Catalog

Perşembe 19 Ekim 2017 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Tütünde geri adım ekonomi 9 Hükümet tütünde geri adım attı. Tütün üreticilerinin bir araya gelerek kurduğu kooperatiflere başvurmaları halinde tütün tesisi kurulması için yetki verilecek Hükümet “torba tasarının” görüşmeleri sırasında tütünle ilgili düzenlemelerden geri adım attı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen “Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapan” torba tasarıda tütünle ilgili önemli değişiklikler yapıldı. Sigara üretimindeki açık artırma usulü mevcut uygulamadaki gibi kalırken, üreticiler bakımından hürriyeti bağlayıcı cezalarla ilgili düzenlemeler çıkarıldı. Özel aroması olan, geleneksel yöntemle üreten üreticilerinin kooperatif kurmaları sağlanırken, “ısıtılmış tütünle” (elektronik sigara) ilgili düzenleme tasarıdan çıkarıldı. Yapılan değişiklikler şöyle: 4 Tütün ithali, üretim ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak, yasada belirtilen tütün mamüllerini üretenler veya Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan izin almak ve sadece işlendikten sonra ihraç edilmek amacıyla tütün işleme tesisi bulunanlar tarafından yapılacak. Kurum, tütün işleme tesisi bulunanlara bu izni verirken, söz konusu işletmele rin öncelikle Türkiye’de üretilen tütünü işlemelerini gözetecek, ihraç amacıyla yapılacak ithalatın amacı dışında kullanılmamasını sağlamak için gerekli önlemleri alacak, ithalat ve ihracata ilişkin uygulamayı denetleyecek. Üç yıla kadar hapis 4 Ticari amaçla, makaron veya yaprak sigara kâğıdı içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün, tütün harici herhangi bir madde doldurulamayacak, bu şekilde üretilen ürünler satılamayacak, satışa arz edilemeyecek, bulundurulamayacak veya nakledilemeyecek. 4 Tek başına kıyılıp içilebil me vasfına sahip tütün çeşitlerinin üretildiği kurumca belirlenen merkezlerdeki tütün üreticilerinin bir araya gelerek kurduğu kooperatiflere başvurmaları halinde Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından tütün ticareti yetki belgesi ve sarmalık kıyılmış tütün tesisi kurulması için yetki verilecek. Kurumun izniyle tütün iç ve dış ticareti ve sarmalık kıyılmış tütün üretim ve ticaretini yapabilecekler. 4 Ticari amaç olmaksızın, kendi ürettiği ürünleri kullananların yanı sıra şahsi tüketimi için 50 kilogramı aşmayan sarmalık kıyılmış tütün elde eden veya 350 litreyi aşmayan fermente alkollü içki imal edenler haricinde, kurum Kefalet dan tesis kurma ve faaliyet izni almadan, tütün işleyenler veya etil alkol, metanol sigortası teminat olacak ya da alkollü içki üretenler, Torba tasarıda 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5 bin günden 10 bin gü kefalet sigortasının teminat mektubu ne kadar adli para cezasıy olarak kabul la cezalandırılacak. Maliye Bakanı Naci Ağ edilmesini sağlayan düzenleme bal, tütünle ilgili olarak, maddeleri kurallara aykırı satış işle komisyonda kabul minin, ticaretinin olduğunu, diğer yandan da bu durumun sigara ürünlerinden aldıkları vergide azalma meydana getirdiğini ifade etti. l ANKARA / Cumhuriyet edildi. Torba tasarıda kefalet sigortalarının teminat mektubu olarak kabul edilmesini sağlayan düzenleme maddeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) ve kurumlar vergisi başta olmak üzere bir çok vergi artışı yapılmasını öngören ve kamuoyunda tepki yaratan “Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nda görüşmeler bugün de devam ediyor. ETİ’nin kurucusu hayata veda etti ETİ Şirketleri Kurucusu, Onursal Başkanı ve ETİ Makine Yönetim Kurulu Başkanı Firuz Kanatlı, Eskişehir’de tedavi gördüğü hastanede çoklu or gan yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. 