Katalog

30 EKİM 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Merkez Baııkası rezervleri • ANKARA (ANKA) — Merkez Bankası'nın brut altın ve dövizrezervi12-19 ekim arasında 114 milyon dolar artarak 8 milyar 124 milyon dolara yükseldi. Belirtilen hafta içinde altın mevcudu 12 milyon dolar, döviz varlıkları da 102 milyon dolar arttı. Altın mevcudu artarken, altın borçları aynı düzeyde kaldı. Döviz borçlan ise 53 milyon dolar artış gösterdi. Bu gelişmeler sonucu 12 ekimde 7 milyar 902 milyon dolar olan kullanım konusu altın ve döviz mevcudu 61 milyon dolar artarak 19 ekimde 7 milyar 963 milyon dolara çıktı. Bu tutann bir milyar 521 milyon dolan altın, 6 milyar 442 milyon dolan da döviz mevcudundan oluşuyor. Almanya'da Türk firmaları • ANKARA (UBA) — Almanya'daki Türk firmalarırun sayısı 30 bini aştı. TlSK Genel Sekreteri Kubilay Atasayar. Avrupa Topluluğu ülkelerinde çalısan Türklerin serbest işyeri açmalannın önünde birçok burokratik engel olduğunu belirterek bu engellerin kaldınlmasını istedi. Petrol, Asya'da da yükseldi • SİNGAPUR/TOKYO (AA) — SSCB'nin Körfez krizinde barışçı çözume yönelik çabalarımn sonuç vermemesi uzerine petrolün varil fıyatı dun Asya borsalannda yeniden 33 dolan aştı. Singapur Borsası'nın dunku kapamşında aralık ayı teslimatı Brenı petrolunun varil fıyatı gecen cuma gününe göre 50 cent artışla 33.01 dolardan 33.51 dolara yükseldi. Tokyo Borsası'nın dünkü kapanışında da Dubai petrolunun vanl fıyatı gecen cuma günune göre 1 dolar artışla 29.30 dolara çıktı. Hayvancılıkta karamsar tablo • GAZİANTEP (AA) — Güneydoğu Anadolu Ihracatçı Birlikleri (GAİB) Başkanı Ali Şahindal, hayvancılık sektörünün önemli bir kriz içinde bulunduğunu savunarak "Böyle giderse ileride et ithal eden bir ulke haline geleceğiz" dedi. Ali Şahindal yaptığı açıklamada bakım giderlerinin artması ve Körfez krizınin getirdiğı sorunlar nedeniyle Türkiye'de hayvancılığın geleceğinin tehlikeye duştüğünu öne sürerek şunları söyledi: "Canlı hayvan fiyatları, özellikle Körfez krizi sonrasmda kiloda ortalama bın lira düştü. Bu dunım Türkiye'de et fıyatlarını düşürmeyeceği gibi, canlı hayvanın para etmemesi nedeniyle besicilik ölecek ve et fiyatlan bir süre sonra anormal derecede yükselecektir!' Halka aeılıııa tatsızBu yıl halka açılan ve borsada işlem görmeye başlayan 26 şirketten 11 'inin hisse senedi, yaklaşık yarı yarıya değer yitirdi. Halka açılan şirketlerin performansı ŞtttUtr 1) Finansbank 2: Gentaş 3) Peg Profilo 4) M Manı otet 5)S6ksa 6) Yünsa 7) Sabah Yayıncıtık 8)Asetean 9) Emek Stgorîa 10) Tam Sıgorta 11)TeksWbank 12) Garantı Bankası 13) Vestel 14) Eczacıbaşı llaç 15) Petkım 16) Dermrbank 17| Akbank 18) Kelebe* Mobılya 19) Toprak Kâğıt 20) I Motor Pıston 21) TutunbanK 22) Dışbank 23) Kütahya