Catalog

Korkuyu yaratan mekân mıdır? * ‘Mezarlıktaki Ateş Böcekleri’ nsanın bilinç altına yerleşmiş bir önyargı vardır. göç etmiştir annesiyle. Babası Avrupa’ya sahneye dönüşür. Arkadaşlığı mezarlıkta Bazı mekânlar korku unsuru olarak algılanırlar ve o çalışmaya gitmiştir. Ablası ise köyde deneyimler. İmekânda bulunmak korkmak için yeterlidir. kalmıştır. Daha sonra babasının ablasını Aile içi şiddetin ve toplumsal eşitsizliklerin Ördek, Ölüm ve Lale isimli kitapta Azrail ile bir adama verdiğini öğrenir. gölgesinde çocuk dünyasının masumiyeti karşılaşan Ördek “Beni mi almaya geldin” diye sorar Annesi ile geçinebilmek için okumak bir kez daha sınanır. korkuyla. “Hayır! Ben doğduğundan beri senin yerine çalışmak zorundadır. Ama eli çok ÇOK DİLLİLİK! yanındaydım” der Azrail. açıktır Fatih’in. Romanda çocukların etnik çatışma Ölüm, doğumla birlikte insanın hep yanında taşıdığı Sözgelimi Umut’u misket ortağı yapar. sürecine yetişkinlerden çok daha farklı bir gerçektir. Korkutucu olan ölüm değil ölüme Oysa Umut çok kötü misket oynar. Fatih bir açıdan bakarlar: Çok dillilik. götüren araçlardır. paylaşandır. Umut’u misket oyununda Çocuklar Kürtçe konuşan Umut, ailesiyle birlikte Karacaahmet Mezarlığı’nın hile ile yenen ise İsmet. Umut bunu yıllar arkadaşlarının başka bir dil bilmesine ve yanında bulunan bir apartmana taşınır. sonra anlar. onların iki dilli oluşuna hayran kalırlar. Bu taşınmanın özel yanı, mezarlık ona hem yaşamın OTORİTERİZM VE ŞİDDET! Onlar bir başka dil öğrenmek için kursa farklı yönlerini hem de ölüler dünyasının doğallığını, Umut için ev içinde farklı bir gölge gitmek zorundadırlar. kendiliğindenliğini gösterir. vardır: Otoriter ve mesafeli ama büyük Murat Sayım, Mezarlıktaki Ateşböcekleri Hangi taraf daha soğuk ve korkutucudur? Ölüler resmi görebilen baba, yalnızlık içinde romanında, masalsı unsurlardan yararlanmış, dünyası olan mezarlık mı yoksa rekabet, kıskançlık, annesi ve şiddet gören yengesi. bunu yaparken toplumsal sorunlara sevgisizlik ve ötekileştirme sorunlarıyla sarmalanmış Yetişkinlerin gizli çatışmaları, çocukların hayal gönderme yapmaktan geri durmamıştır. dünya mı? gücüyle örülü dünyasına sızar. Böylece Umut hem Bu göndermeler toplumun bireysel ve ortak OYUN ALANI MEZARLIK! kendi korkularıyla hem de yetişkinlerin yarattığı sorunlarına işaret eder. Aslında bütün bunlara tanıklık Taşındıkları apartmanda amcaları da oturmaktadır. kırılganlıklarla yüzleşmek zorunda kalır. çocukluğun en masum yıllarında mezarlık mekânı Doğal olan, kuzeni İsmet ile arkadaşlık kurmak ve onun Babası bir askerdir. Eve nadir uğrar ama kardeşinin eşine üzerinden gerçekleşir. aracılığı ile dış dünyaya açılmaktır ama her ne kadar karşı olan şiddeti engellemek için elinden geleni yapar. ÇOCUĞUN KIRILGAN DÜNYASINI akraba da olsalar iki çocuk bir türlü anlaşamazlar. Asker olan babanın moderniteyle tanışmış olması BİÇİMLENDİRENLER... Oyun alanları mezarlıktır. Mezarlığın karanlığı, onun kardeşi gibi şiddet düşkünü olmasını engellemiş Sonuç olarak romanda çocukluğun hayal çocuk aklında hem korkular hem de oyunlara zemin ama kardeşi kente gelmiş olmasına karşın feodal gücüyle şekillendiğini çocuğun kırılgan dünyasını hazırlayan hayali bir dünya yaratır. yönlerini törpüleyemediği için karısına şiddet biçimlendirenin mezarlık metaforu üzerinden Bu yeni yaşamda kuzeni İsmet ve Bingöl’den göçle uygulamaktan vazgeçmemiştir. tanımlanan oyun mekânının değil, sosyal çevrenin ve gelen Fatih onun iletişim kurabildiği arkadaşları olur. Bu nedenle çocukların gelişimine