85 yaşında olan Kanatlı, bir süreFiruz Kanatlı dir rahatsızlığı nedeniyle Acıbadem Eskişehir Hastanesi’nde yoğun bakım ünitesinde tedavi görüyordu. Firuz Kanatlı’nın vefatı iş dünyasında büyük üzüntü ile karşılandı. Kanatlı’nın eşi Gülay Kanatlı da 2 yıl önce tatil için gittiği Yunanistan’ın Simi Adası’nda kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmişti. l Ekonomi Servisi DB: Türkiye finansa bağımlı Dünya Bankası’na göre Türkiye’nin en kırılgan yanı, ülkenin ertelediği 170 milyar dolar civarında borcu ve finansman bağımlılığı. Dünya Bankası Türkiye Direktörü Johanssen Zutt, Türkiye ekonomisinde son duruma dair değerlendirmelerini paylaştı. Zutt, Türkiye’de tasarrufların yapılan yatırımlara kıyasla çok düşük kaldığını belirterek, “Türkiye’nin en büyük kırılganlığı, cari açığını finanse etmek için yabancı sermaye akışlarına bağımlı olması” dedi. Zutt, Türk lirasında sert düşüşe yol açabilecek bir güven kaybı yaşanması durumda borçlu şirketlerin finansman bulmakta zorlanabileceğine işaret etti. l Ekonomi Servisi Memurun fazla mesaisi arttı Devlet memurlarının 1 lira 83 kuruş olan saat başı fazla çalışma ücreti, yeni yılda yüzde 7.6 artışla 1 lira 97 kuruşa yükselecek. Özel kalem personeliyle makam şoförleri de saat başına 2.08 lira fazla mesai alacak. Her makam için aylık toplam 450 saati geçmemek kaydıyla ve il belediye başkanlarıyla çalışan personel de yine ayda 90 saati geçmemek üzere saat başına 2.08 lira fazla çalışma ücreti alacak. l Ekonomi Servisi Sancak’a bir proje daha Daha önce BMC’nin yanı sıra pek çok ihaleyi alan AKP MKYK üyesi Ethem Sancak’ın firması, hafif zırhlı araçların güç grubunu geliştirecek SERTAÇ EŞ Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM), AKP’nin MKYK üyesi Ethem Sancak’ın sahibi olduğu BMC’ye yeni bir ihale verdi. İhaleye göre BMC, taktik tekerlekli zırhlı araçların paletli versiyonunun güç grubunu (motor ve transmisyon) geliştirecek. BMC daha önce aldığı ve adını “Vuran” olarak açıkladığı taktik tekerlekli zırhlı aracı taahhüt ettiği sürede teslim edememişti. Törenle aldı Havada ayrılık İkram ortaklığını yaptığı DO&CO’yla yollarını ayıran THY, Singapur Hava Yolları’nın ikram şirketi SATS ile ortak şirket kurulabileceğini belirtti. Türk Hava Yolları (THY), uçaklarına ikram hizmeti veren Türk iş insanı Atilla Doğudan’ın sahibi olduğu Viyana merkezli DO&CO ile yollarını ayırıyor. Yüzde 50 ortağı olduğu DO&CO ile 3. Havaalanında beraber çalışmayacağını duyuran THY’nin yeni ortağı ise Singapurlu SATS şirketi olacak. SATS’ın anlaşmanın gerçekleşmesi durumunda Üçüncü Havalimanı’na 120 milyon dolarlık yatırım yapması bekleniyor. THY’den Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptı Yolları’nın ikram şirketi SATS ile ortak bir şirket kurulabileceği belirtilerek, SATS Ltd’nin (SATS) iştiraki olan SATS Investments Pte. Ltd. (SIPL) ile bir niyet anlaşması imzalandığı duyuruldu. Açıklamada, “Söz konusu niyet anlaşması kapsamında gerekli ön şartların gerçekleşmesi hukuki, idari ve düzenleyici onayların alınması üzerine ilgili kuruluşça ikram hizmetleri konusunda yatırım yapılması söz konusu olabilecektir. Önemlilik arz eden gelişmeler kamuoyu ile pay Yatırım planlıyordu Türkiye’de 2006’da kurulan Turkish DO&CO, 2007’den bu yana Türkiye’nin dokuz büyük havalimanında havayolu ikram faaliyetini sürdürüyordu. 1972’de kurulan Singapurlu SATS ise, Uzakdoğu ve Ortadoğu’da 44 noktada havayolu ikramının yanı sıra yer hizmetleri konusunda da faaliyet gösteriyor. 