Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 4 OCAK 19% ALTIN GÛMÜŞ CumtHjnyet Reşat 24 ayar alön 22 ayar bılenk 18 ayar aıtın 900 ayar gûmûş Vakıfbank AJtını Ziraat Altını M Bankası 1 Ons * AI.Ş 199 000 225.000 29 600 26 300 22 350 450 174 000 171500 394 74 Satış 203 000 235 000 29 550 29 600 22.390 465 175.000 173 000 397 50 DOVİZ KURLARI 4 OCAK 1990 Oövizin Cinsı 1 A6D Doları 1 B.AIman Marta 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılıni 1 Belcıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 HoHanüa Ftorinı 1 isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 İtalyan Ueti 1 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınan 1 Sterlin 1 S Arabistan Riyali Dövız Alış 2322 35 1353.35 1820.49 192.44 64.36 348.31 568.99 396.58 1198.94 371.46 1475.44 180.62 15.93 7933.40 3740.83 619.29 Oövız ı Satış j Efektıf Alış 2327 00 1356.06 1824.14 192.83 64.49 349.01 570.13 397.37 1201.34 372.20 1478 40 180.98 15.96 7949.30 3748.33 620.53 2320 03 1352 00 1789.54 192.25 63.26 344.83 559.32 396.18 1197.74 367 75 1473 96 177.55 15.77 7798.53 3737.09 608.76 Efektıf Satış 2333 98 1360 13 1829 61 193.41 64.68 350.06 571.84 398.56 1204.94 373 32 1482.84 181.52 16.01 7973.15 3759 57 622.39 ÇAPRAZ KURLAR $ 1.7160 B.AIman Markı $ 5.8560 Fransız Frangı $ 1.9370 Hojlanda Florinı $ 1.5739 Isviçre Frangı $ 1285 77 İtalyan Lıreti $ 145.80 Japon Yenı S 3.7500 S Arabistan Rjyalı £ 1 6107 S TL Interba* Ort Fauı (%) = 2010 SERBEST PİYASAOA DÖVİZ ABO Dolan Batı Alman Markı Isviçre Frangı Hollanda Flcrını Ingıfız Sterknı Fransız Frangı A S'J'T 100 İtalyan Lıreti SARiyatı Alış 2332 1361 1475 1200 3720 396 193 179 612 Satış 2335 1364 1480 1205 3760 398 196 182 618 Dövi2 Int (S) = 2336 BORSADA IŞLEMLER 3 OCAK 1990 Aftçımento AnadoluCam Arçelık B ffş Bokı Çnnlo |BÜ) Bnsa çinsa ÇÇ Dava HoMıng Oûktaş Ecacte? Vaünm Ege Bıracılık EgeGûbre teji De<™ ÇeSt Erefllı D Ç (N) Good Year GûbreFaMca Gğney Btraolık Hcfctaş İnnif DÇ- Irocam Kartonsan Kav Kepez Elefctnk KoçHokftng Koç Yannm Kordsa Konııra Tarım yş Mak/ne Takım Maret Uensucal Sant Metiş Nasaş Olmufcsa Otosan PınarSût Rabak Sartuysan Sifaş Teletaş TlşBank (8) TJj Bank. (A) rfB |CK»75BOZ) T Stemens T SışeCam T&naı KalB T DemrOtoim Vasaş YapıKrediB Öncögse- flns tapan 4800 8300 17250 5900 30600 8000 9700 11750 16000 11000 9300 11250 16750 2300 12250 10200 8400 1200 7000 7100 2400 11000 7500 17500 11500 18000 9400 7000 9500 6800 10600 4200 6000 1200 2060 10250 9700 7500 7600 23500 6700 10000 12250 120000 2550 2350 20000 5000 4450 5500 3300 3300 Bugûnkû BI duş* 4950 8800 16750 6000 30000 8000 9600 11500 15750 10000 9400 13000 16250 2250 13250 11000 8500 1250 7300 7000 2600 11000 7500 17500 11500 18000 9300 7000 9600 6800 11500 4500 5800 1300 2250 9500 9700 8000 6800 22500 7100 10000 13250 190000 26O0 2550 18750 5000 4850 5600 3300 3600 ftuçüntaj sıyusek 5250 9000 17500 6400 30000 8500 10000 12000 17000 11000 9800 13250 17500 2400 13250 11500 9000 1300 7700 7300 2600 11500 7800 18Û0Ü 12250 18500 9400 7200 10000 7400 11500 4550 5900 1300 2250 10500 . 9900 8100' 7800 23500 7300 10600 13250 190000 2600 2550 20000 5200 4850 5900 3550 3600 Bugûnkû kapanı? 