Catalog

JEAN-PAUL ROUX’DAN ‘İRAN VE İRANLILARIN TARİHİ’ İran’ın binbir yüzü! Jean-Paul Roux’nun, Doğu Batı Yayınları tarafından sentezi gerçekleştirmeye çalışıyor Roux: yayımlanan İran ve İranlıların Tarihi* adlı incelemesi, Bozkırlardan Mezopotamya’ya, Zerdüşt’ten Şah İsmail’e, binlerce yıllık geçmişiyle çok katmanlı bir kültürün, farklı İskitlerden Timurlulara uzanan geniş ve karmaşık bir uygarlık halkların ve inançların iç içe geçtiği bu köklü uygarlığın dokusunu bütünlüklü biçimde okuyucuya sunmak. başlangıcından günümüze kadar bütüncül bir yaklaşımla Bunu yaparken yalnızca siyasi ve askeri olayları değil, ele alındığı yetkin bir tarih çalışması. aynı zamanda dinleri, dilleri, sanatları ve düşünsel Aynı zamanda bir uygarlık anlatısı, kültürel geçmişin iz akımları da merceğe alıyor. İran’ı yalnızca yönetenlerin sürücüsü, bir düşünsel keşif yolculuğu. değil, yaşayanların, düşünenlerin ve üretenlerin tarihi İncelemesinde, tarihçilerin çoğu zaman uzak durduğu bir olarak ele alıyor. gözlemcinin ve kültüre tutkuyla bağlı bir araştırmacının edebiyatçılar, sanat tarihçileri, din bilimciler ve ERKAN ATAÇAY sesiyle örülü. siyasetbilimciler için de değerli bir kaynak niteliğinde. Yazar, İran’la farklı zamanlarda ve bağlamlarda Yazarın seçtiği anlatım dili, akademik titizlikle popüler ÇOK KATMANLI BİR UYGARLIĞIN kurduğu teması adeta kişisel bir yolculuk olarak aktarıyor. tarih arasında dengeli bir noktada duruyor. ANATOMİSİ... Türklerin, Moğolların, Yunanların ve Arapların tarihini Zaman zaman kişisel anekdotlar ve gözlemlerle Jean-Paul Roux’nun İran ve İranlıların Tarihi - inceledikçe hep İran’a geri döndüğünü ifade ediyor. Bu zenginleşen metin, okuyucuyu yalnızca bilgiyle değil, aynı Başlangıcından Günümüze* adlı incelemesi, kronolojik yönüyle kitap, onun için akademik bir zorunluluğun değil, zamanda estetik bir duyarlılıkla da buluşturuyor. olduğu kadar tematik bir yapıya da sahip. Her bölümde bir içsel bir çağrının, manevi bir görevin sonucu. Giriş bölümünde yer alan Provence’taki bir gezide dönemin ya da bir olgunun ana hatlarıyla ele alındığını, Roux için İran tarihi, yalnızca İranlılara ait bir geçmiş Tak-ı Bostan’daki figürlerle Roma dönemine ait figürleri fakat bunun yüzeysel bir özetle sınırlı kalmadığını değil, bütün insanlığa seslenen evrensel bir anlatı. özdeşleştirdiği sahne, bu çok yönlü yaklaşımın güzel bir görüyoruz. Kitapta sık sık yer verilen karşılaştırmalar, İran’ın örneği olarak öne çıkıyor. Örneğin “Ahamenişler” bölümünde yalnızca büyük tarihsel etkisinin sadece yerel değil, küresel ölçekte de iz imparatorların hikâyesini değil, aynı zamanda dini İRAN’A İLİŞKİN YENİ BİR BAKIŞ AÇISI! bıraktığını gösteriyor. inanışları, sanat anlayışlarını ve toplumsal yapıyı da Günümüzde İran, çoğu zaman siyasi krizlerin ve Bu bağlamda Roux’nun çok kültürlü ve çok disiplinli derinlemesine inceliyor. çatışmaların gölgesinde algılanıyor. Bu bağlamda, İran ve yaklaşımı, çalışmaya derinlik kazandırıyor. “Mazdeizm”e ayrılan özel bir bölüm, İran’ın inanç İranlıların Tarihi, bu kadim ülkeye yeniden tarihsel bir İslam sanatından bozkır mitolojilerine, Eski Ahit’ten tarihinde nasıl bir zenginliğe sahip olduğunu gözler önüne derinlikle bakmanın gerekliliğini anımsatıyor. Zerdüştlüğe uzanan geniş bilgi yelpazesiyle hem bir bilgi sererken “Maniheizm”, “Sufilik”, “Şiilik” gibi temalar da İran, yalnızca geçmişiyle değil, bugünü ve geleceği aktarımı hem de bir bakış açısı sunuyor. bağımsız başlıklar altında dikkatlice ele alınıyor. anlamada da önemli bir referans noktası. Kültürler arası Ona göre İran, fethedilse bile teslim olmayan, Roux’nun dikkat çeken yönlerinden biri de Doğu etkileşim, direniş ve sentezle şekillenen bu tarihsel işgalcilerine bile kendi kültürünü benimsetebilen bir İran’a verdiği önem. Soğdlar, Kuşanlar, Yüeçiler gibi birikim, insanlığın