Catalog

9~ Ilhan Berk 'Galata 'dan sonra 'Pera 'nın şiirini de yazdı Kaç şair okudu gökyüzünü? „ K I T A P T A B İ R B Ö L ÖM Bir Beyaz Melankoli Zozo Dalmas 1. Bir KeltRum melezi. Bir Afrodit. Gizemli, esrik. 2. Daha on dördünde bir taverna civanıdır. Salıncaktan inmez. 3. On dokuzunda kırılgan, uçucu. Hep dekolteli, simli tuvaletli. 4. Türk İtalyancasıyla güler. Uzun kirpikli, uzun sarı saçlı. (Korkunç mor ağızlı.) 5. Ayakta iken cariye görünümlü. İnce, güzelim bronz boyunlu. Her akşam köpeğini okşar. 6. Yirmi birinde bir fotoğrafisi ki değdiği teni ölüme götürür. 7. 1940'larda Halk Operet'inin bir numaralı yıldızı. Sık sık sevda çıkmazlarına girer. 8. Hep uzun elbiseler ve yüksek topuklu ayakkabılar. (Bir çocukluk düşü mü?) 9. Bir tlişi. Paris yüzlü. Temsillerden önce süt banyosu yapmayı unutmaz. Daha o zamandan "Bir yokuştur aşk!" diyordur. 10. Adı Madam Atina'nın defterinde "Misafir Anist" diye geçer. 11. Uzun şemsiyesi, kırmızı şapkasıyla Beyoğlu'ndan geçerken hep sarı güneş gözlükleri takar. 12. Otuz beşinde saçları duvar gibi bir oğlana âşık olmujtur. Artık iki beyaz fare besliyordur. 13. Madam Atina her sabah çayını büyük endam aynasının önüne kendi eliyle koyardı. 14. Bir peygamber böceği! Çok sevişti. Pullar biriktirdi. Nemrut dağından güneşın batışını seyretmek ıstedı. 15. Olüm döşeğinde çekilmiş bir fotoğrafında dünyaya açık dudaklarla bakıyordur. Pera / İlhan Berk / Adam Yayınları 194 s. / 11.000 TL / Kod No: 002.402 lhan Berk, Mısırkalyonigne nam şiir kitabını 1962 yılında yayımlamıştır. Refık Durbaş aynı yıl İzmir'de iisede öğrencidir ve şiir dehlizinde daha yeni kulaç atmaktadır. O yıl, Durb'aj'a sorulduğunda en beğendiğin mısra nedir dıye, Durbaş Mmrkalyoniğne'den bir mısranın altını özenle çizmiştir: "Gökyüzüne indim." İlhan Berk'in bu mısraı uzun yıllar Durbaş'ın belleğinde yaşayacaktır. Ne zamana kadar mı? İlhan Berk, 1990 yılında Pera nam kitabına daha önce yazdığı şiirlerine yanında bir yer açana kadar. Pera'da (Kurutulmu; çiçekler, kuşlar, öpülmüş kız I • R FK DURMŞ Eİ lar)dan sonra, "Yerinde gök" mısraının yazana kadar... Çünkü Berk gökyüzünden inmiştir gerçekten ve yerindedir gök artık Pera'da. Sokakların elinden tutmuştur. Caddeler caddesini gösteriyordu şiirinin işaret parmağı. Evlerin çatıları görünmese de güvercin seslerinden. • Güvercinleri seven bir şair değil midir aynca İlhan Berk? Belki bu vüzden gökyüzü en çok ona tanıdıktır. "Uzakta bir yapı: Taksim Topçu Kışlası. Üç katlı, iki top küreli. Kemerli pencereli. Büyük, yalın ve görkemli. Gökyüzünü kesiyor. Tanıdık gökyüzünü" deyişi de bu yüzden olsa gerektir. "Bir adam uzanmıj gökyüzünü okuyor." İşte bu adam niye ve niçin İlhan Berk olmasın ki... Kaç şair okünıujtur gökyüzünü? İki zaman arasından. Kaç şair iki zaman arasından yıldızlara ad vermiştir? Ve iki zamana çıkmıştır yüzü? Pera'da yaşamış şairlere sormalı bence. Abdülhak Şinasi'ye sormalı, Yahya Kemal'e, Çallı tbrahim'e, Abidin Dino'ya, Fikret