Porselen 24) Fenış Alûmınyum 25)Parsan 26) Marshall Boya 27) Trakya Cam 28) Konya Çimento tariU(UM) 2 şubat 2 şubat 2 şubat 9 subat 12 mart 6 nısan 11 mayıs 21 mayıs 23 mayıs 23 mayıs 23 mayıs 6 haaran 22 haaran 25 haaran 25 haaran 11 temmuz 23 temmuz 1 ağustos 14 ağustos 20 ağustos 9eylûl 13 eyiül 24 eylûl 26 eyiül 16 ekım 17 ekım 22 ekım 24 ekım HaftjapL 8 600 65O0 6000 5 700 3000 5000 7500 4200 4500 7000 6750 4 250 13 250 20 000 2 500 7500 12000 10000 7500 10 000 6000 6 500 15 000 6 500 7000 9500 7000 25 000 Bonatoki M SM 7000 8 500 5500 1 350 BMataki artm(*) 1860 30 27 20 88 -56 45 10 200 , 45 39 4 500 2900 3000 2 55Ox 4 150 6000xx 4 550 7 400 66000 2 550 7 700 13 000 9 000 7600 10000 3800 6600 18 250 6600 7 700 X X X X X X 25 000 1818 -31 76 -30 23 -19 05 -36 54 -12 41 1 11 -49 83 88 67 6 25 2 67 • 000 -16 52 •5 00 000 8 57 -149 15 87 154 405 - - 000 A": En son 5 ekimde işlem gördu XX: 18 ekım tanhtı ftyal XXX: Bor- sada henuz işlem görmeye başlamadı Kaynak: tMKB Bulıenlerı ABDURRAHMAN YILDIRIM Halka açümanın tadı kaçıyor. 1990yılında halka açılan ve bor- sada işlem görmeye başlayan 26 şırketin hisse senedinden 11 'inin değerinde yarı yanya varan du- şuşler meydana geldi. 1990 yılında bir furya halinde süren ve 28 şirketi kapsayan hal- ka açılmadan ekonomiye yakla- şık 3 trilyon lira kaynak aktarıl- dı. Bu kaynağm 1.9 trilyon lirası- nı 26 özel sektör şirketi aldı. 1.1 trilyon liraiseiki kamu şirketinin halka acüması ve 6 kamu iştiraki- nin halkaaçıklık oranımnyuksel- tilmesiyle kamu kesiminin kasa- sınagirdi. Kamu kesimi önumuzdeki gunlerde Ünye ve Mardin Çi- mento fabrikalannı halkaaçarak yolunadevam ederken, ozel sek- tör de halka açılma furyasım Tunca Tekstil, Kent Gıda Sana- yi ve Net Turistik Magazalan ile surdürecek. KuçUk tasarruflan buyük ya- tınmlara kanalizeetmesi, serma- yeyi tabana yayması, şirketlerin mali bunyelerini guçlendırerek yatmmlan canlandırması ve eko- nomiye yenı bir dopmg yapması beklenen "halka açilma harekâü'' hayal kırıkhğı yarattı. 2 Şubat 1990'da başlayan bu an arda halka açılma döneminde şimdiye kadar halka açılan şir- ketlerden sadece bir tanesınin ba- şanlı bir performans ortaya koy- duğugörulüyor. Eczacıbaşı tlaç 2S haziranda halka açılan ve yüz- de 88.6 prim yapan bu şirket dı- .<%<«: Tabloda ftyallar arasındakı farkın bazı hısselerde değer artifi oranmı vermemesi, o hisunm halka an. fiyaıı ıle borsadakı ilk fıyatmın farkh obna- stndart \ e sermaye artttrunlanndün kaynaklanmaktadır. rınin ortalama değer artışıyüzde 168.5'e vanrken halka açılan ve borsada işlemgörmeye başlayan 26 şirketin değer artışının aritme- tik onalaması eksi 1.3 oldu. Hal- ka açılan şirketlerden Marshall Boya ile Trakya Cam henüz bor- sada işlem gormuyor. Konya Çi- mento ise sadece bir gun işlem görmüş bulunuyor. 