ortak mirası içinde özel bir yere sahip. uygarlık. Bu direnişin temelinde askeri güçten çok, güçlü çoğu zaman Batı merkezli tarihyazımlarında ihmal edilen Jean-Paul Roux’nun bu kapsamlı çalışması, İran tarihini bir kültürel kimlik ve hafıza yatıyor. halkları ve bölgeleri de İran tarihinin ayrılmaz bir parçası aktarmanın ötesine geçerek farklı bir bakış açısı sunuyor. SİYASİ TARİHİN ÖTESİNDE BİR OKUMA olarak değerlendirmesi, bu çalışmayı benzerlerinden Yalnızca olaylara değil, inançlara, düşünce akımlarına, İran ve İranlıların Tarihi, siyasi olayları merkeze alan ayıran önemli bir nitelik. sanata ve günlük yaşama da odaklanarak çok yönlü bir klasik tarih kitaplarından farklı olarak uygarlık tarihine Çin etkisinin, Budizmin hatta Greko-Budist sanatın İran anlatı ortaya koyuyor ve böylece bilimsel titizlikle insani odaklanıyor. Roux, Safeviler döneminde yalnızca savaşları coğrafyasıyla nasıl kesiştiğini anlatması, kitabın yalnızca boyutu ustaca birleştiriyor. değil, aynı zamanda İsfahan’ın mimarisini, şiiri ve saray bir ulus tarihi değil, aynı zamanda bir “uygarlık tarihi” İran ve İranlıların Tarihi - Başlangıcından Günümüze, kültürünü anlatıyor. olduğunun da altını çiziyor. dünü ve bugünüyle İran’ı anlamak isteyen herkes için Timurlular döneminde yalnızca fetihleri değil, bilimsel yetkin bir rehber. n BİR TARİH KİTABINDAN FAZLASI: ve sanatsal “Rönesansı” da irdeliyor. Selçuklulardan İRAN’A HAC YOLCULUĞU! Kaçarlara kadar uzanan Türk-İran sentezini dikkatle * İran ve İranlıların Tarihi - Başlangıcından Roux’nun anlatımı yalnızca bir tarihçinin kaleminden inceliyor. Günümüze / Jean-Paul Roux / Çeviren: Erkan çıkmış gibi değil; aynı zamanda bir gezginin, bir Bu yönüyle kitap, yalnızca tarihçilerin değil, Ataçay / Doğu Batı Yayınları / 512 s. / 2025. KAHA ŞENGELİA’DAN ‘GÜRCİSTAN: İMPARATORLUKLAR ARASINDA BİR TARİH’ arih boyunca Gürcistan, Kafkasya’nın büyülü coğrafya- dış müdahalelerin zorluklarını her dönem yaşamıştı. sında köklü bir kültür ve medeniyetin beşiği oldu. Gür- Harita ve renkli görsellerle desteklenen inceleme, T cistan: İmparatorluklar Arasında Bir Tarih (VakıfBank Gürcistan tarihinin önemli evrelerinden Didgori, Krtsanisi Kültür Yayınları) okuyucuyu bu toprakların binlerce yıl süren savaşlarını, Kral Tamar idaresinde yaşanan “altın çağdan” 18. tarihine, uzun bir yolculuğa çıkarıyor. yüzyıl sonundan itibaren ülkenin Rus baskısı altına girmesini Taş devrinden günümüz modern Gürcistan’ına kadar uzanan akıcı bir şekilde aktarıyor. çalışma, sadece tarihi bir anlatı değil, aynı zamanda Gürcü Tüm bu dönemler boyunca sadece tarihsel olaylar değil, kültürünün, siyasi ve toplumsal yapısının, halkının, adetlerinin aynı zamanda Gürcü edebiyatının, sanatının, mimarisinin ve ve dini anlayışının derinlemesine bir incelemesi. tarihyazımının zengin mirası ve önde gelen kişilikleri de sunuluyor. Antik Kolhis ve Kartli krallıklarından ortaçağlarda Gürcü Roma, Bizans, Moğol, Osmanlı, Safevi ve Rusya gibi feodal monarşisinin yükselişine, doğu ve batı olarak doğal büyük güçlerle şekillenmiş, kültürel zenginlikleri ve tarihi sınırlarla bölünmüş, farklı etnik, dini, sosyoekonomik dayanıklılığıyla dikkat çeken Gürcistan’ın hikâyesi, tarihçiler, yapıları bir çatı altında tutmaya çalışan hanedanların var akademisyenler ve Kafkasya’nın kadim halklarına ilgi duyan olma çabalarına, Moğol ve Timur istilalarının kanlı ve karanlık herkes için yetkin bir kaynak niteliğinde. n günlerinden ilk birleşik Gürcü krallığına uzanan bir tarih… 16. yüzyıldan başlayarak Osmanlı, Safevi ve Rus imparatorlularının Gürcistan - İmparatorluklar Arasında Bir Tarih / Kaha Şengelia / Çeviren: Harun Çimke / VakıfBank Kültür Kafkaslardaki çatışma sahası haline gelen Gürcistan, dilini, kilisesini ve kültürünü ayrı tutmayı başarmış, iç bölünmeler ve Yayınları / 416 s. / 2025. 3 Temmuz 2025 6