Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİ-RÖPORTAJ 12 EKİM 1990 Madende ağıt dinmez ftnHOTHCİ Türkiye'de madencilik işkolunda kaza oranı Avrupa ülkelerinegöre 13 katfazla 9 ayda 20 maden şehidiMadende iş kazası, can gü- venliği denince biz hep grizu fa- cialannı düşünürüz. Oysa ma- denciler için bir de bizim hiç duymadığımız, farkına varma- dığımu gunlük iş kazalan var- dır ki, asıl ölum ve yaralanma- lann sayısı bu kuçuk kazalann birikimi ile devleşir. Genel Maden-tş'in 15 günlük işçi gazetesinin ekim sayısına, son rakamlara bir göz atmak, olayın vahameti hakkında yeter- li bir kanıya sahip olmamızı sağ- hyor. Sadece Türkiye Taş Kö- mürü lşletmeleri'nde son dokuz Türkiye Taşkömürü lşletmeleri'nde son 9 ay içinde kamuoyunun dikkatini çekmeyen küçük kazalarda 20 işçi öldü, 5239 işçi de yaralandı. Türkiye'de günde ortalama 415 olan iş kazalarının yüzde 40'ı kömür madenciliğinde. Yılda 14.740 adet kaza ile maden işkolu yüzde 9 oranıyla ön sırada. Yılda 348 ölümle sonuçlanan kazayla da ikinci sırada. ay içinde kamuoyunun dikkati- ni çekmemiş küçük kazalarda 20 işçi ölmüş, 5239 işçi de yara- lanmış. Türkiye'de günde orta- lama 415 olan iş kazalarının 40'ı kömür madenciliğinde. Bu ka- zalann %39'u sakatlıkla, binde 8.5'i ölümle sonuçlanıyor. Yıl- da 14.740 adet kaza ile maden işkolu %9 oranıyla ön sırada. Yılda 348 ölümle sonuçlanan kazayla da ikinci sırada. Maden işkolu meslek hastalığında ise Vt 53 oranı ile birinci sırada. Türkiye'nin durumunu dün- ya ile karşılaştırmaya kalktığı- nızda bu rakamlar daha da bir anlam kazanıyor. örnegin Av- rupa Topluluğu'nda 1960-64 döneminde her yü 100 bin ton kömür üretiminde 25 işçi kaza- ya uğrarken sonraki 15 yıl için- de bu sayının 8 işçiye düşürül- mesi başanlmış. Oysa Zongul- dak'ta her 100 bin ton kömür için ortalama 90 işçi kazaya uğ- ruyor. Yani bizdeki 11 kat faz- la. Ingiltere'de 4946 kazaya uğrayan işçiden bir işçi ölürken bizde 369 işçiden biri ölmüstür. Yani bizdeki ölüm oranı 13 kat fazladır. Grizu ve patlamalar dünya madenciliğinde en aza indiril- mişken bizde vahim şekilde sür- mektedir. Son elli yılda 500'e yakın işçi hayatını bu olaylarda yitirmiştir. Madende 10 yıl çalışanın akciğerine kömür tozu yapışır. Öksürük, kömürlü balgam ve göğüs darlığı başlar Kömür tozu ölüm tozuZonguldak SSK hastanesinde doktorlar madencilerin meslek hastalığı ile ilgili olarak hem konuşmaktan korkuyor, hem de hastalarla görüşülmesini istemiyorlar. Hemen bütün madencilerin bir süre sonra yakalandığı meslek hastalığının ortak resmi adı tüberküloz. Kömürden kaynaklanan hastalığa "pnömokonyoz" deniyor. —e— Zonguldak SSK hastanesüün, geleneksel bir hastaneden