5250 8900 16750 6400 30000 6300 9900 12000 16000 10000 9400 13250 16250 2250 13250 11250 8700 1300 7700 7200 2600 11250 7700 17750 11750 18500 9300 7200 9600 6800 11500 4550 5900 1300 2250 9500 9790 8100 7300 22500 7200 10500 13250 190000 2600 2550 19000 5050 4850 5900 3550 3600 Işlem miKtarı 173987 35400 20475 214272 400 44092 82350 17050 773285 22064 31844 4300 35400 18500 482356 132660 22139 319842 57350 20422 20598 15335 107424 4800 52650 17500 23994 46770 58390 17200 400 9100 5700 34800 8262 23880 30530 11350 42500 64151 6837 110541 5010 200 5360 15480 6320 45650 45924 72400 132670 400 En çok söz Yapılan try. 5250 9000 17000 6200 30000 8200 9900 11500 16500 10000 9700 13250 17250 2250 13250 11500 8800 1250 7700 7000 2600 11250 7700 17750 12250 18500 9300 7100 9900 7400 11500 4550 5800 1300 2250 9750 9800 8100 6800 23000 7200 10500 13250 190000 2600 2550 19000 5000 4850 5800 3500 3600 Ağırltk! ortfty 5218 8976 17076 6239 30000 8254 9784 11746 16277 10429 9642 13225 17041 2294 13250 11342 8711 1268 7681 7123 2600 11233 7683 17684 12028 18421 9316 7134 9812 7343 11500 4545 5819 1300 2250 9783 9769 8072 7172 22901 7196 10423 13250 190000 2600 2550 19198 5053 4850 5783 3495 3600 ktmmattmK. ...J.553.514.7 M M faotf: 3S.716J52.321) 3425.22 (Bâııkû: 2311.93) Sfefeae uyıs: Z546 DUNYA BORSALARI 3 OCAK 1990 Dolar Attn (ons = 31.1 gr.) Londra 1.7137 Mark 15712 Is.Frangı 145.75 Yen 5.8510 F Frangı 1S405 H.Ftorini lokyo -Yen New York 1.7130 Mark 14655 Yen 15815 İs.Fraogı Londra. 396,30 $ Zürih: 39650 $ Hong Kong: 396.29 $ ' New York: 39750 • New Vbrk (şubat): - S GÛMÛŞ (ons = 31.1 gr.) Londra 5.18 S • New Vtırk: 5.18 $ PETROtftoril) • Londra (Brent) 20.60 $ • Londra (Dubai). 1780 $ • rtevv York (VVTİ)- 22.89 S SMh Londra 16120 do/ar New York 1.6100 dotar* * Onceki kapantş değerkridir. lökyo Borsası tatilde lökyo (Nıkkei Dow): - Londra (FT100)' 2436.40 * New Vbrk Dow Jones 281015 YATIRIM FONLARI NE GETİRDİ? KaUma bdgesiadı Iş Yatınm-1 Is Yaünm-2 Iş Yaünm-3 Ikteat Yat-t Iktsat Yat-2 Iktisat Do)ar Fon Iktisat Mark Fon Iktisat Atılım Fon GarantJ Yat?1 Gararrti Yat2 Esbank Fon-1 Esbank Fon-2 YKB Yat. Fonu YKB Sektor Fon YKBHJsseFön YKB Kamu Fon YKB Lıkit Fon YKB Karma Fon YKBDöVizFon Vfckıf Fon-1 Vaksf Fon-2 Vakıf Fon-3 Oışbank Mavi Fon Dışbank Beyaz Fon Tütûnbank Fon Mitsuı Fon-1 Mitsuı Fon-2 Fmans Fon-1 Finans Fon-2 finans Fon-3 Ziraat Fon HalkFon Pamuk Fon tarM 1âO7.87 14.0389 09.1089 1609.87 10.0258 08.02.89 2S.02S9 11.12.89 22.10.87 10.0189 16.11.87 31.1089 02.1187 070188 07.03.88 07.0388 07.03188 07(0.88 02.01.89 090558 24.04.89 1510.89 2aO688 10.04.89 04.0788 15.0788 201Q89 20.0189 20.07.89 18.12.89 09.1089 01.1159 02 01.90 ç** ropen 10.800 20.000 1O0O0 9.764 9506 9596 9.890 10.000 9.976 9.731 10519 10000 10.477 9785 9713 9.795 9.693 9.828 9.294 10.000 48 279 10444 10.057 20558 11.021 40000 10.000 9.946 9556 10428 10.100 11.397 10724 *9«i 41590 29445 11.200 29.014 24516 12.155 11.478 10542 31571 15272 32.714 10.784 31.024 24.707 34119 24520 20.918 24.783 12.259 24.271 64574 11484 22 217 28538 23.562 88293 10.923 14545 12.360 10.620 11524 12540 10724 Bugûnkû