Catalog

TÜRKSAT 3A ile uydu yayıncılığında yeni dönem TÜRKSAT 13 Haziran 2008 tarihinde uzaya TÜRKSAT 3A uydusunu gönderdi. TÜRKSAT’ın daha önce uzaya gönderdiği 1B, 1C ve 2A uydularına ilave olarak, 3A uydusunu devreye sokmasının nedeni, TÜRKSAT 1B uydusunun görev süresinin 2006’da dolması ve mevcut uyduların artan iletişim talebini karşılamakta zorlanmasıdır. TÜRKSAT 3A, şimdi, 1C’nin yükünün tamamını üstlenirken, 2A’nın yükünü de hafifletiyor. Yakın gelecekte TÜRKSAT 3A’yı giderek artan oranlarda yerli teknoloji içeren 4A ve 5A izleyecek. Reyhan Oksay Uydu ileti im sistemleri Uydu iletişim sistemleri şu unsurlardan oluşur: Uydu; uydunun yörüngesini, uzaydaki konumunu ve çalışmasını denetleyen bir yeryüzü istasyonu; uydu üzerindeki transponder (alma frekansını gönderme frekansına çevirici) aracılığı ile geliştirilen ve iletişim trafiğinin gönderilmesini (çıkartma hattı, uplink) ve alınmasını (indirme hattı, downlink) sağlayan yer terminalleri ağı. Uydunun kendisi ise iki bölümden oluşur: Yük (Payload) ve Link (Yol). Yük, iletişim sinyali için transponder işlevini yerine getiren antenler, alıcılar ve vericilerden oluşur. Linkte ise, durum denetimi, sıcaklık denetimi, komut ve telemetri sistemleri bulunur. Temel olarak link, yük çalışması için destek (uydu bakım ve onarımı) görevlerini yerine getirir. Uydu uzaya atıldıktan sonra, ekvatorun üzerinde, yeryüzüne göre değişmeyen belli bir yükseklikte (36.000 km), yörüngesel bir konum ya da bölme tahsis edilir. Bu bölmeler, yanları 0.1 derece ile 0.2 derece arasında olan ve birbirlerine 3 derece ya da 4 derece mesafede konumlandırılır. Uzay tarafından uygulanan kuvvetler nedeniyle uydunun senkron (yeryüzüne göre durağan) yörüngesinden çıkmasını engellemek amacıyla yerdeki kontrol merkezi, yörünge kontrol sinyalleri ile uyduyu kendisine tahsis edilen bölgede tutar. Uydu, kendisi için gerekli olan elektrik enerjisini üzerinde bulundurduğu güneş panellerinden sağlar. Uydunun güneşi göremediği durumlarda ise daha önceden çalışması sırasında doldurduğu pilleri kullanır. Uydu, her gün yeryüzü tarafından bir kere, ilkbahar ve güz noktaları (dönenceleri) civarında tutulur, dolayısıyla güneşe olan doğrudan bağlantı kesilir. Tutulmalar 70 dakika kadar sürebilir ve bu sırada pil enerjisi kullanılır. G ünümüzde uydu haberleşme sistemleri artık yaşantımızın bir parçası. Ortalama %99.5’lik yıllık aktif çalışma oranıyla yaptığımız bilgi alışverişlerinin, evimize gelen televizyon sinyallerinin, gerçekleştirdiğimiz telefon konuşmalarının çoğunda farkında olmasak da altyapı olarak uydu sistemleri kullanılıyor. Artan iletişim trafiği, gün geçtikçe daha fazla kanal kapasiteli ve daha hızlı haberleşme sistemlerinin kurulmasına neden oluyor. Uydu haberleşme sistemleri saydığımız bu ihtiyaçları karşılayabilecek özelliklere sahip teknolojisiyle gelecekte çok daha yaygın ve spesifik olarak kullanılacak. 2004 tarihinde Türk Telekom Anonim Şirketi tarafından yürütülen uydu hizmetlerini yürütmek üzere kurulan Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme Anonim Şirketi, uydu işletmeciliğinin yanı sıra, uydular üzerinden diğer katma değerli hizmetleri de sağlıyor. Türksat, kuruluşundan hemen sonra mevcut uyduların üzerindeki aşırı yükü azaltmak, ömrü tamamlanan uyduları devre dışı bırakmak için TÜRKSAT 3A’nın yapım çalışmalarını başlattı. Karasal altyapının olmadığı kırsal bölgelerin iletişim ihtiyacına cevap vermek, kapsama alanını genişletmek, uydu iletişiminin