çok farklı bir Lşlevi var. Adı konmuş değil, ancak bal gibi bir meslek hastalığı, özd ihtisas hastanesi kimliğinde. Doktorlan ıçın böy- le bir nitelik geçerli olmayabilir, ancak hastalar meslek hastalığı- na yakalanmış işçiler. Nedense hastaneye girilrnesi, doktorlar ve hastalarla konıişul- ması istenmiyor. Doktorlar hem konuşmaktan korkuyor hem de hastalarla göruşulmesine izin veremiyorlar. Özur dileyerek başlanna iş açılabileceğini söy- lüyorlar. Biz de onların başla- nna bir iş getirmemek için bir- kaç hasta ile bahçede göruşmek- le yetiniyoruz. Çok farkb yaşlardan ınsanlar için konmuş resmi ortak teşhis tüberküloz. Tabii herkes hasta- lığın madende çahşmaktan kay- naklanan tipik meslek hastalığı olduğunu biliyor. Birçoğu bir- kaç kez yatmış, tedavi olmuş tekrar işe dönmüş, tekrar has- talanmış. Pek çoğu hastalık ne- deni ile malülen emekli olmuş. Gerçek yaşlanndan çok daha da yaşlı hepsi de çok fazla hal- siz görünüyorlar. Öyle fazla söyleyecek sözleri de yok. Ma- dende çalışmanın, hele de Türkiye'de madencilik yapma- nın ölüm, iş kazası, meslek has- talığı ile eş anlamlı olduğunu bi- KARA HASTALIK — Madendnin yaşı ileriedikçe göğsüne dolan kömür tozu çogalır. Meslek hastalığı kader gibi gelir. le bile bu ışe gırmişler. Işi oldu- ğu gibi, hastalığı da kaçınılmaz bir sonuç olarak kabul etmiş- ler.. — Ahmet Kâya en gençler arasında. 19 yıldır madende ça- lışıyor. 5 yıldır da hasta. Bu has- taneye ikinci gelişi. — Halit Yavuz 1948'de ma- dene kazmacı olarak girmiş. 1966'da meslek hastalıgına ya- kalanmış. Malülen emekli ol- muş. Yaşamının çoğu hastane- de geçiyor. En gençleri Huseyin Kaçsan henüz 31 yaşında, 10 yıllık ma- denci ve domuzdamcı. llk yatışı. — Rasim Akden 9 yıllık la- ğımcı, 15 yıllık kazmacı ve 31 yıl madende çalışmış. 69 yaşında, 23 yıllık da hasta. Meslek has- talığmdan emekli olmuş. Kaçın- cı hastaneye yatışı olduğunu anımsayamıyor. — Recep Akahn 30 yülık ma- denci. Kazmacı, domuzdamcı. 1978'de malülen emekli olmuş. Bu yedinci hastaneye yatışı.. Maden emeklisinin % 90-95'i meslek hastalığı sahi- bi. özellikle domuzdamcılar, kazmacılann meslek hastahğına yakalanmamaları düşünülemi- yor. Genel olarak %20'si ağır olmak Uzere %60'a kadar ma- dencilerin toz ve kömür tozun- dan oluşan meslek hastalığı ol- duğu biliniyor. Tabii yetkili kişilerin verdik- leri bu genel bilgi kayıtlara gir- miyor. Taşkömürunden oluşan meslek hastalığı "Pnömokon- yoz" yeraltında kömür tozun- dan ortaya çıkıyor. Ortalama 10 yıl bu toza muhatap olanm, oto- matik bu hastalığa yakalandığı biliniyor. Basit tipteki "Pnö- mokonyoz"da klinik olarak he- men hemen önemli hiçbir belir- ti görülmüyor. Tüm kömür işcilerinde