degcri 42.085 29.492 11.216 29.058 24566 12.180 11.706 10.597 31516 15.294 32.888 10530 31124 24 743 35.764 24547 20.940 24519 12 273 24502 64546 11498 22.243 28.875 23590 88.412 10536 14.564 12576 10.632 11547 12.672 10.738 Defeim m0.23 0.16 014 015 0.20 0.21 1.99 0.52 014 0.14 053 0.43 0.32 015 4.82 011 0.11 015 0.11 013 0.11 012 012 0.13 0.12 013 0.12 014 0.12 011 D20 0.25 0.13 Çalışanları tasarrufa teşvik ve konut edindirme hesaplarında 4 trilyon toplandı; 26 milyar kullandırıldı 'Konut edindirme' aldatmasıKonut edindirme yardım hesabında 1.6 trilyon liralık anapara ve bu paradan sağlanan 693 milyar liralık gelir birikti. Hak sahiplerine 11 milyar, mirasçılarına 7.5 miJyar lira ödendi. Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabı'nda 1.5 trilyon lira anapara ve bu paradan sağlanan 128 milyar liralık gelir birikti. Emekli olanlara ve mirasçılarına 8 milyar lira ödendi. Bu iki hesaptan yapılan 26.6 milyarlık geri ödeme, hesapların toplandığı bankalara ödenen komisyonlarm bile gerisinde kaldı. Bankalara, 32.8 milyar lira komisyon ödendi. ABDURRAHMAN YILPIRIM ANAP iktidarı tarafından, çalışanla- nn konut sahibi yapılacağı ve fonları ser- maye piyasasında değerlendirerek ek bir gelir elde edileceği vaatleriyle yürürJüğe koyulan, Konut Edindirme Yardımı ile ÇaJışanlann Tasarruflarını Teşvik Hesa- bı tarn biraldatmacaya dönüştü.Bu iki hesaba yapılan kesintiler çalışanlar ya- runda işverenler için de ek bir vergiye dö- nüşürken, toplanan fonlar kanunda be- lirtilen amaç dogrultusunda Irullaıulama- dı. Kasım ayı sonu itibanyla bu iki he- sapta 3 trilyon 954 milyar 480 milyon li- ra birikirken yapılan geri ödeme, hesap- ların toplandığı bankalara ödenen komis- yonların bile altında kaldı. Geri ödeme 26 milyar 677 milyon lirada kahrken Zi- raat Bankası ile Emlak Bankası'na veri- len komisyon 32 milyar 789 milyon lira oldu. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı tda- resi'nden alınan bilgiye göre toplamı 3 trilyon 954 milyar lira olan bu iki hesap- taki paranın 2 trilyon 668 milyar lirası Errdak Bankası'mn uyguladığı altı ay va- deli mevduat faizleri getirisiyle nemalan- dırılıyor. Konut Edindirme Hesabı'ndan 1 trilyon 371 milyar 649 milyon lira Em- lak Bankası'nda 6 ay vadeli mevduat ola- rak tutuluyor. Yine Emlak Bankası'mn 6 ay vadeli hesabına uygulanan Faize en- deksli Özel Gelir Ortaklığı Senetleri çı- karan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Idaresi de her iki hesabın bir trilyon 296 milyar 862 milyon lirasmı kullanıyor. TEK'in tahvillerine yatınlan miktar ise 760 milyar 466 milyon lirayı buluyor. Zo- runlu Tasarruf Hesabı'ndan 116 milyar 55 milyon lira Ziraat Bankası'nda vade- siz hesapta bekleriliyor. 335 milyar 557 milyon liranın ise nerede olduğu belirtil- miyor. Konut Edindirme Yardımı Hesabı'nda Ocak 1987 tarihinden Kasım 1989 tari- hine kadar bir trilyon 619 milyar 594 mil- yon lira ana para, 692 milyar 877 mil- yon lira da bu paranın geliri olarak bi- rikti. Bu hesabın neması anaparanın Em- lak Bankası'na 6 ay vadeli olarak yatı- rı/masıyla gerçekleşti. Banka bu hizmeti karşılığında 1 milyar 598 milyon lira ko- misyon aldı. Bu paranın 11 milyar 18 milyon iirası hak sahiplerine konut edin- dirme yardımı olarak, 7 milyar 535 mil- yon lira da ölüm nedeniyle kanuni mi- rasçılara ödendi. Bu hesabın 10 milyar 61 milyon lirası da yanlış tahakkuk ne- deniyle iade edildi. Bu hesapta geriye ka- Ian 2 trilyon 282 milyar 259 milyon lira- sının 1 trilyon 371 milyar 649 milyon li- rası Emlak Bankası'nda anapara ve ne- ma olarak vadeli hesapta bulunuyor. 