26 şirket ara- sında 11 şirket değer kaybeder- ken 12hisse prim yaptı, uç şirke- tin hissesi ise halka arz değenni korudu. Şirketlerin bu değer kaybediş- lerınde hisselenni yuksek fiyat- tan halka arzetmelennın etkili ol- duğu gözleniyor. Şirketler halka açümaaşamasında hisselenni bir halkla ilışkıler ve reklam kam- panyasıyla borsa dışında ban- ka ve aracı kunımlarda satışa çı- kanyorlar. Dışanda oluştumlan bu fıyattan sonra borsada işlem görmeye başlayan hisse senedi bir süre de suni olarak destekleniyor ve fıyat korunmaya çahşüıyor. Bunun bir nedeni de Borsa Baş- kanlığYnın getirdiği bir uygula- mayla şirketlere halka açılma fi- yatmı üç ay süreyle korumalan zorunluluğunun getirilmesiydi. "Geri ahm taahhudü" denilen bu uygulamayı sermaye pıyasası ilkelerıne aykırı bulan SPK ya- yımladığı "Halka açılma tebliğinde" bunu yasakladı. Bazı şirketlerin hissefiyatlanbu üç ay- İık süreden dolayı korunmuş ol- du. Ama üç aylık sure bıtiminde de birçok hisse hızladüştu Piyasa uzmanlan, halka açıl- manın devamımn gelebümesi için şirketlerin hisselerini makul fi- yatlardan arz etmeleri ve olayaşındakilerin performansı, borsa ortalamasının altında kaldı. Yıl- uzun vadeli bakmalan gerektiği- başından bu yana borsa şirketle- ni belirtiyorlar. KKTC NADİR ŞİRKETLER CRUBU'NDA YÖNETİMDEĞİŞfT Asil Nadîr'e yeni kurmayPolly Peck'in başına atanan üç kayyımdan Richard Stone, "Perşembe veya cuma günü Türkiye'ye gideceğimizi sanıyorum. Gezimizin ve görüşmelerimizin amacı, ne ile uğraştığımızı tam olarak öğrenmektir, mal varlıklarına el koymak değiî" dedi. İZZET RIZA YALIN LEFKOŞA — Kıbnsh işada- mı Asil Nadir'ın Kıbns'a "ani gelişi" sonrasında duzenlediğı "maraton topUntılar"da, kendı- siyle "ilke anlaşmazlığı"na du- şerek istifa eden Nadır Şirketler Grubu Genel Müdüru llker Nevıat'ın yerine, şirketin Sun- zest ve Avrupa- Amerika Pazar- lama Mudürü Ünal Akif getiril- di.Şirket yetkililerinin yalanla- malanna karşın istifası 1 kasım- da yürürlüğe girecek olan tlker Nevzat'ın, Nadir Şirketler Gru- bu'ndan aynlarak eskı görevine, Londra'da kendisinin olan şir- ketlerin başına döneceği bildiri- liyor. Asil Nadir'in kızkardeşi Bfl- ge Nevzat'ın eşı Fehim Nevzat'- ın kardeşi ve KKTC Başbakanı Derviş Eroğlu'nun dunürü olan tlker Nevzat, KKTC'deki Nadir şirketlerinm kuruluşundan beri genel müdürlüğünu yaparken KKTC'nin siyasal, ekonomik ve yayın yaşamında etkin roller oy- namıştı. Nevzat'ın yerıne getiri- len Ünal Akif, KKTC Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Müsteşarlığı ile KKTC'nin narenciye alım ve satım şirketi Cypfruvex'in Yö- netim Kurulu Başkanlığı'nda bulunduktan sonra Asil Nadir- in Sunzest kunıluşunun başına getirilmiş ve Londra'da Asfl Na- T i î H İ M J D v v ı s ı l î