportörünün ip- tal edilmeleri yönünde göniş be- lirttiği konular olduğunu da or- taya koydu. Yeni KHK, 424 sa- yılı KHK'yı tümüyle ortadan kaldırmasına karşın, bu KHK'daki birçok hukmü aynen korudu. Aynen korunan hü- Vergi artünını Köşk kümler, başta ceza, borçiar ve medeni kanunlarda değişiklik öngören maddeler oldu. Bu maddeler, hakaret ve casusluk suçlarına bölge sınırlan içinde daha ağır hapis ve para cezalan verilmesini öngörüyor. Yeni KHK, 424 sayılı KHK'daki "sansür" uygulamasım aynen korurken bu yayınlan çıkaran- lara ilişkin 'ihtar" mekanizma- sını gündeme getiriyor. Buna göre olağanûstü hal bölgesi için "zararlı" her tür yayuu çıkaran- lar önce uyarılacak, ardından basım, yayın ve dağıtım faalıyet- leri süreli ya da süresiz yasakla- nacak. Benzer bir düzenleme de bu yayınlan basan matbaalar için getirildi. Eskisinden farklı olarak, matbaalar için bu konu- da önce 10 gün, tekrannda ise bir aya kadar kapatma cezası ge- tirildi. Yeni KHK, grev ve lokavt uygulamasınuı ülke çapında ya- saklanması sonucunu doğuran önceki KHK'nın buna ilişkin maddesini de değiştirerek bölge sınırlan içinde kapsamı genişle- tip, tüm sendikal faaliyetlerin de durdurulabilmesine olanak sağlıyor. Yeni KHK, "siirgün" uygula masını aynen korurken getirdi- ği yeni bir hükumle de polis ta- rafından özel ve tüzel kişilere ait ev ve işyerleri Ue eklentilerinde de zoninlu görüldüğunde arama yapabilme yetkisi getirirken ay- rıca cezaevinde bulunan tutuk- lu ve hükümlülerin bölge valisi- nin teklifı, Cumhuriyet Başsav- cılığı'nın talebi ile emniyette sor- gulanabilmelerine olanak sağ- landı. Buna iüşkin Polis Yasası- nda daha önce yapılan bir dü- zenleme, Anayasa Mahkemesi'- nce iptal edilmişti. Yeni KHK'da, yine İçişleri Bakanı, Bölge Valisi ve olağanûstü hal bölgesinde görev yapan valiler için cezai, mali ve hukuki dava muafiyeti getirilirken, kişilerin bu uygulamalardan uğrayacak- lan zararlar için devletten tazmi- nat isteyebilme olanağı sağlandı. Yeni KHK'da önceki KHK'larda kullanılmayan bir üslup da dikkati cekti. Yeni KHK'nm giriş bölümünde, ön- görulen önlemler için "ihtiyaüı" bir üslup kullanılarak "alınabilir" ifadesinin kullanıl- dığı gözlendi. (Baftarafi l. Sayfada) nının sınırh tutulması için yoğun çaba içinde olduklarını, bu ne- denle artış oranının yüzde 50*nin uzerine çıkarılmaması eğilimi- nin hakim olduğunu söylediler. Son değişikliklerle vergi ka- nunlanndaki birçok gösterge ve miktann arttırımı otomatiğe bağlandı. Dolaylı biçimde enf- lasyon oranına yakın düzeyde arttınhnası prensibi getirilen bu gdsterge ve miktarlar için asga- ri ücret ve Maliye Bakanlığı'nın belirlediği "veniden degerleme oram" kriterleri göz önünde bu- lundurulacak. Yasaya göre bu iki kritere bağlı olarak otoma- tik arttınm kapsamındaki konu- lar şöyle: 1- Asgari ücret: Götürü usul- den vergiye tabi kazanç miktan ve götürü vergilerle ilgili diğer sı- nır ve miktarlar, yıllık beyanna- meyle vergi ödeyenler için en az vergi miktannın hesaplanmasın- da kullanılan hayat standardı göstergeleri. 2- Yeniden degerleme oranı: Asgari ücretin değiştirilmediği yıllarda hayat standardı göster- geleri, Damga Vergisi Kanunu- ndaki maktu vergiler, Harçlar Kanunu'ndaki miktarlar ile oransal olarak uygulanan harç- lar için alt ve üst smırlan belir- leyen hadler. Asil Nadir bugün yargiç(Baftarafi 1. Sayfada) Asil Nadır'ın mahkemede ke- faletle serbest bırakılmasının beklendiği, ancak mahkemenin tutukluluk durumunun sürme- sine de karar verebileceği ifade edildi. İlk derece mahkemesinin, hakkındaki suç isnatlannın cid- diyeti ve ağırlığı nedeniyle Na- dir ile ilgili davayı "Old Bailey" olarak bilinen ağır ceza mahke- mesine sevk etmesinin dejnuh- temel olduğu kaydedildi. Adli uzaüldı. Bu süre zarfında kay- yımlar, Polly Peck'in menkul ve gayrimenkul değerini ortaya ko- yacak. