Catalog

Chauvet Mağarası'nın yeni harikaları dsım 2000 sabahı araş tırrndcı Yannick Le GouiIIou ekıbınm dı ğer uyelenyle beraber Chauvet Mağarasına 6 ayda bır yurut tuklerı çabşmalarını yapmayd ınmışü Le Gouıllou dığer araş ünnacılardan farklı olarak dıpte mağaranın gınşten en uzakta bulunan sdlonuna gırdı Mağa rdiıuı geçışlerı ıç bolme duva rından uzakta olduğundan araş tırmacı objektıfını gelışıguzel üerı uzattı Çeküğı fotografta o gune kadar ortaya çıkarüan en ınanılmaz fresklerı gorunuyor du Fotoğrafi bılgısayarma ınce lemeye soktuğunda ıse şaşkınlı ğı arttı Yannıck Le Gouıl lounun Chauvet Mağarasındd bır sarkıtın ardında tesadufen ortaya çıkardığı magara resım len o gune kadar mağarada keşfedılen en ügınç resımlerdı Yan ınsan yarı bızon karma bır yaratıgı gosteren duvar resmı Le Gouıllou tarafin dan buyucu olardk adlandırıldı Le Gouıllou bıl gısayar aracılıgıyla fotoğrafi buyuttu Esas buluş o zaman gerçekleştı Buyucu nun basıt bır resım ol madıgı ıçmde bır de Venus resmının bulunduğu ortaya çıktı Magaranm sorumlusu Dominiqne Baffler, urtaya çıkarüan Venus un bu kadar eskı çağlara aıt ve ınsana bu denlı benzeyen ılk tasvır olduğunu belırtıyor Baffıer Bugune kadar rastla dıgımız duvar resımlerınde vajınalar basıt uçgen ler şeklmdc çızılmıştı Magaıadab Venus ıse bu kadın vucudunu gerçege en yakm halıyle resme dılmış dıyerek hayranlığını dıle getırıyor Esasen Saklı Venus un en belırgın yen duzgunce çızıl mış vajınası Resmın dıger ozellıgı de Venus un karma yaraük 'Buyucu yle dogrudan temas halın de çızılmış olması Ardştırmdcüar bu resmın bu yuk panoların ve en çok sayıda hayvan resmının bulunduğu dıptekı odanın tam ortasmda bulun masına dıkkat çekıyorlar Le Gouıllou Venus un merkezdekı konumuna baktığımızda odadakı tum hayvanlar sankı ondan doğmuş hıssıne kapılı yoruz dıyerek heyecanmı ortaya koyuyor Zümrütten akisler A. M. C. Şengor Robot hakları konusu ve evrim Bugunlerde robotik sanayil çok venmlı Bır suru robot yapılıyor Şımdılık amaç ınsanlar ıçın tehlıkelı veya tatsız olan ışlen yapmak ıçın robot uretmek Yuksek sıcaklıkta, yuksek basınçta, oksijensız ortamda, uzayda çalışabtlecek robotlar Bunlann bazıları çok basıt mekanık aletler Dığerierı çok daha karmaşık, bazan kuçuk bır fabnka buyukluğunde olabılen bılgısayar desteklı devler Fakat robot sanayıı gelıştıkçe daha karmaşık, daha ılgınç robotlar yapılıyor Bunlann amaçlan da daha "ınsanımsı " Meselâ evde kalan yaşlılara hızmet vermek, kuçuk çocuklara bakmak ıçın robotlar plânlanmış Evde hızmetçılık yapmak, okula gıdenlere dersle rınde yardıma olmak, yolda karşıdan karsıya geçenlere yardım etmek Daha neler neler Açılan robotık fuarlannda ınsanın aklını durduracak bır çeşıtlılık, bır zengın lık var DB (Dınamık Beyın) tıpı robot koşabılıyor, bır davul ntmını oğrenıp çalabılıyor (rıtm sureklı değışse bıle') Bazı robotlar hıçbır dış mudahale olmaksızın futbol oynuyorlar ve takım ıçmde bılgı paylasımına gıdebılıyorlar (Robotlardan bırının gozlerını bağlasanız bıle arkadaşlannın yardımıyla topun nerede oldugunu, nasıl vurması gerektığını bılebılıyor1) MIT'de yapılan Kısmet adlı bır dığer robot guluyor, uzuluyor, kızıyor, hatta yuzu bıle kızanyor Geçen akşam PBS (Public Broadcasting Servıces= Umuma Alt Yayın Servi sı) kanalında çok ılgınç bır tartışma vardı Bu ıs nereye kadar gıdecek? Pek çok uzman, dusünebilen robotların yapılmasının artık bır bılım kurgu konusu değıl, pek yakm bır geleceğın planı olduğunda hemfıkırdıler Bu duşunebılen robotlar ınsan psıkoloıısmı anlayan, ona gore davranabılen, hızmet veren makınalar