Adil'e, Madam Judith'e sormalı. Koltuğunun altında kitapla dolaşan Asaf Halet'e sormalı. Uyakları birbiri ardına gökten düşürerek gelen Necip Fazıl'a sormalı. Ve dahi İlhan Berk'e... ...elini uzatmıştır anılar. Pera'yı Berk'in daha önce yazdığı Galata kitabının yanına koymalıdır. Pera ile Galata nasıl bir deniz dibi haritasında iki gizli kardeşse, bu iki kitap da birbiriyle kardcştir. Galata kitabı gün yüzüne çıkmadan once Berk, Memct Fuat'a şöyle diycccktir: "Galata bir gün yıkılırsa hiç kuşkun olmasın bu kitapla yeniden kurulabilecektir." Aynı dilek Pera için niye geçerli olmasın? Tarlabaşı'nı trafiğc açanların, İstiklal Caddesi'ni yayalara sunanların, bu caddeler caddesinden tramvaylardan önce Berk'in Pera'da ya/dıklannın ızini sürmelerini isterdim. Böylece İstanbul'un da bir yeri yurdu olurdu. Kapalı bir pencere gibı kalmazdı gökyüzü. Uzun bir yalnızlığı, yazılan bir yalnızlığı, bir yalnızlığı eğirmezdi, kadınlar... • Abanoz Sokağı'nı bilmeyen var mıdır? Bu yalınayak, solgun yüzlü, dişi yeryüzü çocuğunu... • Şiirin Evliya Çelebisi dense yeridir İlhan Berk'e. Şiirin gizli tarihini yazan çivi yazısıyla. Deltalarda dolaşan. Güzel ırmak boylarında imgclcr avlayan. Galata ve Pera'yı yazdıktan sonra Istanbul'un Evliya Çelebisi. İşte size rehber iki kitap. Bir pazar günü Pera'yı bir de İlhan Berk'in şiiriyle gezsın şıire gönül düşürenler. Tel, Kuyu, Kuloğlu, Başaga, Anadolu sokaklarını. Nevizade Sokağı ilc Lambo'nun Meyhanesı ve onun sevgili kullannı. Caddeler caddesi Caddeı Kebir'i. Bir gezidir şiirin gizli tarihinden İstanbul'un gizli tarihine Pera. Franz I.iszt, kı "tnsanın keşiflerinden biri de zamandır" demiştir. Zamanın gizli tarihine de bir yolculuktur aynı zamanda. "Bugünlerde hiç gökyüzüne baktınız mı?"nın şiiri... "Bakma"nın değil, bakıp da "görme"nın şiiri... Pera bir sokaklar, caddeler, hanlar, evler kitabı olduğu kadar bir dostluklar kitabıdır da... Sevim Burak, Leyla Erbil, ömer Uluç. Sait Faik. Pera'nın gökyüzünde ayaklarının ve gönüllerinin izi kalmış nice yazara, çizere, sanat adamına, şaire, ressama "Selamımız ona ulaşsın" niyetine bir göndermedir. Ahmet Hamdi'den, Scmavi Eyice'ye... Lale İşkembe Çorba Salonu'ndan Cahide Sonku'ya... Bir su zambagından Markiz'e... • Bedri Rahmi: Denizlerı boyuyordur. Çocukluk denizlerini ve bir yaprak olan icini... • "Tel Sokağı'run bin yıllık sakinlerinden David Görelli vc scvgili esleri Silka Gorelli kendi hallerinde yaşayıp giderlerken, nerden ellerine düşmüşsc düşmüş Dostoyevski'nin Kumarbaz romanını gece gündüz okuya okuya sonunda kumarbaz olmuslar. Bu da yetıniyormuş gibi kumar illeti onların başını da yemiş (edebiyat da ocak söndürür)." Bu oykü Pera kitabının 113. sayfasından .ıynen alınmıvtır. Nice şiirin alt alınlığında daha nice öyküler, çıkmalar... • Bu pazar gökyüzünü kendime ayırdım, Berk şiiriyle Pera'yı dolaşmak için... D C U M H U R I Y E T K İ T A P SAYI 10 özdemir Asaf, Naim Tirali. llhan Berk (Fotoğraf Cengız Cıva) S A Y F A 6