özellikle etkileyen orada yaşanan olayların olduğunu görürüz. Üç çocuk, mezarlığın sessiz taşları arasında dostluk, bir aile içi sorun ortaya çıkmıştır. Ayrıca mekân (mezarlık) kendi suskunluğu ve kıskançlık, dayanışma ve rekabeti aynı anda deneyimler. İsmet ev içinde babasının annesine olan fiziksel ve eylemsizliğiyle onun dışındaki dünyanın nelere yol Roman boyunca Umut kendisini Kürt kökenli psikolojik şiddeti en derinden deneyimlemektedir. açtığını tüm çıplaklığıyla gösterir, aynı zamanda arkadaşı Fatih’e daha yakın hisseder. Amcaoğlu İsmet Belki de onun öfke dolu oluşu yaşadıklarının toplumsal sorunlara da ayna tutar. ile sürekli bir çatışma halindedirler. Sözgelimi İsmet sonucudur. Roman karanlık mezarlığın içinde bir anda beliren hemen her oyunda onu arkadan vurmaya çalışır. Mesela İsmet, babası annesini bir gece yarısı ateşböceklerinin görüntüsüyle zirve noktasına ulaşır. Diğer mahallenin çocuklarıyla yaptıkları yarı oyun döverken Umutları telefonla arar. Umut’un babası Bu, Umut için yaşama aydınlık bakıştır ve onun için yarı savaşta bile İsmet’in hedefi hep Umut’tur. Oysa aşağı iner ve kardeşini eleştirir. Umut da İsmetlere bir aydınlanmaya dönüşür: Bir yanda ölüm olsa da bir Fatih ile oyunlarda başka mücadelelerde tam bir gittiğinde bunun tanıklığını yapar. yerlerde yaşamın ışığı hep ortaya çıkacaktır. n dayanışma halindedir. Umut iç dünyasında gece kabusları ve hayaletimsi Fatih’in aynı zamanda kendi ailesi içinde yaşadığı imgeler arasında bocalarken mezarlık onun için bir “korku Mezarlıktaki Ateşböcekleri / Murat Sayım / Eksik birtakım sıkıntıları vardır. Bir Kürt aile olarak İstanbul’a mekânı” olmaktan çıkıp hayal gücünün sınandığı bir Parça Yayınları / 160 s. MENEKŞE TOKYAY’DAN ‘KARNIM ZİL ÇALIYOR: BİR HAK OLARAK ÜCRETSİZ OKUL YEMEĞİ’ enekşe Tokyay, İletişim Yayınları tarafından yayımlanan “Çıplak gerçek o kadar net ve can acıtıcıydı ki çocuklar Karnım Zil Çalıyor! Bir Hak Olarak Ücretsiz Okul Yemeği’nde, uzun yıllardır okullarına aç gidiyor, büyük çoğunluğu bir öğün M yalnız bir beslenme sorunu ve ona bağlı politika gereğini ücretsiz okul yemeği sağlanmadığı için derslerini aç dinliyor, değil, aynı zamanda eğitimde fırsat eşitliği ve toplumsal kalkınma hatta yine birçoğu okulunda temiz suya ulaşamıyordu. politikasının önemli bir parçası olan bir konuyu ele alıyor. Suluğunda su bittiğinde ancak kantin varsa oradan Çocukluk yıllarında yetersiz beslenmenin yarattığı fiziksel ücretini ödeyerek su almak zorundaydı. Hem de milyonlarca ve zihinsel eksikliklerin kişinin yaşamında bütün gelişim öğrenciden söz ediyorduk. Bazı illerde bodurluğun başladığını sürecini etkileyen bir dip dalgası etkisi gösterdiğini artık bütün gösteriyor artık araştırmalar… uzmanlar kabul ediyorlar. İşte bu ağır sorun, dünyanın birçok ülkesinde çok uzun Tokyay, çeşitli ülkelerdeki okulda öğle yemeği uygulamaları- yıllar önce çözülmüş olmasına rağmen Türkiye’de bir türlü nı, bunların finansman modellerini tanıtıp Türkiye’de her çocuk çözülemedi. Hatta bu konuda AKP iktidarının attığı kimi için uygulanmasını önerdiği ücretsiz okul yemeğinin yaşama önemli adımlar hızla geri alındı, çocukların ağır sorunları birçok geçme koşullarını ve bunun yaratacağı olumlu toplumsal so- problemin içinde önemsiz bir ayrıntıya indirgendi.” nuçları son derece açık biçimde gösteriyor. n O. Suat Özçelebi Karnım Zil Çalıyor: Bir Hak Olarak Ücretsiz Okul Yemeği (Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu Üyesi) / Menekşe Tokyay / İletişim Yayınları / 246 s. / 2025. 8 25 Eylül 2025