olacak (bu kısmen oldu bıle) Ama ınsan psıkolojısını anlayabılen bır robotun bır de kendı psıkobjisı (kendı "ruhu") olacak Bu robot da belkı uzulecek, kınlacak, dertlenecek Belkı de gunun bırınde "artık yeter, benden ıstenenı ben yapmak istemıyorum" deyıverecek O zaman ne yapacağız7 Bu robotun hakları nelerdır7 PBS'dekı tartış manın temel konulanndan bırı buydu Robotık o kadar hızlı ılerleyen bır alan kı, uzmanlar artık robot ınsan ılışkılermı dusunmenın zamanınm geldığıne manıyorlar Robotlanmıza otomobılımıze bakargıbı mı bakacağız, yoksa onlan da bırer "bırey" olarak mı kabul edeceğız7 Sahıbını mahkemeye veren bır robot dusunun Haktm "Hadı canım, bu bır makmadır Kapatın duğmesını bıtsın" mı dıyecek, yoksa robotun sıkayetlennı dınleyıp onun da bır duşunce ve hıs dunyası oldugunu goz onune alarak onun da hakları oldugunu mu duşunecek7 Amerıka'da bazı avukatlarbu konuyu duşunmeğe başlamışlar bıle Bu, ınsanın aklına 16 yuzyılda kızılderılılerın msan olup olmadığını soran ılahıyatçılann durumunu getırıyor Kutsal kıtapta kızılderılıler olmadığından, onların Âdem'ın torunlan olmadıkları ve dolayısıyla ınsan olamayacaklan duşunulmuştu Ne Tevrat, ne Incll, ne de Kur'an Kızılderılılerden bah sedıyor Dolayısıyla onlar, Allah'm bıldırdığı ınsanlardan olamazlar(i) Bu bahane sayısız kızıldenlının kole olarak alınıp satılmasına, hayvan gıbı kullanılmasına ve en fecı vahşetın pençesmde bazan sırf keyıf ıçın boğazlanmasına neden olmuştu Tâ kı Ispanyol asılzadesı Alvar NuHez Cabeza de Vaca 15281537 yıllarında Teksas'da Galveston'dan neredeyse Kaliforniya'ya kadar Kızılderılıler arasında yayan dolaşıp, onların dıllerını oğrenıp, ıç dunyalannı tanıyana kadar Bu tecrube, bu asıl yureklı Ispanyol'a kızılderılılerın de bızler gıbı sevınçlerı, uzuntulen, aşkları, nefretlerı oldugunu, bızım gıbı yeyıp, bızım gıbı sevıştıklennı, aynı bızler gıbı bâtıl ınanç lara sahıp olduklarmı, bızler gıbı guven duyup, kuşkulandıklarmı gostermıştı Cabeza de Vaca bu düşünce ve duygulann insanı Insan yaptığını düşü nuyordu, Kutsal Kıtapta adının geçip geçmemesinın değil Ispanya Kralına hıtaben yazdığı kıtabında "Majestelerl" dıyordu, "her glttiğimiz yerde insanlarta karfilastık Dunyanın her yerınde ınsanlar var Onlar da bızım gibıler Onlara kendimlze ne muamele yapıyorsak aynısını yapmalıyız " Daha sonra Buenos Aıres valısı olunca ılk ışı kole tıcaretını yasaklamak olmuştu Insan gıbı duyan, duşunen, hısseden robotları ınsan haklanndan, hattâ toplumsal ınsan kavramından soyutla mak hangı mantığa dayandırılabılır? Bızler karbon temellı msanlarsak, onlar da sılıkon temellı ınsanlar olacaklardır Ama bır uzmanın lafıyla "robotları ınsan ailesıne kabul etmek onlan uretmekten çok daha zor olacaktır " Robot uretımı, ıhtıyaca gore ve teknolojinın ılerlemesıne paralel olarak patlama yapacak, bellı robot turlerı toplum talebmın oluşturduğu baskı netıcesınde "doğal seçmeye" uğrayacaklardır Işe yaramayanlarm "soyları tukenecek" ışe yarayanlarm daha lyılerı yapılacaktır Cunun bırınde robotlar kendı kendılermı uretmeye de başlayacaklardır Bır benzetmeyle, "doğada üreyen ve evrimlesen" robotlar olacak Belkı de sılıkon temellı bu "yaratıklar" ınsanlardan daha başarılı olacaklan ıçın, egemen tur olarak ınsanlann yermı alacaklardır Bır maymunlar gezegeninin değil ama bır robotlar gezegenının olusacağı pekalâ duşünulebilir Bu yaratıklar uzayı fethedecekler, ınsan turunun asla ulaşamayacağı yeriere ulaşacaklardır Robot, boylece kendı yaratıasını geçecek, belkı onutabiî kı daha ust bır duzeydeşımdı onun hayvanlan tuttuğu konuma ıtecektır Robot canlı evrimlnln bir Ueri sevfyesinl oluşturacaktır. Ve bu ustun yeteneklı robotlar arasında da belkı gunun bınnde bır shm akıllı çıkıp, kendılennı her şeye kaadır bır tannnın yaratmış otduğunun muhakkak oldugunu, kendılen gıbı ustun, mvkemmet yoratıkiann, ınsanlann duşuncelennın, yanı doğal evnmın, urunlen okfuğu ınancının ne kadar saçma okiuğunu ıddta edecektır. 