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, Asil Nadir'in duru- mundan buyuk uzuntu duydu- ğunu belirterek Nadir'in yıpra- tılmasında Kıbrıs Turku oluşu ve KKTC'de yatınmlar yapma- sının rolu olduğunu söyledi. Osman süreç işlemeye başladığmda, da- (Baftarafi 1- Sayfada) vanın gidişini etkileyecek yayın arasında 200 milyon liralık mu- yapılması da mahkemece yasak- hammen bedelle satışa sunulan lanacak. Şeker Ahmet Pasa imzalı "Va- Asil Nadir'in, mali sahtekâr- zoda Manolyalar" adlı tablo lık ve usulsuzlük konularında 350 milyon liraya, Halil Paşa soruşturma yapan ve mali polis imzalı "Boğaziçi'nden gibi çalışan "Ağır Dolandıncı- Peyzajlar" adlı üç kanatlı para- lık Bürosu" tarafından tutukla- van 110 milyon liraya.Nazml narak uzun sure sorgulanması, "City"de şaşkınlık yaratmadı. Pazar gazeteleri gece geç \akit alınan haberi on sayfaJarından, fakat yorumsuz olarak verdiler. Durumu Cumhuriyet'e değer- lendiren çeşitli kaynaklar, böy- le bir gelişmeyi bir suredir bek- lediklerini, ancak ne zaman ola- bileceğini tahmin edemedıkleri- ni kaydettiler. Polly Peck'in borçları konu- sunda ise kayyımlarla başlıca alacaklıları temsil eden 10 kişı- Ziya imzalı "Anadoluhisarı ve Goksu" adlı tablo 130 snilyoa. liraya, Hoca Ali Rıza imza- lı"Boğaz'da Gece" konulu pey- zajöO milyon liraya alıcı buldu. Marmara Oteli'nde yapılan dünku muzayedede satılan öte- ki bazı ilginç antikalar arasında, 19. yüzyıldan kalan 190 cm yük- sekliğinde bir çift mermer kolon ve vazo 55 milyon liraya, Seyit Mehmet el Maruf Hocazade ke- tebeli, 10 sayfalık murakka ise 20 milyon liraya satıldı. Bu ara- lik komıte arasında bırkaç "ya- da 2.5 milyon liralık muham- rarlı" toplantı yapıldığı oğrenil- men bedeli olan Es Seyit Meh- di. Kayyımların 25 ocağa kadar hazırlamalan gereken mali du- rum raporu için süre. alacaklı- lann onayı ile mart avına kadar met Harputi ketebeli bir Ku- ran'ı Kerim heyecanlı bir arttır- ma sonucu 45 milyon liraya alıcı buldu. ZİRVEDERİ SER11VENE MTIL1NAfrika'da Unutulmaz Bir Serüven Doğu Afrika'da, kıtanm zirvesi Kilimancaro'nun.Viktorya ve Tanganika gibi dünyanın büyük göllerinin yer aldığı Tanzanya ve Burundi topraklannda. güç koşullann hüküm sürdüğü, aşılmaz görünen ormanlar, tepeler, bataklıklar ve nehirlerle dolu 1000 millik bir güzergah... Tam donanımlı bir Land Rover desteğinde, zirve için yapüacak bu mücadeleye kaülmaya hazır mısınız? Gücünüzü, cesaretinizi kullarun, Türk ekibinin Camel Trophy '88' deki zaferini tekrarlayın, zirveye adınızı yazdınn. Camel Trophy '91 için başvurun. Türkiye'yi temsil edecek ekibin dışında, başvuranlar arasından çekilişle belirlenecek iki kişi, Camel Trophy '91 serüvenini biı haftahğına izlemek üzere Camel'ın konuğu olacak. Başvuru tarihini geçirmeyin! | Camel Trophy ' 91 Başvuru Formu En Buyük Seniven 'e katılmak ıstıyorom. Adı: So>adı: Adrer. Şehır: j | 1 ! | 1 i ! 1 1 I I I I ii ı ! i I Ehliyetno.- ı—ı—L j Tel: Yaş:| I 1 Meslek: 1 I I—L Camel Trophy'ye daha önce başvurdunuz mu ? Imza: Tarih; Son başvuru tarihi: 4 Ocak 1991 Formu doldurun ve PK 79, Teşvikıye S0212, tstanbul adresıne postalayıa Bu k»mpwyı Mulı Pi>»nto la«mı ™ :t IOI99Oıanh BODBI'»«l»36-nî36ayıiı RJJRc>naldıReklamwPazıılamaA.$. .Tefcmk Sırvu ve TKam A $ ve Pm/McCannEridaoDRddıonbk A.Ş measupUn bu tmpanytyı kjulınıazlar