Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 5 EYLÜL 2025 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER anlamda Genel Seçimlerin bir sağlaması sayılan Jön Türkler ve CHP Yerel Seçimlerden ise Liderliği yenileyen CHP, DR. HÜSEYIN TOLGA ARSLAN ise 1924’te, Atatürk’ün koydu- birinci parti olarak ğu 250 bin liralık sermaye ve zaferle çıktı. TARIHÇI, YAZAR Celâl Bayar’ın yönetiminde ku- HHH Sorun CHP değil, rulmuştur. Bankanın kurumsal Hiç kuşkusuz, Eylül 2025 tarihli Star ga- bu sonuçta, Parti tarihi açıktır; bu iddia tarihsel zetesinde Nuh Albayrak rejim sorunudur! içindeki liderliğin 2 imzasıyla yayımlanan ya- olarak geçersizdir. değiştirilmesi HP, bütün eksikleri, zı, Tanzimat’tan bugüne uza- etkili olmuştu ama asıl yanlışları ve Güncel yargı süreçleri nan bir “ihanet zinciri” kur- neden İktidar’ın ve Rejim’in Cdoğrularıyla, gulayarak, Devlet-i Aliyye’den ve hukuk ilkeleri çok yıpranmış ve seçmen Anayasa’mızda Cumhuriyet’e ve oradan günü- Bugün yürüyen soruşturma- desteğini yitirmiş olmasıydı. “Demokratik Laik ve Sosyal müz yargı süreçlerine uzanan İktidar 23 yılda, Toplumu lara ilişkin asıl ölçü, hukuk il- Hukuk Devleti” olarak tam anlamıyla, “Ortaçağ tek çizgili bir komplo hikâyesi tanımlanan “Cumhuriyet keleridir. Masumiyet karinesi CHP (O zamanki kısaltmasıyla “CHF”) değerlerine geri götürerek” Rejimi”ni savunan, en anlatmaktadır. Bu kurguya gö- 1930’lar boyunca Halk Kürsüsü gibi birçok yok sayılarak, savcılık iddiaları dönüştürememiş olsa büyük Partidir. re, Mustafa Reşid Paşa’dan İt- ulus inşası projesini gerçekleştirmiştir. kesin hüküm gibi sunulamaz. da özellikle yargı erkini Bu niteliği ile İktidarın tihatçılara, oradan Cumhuri- Türkiye’nin siyasi tarihinde emrine alarak, “Cumhuriyet tek kişiye dayalı olarak iddialar ise tarihsel kanıt taşı- Hukuk’un partiye dönüşmesiy- yet Halk Partisi’ne ve nihayet Rejimini”, “Şahsım Devleti” yolsuzluk iddiaları her dönem- kurduğu “Şahsım Devleti mamaktadır. “Boğaz’ı tapuladı” le doğmuştur. Arada doğrudan bugünkü davalara uzanan bir haline getirmişti. Rejimi”ni düzeltmek ve de olmuştur. Bu, yalnızca bel- ya da “on binlerce dönüm ara- kurumsal devamlılık yoktur. “yağma ve dokunulmazlık zin- Dolayısıyla, egemenliğini “Parlamenter Demokratik li bir partiye özgü değildir. An- ziye sahip oldu” gibi anlatılar, Elbette kadrosal kesişmeler yitirmemek için, kendisine ciri” vardır. Ancak tarih böyle- Cumhuriyet Rejimi”ne cak bundan “CHP dokunulmaz- rakip gördüğü CHP’yi arşiv belgeleriyle doğrulanma- vardır. İttihatçılardan kimileri geri dönmek konusunda sine basit, düz bir çizgi değil- dır, hesap vermez” gibi bir so- sınırlayarak ve kısıtlayarak, siyaseten öncülük mıştır. 2006’da medyada çıkan Milli Mücadele’ye katılmış, ki- dir. Kurumlar, aktörler ve hu- nuç çıkarmak, hem siyasi dü- ortadan kaldırmaya yöneldi. yapabilecek “Ana ve “82 bin dönümlük miras” mileri de siyasetten çekilmiştir. kuki düzenler kendi bağlamla- Oysa CHP, İktidarın rüstlükle hem de hukukla bağ- Muhalefet” partisidir. olarak aktarılan dava dosyası İdeolojik etkiler de vardır; mer- rında değerlendirilir. Birbirin- “Doğu Despotizmi” HHH daşmaz. da bilimsel bir bulgu değil, ba- kezileşme, milliyetçilik ve dev- den farklı asırların olaylarını veya “NeoPatrimonyal Elbette birçok yanlışı, sın menşeli spekülasyondur. letçilik gibi fikirler, dönemin aynı torbaya atıp “asli günah- Sultanizm” denilen “Şahsım birçok da eksiği vardır. Tarihi gerçek 1838 Baltalimanı Ticaret Söz- dünya eğilimlerinden beslen- Devleti Rejimine” karşı. ebedi vesayet” şeması çizmek; Bu sütunda 2023 seçimleri Tanzimat’tan