görii- len hafif öksürük, kömür tozu ile kanşmış balgamın bu hasta- lığın sonucu olduğu kabul edi- liyor. Ancak basit tipteki bu hastalık diğer akciğer hastalık- larına ortam hazırhyor. Resmi kayıtlara geçen diğer hastahk- lar böylece ortaya çıkıyor. , Bir de kömür tozu ile akciğe- re ulaşan zararh silis dioksitin yol açtığı karmaşık tipte "pnö- mokonyoz" hastalığı var. Şikâ- yet olarak öksürük, balgam, ne- fes darlığı, hınltüı solunum ve göğüs darlığı ortaya koyan işçi- lerin yüzde 13.5'inde akciğere ilişkin şikâyetleri saptanmış. Araştırmada 30 yıl ve daha yu- kan çalışanlann üçte birinde bu tür şikâyete rastlanmış. Çalışma süresi arttıkça akciğerle ilgili şi- kâyetlerin artnğı gözlenmiş. 4 yıl ve daha az çalışanlarda şikâ- yet oranı yuzde 6 iken, 10-14 yıl çalışanlarda yüzde 15, 30 ve da- ha yukarı çalışanlarda %30'a ulasmıs. venliği Enstitüsü'nün Zongul- dak kömür havzasında çalışan işçiler üzerınde yaptığı bir tara- ma, işçilerin %16'sının akciğer- lerinden rahatsız olduğunu or- taya koymuş. 5003 işçiyi kapsa- yan araştırma, çalışma süresi, çalışılan yerin toz yoğunluğu ve sigara içme ile hastalığa yaka- lanma arasında doğnıdan ilişki- yi ortaya çıkarmış. Her yüz iş- çiden 14'ünün meslek hastalıgı- na yakalandığı, kömür işçileri- nin % 13.5'inde pnömokonyoz, yüzde 7'sinde kronik bronşit, %2.5'inde diğer akciğer hasta- lıklan olduğu belirlenmiş. Tabii ki kaçınılmaz gibi kabul edilen meslek hastahğı aslında kaçınılmaz değil. Yasalara gö- re işletmenin hastalığa yol aç- mamak üzere belirlenen yasal sı- mrlar üstünde kömür tozu ora- mnı havalandırma sistemleri ile yok etmesi gerekiyor. önlene- meyecek ortamlardaki çahşma- lar için ise işçilere koruyucu kul- landırılması zorunlult-ğu bulu- nuyor. Isçinin sağlığı ve canı ile ilgi- li en önemli önlem, yeraltmda çalışanlann bir ay dinlenerek ocağa inmeleri ise işçinin yok- sulluğu, kamu işyert olmasma karşın işverenin işçilik maliyeti- ni düşürmek gibi çirkin hesabı nedeni ile fıilen işlemiyor. Ha- len yeraltı işçilerinin yaklaşık üçte biri iki ayda bir, yeraltı iş- çisi için vergisiz olduğundan brilt ayru zamanda net sayılan ortalama 500 bin lira ücretle ya- şayamadılan için gönüllü boş vardiyalarda çalışıyorlar. "Boş •ardiya" madencilerin yasal ça- lışma dilimleri dışında ek çalış- ma ile oluşturdukları gruplar ohıyor. Işveren, yasayı çiğneyip eski işçiyi köyünde olması gere- ken dinlenme aylannda da ça- hştırarak hem ikramiye, prim, sosyal haklar gibi bir başka iş- çiye ödenecek yüklerden kurtu- luyor hem de kalifiye eleman bulamama sorununu ucuza çöz- müş oluyor. Bile bile işçinin ca- nı, sağhğı için çok önemli olan bir yasal önlem böylece sürekli