623 milyar 989 milyon lirası ise Kamu Ortak- lığı Fonu tarafından sadece bu hesapta- ki parayı kullanmak üzere çıkartılan özel gelir ortaklığı senetlerine yatınldı. Bu se- netlerin geliri ise yine Emlak Bankası'- mn 6 ay vadeli hesabına endekslendi. TEK tahvillerine yatınlan miktar 286 milyar 485 milyon lira olurken, 136 mil- yon lira da vadesiz hesapta tutuluyor. Tasarrufu teşvik |_ Çalışanların Tasarruflannı Teşvik He- sabı'nda ise Nisan 1988'den Kasım 1989'a kadar 1 trilyon 514 milyar 40 mil- yon lira anapara, 128 milyar 66 milyon lira nema olarak birikti. Bunun 8 milyar 124 milyon lirası emekli olanlara ve ölüm nedeniyle kanuni mirasçılarına ödendi. 5 milyar 325 milyon lirası da yanlış ta- hakkuk nedeniyle fîrmalara iade edildi. Hesabın biriktiği Ziraat Bankası'na öde- nen komisyon ise 10 Ağustos 1988 tarihli Yüksek Planlama Kurulu karanyla yüz- de 2 olarak belirlendi ve 30 milyar 191 milyon liraya vardı. Bu ödeme Konut Edindirme Yardımı ve Zorunlu Tasar- ruf taki geri odemeler toplamını da aşj- yor. Böylece çalışanların maaşından yüz- de 4'ü, işverenden yüzde 6'sı kesilerek yüzde 10 olarak uygulanan zorunlu ta- sarruf hesabında biriken paranın her 50 lirasının bir lirası Ziraat Bankası'na gi- diyor. Zorunlu Tasarruf hesabında biriken bir trilyon 642 milyar 106 milyon liranın odemelerden sonra kalan bir trilyon 598 milyar 466 milyon lirası ise şu alanlarda değerlendirildi: TEK tahvillerine 473 mil- yar 981 milyon lira, özel gelir ortaklığı senetlerine 672 milyar 873 milyon lira, vadeli hesapta (banka adı belirsiz) 355 milyar 557 milyon lira, Ziraat Bankası'n- da 4 rnilyar 610 milyon lirası gider he- sabı, 111 milyar 445 milyon lirası da va- desiz hesap. Enflasyona göre ek zam istenecek IŞIK KANSU ANKARA — Toplusözlesmele- ri geçen yıl imzalanan kamu ke- simi işçileri ek zam için Devlet ts- tatistik Enstitüsü'nün enflasyon rakamlarını bekliyor. Geçen yıl yapılan Türk-lş-hükümet anlaş- masına göre, eğer enflasyon ora- nı yüzde 6O'ı aşarsa, işçi ücretle- rinin ikinci yıl birinci altı ay zam dilimine doğrudan ek yapılacak. tlk aşamada, toplusözleşmelerinin birinci yılı ocak ayı basında bite- cek olan 100 bin kamu işçisi, ara- lık 1988-araİjk 1989 arasında mey- dana gelen yıLbk enflasyon oranını bekliyor. Devlet Bakaru CeraU Çi- çek, sözleşmelerinin bîrinci yılı ocak ayında sona eren kamu işçi- lerinin iicretlerinin, eğer enflasyon oranı yüzde 60 değil de, yüzde 70 olursa, ikinci yıl birinci altı aylık dönem zammı olarak belirlenen yüzde 25'e 10 puan eklenerek art- cınlacağını açıkladı. Toplusözleş- melerinin birinci yılı şubatta bi- tenler için ocak ayı, martta biten- ler için şubat ayı, haziranda biten- ler için mayıs ayına göre yıllık enf- lasyon oranı göz önüne alınarak ücretlere ek zam verilecek. 