Catalog

ARTHUR SCHOPENHAUER’IN BAŞYAPITI ‘İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya’ ATA DEVRİM steme ve Tasavvur Olarak Dünya (Çeviren: Abdullah Onur Aktaş / Doğu Batı Yayınları, 1. Cilt [2020], 2. Cilt [2025]) İ isimli başyapıtına epistemolojik uslamlamalarla başlayan Arthur Schopenhauer, duyu organlarının deneyimledikleri şe- yin algı değil veri olduklarını önemle belirtir. Dünyanın gerçek anlamda algılanması yalnızca ve yalnızca anlama ya da anlak ile olasıdır. Anlama, basitçe, nedensellik il- kesine sahip olmaktır. Diğer bir deyişle neden-sonuç ilişkileri- ni görebilmektir. Özetle bir tasavvur olarak dünya ancak anlama sayesinde va- rolabilir. Schopenhauer, Hume’a karşı çıkarak nedensellik ilke- sinin saltık olarak deneyimden türetilemeyeceğini savunur. İlke, deney-üstü ve önsel (a priori) olarak varolur. Schopenhauer’e göre Kant, bunu açıklamakta yetersiz kalmıştır. SCHOPENHAUER’A GÖRE REALİZM: DOGMATİK BİR YAKLAŞIM! de ömrünün bile yetmeyeceği bir gelecek için hazırlıklar yapar. Realizmi dogmatik bir yaklaşım olarak gören Schopenhauer, SCHOPENHAUER’IN KANT’I! bu yaklaşımdaki nesne ve temsili arasındaki ayrım girişimini Kant açısından olduğu gibi Schopenhauer için de duygular başarısız bulur. Kuşkuculuk da nesnenin gerçek varlığına erişe- karşıtlıklara gebe olmalarından ötürü güvenilmezdir. meyeceğimizi, yalnızca “nesnelerin eylemi”ni bileceğimizi öne Schopenhauer yine de Kant’ın üzerinde ilerlemiş olduğu Bunun gibi aklın da kötülük için bir araç olarak kullanıldı- sürdüğünde yine hatalıdır. düzlemi aşarak kendinde şeyin “isteme” olduğunu söyler. ğı düşünülürse onun özellikle Stoacılar tarafından önsel olarak Gerçekte nesne ve temsili arasında bir ayrım yoktur. Nesne- Hegel’deki yaşam gibi isteme, Schopenhauer’ın felsefesin- kabul edilen etik doğasına da gölge düşmektedir. nin varlığı ve eylemi özdeş şeylerdir. Nesneleri özellikle “al- de hem canlıların dürtüsel yaşamlarını hem de doğaya egemen 1793 tarihli yapıtı Aklın Sınırları İçerisinde Din’de, Kant kö- gılanan nesne” olarak isimlendiren Schopenhauer, kendisine olan kuvvetleri açıklayabileceğimiz bir dayanaktır. tülüğün kaynağını yine “aklın sınırları” içerisinde aramıştır. epistemolojik rehber olarak Berkeley’i seçmiştir: Sonuç olarak Schopenhauer’ın son derece kapsamlı bir Kant Açıkçası Schopenhauer’ın Kant’ı çok iyi özümsediği ve onun Nesneler, algılandıkları zaman vardırlar ve algılanmış olma- eleştirisini de içeren bu dev yapıtı İsteme ve Tasavvur Olarak felsefesinde barınan cevheri en iyi biçimde ortaya çıkarmak istedi- larının dışında ya da “algı-ötesi” bir varoluşları yoktur. Dünya, felsefe ile ilgilenen herkes için vazgeçilmez bir kaynak ği söylenebilir. Öyle ki özellikle ikinci ciltte Kant’ın idealizminin Schopenhauer’e göre refleksiyon ile insan hem diğer canlıla- olma özelliğini taşımaktadır. n materyalizm karşısında kazandığı zaferi