çiğneniyor. Yarm: Kömür 1986'da İşçi Sağlığı ve tşgü- JşIetmeCİIİgİnİn halİ Zonguldak maden ocaklannda bir araştırmanın sonucu 'Çocuğumuz madende çalışmasın 9 CEMİL CİĞERİM ZONGULDAK — Gazi Üniversitesi tarafmdan yapılan bir araştırmaya göre Zongul- dak'ıaki maden ocaklannda calışan işçiler, çocuklanmn maden işçisi olmasını istemi- yor. Araştırma sonuçlannda maden ocaklannda çalışanla- nn yan köylü, yan işçi olduk- larına da yer verildi. Gazi Üniversitesi tarafından "Zonguldak çoresindeki işçi aileierinin aile yapıian" konu- sunda 100 işçiye anket uygu- landı, 20 işçiyle de görüşme Zonguldak Maden Ocaklan'nda Gazi Üniversitesi'nce yapılan bir araştırmaya göre maden işçilerinin büyük bölümü çocuklannın madende çalışmasım istemiyor. Madencilerin büyük bölümünün ortalama 4 ya da daha fazla çocuğu var. İşçilerin çoğu akrabalarıyla veya aynı yöreden evleniyor. yapıldı. Yeralünda 23007, dışa- rıda ise 14683 işçinin çalıştığı Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğu'ne ait ma- den ocaklannda anket uygula- nan 100 işçiden 73'ünun ilko- kul mezunu olduğu ve genel- likle çok genç yaşta çalışmaya başladığı bildirildi. 1829 tarihinden günümüze dek, maden ocaklannda genel- likle yöre halkının çalıştığı, iş- çilerin buyük bir çoğunluğu- nun akrabalan veya aym yöre- den isçilerle evlendiği, dörtten fazla çocuğu olanların sayısı- mn fazla olduğu da saptandı. W0 maden isçisinden 83'ü ço- cukalannın maden işçisi olma- sını istemezken maden işçileri- nin büyük çoğunluğunun ba- balannın da maden işçisi oldu- ğu belirlendi. "Zonguidakcevresindeki iş- çi aileierinin aile yapılan" ko- nulu araştırmarun sonuç bölü- munde şu göriışVere yer verildi: "1829 tarihinden günümüze dek Zonguldak yöresindeki halk, kuşaklar boyunca maden işçüıği yapmışlardır. Anket uy- guladığımız işçilerin yüzde 85'inın babası da maden ışçi- liği yapmıştır. En azından üç kuşak geçmesine karşın bu iş- çilerin, kent toplumunun de- ğer sisteminden çok, köy top- luluğunun geleneksel değer sis- temlerine göre duyup, düşü- nüp hareket ettikleri saptan- mıştu-. Aile yapılarında görü- len çekirdek aile kompozisyo- nuna karşılık, aile içi ilişkiler- de de gelenekselliğin agırhk kazandığı gözlenmiştir. özellikle gruplu işçiler göz- önüne alındığında, tarım dışı bir meslek niteliği taşıyan ma- den işçiliğini sürdürmelerine karşılık, bu mesleki etkinliğin, bu işçilerin aile yapılarında ve tutumlannda beklenildiği öl- çüde değişikliğe yol açmadığı saptanmıştır. Buna karşılık, içinde yaşadıklan geleneksel köy topluluğunun değer sis- temlerinin, bu işçiler tarafm- dan icselleştirildiği görulmüş- tür. Bu nedenk, geleneksel topluluk sistemi, bu işçilerin