günümüze “Demokratik, Laik ve leşmesi de aynı şekilde çarpıtıl- öncesinde pek çok kez, miştir. Ama bu kadro ve fikir ne tarih yazımına ne hukuk bi- “Batıcı-Mason-İttihatçı-CHP” Sosyal Hukuk Devleti”ne Kemal Kılıçdaroğlu maktadır. Bu anlaşma, Devlet-i kesişmeleri, “İttihat ve Terakki limine sığar. dayalı “Cumhuriyet Rejimi” zinciri çizen bu anlatı, komp- liderliğinde yapılan Aliyye’nin mali sıkışıklığı için- = CHP” anlamına gelmez. Aka- Bu yazı, söz konusu iddiala- seçeneğini temsil eden bir yanlışları, özellikle Parti’nin lo teorisidir. Belgelerle de- de İngiltere ile gümrük rejimi- demik literatür bu iddiayı net rı tek tek ele alarak hem tarih- sağa kaydırılmasındaki Siyasal Partidir. ğil, dedikodularla örülmüştür. ni yeniden belirlemesidir. Evet, biçimde reddeder. sel hem de hukuki açıdan red- Dolayısıyla, sınırlanması, tehlikeler bağlamında Cumhuriyet’in kurucu parti- bazı sektörlerde rekabet baskı- detmektedir. kısıtlanması veya yok belirtmiş ve yine de Genel Yağma değil, hukuki rejim sinin, Atatürk’ün vasiyetinin, sı yaratmıştır; ama aynı zaman- edilmesi, doğrudan doğruya Seçimlerde “Demokratik Çarpıtma ve kanıt sorunu 1924’ün hukuk düzeninin ve da iç ticaretin serbestleşme- 3 Mart 1924’te çıkarılan 431 Atatürk’ün kurduğu Rejimi” kurtarmak uğruna, yanlışlarına rağmen onun “Cumhuriyet Rejimi” idealinin Sözü edilen yazı, Tanzimat sinin de yolunu açmıştır. Tek sayılı Kanun, halifeliği kaldır- Tanzimat’ın modernleşme mi- ve “Demokratik, Laik ve desteklenmesi gerektiğini reformlarını, 1876 müdahale- yanlı bir “teslimiyet” olarak an- mış, Devlet-i Aliyye haneda- rasının bu şekilde karalanması; savunmuştum. Sosyal, Hukuk Devleti” sini, Abdülhamid sonrası süre- latmak, ekonomi tarihinin bü- nının yurtdışına çıkarılması- tarihsel gerçeği tahriftir. yapısının bir seçenek Ama hem sağa ci, 1924’teki hukuki düzenle- tünlüğünü yadsımaktır. nı düzenlemiş ve hanedana ait CHP bir siyasi partidir. Hesap kayma politikalarıyla olarak toplumun önünden malların statüsünü belirlemiş- sorulabilir, denetlenebilir. Ona yitirdiği çekirdek CHP kaldırılması anlamına tir. Bu kanun, keyfi değil huku- “dokunulmazlık zırhı” atfetmek oylarından hem de gelecektir. ki bir tasfiye rejimidir. Hane- sandıklara yeterince Bu anlamda CHP’ye karşı de “sonsuz vesayet zinciri” ya- yapılan saldırı: dana ait şahsi malların satışı- hâkim olunamamasından kıştırmak da tarihsel ve hukuki dolayı, kendisine verilen Cumhuriyet rejimine ve na, bedellerinin ödenmesine ve bakımdan temelsizdir. Cumhu- bütün desteklere rağmen, bu rejimi “Demokratik, vekâlet usullerine ilişkin ayrın- riyet, yağma ile değil; hukuk, seçimleri kaybettiği ilan Laik ve Sosyal Hukuk tılı hükümler vardır. kurum ve halkın iradesiyle ku- edildi. Devleti” olarak tanımlayan Dolayısıyla Cumhuriyet’in Genel Seçimlerden yaklaşık Anayasa’ya karşı yapılan rulmuştur. Ve bu gerçek, hiçbir yaptığı, hanedanın mal varlı- on ay sonra yapılan ve bir bir saldırı niteliğindedir. köşe yazısının karartamayaca- ğına “çökmek” değil, hukuki ğı kadar sağlamdır. bir çerçevede tasfi- ye etmektir. Dahası, Prens Sabahattin’in başkanlığında, Paris’te 4-9 1950’lerden itibaren Şubat 1902 tarihleri arasında düzenlenen Osmanlı hanedan üyelerine Hürriyetperveran Kongresi’ne katılan Jön Türkler. Türkiye’ye dönüş ve yeniden mal edinme Gerçek ve komplo meleri ve Atatürk’ün vasiyeti- imkânı verilmiştir. ni aynı çizgiye yerleştirmekte- arasında Bu tablo, “kayıtlar dir. Bu yöntem, anakronizmin imha edildi, her şey 1876’da Abdülaziz’in tahttan en ağır biçimidir. Çünkü 19. yağmalandı” söyle- indirilmesi ve ölümü, tarihçiler