v f t Tutun pi>asası vaklaşırken Ege Bolgesi'ndeki maliyet hesap- Â U I U 1 1 U C IllfcUl J C l ı a n d a umamiandı. iz m ir Ziraat Odası, 1990 urunu 1 kilog- ram tütünun rnaliyetini 14 bin 89 lira olarak açıkladı. İzmir Ziraat Odası Başkanı Reşit Kurşun, "Alım fiyatlan maliyet düzeyinde kaldıkça, çiftçinin refahı ve tütün tarımında istenen gelişme- nin sağlanması mıimkun def ildir" dedi. Ege İhracatçı Birlikleri verilerine gore de Ege'den 1990 yılında yapılan ihracat gecen yıla gore miktar olarak >uzde 29.6, döviz girdisi olarak da >uzde 25.7 oranında azaldı. Bu arada 1990 tutun rekoltesinin saptama çahşmalan başladı. dir'in Avrupa ve Amerika pa- zarlama işleriyle görevlendiril- mişti. KKTC eski Müsteşan Unal Akif in gerek Nadir Şirketler Grubu'na, gerekse A-N Grap- hics şirketine bağlı şirket, gaze- te yayın ve dağıtım şirketlen ça- lışanlannın maaşlannda yüzde 25 kesinti yapılacağının karara bağlandığı öğrenıldı. Bu kuru- luşlardan yüzü aşkın kişi de iş- ten çıkanlmış bulunuyor. Gazete dergi dağıtım şirketi GADEDA da gazete dağıtıcıla- rının yüzde yirmi olan komis- yonlannın yüzde on beşe indi- rileceğini duyurdu. öte yandan AA'nın haberine göre, Polly Peck International (PP1) şirketinin yönetimini ge- cen hafta mahkeme karanyla devralan kayyımlann bu hafta sonuna doğru Turkiye ve KKTC'yi ziyaret edecekleri bil- dirildi. Üç kayyımdan Richard Stone, gezinin amacının Polly Peck'in Türkiye ve KKTC'deki operas- yonlannın gerçek durumunu öğ- renmek ve hukümet yetkilileriy- le görüşmelerde bulunmak ol- duğunu söyledi. Stone, "Perşembe veya cuma günü Türkiye'ye gidecegûnizi sa- nıyonım. Kayyımlar olarak ro- lumuzu Turk resmi yetkiliierine acıklayacagız. Yapıcı goruşme- ler yapıp Polly Peck grubunun Turkiye ve Kıbns'taki gıda ope- rasyonlan hakkında bilgilere ulaşabilecegimizi umuyorum. Gezimizin ve görüşmelerimizin amacı ne ile ugraştıgımızı tam olarak öğrenmektir, mal vartık- lanna d koymak değil" dedi. T U K E T I C I G O Z U Y L E MERAL TAMER Arkadaşımız MERAL TAMER ytllık izninin bir bölümünü kullanmakta olduğundan TÜKETİCİ GÖZÜYLE köşesini bu hatta yayımlayamıyoruz. ABD'DE BÜTÇEPLANIONAYLANDI Dolara 'güven' aşısı x \ . B D Dolan'na ve ekonomisine olan güven yeniden sağlanırsa ABD Merkez Bankası'nın sermaye kaçışından ürkmesine gerek nucunda nihayet kalmayacağı, böylece faiz oranlarının önumüzdeki beş ^ j r a z a ş a ğj çekilebileceği belirtiliyor. yıl içinde ABD * ° butçe açığmı top- Ekonomi Servisi — ABD Temsilci- ler Meclisi ve Sena- tosu, sekiz ay suren gönişmeler, tartış- malar, kavgalar so- ABD'de derinleşen bûtpe çukunı %7 ç p lam 496 milyar do- lar azaltmayı ön- gören planı kabul etti. Böylece ABD ekonomisinin son yıllarda yitirdiği uluslararası guveni yeniden kazanması amaçlamyor. Temsilciler