1989 yılında işçilerin bahar ey- lemlerinin ardından Türk-tş ile hükümet arasında varılan anlaş- ma gereği, toplusözleşmelere, söz- leşmelerin birinci yıhnda gerçek- leşecek Devlet Istatistik Enstitü- sü'nün kentsel yerler tüketici fiyat- ları Türkiye geneli indeks artış oranı yüzde 6O'ı aştığı takdirde, aşan miktann, sozleşmelerin ikin- ci yıl birinci altı aylık bölümü için belirlenen yüzde 25'e ekleneceği karar aJtına alınmıştı. Bu kararda, sozleşmeler birin- ci yılııu hangi ayda tamamladıy- sa, geçmış ilk aya göre yıllık or- talama enflasyonun, yapılacak ek zamda göz önüne alınması da hükme bağlanmıştı. Geçen yıi imzalanan birinci yıl ocak ayında biten sozleşmelerin kapsadığı işçiler, bu ek zam kara- rından ilk olarak yararlanmaya başlayacaklar. Aralannda Zirai Donatım Kurumu, MKE, ORÜS, Etibank, Türkiye Denizcilik Işlet- meleri, Deniz Nakliyat, Çay-Kur, Karadeniz Bakır lşletmeleri, Tüp- raş, TPAO gibi kurumlarda çalı- şan 100 bine yakın işçi ek zam ala- bilmek için, bugün açıklanacak DtE aralık 1988-aralık 1989 tarih- leri arası yıllık enflasyon artış ora- nını bekliyor. Devlet Bakanı Cemil Çiçek, iş- çilerin, Türk-/ş-hükümet anlaş- ması uyarınca, söz konusu ek zamdan nasıl yararlanacaklannı Cumhuriyet'e şöyle açıkladı: "Sözlemelerin ikinci yıl ilk altı aylık boliimü için yüzde 25, ikin- ci altı aylık bölumiı için yüzde 20 iicret zammı öngönjlmiiştü. Şayet, enflasjon oranı yüzde 6O'ı geçer- se, kalan miktann yüzde 25'in ttzerine ilave edilecek. Bu ilave, puan olarak eklene- cek. Şimdi, farzedelim ki, enflas- yon yüzde 60 yerine yüzde 70 ol- du. Arada on fark vardır. Yüzde 10 fark vardır. Bu, ikinci yıl ilk altı aylık ücret zammı yüzde 25 yeri- ne, yüzde 35 olacak demektir." ABD'li müteahhit VBR'nin tensikat girisimini prottsto eden Harb-İş tiyesi işçiler, fncirlik'te öğle saatlerinde yünıyüş yapıyorlar. ABD üslerinde9 9O tırpanı Geçen yıJ kadro fazlalığı gerekçesiyle 162 Türk işçisinin işten çıkarıldığı ABD üslerinde, 1990'da da aynı gerekçeyle 306 Türk işçisinin işten çıkarılması kesinleşti. UFUKTEKİN Sasa'daki açlık grevine sendikalardan destek ADANA (Cumhuriyet Güney Öleri Burosu) — Sabancı Hol- ding'e bağlı SASA'dan, sendikaya üye olduklan gerekçesiyle işten çı- kartıldıklan bildirilen işçilere Türk-İş 4. Bölge Temsilciliği ile bağlı sendikalardan destek geldi. Sendikaların şube başkan ve tem- silcileri, "işverenleri basın toplan- lılan ve destek vsadiyle uyarma zamanının geçtiğini" belirterek, "Tek yol, Türk-lş önderligindeki genel grev" dediler. Çıkartılan iş- çilerden üçünün başlattığı açlık grevine dün dört işçi daha katıl- dı. Türk-lş 4. Bölge Temsilcisi Hii- seyin Elbek ile bağlı sendikaların başkan ve tenısilcileri, SASA TIR işverenini protesto etmek için ön- ceki gün açlık grevine baslayan TUfan Kutlu, Harun Reşit Demi- ray ve tzzi Yaktubay'ı destekledik- lerini belirterek eylemin yapıldığı Petrol-lş Şube binasında ortak ba- sın toplantısı diizenlediler. Harb-lş, Çimse-lş ve Tümtis- in şube başkan ve temsilcileri Mustafa Acet. Selahattin Uznn ve Murat Ateş de "basın toplantıla- nndan çozüm beklenmemesi