yüzyıl Devlet-i Aliyye bürokra- mini boşa çıkarır. arasında hâlâ tartışma konusu- sisinin reformcu hamleleri ile dur. Bir görüş intihar, bir gö- Atatürk’ün Cumhuriyet’in kurucu kadrola- rüş cebir ihtimalini öne sürer. rını aynı kefeye koymak, arada- mal varlığı ve İş Dolayısıyla kesin hüküm ver- ki yapısal farklılıkları görmez- mek, hele hele komplo anlatıla- Bankası iddiası den gelmektir. rını mutlak gerçek gibi sunmak Atatürk, 1937’de Dahası, kullanılan “kanıt- doğru değildir. sahip olduğu çiftlik- lar” tarihçinin değil, polemik- Aynı şekilde, Avni Paşa ve- lerini ve işletmeleri- çinin malzemesidir. “Dört te- ya Midhat Paşa’nın “servet yağ- ni Hazine’ye bağış- neke altın”, “Âl-i Midhat” ya da ması” iddiaları da belgesizdir. lamıştır. Bu, “dev- “Mason localarının Anadolu’ya O dönemde yolsuzluk söylenti- letin malını kendi sızması” gibi ifadeler, birincil leri elbette vardır; fakat tek tek üzerine geçirdi” ifti- kaynakla desteklenmemiştir. menkul ya da gayrimenkul lis- rasını tek hamlede Ne arşivlerde, ne dönemin ta- teleri, sonradan üretilmiş, hu- çürütmektedir. pu defterlerinde, ne de çağdaş kuken tevsik edilmemiş belge- 1938’deki vasiyet- mahkeme kayıtlarında bu iddi- lere dayanmaktadır. namesi de açıktır: İş aları doğrulayan kanıt vardır. 1909’da Abdülhamid’in Bankası’ndaki hisse- Tarihi, kahve sohbetlerinde do- hal’inden sonra Yıldız Sara- lerden doğacak ge- laşan rivayetlerle açıklamaya yı eşyalarının dağılması doğru- lir, Türk Dil Kuru- kalkmak, gerçeği çarpıtmaktır. dur. Fakat bunun “İttihat ve Te- mu ve Türk Tarih rakki Cemiyeti çapulculuğu” ol- Kurumu’na aktarıla- Tanzimat ve Mustafa “5 Eylül 1922, Alaşehir’imizin küllerinden yeniden doğduğu gündür. duğu tezi, olayı basitleştirmek- caktır. CHP bu vasi- Reşid Paşa üzerine tir. Çünkü saray eşyalarının yette yalnızca “tem- Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde verilen iftiralar bir kısmı müzayedelerde satıl- silci hissedar”dır. Mustafa Reşid Paşa, mış, bir kısmı iade edilmiştir, Hisselerin mülkiye- o büyük mücadele, bağımsızlığımızın ve Tanzimat’ın simge ismidir. bir kısmı da kurumlar arasında ti CHP’ye ait değil- Onu “İngilizlerin taşeronu” ve- paylaştırılmıştır. Bu süreç, tek Cumhuriyetimizin temellerini atmıştır. dir. Güncel yargı ka- ya “Masonların ajanı” diye sun- kelimeyle “yağma” diye damga- rarları da bu huku- mak, 19. yüzyıl Devlet-i Aliyye lanamaz. Bizler bugün, Atatürk’ün ilke ve devrimleri ışığında, bu kenti daha ku teyit etmiştir. modernleşmesini tek bir nede- “Hindistan Hilafet İttihat ve Terakki çağdaş, daha özgür ve daha güçlü yarınlara taşımakla sorumluyuz. ne indirgemektir. Oysa Tanzi- parasıyla İş Banka- Cemiyeti ile CHP mat, merkezi idarenin güçlen- sı kuruldu” iddiası dirilmesi, mali düzenin sağlan- İttihat ve Terakki ile CHP’nin Kurtuluşumuzun yıl dönümünde, ise bir uydurmadır. ması, tebaanın eşitliği ve hu- aslında “aynı örgüt” olduğu id- Hint Müslümanları- Alaşehir’in kahraman evlatlarını rahmet ve şükranla anıyor; kuk devletinin ilk adımlarını diası, tarihsel gerçeklikle bağ- nın yardımları Mil- içerir. daşmaz. İttihat ve Terakki Ce- li Mücadele’nin çe- onların emanetine sonsuza dek sahip çıkacağımızı haykırıyorum.” Reşid Paşa’nın kişisel serveti- miyeti, 1918’de kapatılmış- şitli ihtiyaçlarına yö- ne ilişkin ileri sürülen ölçüsüz tır. CHP ise 1923’te Müdafaa-i nelmiştir. İş Bankası yoruz. 13,5x21 / Anı / 272 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 160 sayfa 12,5x19,5 / Şr / 560 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 764 sayfa 13,5x21 / Deneme / 221 sayfa 13,5x21 / İnceleme / 256 sayfa