Catalog

22 Dr. Hicran KAZANCI TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası Basra’da etkin olmaya çalışıyor… C S TRATEJİ olmadıklarını Irak Başbakanı Nur ElMaliki’ye illeti. Aynı zamanda Cheney, Amerika idaresinin, Irak’ta hâkim konumda olan güç odaklarına bağlı olan silahlı milisler arasındaki nüfuzetki alanı geliştirme ile getirim paylaşımındaki kavgasının belirgin bir hal almasını ve bu gelişmenin Irak merkezi hükümetinin icraatlarına menfi olarak yansımasından duydukları kaygıyı dile getirdi. Cheney, Irak’ın Basra merkezli güney kentlerinde hâkim olan Şii gruplarına bağlı olan silahlı milisler arasında ortaya çıkan egemenlik kavgasının da mutlaka giderilmesi gerektiğini Maliki Hükümetine illetti. Yeraltı kaynakları ile çok zengin olan ve Irak’ın dış dünyaya açılan kapısını (Basra Limanı) içeren Basra kenti, son dönemde Iraklı Şii gruplarının iştahını kabartarak, bahse konu olan Şii grupları arasında ciddi bir nüfuz kavgasına sahne oldu. Şii grupları arasında süregelen bu getirim ve nüfuz kavgasından zaten hoşnut olmayan Maliki İdaresi, Basra’daki Mehdi Ordusu’na yönelik ABD’nin desteğini arkasına alarak 2008’in Mart ayında altı günlük geniş çaplı bir askeri operasyon düzenledi. Irak’ın birçok kentine yayılan bu çatışmanın ana nedeni, İngiliz kuvvetlerinin çekilişinden sonra başta Sadr grubu olmak üzere diğer Şii grupları tarafından şehirdeki petrol kuyularının yanı sıra kentteki Sadr, ve yandaşları petrolün dışa ihraç edilmesinde kullanılan Basra Limanı’nı ele geçirmesidir. Aynı zamanda Sadr grubunun, Irak Parlamentosu tarafından onaylanan İl Meclis Seçimleri Kanunu ile Irak’ın federal yapıya kavuşmasına karşı çıkması ve Maliki Hükümetinin meşruluğunu düşürmeye çalışmasından dolayı gerek ABD gerekse Maliki Hükümetinin hedef tahtası haline geldi. Bu bağlamda, Irak’ta, Lübnan’daki Hizbullah örneğinin tekrarlanmasını istemeyen ABD, Sadr grubunun askeri kanadı olan Mehdi Ordusunu tasfiye etme gayretine girdi. Yani ABD, bölgedeki çıkarlarının önünde engeli teşkil eden ve Irak devleti içerisinde başka bir devlet niteliği taşıyan bu Şii örgütü silahsızlandırarak etkisiz hale getirmeye çalışıyor. Irak’taki istikrarı sağlamaya çalışan ABD, bazen bölgeleri duvarla birbirinden ayırarak bazen de etnikmezhep ayrımını derinleştirerek toplumu ayırmaya çalışıyor. Ancak, Irak'ta orta vadede ne güven ve istikrarın sağlanmasının ne de ülkeyi yönetebilecek bir duyarlı yönetimin işbaşına gelmesinin mümkün olmadığı görülüyor. Irak'ta görülebilen tek gerçek, tarafların tamamının büyük bir şiddet dalgasına karşı önlemler alma çabası içerisinde olduklarıdır. M uktada Sadr, kendi ailesinin adını taşıyan siyasidini Iraklı Şii Sadr grubunun ve bu grubun askeri kanadını oluşturan Mehdi Ordusu’nun lideridir. 