yaşamlannı beürleyen temel öğe durumunda kalmıştır. Aile içinde babaerkillik varhğını sürdürmektedir. özellikle her konuda, evin en büyüğü, bü- yükbaba karar vermektedir. Kadınlann fazla bir söz hakkı yoktur. Kocaları madende ça- lışan kadınlar, bu süre zarfın- da kayınbabasının otoritesinin altında bulunurlar. Zaman içinde gruplu işçile- rin bir bölümü köylerini terk ederek, kente veya kasabaya yerleşmişlerdir. Böylece daimi işçi statüsüne giren bu isçiler- de, kent toplumunun değer sis- temleri etkili olmaya başla- mıştır. Daimi işçilerin büyük çoğunluğunun aile yapısı çe- kirdektir. Evlenmeler çoğun- lukla eşlerin karşılıklı anlaş- masıyla gerçekleşmistir. Bununla birlikte, daimi işçi- lerin gelirlerinin düşük olma- sı, göç ettikleri köyle bağlan- tılarım tamamen kesmelerini önlemektedir. Yaptığımız gö- ruşmelerde, bu işçilerin boş za*- manlannda köye gidip çalıştık- larını ve babalanndan ekono- mik yardım aldıklarını sapta- dık. Bu şekildeki bir ekonomik' bağımlılık, bu işçilerin de ge- leneksel değer sistemlerine say- gılarını sürdürmelerine yol aç- maktadır. Önemli diğer bir nokta da bu işçilerin eğitim düzeylerinin düşük olmasıdır. Bu nedenle de bu işçilerin kentle bütünleşmeleri zorlaş- maktadır. Yukandaki verilerin ışığın- da, yine de daimi işçilerin, gruplu işçilere göre köy toplu- luk sisteminden çok, kent top- lum sisteminin etkisinde kaldı- ğı söylenebilir. Fakat yine de bu işçilerin Batı'da görüldüğü üzere bir kentli ve gerçek bir' sanayi işçisi olması için birkaç kuşağın gecmesi gerektiğini zannediyoruz. Genel olarak Zonguldak'ta çalışan maden isçilerini, anketlerimizin ve gö- rüşmelerimizin verileri ışığın- da değerlendirdiğimizde, yan köylü yan işçi olduklan orta- ya çıkmaktadır!' Galeri > Atölye PERA • 146 97 3S • 132 64 26 Destek Reasürans 45. yıl etkinlikleri Türkiye İş Bankası koleksiyonu 19. Yüzyıldan Günümüze Türk Resim Sanatı 3 ekim - 2 kasım 1990 Destek Reasürans Sanat Galerisi Abdi İpekçi Cad 75 Maçka - Istanbui Te!- 131 28 32 (4 hal) Galeri iş gunlcrı 11.00 - 18.30 arası açıklır. I I RAMKO 10 - 22 EKİM SANAT MERKEZİ Atiye Sok. Yuva Apt 8'2 Teş\ikıye 1 % İS 58 ZÜHTÜ MÜRİTOĞLU Bronz - Heykel Sergisi/15 Ekim - 5 Kasım SANAT GALERİSİ Şakayık Sok. No: 45 TEŞVİKİYE 148 31 65 SANFA SANAT GALERİSİ NUYAN Resım Sergısı 10 Ekım - 10 Kasım DERİ SHOW IHLAMUR (hlamuf Cad Yeşılç men Sok No 91 Beşıfctaş.lST 159 72 55 Büyük Beşıkuş Çar^ıa 76 iMıgros Arkası) b » Tcl 161 « 8 7 • Vakko Sanat Galerileri Sunar: Vakko, Beyoğlu ALP TAMER ULUKİUÇ Resım Sergısı "2 Ekım-31 Ekım1990 IRFAN KORKMAZLAR Heykel Sergısı 12 Ekım-31 Ekım 1990 Vakko Izmir MUSTAFA ALTINTAŞ Resım Sergısı 2 Ekım-31 Ekım 1990 