ge- rekliğini" vurgulayarak, Türk-lş yönetimini 1990'da "genel grev" örgütlemeye çağırdılar. Acet, Uzun ve Ateş, "Tfeni bir eylem pla- nı zorunludur. Yürüyüşler, açlık grevieri, basın ioplanûlan i^vefen- leri ve hükümeh" etkilemiyor. Tek çöziim, Türk-tş'in yasal olup ol- madıgına bakmaksızın 1990'da genel grev örgutlemesidir. tşçi sı- nıfı buna bazınhr" diye ko- nuştular. Üç işçinin önceki gün başlattı- ğı açlık grevine Petrol-lş Şube yö- netiminden Hasan Yavoz ile işçi- ler tsa Ava, Vavuz Aysan ve Sup- hi Başlaraa da katılırken, Petrol- lş Adana Şube Baskanı Ynsuf Do- ğan, SASA Pet-Şişe Bölümüînden de aralıklarla 16 işçinin görevleri- ne son verildiğine dikkat çekerek, "Sabancılara ne oluyor? Baba iş- veren nerede?" dive sordu. ADANA — Geçen yıl "kadro fadaiıgV'nı gerekçe göstererek 162 Türk işçisini çıkartan ABD'li mü- teahhit Vinnel Brown Root'm (VBR) 1990 başında da aynı ge- rekçeyle üslerden 306 Türk işçisi- ni çıkartması kesinleşti. Harb-tş Sendikası tensikattan vazgeçilme- diği takdirde "işlerin fiilen durdu- rulması"n] da içeren bir eylem pla- nını uygulayacağını bildirdi. 2 Temmuz 1989*da 99'u Incir- lik'ten olmak üzere üslerden 162 Türk işçisini çıkartan ABD'li şir- ket VBR'nin önümüzdeki günler- de çoğunluğu >ine Incirlik'ten ol- mak üzere toplam 306 işçiyi çıkar- tacağı kesinlik kazandı. VBR ile Harb-îş arasında Ankara'da sür- dürülen görüşmelerde anlaşmaya varılamadığı bildirildi. Harb-îş Genel Merkezi, Tüık işçilerinin bir süredir üslerde ger- çekleştirdiği toplu vizite ve öğle yüruyüşleri üzerine VBR'nin da- ğıttığı bültenin "Tıirk makamla- nna talimat amacını gütiıigunu" öne sürdü. Harb-tş Genel Başka- nı Kenan Durnkan ve 2. Bajkan Çetin Soyak'ın imzalarını taşıyan ve VBR'ye iletilen protesto yazısın- da \enm düşükluğtı ve çalışma te- posunun düşmemesindeki sorum- luluğun sendikaya değil, şirkete ait olduğu vurgulandı. Bültendeki ifadelerle Türk makamlanna ve Türk Silahü Kuvvetleri tesis ko- mutanlıklanna yön verilmek isteu- diğini ileri süren Harb-lş yazısın- da, "Türk makamlannı hangi cü- retie, hangi cesaretle yönlendirme- ye çalışmaktasınız? Bu ma'ıamla- nn yetkilerini ve iflevlerini ne za- mandan beri VBR yetkililerinin arzulan doğrultusunda kullanabi- leceginia zannetmektesiniz? İş>w- lerinde işçileri muhaıap alarak ya- pacagınu her vayına bundan böyle en sert cevap verilecektir. Muha- tabınızın Türk-Harb-lş Sendika- sı oldoğunu ve Türkiye 1 nin de Pa- nama olraadıgını bir defa hatıriatınz" denildi. Harb-lş 2. Baikanı Çetin So- ALKIŞLI PROTESTO — Harb-tş üyesi yemekhane işçileri, ABD- lileri her fırsatta protesto ediyor. Amerikah asker, uyarıya rağmen, Türk işçilerin bulunduğu bölgeden geçince "alkışlanmaktan kurtu- lamadı." (Fotograflar: Cumhuriyet) yak, "üslerdeki 2. eylem planının beklenmedik anda yapdacagını ve grevden daha etkili olacagnu" soy- ledi. Görüşmelerde VBR'nin olum- lu yanıt vermediğini belirten So- yak, eylemin zamanı ve ayrıntı- sı .'kbnusunda, "Bir komatan, duşmanına nasıl saldıracagını, ne zarnan taarnıza gececeğini bildi- rir mi?" dedi. Harb-tş Genel Başkanı Kenan Duriıkan, VBR Genel Müdürü Andrew Cooley'in kendisine ten- sikatın