1999 yılında, Irak’ın eski dikte rejimine bağlı olan Irak Milli Haber Alma Servisi (ElMuhaberat) tarafından Cuma namazı sırasında Necef ’te öldürülen ve Şiilerin en önemli liderleri olan Ayetullah Seyyid Muhammed Sadık Sadr’ın oğlu olan Muktada Sadr, 2003 yılının Nisan ayında devrilen Saddam sonrası Irak’ta gittikçe adını duyurmaktadır. Muktada Sadr’ın, Saddam sonrası Irak’a dönen Batı yanlısı ılımlı Şii din adamı Abdül Mecit ElHui’nin öldürülmesinden ve aynı dönemde, Ayetullah Humeyni’den sonra Şiilerin ikinci ruhani lideri olan Ayetullah Ali Sistani’nin evinin kuşatılması ve ülke dışına gitmesinin istenmesi olayıyla ilgisi olduğu ileri sürülüyor. Muktada Sadr, İran ile yakın ilişkilerde olması ve İran’ın üst düzey yetkilileriyle görüşmesine rağmen, İran’ın Irak’ta etkili bir nüfuza sahip olma planlarını eleştiren bir isim olarak biliniyor. Sadr grubu, Irak’ın işgal edilişinden 2004 yılına kadar olan süre içerisinde ABD ve İngiliz işgalci güçlerine karşı barışçıl yollarla (protesto ve yürüyüş) karşı koymaya çalıştı. Ancak 2004 yılında, Irak’taki ABD güçlerine karşı Sadr grubu tarafından yapılan gösteriyi ABD askerlerinin güçle bastırması ve aynı gruba ait olan ElHavze gazetesinin kapatılması, dahası ABD’nin Sadr grubunu terörle suçlaması, Irak’taki ABD kuvvetlerine karşı sergilediği barışçıl protesto ve yürüyüş taktiğini silahlı mücadeleye dönüştürdü. Ardından Irak’ın güneyinde yer alan Kerbela, Necef, Kut, Amara, Basra’nın yanı sıra Bağdat’a bağlı olan Sadr ilçesinde ABD güçleri ile Sadr grubu arasında zaman zaman şiddetli çatışmalar yaşandı. 2006 yılının Ağustos ayına kadar aralıklı olarak devam eden çatışmaları, Ayetullah Ali Sistani’nin ABD güçleri ile Sadr grubu arasında arabuluculuk yaparak, Kerbela ve Necef ’te yer alan Şiilerin mukaddes türbesinin Sadr grubunca boşaltılmasıyla son buldu. Bu gelişmeye paralel olarak Muktada, Irak’ın genelinde ABD ile Mehdi Ordusu arasında cereyan eden çatışmaların durdurulmasını ve Irak’ta süregelen siyasi sürece katılmayı istemesine rağmen, ABD’nin Irak’tan çekilmesini, ABD güçlerine karşı silahlı direnişin yapılmasını ve ABD ile Iraklı bazı gruplar arasında işbirliği yapılmamasını da açık bir şekilde dile getiriyor. Ve bu konuda herhangi bir Iraklı siyasi grupla işbirliği yapmaya hazır olduğunu da ifade ediyor. Muktada Sadr, Irak’ta işgale ve ABD güçlerine başından beri direndi. Önce barışçı protestolarda bulunan Sadr grubu, daha sonra Mehdi Ordusu ile silahlandı. Irak hükümetini ve ABD’yi rahatsız eden Sadr Grubu’nun silahsızlandırılması için düzenlenen operasyonlar şimdilik sonuç vermedi… Muktada’nın Irak’taki ABD’nin varlığına yönelik olan bu görüşü ile Sünni Irak Uyum Cephesi’nin görüşü tamamen örtüşmektedir. Ancak, örtüşen bu görüşlere rağmen aralarında açık ve net bir işbirliğinin olduğu söylenemez. 2004 yılının Haziran ayında İyad Alavi başkanlığında Irak’ta oluşan hükümetin meşru olmadığını açıklayan Muktada Sadr, 2006 yılında gerçekleşen Irak Parlamento seçimlerine katılmadı. Ancak, Şii İttifak Listesi ile birlikte seçime giren bazı yandaşları aracılığıyla Irak Parlamentosu’nda otuz iki sandalye kazandı. Irak’ta Sadr faktörü YENİ DÖNEMEÇ 2008 yılının Mart ayında Irak’ı ziyaret eden ABD Başkan yardımcısı Dick Cheney, ABD idaresinin Irak’ta devam eden gelişmelerden, özellikle "devlet içerisinde devlet" bulunmasından memnun