Vakko/Ankara MEHMET GÜLER Resım Sergısı 2 Ekım-31 Ekım1990 TEM SANAT 6UERİSİ NEyM-naia m» TOrMya'den 19, ylrmi yafcancı üfcctftn 3StanUçMlan I«ÇITK oriMnal unatul baaMar GRAVOR-ÜTOGRAFl-SEftlGRAFt M (I11470195 EXCLUSIVE S A N A T M E R K F Z İ Yalçın Sadak Dr Fılız Çağman SANAT TARİHİ DERSLERİ KAYITLARIM1Z BAŞIAMIŞTIR Bıgtot Cıd 389/1 Su>*ye 'Suad ;"- IşBankası Ustu)363 75 94 358 1714 AEDPA AimTekstilbank Sanal Galerisi VURAL SÜBİLER Resım Sergısı 26 Eylul-15 Ekım HûMev G«edt C»d. 126 T»»»ilüy» 136 12 79 HORHOR BİTPAZARI Pazar günleride 12.00-17.00 arasj açıktır HofhOf Mtpazan Kınk Tulumba Sok. N a 13/49-50 Faflh 34260 iılonbul 524 35 92 GORBON SANAT İBRAHlM MISIRLIOĞLU RESIM SERGISI 2 tkim-31 Ekim »990 SANAT GALERİSİ NAİM ULUDOĞAI Resim Sergisi 12-31 Ekiml bdklıl bu TrkM Çıknın Itftuır H» ?7/34»ey»ğtul 9S33 B İ R KİTAP'IN OLUŞUMU 1 3 0 E « İ M \ 9 9 0 5 26BamW<» 1100 18J0 ,Paorgunlaıdışmto) H l k dd 3 Resim Sergisi Hartnyr Isunbul W 13247 17 • C A R \ N T I S \ N A T G A L E R İ S İ HOBİ oalerisi EREN EYÜBOĞLU BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU Resim Sergisi 4-19 Ekim W<wU>ı 146 72 II mobılyalarımızı da gorunuz. Ho»fıo( Bitpozoıı Kınk Tulumba Sok. Na 13/49-50 FaltH34260İ»t5243592Poza12aH7 00orosıoçığız M ATİUAEKŞİNOZIUGİL NİLAY MESTÇI KERMEN Resim - Gravür Sergisi 1OEkim - 27 Ekim NüpeUye Cad 44 7 Eülcr 1S5 19 35 - 165 32 91 FİGÜRDE DUYARUUK 5-31 EKİM 1990 RESUL AYTEMÜR N E Ş E E R/DOK E R G i N İ N A N KEMALİSKENDER Ö Z E R K A B A Ş E R O L K I N A L I K A S I M K O Ç A K İ B R A H İ M O R S DOĞANPAKSOY BURHAN UYGUR S A N A T ^ CALERISIİ^ ABDİ IPEkÇİ CKD « I 862»0 (I) - I4İ «7 U (II - 141 14 5» (\l - 147 74 75 F*\ III 146 »' M Lâlehan Tbzkan Resim Sergjâ 8-2900011990 UJOO-ISJÛO (Pazargünkri dışında) « tonca Modem Sanat Galerisi »•><»•<> Valikonağı Caddesi No. 117'2 Nışantaşı-Istanbul Dönem Kayıtlarımız iç Mımari • Klasık Gto MankenlikveZarafet CİZGITC MIU-l t " 1 ı m w .,, rx<ı AO Te< 360 69 10 . ÇlZGI Sİ5L' Ha.aS .ar9 az, Cad f4o 260 «-- 5,şlı/lstanDUI Tel 132 22 22 SANAT GALERİSİ 5 EKİM - 2 KASIM KARMA RESİM SERGİSİ URART SANAT GALERİLERİ IŞIK TÜZUNER •"Gûnlük Yaşamlardan" Posl Art 27 Eylut -16 Ekım'90 Abdı ipekçi CML 1« Nisanla«< 141 21 M YENİ SEZON KA YITLARI BAŞLAMIŞTIR 600 m. Toplam Alan * 4 Ayn Çalışma Salonu ile EMİK B A L E (Uzman Eğitim Kadrasa) FTTNESS CLUB • AERO-CİM •BODYWORK • STRECHİNG • KONDİSYON • ÇOCUK CİMNASTİĞİ • HAMİLECİMNASTİĞUt^,»,- • YOGA DANS • FREE DANS (CAZ DANS) • MODERN DANS • STEP DANS • KLASİK DANSLAR • MASAJ • FİZİK TEDA\İ «SAUNA • PARAHN ve ELEKTRİKLİ ZAV1FLAMA ALPER INŞ KUROLUŞUDUR ADRES: Tepecik YoJu Cevhef Sok. No: 6 ETİLER Te(: 157 01 54