Türkiye'deki işçilerle sırurb •'madığını, olayın savunma har- . amalarındaki kısıntılardan kay- naklandığını ve tensikatlann Türkiye*dekiyle birlikte 30 bini bulduğunu aktardığını söyledi. Durukan, "Biz de kendisine, Ten- sikata ne olursa olsun karşıyız' di- ye düşünmediğimizi, çıkanlan iş- çilerin yerine ABD'lilerin alınma- stna izin vermeyecegımizi söyle- dik" diye konuştu. Bu arada Harb-lş'in hazırladı- ğı rapor üzerine tncirlik başta ol- mak üzere ABD üslerinde "kaçak ABD'li avı"na çıkan iş müfettiş- lerinin raporlannı tamamlamak üzere olduklan bildirildi. Çalışma Bakanlığı Teftiş Kurulu'nda de- ğerlendirilecek rapora bağlı olarak üslerde kaçak çalışan ABD'lilerin sınırdışı edilmelerinin Genelkur- may Başkanlığı ile tçişleri Bakan- lığı'ndan fctenmesi bekleniyor. Piyosa ekonomisinin acı ilacına el atan ilk Doğu Avrupa ülkesi Polonya,'Doğu'nımlaboratuvarıEkoflomi Servisi — Poionya, yeni yıldan itibaren, yanm yüzyıüık komünist yöne- timden sonra, pazar ekonomisine gectı. Bu dçğişimın sorumlusu Maliv'e Bakanı Bai- ZBTOVVİCZ, daha önce halkı uyarmışU: "Bir- çok g«cMik İM beküyor." Gerçekten de or- tada açık seçik bir model görünmüyor ve Polonya, Doğu Avrupa'da yeni bü deneye başlıyor. Fransa'da yayımtanan liberation Gaze- tesi'ne göre Polonya'da öocelîkte planlama ve devlet tekelleri bir yana bırakıldı. Şir- ketler azdleşliriliyor, deviet subvansiyon- iarı kaidırıhyor. Rantabl haJe geimezlerse kapatıiacakian, bu şirketlere hatırfatılıyor. Şok tedbırler acı sonuçjar doğurabilir. 400.000 Polonyalmın, yani aktif nüfusun •% 2.5'i, kısa sürede işsiz kdlabilir. Daya- nışma'nın yetkili&i Geremek, işsiz sayısınm 2-3 milyona çıkabileceğini tahmin ediyor. Deviet bu nedenle toplumsal bir koruma sistemi geliştinney'e çalışıyor. Örneğin üc- retlerin % 2'si fşsizlere ^rdım Fonu'nda toplanıyor. Sübvansiyonsuz ya^ayabilnıek için $ir- keüer, mailanru.iyi bir fiyatla satmak zo- rundalaı: İlk adımda, eiektrik ve havaga- zının fı>-atlan yüzde 500 arttırıldı. Diğer rnalların fiyatlanna da ilk üç ayda yüzde 60 oranmda zam yapılması bekleniyor. Mazowiecki hukUmetîniiî yuzde 900'tere çıkan enflasyonu indirmeye çalıjuğı bir dö- nemde, bu zamlar aynı zamanda tüketimi azaJtmayı da hedefiiyor. Bu nedenle fiyat- lann yükseime oranı, ücretierin yükselme oranından fazia olacak. Halkın satın alma gücünun yüzde 20 oranmda düşiirülmesi planlanıyor. (Bazı ekonomistlere gore bu oran yüzde 40.) Polonya ekonomisini rayına oturtmak için Poioaya para birimi Zloti'ntn istikra- ra kavuşıurulması zorunlu gdröiüyor. Bu nedenle Zloti, yüzde 46 devalüe edildi. Bu sen tedbirierîn yüzde 3'lük bir gayri safi hasıla kaybına, sanayı uretiminin yüz- de 2-5 arası azaJmasma ve diş borçiarın 43 miiyara uiaşmasına mal oiacağı belinüiyor. Polonya, İMFdea 725 milyon dolar kre- di aiır ve Avrupa Ekonomik Topluiuğu ya da Dttnya Bankası'nca vaat edilen 3,5 mil- yar doları serbest bırakabilirse, bu acı re- çetenin sonuçlanndan umudu olabilir. Geleceğiıı sektörü:Fikîr endüstrisi Ekonomi Servisi — Tüm dünya artık yeni fikirleri 'ürün' olarak değerlendiri- yor. The Economist Dergisi'nde yer alan bir yazıda fikirlerle ticaret