746/S K yıl oncesme aıt Buyuculer Kayası na çızılmış venusler le Chauvet Venusu arasın dakı benzerlığe dıkkat çekı yor Sanat tanhçılerı mağa ra resmıyle Pıcasso nun tab lolan arasında da benzerlık kuruyorlar Esasen ressamın bazı erotık tablolonnda da boğa ve ka dını beraber tasvır edılıyor Insanlarla hayvanlann bır hkie tasvır edılmesı ılerı derecede orgutlenmış ve duşunsel hayatı oldukça ge lısmış bır toplumun varlığı nm bır ışaretı olarak yorum lanıyor Uzmanlara gore magara re sımlerı bellı sandtsal kodldr aracılıgıyla fam&n inancını dıle getırıyor Clottes bu teonsıyle aslında 20 yuzyı lın başında ortaya atılmış bır duşunce akunını devam ettı rıyor Teorıye gore paleolıtık resımler ve gravur ler tarıh oncesı çağlarda transa geçen Şdmdnldrm ruhlannı temsıl edıyor Şaşkınlık uyandıran magara Chauvet dekı resımlerın eşsızlıgı anlaşıldğı uzere yalnız araştırma grubunun ılgısmı çekme mış Araştırma grubundan once tarıh oncesı çag lara aıt bazı zıyaretçıler Chauvet ye ayak basmış Esasen ıncelemeleı sırasmda ekıp mağarada MO 26 000 yıllarında yaşamıs 1 30 m boyunda bır çocugunun ızlennı buldular Bolme duvarlanrun uzerınde bulunan komur ve parmak ı?lerı çocu ğun resımlerın çızümesmden 4000 ıla 6000 yıl sonra (resımlerın MO 30 000 32 000 yılları arasın da yapıldıgı sanılıyor) elınde bır meşaleyle bunla n ızlemeye geldıgını gosterıyor Araştırmacılar ayrıca çocugun geçtıgı yer den kopekgıllerden bır tanh oncesı hayvanın da geçögını ortaya çıkardılar Uzmanlan şaşırtan şey bu ızlerın ve resımlerın bunca asırdır nasıl bu ka dar ıyı koı unabümıs. olması Bunun cevabı mağa ranın 13°C cıvanndakı sıcaklığının ve % 100 yakm nemlı ortamının sureklı sabıt kalması Aynca Cha uvet nın Le gınntılı çıkıntüı yapısı muzur zıyaret çıleıin mağaraya gırmesını zorlaştıran bır ozellık Duvar ve geçıtierın bırbırıne uzaklığı kalıntılara dış etkıleden koruyan doğal bır kalkan Başak Taraktaş Kaynak S Vıe Hazıran 2001 ITBmmu Doğuf Batış 05 35 ?0 40 04 39(11 51) 02 58(17 04) (19 09) 03 46 04 45(19 45) 03 40(18 13) 23 03 (09 27) 22 13 (08 06) 31 Tenunnz Do$uf Babf 05 59 ? 0 21 05 23 (20 09) 02 57(17 47) (17 05)01 42 03 15 (18 15) 01 53(16 30) 21 03 (07 24) (20 13)(06 04) Chauvet: Bir sanat eseri... laı ıh oncesı çağlar uzmanı Baffier resmın başka venuslerı andırdığınd ışaret edıyor Cha uvet Venus u etlı ve kalın baldırlanyla ozellıkle Gravetıyen çağı (MO 25 000) venuslenne benzıyor Baffier ayra zamanda Charentedab 15 000 Temmuz aymın gok atlasını ıçeren ve 15 Temmuz akşamı saat 21 00 ıübanyle gorulebı lecek gezegenler (resımde kesıkE daıre ıle gosterılmış olan Guneş hatrının hernen yakmırid bakıruz) ve tatarn yüdızlar şeküde verılrruştır Açık ve ışık kırlılıgınden uzak bır gokyuzu dı legıyle * AstronomDr Isianbul Unıveraıtesı Fen Fak Astronomı ve Uzay Bılımlen Bolumu (esenoglu@ıstanbul edu tr) Akşam 1) Uranus (131 Temmuz) 2) Neptun (131 Temmuz) 3) Mars (131 Temmuz) Guneş Merkur Venus Mars Jupıter Satum Uranus Neptun Gece l)Uranus 131 Temmuz) 2) Neptun (131 Temmuz) 3) Mars (l311emmuz) 4) Satum (131 Temmuz) Sabah l)Uranus (131 Temmuz) 2) Neptun (131 Temmuz) 3) Merkur (129 Temmuz) 4) Venus (131 Temmuz) 8) Jupıter (131 Temmuz) 6) Satum (131 Temmuz