kendince kutlamaktadır. ra göre daha üstün bir konuma yerleşmiş hem de onlardan daha Çünkü ona göre antikçağ felsefesindeki madde ve onu biçim- İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya / Arthur çok acı çekmiştir. Schopenhauer / Çeviren: Abdullah Onur Aktaş / İnsan refleksiyonun yardımıyla yalnızca şimdide değil, hem lendiren akıl üzerine inşa edilmiş düalizm Kant ile birlikte ye- geçmiş hem de gelecekte yaşar. Şimdinin tadını çıkarırken belki niden gündeme gelmiştir. Doğu Batı Yayınları / 1. Cilt (2020), 2. Cilt (2025). SEZER ATEŞ AYVAZ’DAN ‘TAMİRİS’İN GECESUÇLARI’ ezer Ateş Ayvaz’ın üçüncü öykü kitabı, Cumhuriyet Kitapları tarafından yayımlanan Tamiris’in Gecesuçları, “Sefira, kimi kez Tamiris’in gözleriyle baktı bana, kimi kez S 13 öyküden oluşuyor. avutup kandıran öyküler anlattı. Çıngıraklı kapılardan çıktık, Ayvaz, yarattığı metaforları kitabın tümüne yayarak gece trenleriyle yol aldık kentler boyunca… öyküler arasında bir bütünlük sağlamış. Bu bütünlük yoğun Kurutulmuş kan rengindeydi dünya… Edinmek zorunda metinlerden oluşan okuyucular için bir hayli kışkırtıcı. kaldığımız tüm pusulaları kırdık bir gece… Bizim olmayan Öykülerini fazlalıklardan arınmış, duru bir dille yazıyor Ayvaz. denizlere yelken açtık… Okudukça çoğalacak, okuru yeni düşüncelere sürükleyecek, düşünsel derinliği olan cümlelerle kuruyor anlatısını. Lirik, Her şey, suyla yıkanmış sözcüklerle başlar dedi bana… abartısız bir şiirselliğe ulaşmış bir anlatı Sezer Ateş Ayvaz’ınki. Son eşiğe geldim, durdum… Annemin ilk sesi… Yusuf’a n teselliydim...” Kitaptan... Tamiris’in Gecesuçları / Sezer Ateş Ayvaz / Cumhuriyet Kitapları / 112 s. / 2025. OSCAR WILDE’DAN ‘CİDDİ OLMANIN ÖNEMİ’ rlandalı dâhi yazar Oscar Wilde (1854 / 1900), Victoria sivri dil, hazırcevaplıkla dolup taşar. Dönemi’nde edebi zekâsı, ince alaycılığı ve sıradışı Form olarak bir sosyete komedyası olsa da bu türün yaşantısıyla 19. yüzyıl estetizm hareketinin Britanya’daki İ kemikleşmiş karakterleri Wilde’ın elinde yenilenir, çehre en tanınmış temsilcisi haline geldi. değiştirir. Şiir, öykü ve oyunlarının yanı sıra Dorian Gray’in Portresi Aldatmacalar nezakete karışırken “gerçek”le kurgu da iç adlı romanıyla ün kazandı. içe geçer. Salt eğlencelik olanı estetik kılma gücü, Wilde’ın Dönemin katı ahlak anlayışının sonucu olarak cinsel alametifarikası, bu oyuna da damgasını vurmuştur. yönelimi nedeniyle yargılanıp iki yıl hapse mahkûm edildi. Ciddi Olmanın Önemi, Wilde’ın hapse girmeden önce Hamit Çalışkan’ın çevirisiyle Türkiye İş Bankası Kültür yazdığı son oyundur. n Yayınları tarafından yayımlanan Ciddi Olmanın Önemi adlı yapıtı, usta yazarın “piyasa” için yazdığı dört Ciddi Olmanın Önemi / Oscar Wilde / Çeviren: komedyadan biridir. Hamit Çalışkan / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Wilde’ın kaleminden çıkan her şey gibi göz alıcı bir zekâ, 112 s. / 2025. 6 25 Eylül 2025