Mec- lisi'nin 200'e karşı 228, Senato'nun da 45'e karşı 54 oyla kabul ettiği bu ya- sa, ABD tarihının en büyük siyasal savaşlarından biri sonucu hazırla- nabildi. Daha önce aynı amaçla hazırlanan ilk yasa tasarısı Temsilciler Mecli- si'nden dönmuş, bu arada 1990-1991 yıiı bütçe yasa tasa- nsı da onaylanma- dığından ABD hükümeti bırkaç gun süresince "kepenkleri indinnek" zonında kalmış, sonunda geçıci bir butçe yasasıyla du- nım "kurtarümışü". Kabul edılen beş yılhk bütçe açığı paketiyle ABD'de gelir vergisinde en yuksek oran yüz- de 31 olarak kabul edıldi. Yılda 200 bın dolar- dan fazla kazanan Amerikalılar, daha önce yüzde 28 oranında gelir vergisi ödemekteydi- ler. Bu arada zenginlerin vergi ındirimleri de azaltıldı. Aynca benzin, alkollü içki, lüks oto- mobil, uçak bıletı, mucevher gibi ürünlerdeki vergi oranlan da yükseltildi. Yeni vergi arttı- nmlannın devlete 137.2 milyar dolar ek gelir sağlaması bekleniyor. Bu da ABD tarihinin en yuksek vergi artış- lanndan biri kabul ediliyor. . . 1 ekimde biten geçen mali yılda bütçe açığı 220 mil- yar dolar olarak gerçekleşen ABD- de, bu yeni yasarun etkileri konusun- daki tartışmalar da sürüyor. 1991 yıhn- da yeni plana göre bütçe açığının 40 milyar dolar azal- tdması öngörulü- yor. Ancak bazı yetkiüler "5J tril- yon dolarhk bir ekonominin, 40 milyar dolariık bir indirimden fazla etkflenmeyecegini" ileri süruyorlar. Planı destekle- yenler ise ABD ekonomisine olan uluslararası güve- nin yeniden sağlan- masırun bu bütçe planıyla mümkun olabileceğini belir- terek yasarun "psikolojik" yönü uze- rinde duruyorlar. ABD'nin 3 trilyon dolan aşan borcu, yaban- cı yatınmcılar tarafından finanse ediliyor. Büt- çe acığını kısma plammn, bu yabancı yatınm- cılann ABD'den kaçmasını engelleyeceği öne sürulüyor. öte yandan, yasa sayesinde, ABD Dolan'na ve ekonomisine olan guven yeniden sağlanırsa, ABD Merkez Bankası'nın, serma- ye kaçışından ürkmesine gerek kalmayacağı, böylece faiz oranlannı biraz aşağı çekebilece- ği de belirtiliyor. Bu dunım, ABD ekonomisi- ne ivme kazandıracağından, durgunluk tehli- kesinden korunmanın tek yolu görülüyor. Durgıınluk senaryosu ABD'de kamuoyu yoklamaları, Amerikalıların yüzde 66'sının durgunluk olacağı inancını taşıdığını, yüzde 75'inin de ekonominin kötüye gittiği görüşünde oldugunu gösteriyor. ŞEBNEM ATtYAS ~ NEW YORK — ABD'de çoğunluk, ekono- minin durgunluğa gireceğine kesin gözüyle ba- kıyor. Bir kısım ise son uç yıldır söz konusu işten cıkarmalar ve kapanan iş yerlerini göste- rerek durgunluğun başladığı kanısında. Şirket- ler durgunluğun getireceği ekonomik yükü kal- dırabümek için önlemler geliştirmekle meşgul. Kamuo> r u yoklamaJarı Amerikalıların yüzde 66'sının durgunluk olacağı inancını taşıdığını, yüzde 75'mm ekonominin kötüye gittiği inan- cında oldugunu gösteriyor. Gayrimenkul fiyatlanndaki düşüş yüzünden bankalar emlak kredılerınde buyuk kayıplara uğrama olasılığı ile karşı karşıya. Ayrıca geç- rruş yıllara gore şirketlere açılan kredilerde de bir -duşme gözleniyor. Ekonomistler, durgunluğun daha öncekiler- den çok farklı olacağını belirtiyorlar. 