Catalog

12 29 EKİM 2019 SALI 96. YIL COŞKUSU ‘Adeta milletsiz bir devlet anlayışı var. Millet, devlet ne olursa olsun HilafetSaltanatı kurtarmak istiyor’ Sadece saltanatını düşündü MUSTAFA KEMAL PALOĞLU 1919sonbaharı. Kongre sonrası Sivas günleri. Anılarında Mazhar Müfit Kansu anlatıyor, ayrıca Nutuk’ta da var. İşbirlikçi Sait Molla’nın Rahip Frew’a yazdığı mektuplar ele geçirilmiş. Atatürk ve arkadaşları mektupları okuyorlar. İhanet belgeleri. Sait Molla, İngilizlere hizmetlerini ve Anadolu hareketini yıkmak için neler yaptığını anlatıyor bu 12 mektupta. Mektupların okunması bitince Atatürk, arkadaşlarından Hüsrev Sami’nin (Kızıldoğan), “Ya Padişah” sorusu üzerine “Evet, o da Sait Molla’yı evvel” diyor. Sait Molla’dan önce Sait Molla, birinci derecede Sait Molla. Atatürk’ün Vahdettin hakkındaki yargısı bu. Bu yargı doğrudur. Niçin? Eski bir demagoji son yıllarda gene güncel: Milli Mücadele’yi Vahdettin başlattı iddiası. Vahdettin vatanın ve milletin işgallerden kurtarılmasını istedi, bunun için Atatürk’ü Anadolu’ya gönderdi. Vahdettincilerin tezlerinin özü bu. Bu demagojiye belgelerle cevaplar verildi. Örneğin değerli Ahmet Taner Kışlalı’dan okuyalım: “Vahdettin, Mustafa Kemal’i Anadolu’ya düşman işgalinden kurtarsın diye göndermedi. Başta İngilizler olmak üzere büyük devletlerin isteklerine yerine getirmek ve tahtını kurtarmak için gönderdi. Amaç, direnişleri bastırmak, silahları toplatmak ve orduyu denetim altına almaktı.” Vahdettin’in devlet anlayışı Aslında, son ziyarette aralarında geçen konuşmaları Atatürk’ün kendinden öğreniyoruz, Cumhuriyetten hemen sonra gazetecilere anlatıyor: (Vahdettin) Devletten, saltanatı, HilafetSaltanat kurumunu anlıyor. Milletin siyasi örgütlenmesi demek olan devleti bu bütünlüğü içinde anlamıyor. Adeta milletsiz bir devlet anlayışı var, soyut bir devlet anlayışı. Millet ne olursa olsun, devlet ne olursa olsun sadece HilafetSaltanat kurumunu kurtarmak. Sevres bu değil mi? Mondros’tan hemen sonrasına bakalım. Vahdettin’in olaya bakışı ne idi, nasıl bir kurtuluş düşünüyordu, kurtuluştan ne anlıyordu, neyi nasıl kurtarmak istiyordu? Kısaca tezi, programı ne idi, neler yapmıştı? 1. Mütareke öncesinde Vahdettin, yeni Sadrazam Ahmet İzzet Paşa’ya şunu söyler: “Mütarekeyi bu haliyle kabul edelim. İngilizlerin hoşgörüsünü sonra sağlarız. (1) Murat Bardakçı’nın “Bir Devlet Operasyonu: 19 Mayıs” adlı kitabında öne sürdüğü iddialara, eski Sivas milletvekili ve TBMM Başkanvekili Mustafa Kemal Paloğlu da yanıt verdi. Paloğlu, Osmanlıcı yazarların Vahdettin’i aklamaya çalıştığını belirterek konu ile ilgili olarak “Müdafaaı Hukuk Saati” adlı kitabının “Sait Molla’yı Evvel” başlıklı bölümündeki belgelere işaret etti. Bu bölümü özetleyerek veriyoruz. 