kapasitesini artırmak, yüksek çözünürlüklü (HD) yayınları daha kaliteli izleyebilmek için geliştirilen Türkiye 3. uydusu TÜRKSAT 3A, 13 Haziran 2008 tarihinde uzaya gönderdi. bağlı ülke) Kourou Guyana Uzay Merkezi’nden İngiliz Skynet 5C uydusu ile birlikte Ariane 5 roketi ile uzaya gönderildi. Daha sonra 27 Ekim tarihinde yapılan yeni düzenleme ile Türkiye’de televizyon yayıncılığı dijital döneme girmiş oldu. Yetkililer yapımı üç yıl süren uydunun 200 milyon dolara mal olduğunu ve ekonomik getirisinin 1 milyar dolar olacağını ifade ediyor. Ayrıca uydunun 9 yılda kendini amorti edeceği belirtiliyor. ÖZELL KLER • Uydunun kapsama alanı, Türkiye başta olmak üzere, Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika ile tüm Türk cumhuriyetlerinin yanı sıra Çin sınırına kadar uzanıyor. • Yalnızca televizyon yayınları için değil, coğrafi koşullar nedeniyle radyolink ve kablo iletişim altyapısı mevcut olmayan bölgelere VSAT terminalleri aracılığı ile telefon, internet, faks gibi çeşitli hizmetlerin götürülmesi için de kullanılacak. • Mevcut uydulardaki doğu ve batı kapsama alanları arasındaki seçim sınırlaması TÜRKSAT 3A’da olmayacak. TV ve radyo yayınları Türkiye, Avrupa ve Orta Asya’dan 5060 cm. ölçeğindeki küçük çaplı antenlerle çok kolay ve yüksek kalitede alınabilecek. Bu özelliği ile VSAT kurulumlarında önemli oranda maliyet azalmasına olanak tanıyacak. • Yıldız izler (star tracker) özelliği ile uzaydaki yıldızların konumlarına göre kendi durumunu belirleme yeteneğine sahip. Diğer uydular güneşe ve dünyaya bakarak yerini hesaplıyor. • 1296 megahertzlik pazarlanabilir kapasiteye sahip. Bu kapasite 1C uydusunun yaklaşık iki katı büyüklükte. • Ulusal kanallar paket yayıncılığının avantajını tam olarak kullanmış olacak. • Uyduya yetkisiz erişimin önlenmesi için şifreleme (encryption) özelliği. • Beacon vericisi ile hareketli antenler için daha kolay izlenebilirlik. • Yüksek kapasiteye sahip Lilon bataryalar. lenmesi, filtreleme yapılması gibi özellikleri yeni uydumuzda uygulamaya sokacağız” diyor. Dalbay ayrıca ilk Milli Haberleşme Uydusu’nun yazılımının tamamen yerli olacağını açıkladı. Uydu tasarımı da %50’sinden fazla bir oranının yerli olarak TÜBİTAK ile ortaklaşa gerçekleşecek. *VSAT (Very Small Aperture Terminal) sistemi küçük çaplı antenlere (0,8 m – 2,4 m ) sahip uydu yer istasyonlarının genel adı. VSAT sistemi, Merkez Yer İstasyonu (Hub İstasyonu) ve coğrafi olarak birbirinden uzak noktalar arasında çift yönlü uydu iletişimini sağlayan bir sistemdir. VSAT Sistemleri ses, veri, internet, intranet, Video Konferans vb. birçok servisi destekler. SINIFLARINA GÖRE UYDULAR Günümüzde kullanılan uydu tipleri, Dünya’ya uzaklıklarına göre veya yörünge türlerine göre şöyle sınıflandırılıyor: 1) AlçakYer Yörüngesi (Low Earth OrbitLEO): dünya yüzeyinden 200 ila 1200 km yukarıda. 2) OrtaYer Yörüngesi (Medium Earth OrbitMEO): 1200 ila 35.286 km; 3) Yersabit Yörünge (Geostationary orbitGEO): Dünya yüzeyinden 35.786 km yukarıda. 