80'lerde yaşanan el değiştirmeler nedeniyle henuz yer- terine oturmamış olan şirketler, durgunluğu iş- ten cıkarmalar ya da seyahatlerin kısılması gi- bi bilinen klasık yöntemlerle aşamayacaklar. Aksine kontrolu guç sorunlann ortaya çıkması ekonomistlere göre olası. Bu nedenle şirketle- re daha önce denenmemiş yeni yöntemler bul- malan tavsiye ediliyor. Durgunluğun bu farkhlığı öncelikle yaban- cı ülkelerdekı rekabete bağlanıyor. Urün geliş- tirme, pazarlama gibi alanlarda tasarruf etme grrişimleri, yabancı rakiplere genişleyen iç pi-' yasanın verdiği avantajla yeni urunler çıkanp,' fiyatlan düşürüp, reklam harcamalannı yük- seltip piyasadaki paylannı antırma imkânı sağ- layacak. Durgunluk sırasında bazı şirketlerin çok faz- la kaybetmesi, bazılannın ise eskiye göre çok daha guç kazanmalan bekleniyor. Bu beklen- tinin gerisinde yatan şu anda şirketlerin eski- den olmadığj kadar büyük borçlanmalar altı- na girmiş olmalan. Borçlanmamış olan şirket- lerin durgunlukta rekabetle daha kolay başa çıkıp "köşeyi donecekleri" yolunda yorumlar yapıbyor. 80'lerin borçla zengin olan şirketle- rıne en önce yıkılacak olanlar gözuyle bakılı- yor. Durgunluğun ABD'yi etkileyeceği, Avrupa ve Japonya'yı ise etkilemeyeceği ileri sürülü- yor. Buna karşın Japonya Maliye Bakanı, IMF- Dünya Bankası toplantılanna geldiğı sırada ABD'de söz konusu olacak bir durgunluğun bütun dunya ekonomisi için tehlikeli olacağı- nı, bu nedenle ABD hükümetınden geçerli po- lıtıkaları seçmesını ıstedığını söylemıştı. Dünya Bankası Başkanı Conable'ın bu uya- nya cevabı enflasyon-durgunluk senaryosunun henüz panik yaratacak durumda olmadığı, "petrol fiyatlanna bağlı olduğu, petrol fıyat- lannm ne denli artacağının, ne denli yöksek kalacafuun bnnn belirleyecegi" şeklindeydi. OıûerImkn Y/Myataik dan Ünye Çimento Sanayfi ve TicaretA.Ş/ye Ortak Olun, Bu İmkân Yararlanın.. • Çimentonun sürekli yükselen verimine ortak olun. Ünye Çimento Sanayii ve Ticaret A.Ş. Hisse Senetleri, 1 ve 2 Kasım 1990 tarihlerinde satışa sunuluyor. Elektronik işlem yapan bütün şubeleriyle hizmetinize hazır olan bankalar: Yapt vm Kndi Banktm M.Ş. ı. vorofHı Bonkotı ü.^« Türk Ekonomi Banktm A.Ş. Türk MftMff Bank A.Ş. Ünye Çimento Sanayii ve Ticaret A.Ş. 500TL. nominal değerde beher hisse satış fıyatı: 5.000 TL. Satın alınabılecek azami tutar: 50.000.000 TL. Sattşa ılışkın broşur yukarıda belirtilen bankalann şubetennden temın edılebn