2. Sarayın tavrına ve bu çizgiye uygun olarak DamatFerit, Âyan’da şunu söyleyecektir: “Mağlup kavimlerin, mütareke veya sulh yapılırken galibin arzusuna boyun eğmesi zaruretti, dünya kadar eski bir insandır. (2) 3. Vahdettin, 24.11.1918’de Daily Mail’e şunları söylüyor: “İngiliz milletine karşı beslediğim sevgi ve hayranlık duygularımı babam Sultan Abdülmecit’ten miras aldım. Ümidimi Allah’tan sonra İngiltere’ye bağladım.” (3) 4. David Walder “Çanakkale Olayı” isimli kitabında yazıyor: “Yenik Türkler o derece işbirlikçi idiler ki bundan dolayı işgal güçleri güç durumda kalıyordu.” 5. Vahdettin “İngilizlerin rehberliğini” istiyor. General Milne’in raporunda “Altıncı Mehmet, İngilizlerin Türkiye’de idareyi mümkün olduğu kadar suretle ellerine almalarını istiyor” deniyor. 6. Bu politikanın, meclissiz ve tartışmasız bir ortamda yürütülebilmesi için Vahdettin Mebusan Meclisi’ni, 1918 yılının aralık ayında feshetmiştir. 7. 16 Aralık 1918’de Vahdettin adına İn giliz karargâhına giden Sami Bey, “Mümkün olan en kısa zamanda İngiltere’nin yönetime el koyması için yalvarmakla (implore) görevlendirilmiştir.” (4) 8. Padişah, oğluna bir İngiliz vasi aradığı Amiral de Robeck’e duyurmuştur. Anayasa buna göre değiştirilecek ve Vahdettin’den sonra İngiliz vasiye sahip oğlu padişah olacaktır. (5) İngilizlere yaranmak istedi 9. İngilizlere yaranmak için, Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey, Ermeni tehciri ile itham edilerek idam edilmiştir. Halkın tepkisinden ürken padişah, idamdan sonra kararın şeriata uygun olduğuna dair bir şeyhülislam fetvası almıştır. 10. Bütün bunlara rağmen İngiliz politikası şudur: Türkleri aşağılamak, küçük düşürmek ve özellikle Müslüman sömürgeleri Mısır ve Hindistan’a “Türklerin en ağır cezalarla cezalandırıldıklarını göstermek.” Doğan Avcıoğlu yazıyor: “Amiral Webb 21 Mart 1919’da Sultan Vahdettin’in İngiltere Yüksek Komiserliği danışmanlarından Hohler’i huzuruna kabul etmek istediğini Londra’ya bildirir; İngiltere Dışişleri, padişahın bu isteğini reddeder. Amiral ayrıca, “Geçen sultan benimle görüşmek istedi, reddettim” diye yazar ve “İyi yaptınız” cevabını alır. Üç Yüksek Komiser ancak Sevres imzalandıktan sonra ve kendileriyle milli hareketin bastırılmasını istemek için görüşmek dileyen sultanla ilk kez karşılaşacaklardır.” (6) 11. Kurtuluşu İngiliz himayesinde arayan Padişah, ordu ileri gelenlerinin tepkisini ölçmeye ve onları kullanmaya da çalışmaktadır. 29 Kasım 1918’de Mustafa Kemal Paşa’ya, “Siz akıllı bir kumandansınız, arkadaşlarınızı tenvir ve teskin edeceğinizden eminim” diyor. “Benim yaptıklarım ve yapacaklarım doğrudur, arkadaşlarınızı aydınlatalım ve susun” diyor. 12. Nihayet Vahdettin’in İngiltere’den resmen manda talebi. 