yapıldığı, fi- kirler için yeni yasal düzenlemeler geti- rildiği, fikirlerin çalındığı ve artık "fikir endüstrisi" di>ç gelecek vaat eden bir sek- törun varlığı vurgulanıyor. Özeüikle yeni fikirlerin "çalınraasjnın" uluslararası ticaretin gündeminde birin- ci sıraya yerleştiği vurgulanıyor. ABD hü- kıimetinin tahminlerine göre patent kor- sanları, marka hırsızları ve "copyright" ihlalleri Amerikan sanayinde yilda 60 milyar dolar zarara mal oluyor. Fikir hırsızlığını durdurmak için ABD'nin ısranyla Gümrük ve Tarifeler Genel Anlaşması (GATT) toplantıların- da yoğun görüşmeler yapılıyor. Ancak yeni fikirler konusunda yasal hakların ihlali, yeni fikirlerin yasal bir şe- kilde alınıp satılmasını da engelleraiş de- ğil. The Economist, fikir ticaretinin bel- ki de 1980'lerin en sağlıklı sektörlerinden biri olduğunu vurguluyor. 1988'de IBM'in kişisel bilgisayarlarının "uyumlulan" IBM'in kendi bilgisayarlarının en az bir- kaç katı fazla satış yaptı. Chips and Tech- nologies and Phoenix gibi bazı şirketle- rin diğer şirketlerin IBM'e ödeme yapa- rak satın alması gereken teknolojiyi, FBM'e hiçbir ödeme yapmadan bu şirket- lere satüğı belirtiliyor. Fikir endüstrisi, gercekten hızla büyü- yor. ABD'de Battelle Institute, yeni fikir- ler üreterek yaşamını sürdürüyor ve 8 bin kişiyi istihdam ederken yılltk cirosu 600 milyon dolan geçiyor. Fikir endüstrisinin bu hızda gelişme- sine en önemli neden olarak çağdaş tek- nolojinin çok hızh gelişmesi gösteriliyor. Diğer bir neden olarak da dünyada par- lak fikirlerin kânnı tadmak isteyen bir- çok insanın varlığı belirtiliyor. Japonya 1 da 1980 ile 1987 arasında patent başvu- ruları neredeyse iki katına çıktı. Japon hükumetinin fikir haklan konusunda sıkı yasaJar getirmeyi planladığı, ABD'de kongrenın 1983'ten bu yana 14 yeni yasa ile fikir haklan yasasını güçlendirdıği vur- gulanıyor. ABD'de 1980-88 arasında fi- kir haklarını ihlal konulu dava sayısının üçte iki oranında artmasına ratmen. ba- zı uzmanlar bunun yeterli olmadığını sa- vunuyorlar. Uzmanlar, ABD'nin bu ko- nudaki çabalarına rağmen GATT'ta bir- çok Ulkenin fikir haklan konusunda is- teksiz olduğunu söylüyorlar. Fikir üreticilerim" dirilemek isteyenlere, kendi görüşlerinj anlatarak pazann en- telektüel liderliğini kazanmaya çalışma- lan da bu konudaki bı'r başka taktik. Kişisel bilgisayarlara yazılım üretimin- de piyasanm lideri olan Microsoft'un ku- rucusu Billi Gates, bu taktiğin güçlü bir silah olduğunu savunuyor. Açıkhk poli- tikasını benimseyen Gates, zamanınjn önemli bir bölümünü şirket dışında Mic- rosoft'un stratejisini ve yarattığı yenilik- leri aniatmakla geçiriyor. Fikir haklan uluslararası ticaretin en önemli savaş alanlanndan biri olma özel- liğini koruyor. ABD'nin bu konudaki uluslararası çabasına rağmen, diğer sa- nayileşmiş ülkelerin pek fazla çaba har- cadığını kimse savunamıyor. Birçok ül- ke fikir haklannın korunması konusun- da patent marka ve "copyrigh" alanlann- da düzenlemeler yapıyor. Ancak genetik muhendislik ve bilgisayar yazıhmı gibi ye- ni teknolojilerde halen yetersiz olan yü- rürlükteki yasalarla "fikir bırsıziığına" karşı nasıl mücadele edileceği netleşmiş değil.