4) YüksekYer Yörüngesi (High Earth OrbitHEO): 35.786 km’den yukarıda. AMAÇLARINA GÖRE UYDULAR METEOROLOJİ: İklim koşullarını ve meteorolojik olayları gözlemlemek için kullanılan uydular. Sözgelimi büyük bir kasırganın oluşumunu, nereye yöneldiğini bu uydular yardımıyla izleyebilirsiniz. Bu tür uydular farklı yörüngelerde dolanabiliyorlar. Dünya ile eş zamanlı dolananlar olduğu gibi alçak yörüngede bulunan meteoroloji uyduları da var. ASKERİ AMAÇLI: Füze hedeflerinin fotoğraflarını çekmek, denizcilik ve havacılık için kesin konumlar sağlamak, silahlı kuvvetlerin çeşitli bölümleri arasında bilgi alışverişi sağlamakta kullanılıyorlar. Casus uydular, askeri haber alma uyduları bu sınıfta yer alıyor. Bu uydular çoğunlukla gizli kalmak için yüksek yörüngede yer alıyorlar. GÖKBİLİM: Evreni gözlemek ve keşfetmek amacıyla kullanılan uydular. En bilinen gökbilim uydusu Hubble ve Chandra uzay teleskopları. Hubble, uzay mekiklerinin kolayca ulaşabileceği alçak yörüngede dolaşıyor. Chandra’nınsa zaman zaman Dünya’dan uzaklaştığı eliptik bir yörüngesi var. KONUM BELİRLEME: Dünya’daki konumunuzu ve izleyeceğiniz rotayı bulmada büyük kolaylık sağlayan küresel konumlandırma sistemi (Global Positioning System–GPS) uyduları. Yanınızda taşıyacağınız küçük bir alet yardımıyla konumunuzu belirlemeye yardım eden bu uydular yerden yaklaşık 20 bin kilometre yükseklikte dolanıyorlar. HABERLEŞME: Televizyon yayınları ya da cep telefonu hizmetleri gibi haberleşme amaçlı görevleri yerine getiren uydular. Yüzeydeki alıcılar çoğunlukla sabit konumda olduklarından bu tür uydular yerle eşzamanlı yörüngede dolanırlar. Kaynak. www.qsl.net/ta 1 kb/aselsan/uydusistemi.htm www.itusozluk.com/goster.php/uydu M LL UYDUYA DO RU Türksat, yeni uydunun üretim sözleşmesi kapsamında ilk kez önemli bir adım atarak Fransa’daki uydu üretim tesislerinde teknoloji transfer ve eğitim programı oluşturdu. Çoğu yurtdışında eğitim görmüş 22 Türksat mühendisi bu programa katılarak uydu tasarımı konusunda bir yılı aşkın bir süre eğitim aldı. Böylece Türksat’ın uydu operatörlüğünden gelen bilgi birikimi, uydu tasarımı ve üretme deneyimi ile birleşti. Sonuçta Türkiye’nin kendi uydularını üretmesinin yolu da açılmış oldu. Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nın öncülüğünde Türkiye’de kurulacak olan uydu üretim tesislerinde, Türksat haberleşme ve Göktürk gözlem uydularının yerli mühendislerce üretilmesi artık bir hayal olmaktan çıktı. Bu tesislerde üretilen uyduların 20142015 yılında uzaya çıkartılması planlanıyor. Türksat Genel Müdürü Dr. Özkan Dalbay, Türkiye’nin kendi tesislerinde üreteceği milli haberleşme uydusunun üstün teknolojik imkânlara sahip olacağını belirterek, “Örneğin şu an sabit yer istasyonlarında yaptığımız paketlemeyi, yeni uydumuz üzerinde yapacağız. Dolayısıyla yayınların belli bir merkeze ulaştırılması ile ilgili maliyet kaleminden de kurtulacağız. Bunun yanı sıra yetkisiz erişimlerin ön ESK UYDULARIN YÜKÜ KALKACAK Türkiye uzaydaki varlığını ilk kez 1994 yılında TÜRKSAT 1B’yi uzaya göndererek ortaya koydu. Bunu 1996 yılında TÜRKSAT 1C ve 2001 yılında TÜRKSAT 2A uyduları izledi. Uyduların ömürlerinin belirli bir süreyle sınırlı olmasından hareketle, TÜRKSAT 1B’nin 12 yıllık ekonomik ömrü 2006 yılında bitti. Bu uydunun hizmetleri TÜRKSAT 1C’ye aktarıldı. Şimdi TÜRKSAT 3A’nın devreye girmesiyle halen yörüngede bulunan TÜRKSAT 1C uydusunun mevcut kapasitesinin tamamı 3A tarafından karşılanmış oluyor ve TÜRKSAT 2A uydusunun yükü hafifletiliyor. TÜRKSAT 1C uydusu üzerindeki televizyon, radyo ve VSAT* hizmetleri TÜRKSAT 3A’ya aktarılıyor. TÜRKSAT 3A’nın uydu manevra ömrü 20 yıl. 42 Derece Doğu yörüngesine yerleştirildi. Uydunun yapımını Thales Alenia Space şirketi üstlendi. Yapımında 22 Türk mühendisi görev yaptı. Fransız Guyanası’ndaki (Güney Amerika'nın kuzeydoğu kıyısında, Fransa'ya CBT 1134/8 12 Aralık 2008 TÜRKSAT 3A’nın Türkiye’de Batı ve Doğu’da kapsama alanları CBT 1134/9 12 Aralık 2008