30 Mart 1919’da Sadrazam Damat Ferit, Padişah adına Amiral Calthorpe’u ziyaret eder ve manda önerisini sunar: “Osmanlı Devleti’nin İngiltere’ye tamamen boyun eğdiğini bildirmeye gelmiştir. (7) Şimdi bu manda talebine bakalım: “Vahdettin ve Ferit’in himaye önerisi özetle şöyledir: İngiltere, sultanın egemenliğindeki Asya ve Avrupa topraklarımızdan gerekli gördüğü yerleri, Türkiye’nin yabancılara karşı bağımsızlığı korumak ve içeride huzuru sağlamak amacıyla 15 yıl süreyle işgal edecektir. Ermenistan, İngiltere’nin isteğine göre bağımsız ya da özerk cumhuriyet olarak kurulacaktır. Karadeniz ve Çanakkale bBoğazlarındaki bütün tahkimat yıkılacak ve bu bölgeler İngilizler tarafından işgal edilecektir. İngiltere, bir dostluk belirtisi olarak Osmanlı bakanlıklarına İngiliz müsteşarlar atanmasına rıza gösterecektir. Her ilde bir İngiliz başkonsolosu bulunacaktır. Bunlar, valilere 15 yıl süre ile danışmanlık yapacaklardır. Parlamento seçimleri ve yerel seçimler İngiliz konsoloslarının gözetimi altında gerçekleşecektir. İngiltere, gerek merkezde, gerekse illerde maliyeyi kontrol hakkına sahiptir.” (89) Damat Ferit bu öneriyi 8 Eylül 1919’da tekrarlamış ve hatta Vahdettin, 30 Mart 1919’da İngiltere mandaterlik teklifinde bulunmuştu. Demek ki Vahdettin, Atatürk’ün Samsun’a çıkışından 50 gün önce İngilizlere mandaterlik teklifi yapmış oluyordu. İngilizlere itiraf etti Vahdettinci cephe onun bütün bunları İngiliz baskısı ile yaptığını da söyler. Vahdettin, Anadolu hareketinden önce neler yapmışsa sonra da onları yapmıştır ve Anadolu hareketinden önceki ve sonraki bütün davranışları bir bütündür. Kendisi 1921’de İngiltere Yüksek Komiseri Sir Horace Rumbold’a şunu söylüyor: “Halk benim İngilizlerin elinde esir olduğum biçimindeki saçma uydurmalarla kandırılıyor, sindiriliyor. Benden bir avuç asiye boyun eğmem istendi, böyle utanç verici bir boyun eğişle şerefimi feda edemem, mirasımı ve tahtımın çıkarlarını tehlikeye atamam.” (10) Büyük Taarruz’dan önce, 7 Ağustos 1922’de gene Rumbold’a durumun Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanına benzediğini söyleyecek, o zaman Mehmet Ali Paşa’ya ne yaptı ise şimdi Mustafa Kemal Paşa’ya da onu yapmasını isteyecektir. Prof. Dr. Gothard Jaeschke doğru söylüyor: Vahdettin, Sevres’e engel olamamış değil, Sevres’e sebebiyet vermiştir. Sevres onun eseridir. Milli Mücadele’yi Atatürk başlattı, milletle beraber yaptı ve başarıya ulaştırdı. 1. Doğan Avcıoğlu, Milli Kurtuluş Tarihi, C.1, s.201 2. Tarık Zafer Tunaya, Osmanlı İmparatorluğundan TBMM Hükümeti Rejimine Geçiş, Ord. Prof. Muammer Raşit Seviğ’e Armağan 3. Avcıoğlu, a.g.e., s.201 4. Sina Akşin, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, s.144 5. Avcıoğlu, a.g.e., s.202 6. Avcıoğlu, a.g.e., s.100101 7. Sina Akşin, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, s.233 8. Doğan Avcıoğlu, adı geçen eser, s.203204 9. Bu manda başvurusu metni, İngiliz arşivlerinde FO 371/4156, 60152’de ve Br.IV, sayfa 754755’te kayıtlı bulunmaktadır. Sina Akşin, a.g.e, s.233) Bu bilgiler Hikmet Bayur’un Atatürk adlı eserinde de var. (s. 270272) 10. Avcıoğlu, a.g.e, s.205206. Kadir ALBAY Büyükşehir Belediy ilele“bTeütrpkaiyyeidCaurmkhaularicyaektitır.”0850 459 59 59 www.facebook.com / Tdagbld www.twitter.com / Tdagbld