3. Havalimanı projesi ile yakından ilgilenen şirketin, uzun süredir Türkiye’ye yatırım yapmayı planladığı ğı açıklamada, Singapur Hava laşılacaktır” denildi. belirtildi. l Ekonomi Servisi Savunma sanayisinde yeni yatırımlara yönelen SSM, AKP’li Ethem Sancak’ın firması BMC’ye bir proje daha verdi. Proje kapsamında hafif zırhlı araç kategorisindeki ve taktik tekerlekli zırhlı araçların paletli versiyonunun üretilmesi planlanıyor. Ancak bu araçların güç sistemlerinin yerli üretimi istenilen düzeyde değil. SSM, güç sistemlerinin yerlileştirilmesi projesini Sancak ve SSM Prof. Dr. İsmail Demir’in de bulunduğu törenle BMC’ye verdi. Proje kapsamında üretilebilmesi durumunda yeni güç grubu araçların hareket etmesini ve frenleme sistemlerini Türkiye içi koşullarda sağlamış olacak. Ancak, aynı firma daha önce sipariş aldığı paletsiz taktik tekerlekli zırhlı araçları taahhüt ettiği süre içinde güvenlik kurumlarına teslim edememişti. “Vuran” olarak adlandırılan araçların üretiminde yaşanan soruna karşın güç grubu geliştirme işinin bu firmaya verilmesi de dikkat çekti. l ANKARA 2 puanlık artıştan 6.4 milyar lira bekleniyor Vergilerde ciddi artışlar yapılarak hazırlanan bütçede, kurumlar vergisinin 20182020 yıllarında yüzde 22’ye yükseltilmesiyle 6.4 milyar TL gelir öngörülüyor. Maliye Bakanı Naci Ağbal, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen 130 maddelik torba tasarıya ilişkin etki analizi sunumu yaptı. Ağbal’ın sunumunda yer alan maddelerden biri de kurumlar vergisinin yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesiyle elde edilecek gelir oranı oldu. Ayrıca, meyveli gazozlar, enerji içecekleri ve tütün sarma ya yarayan makaronların ÖTV kapsamına alınmasıyla toplam 1.5 milyar TL gelir geleceği tahmin ediliyor. Etki analizi sunumunda öne çıkan bazı maddeler şöyle: n ÖİV’nin tek oranda birleştirilmesiyle net 900 milyon TL civarında daha az ÖİV tahsilatı öngörülüyor. n Kira gelirlerinde götürü gider oranının yüzde 25’ten yüzde 15’e düşürülmesiyle 1.09 milyar TL ilave vergi geliri öngörülüyor. n Asgari ücretin 1.404 TL’nin altına düşürülmemesi ile 700 milyon TL’si 2017, 400 Finansal varlıklar 10 trilyon TL’yi geçti Finansal varlıklar 10 trilyon 80 milyar TL olurken yükümlülükler 11 trilyon 638 milyar TL olarak kaydedildi. Böylece net finansal değer 1 trilyon 558 milyar TL düzeyine ulaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2. çeyrekte Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları ve yükümlülüklerini açıkladı. 2017 yılı ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam finansal var lıkları 10 trilyon 80 milyar TL, yükümlülükleri ise 11 trilyon 638 milyar TL düzeyine ulaştı. Finansal varlık ve yükümlülüklerin farkı olarak tanımlanan net finansal değer, negatif seyrini sürdürdü ve 1 trilyon 558 milyar TL oldu. milyon TL’si 2018 bütçesinden 1.1 milyar TL gider olcak. n Mevcut araçlar için artırılan MTV’den 700 milyon lira artış öngörülüyor. l Ekonomi Servisi Naci Ağbal Pazartesiden devamla... Pazartesi yazımda, bu krizin aşılabilmesi için kapitalizmin kendini birçok açıdan yenilemesi gerektiğine, ancak yenilenmiş bir kapitalizme, bir büyük savaş kavşağından geçmeden giden yolun haritasının henüz ortada olmadığına değinmiştim. O harita yok ama bir büyük savaş kavşağına giden yolun haritası yavaş yavaş şekilleniyor. ‘Büyük güç rekabeti çağı’ Son yıllarda, devletler arası dengelerdeki değişimin hızlandığını, bir “güçler dengesi” çağına girdiğimizi birçok kez konuştuk. ABD’de, Stratejik ve Bütçe Değerlendirmeleri Merkezi’nin geçen haftalarda yayımladığı, Büyük Güçler Rekabeti Çağında Güç (askeri güç. EY) Planlaması başlıklı rapor, ABD’de güvenlik kurumlarının, hegemonyadan, büyük güç rekabeti dönemine geçildiğine ilişkin bakışı benimsediğini gösteriyordu. Rapor, Soğuk Savaş’tan sonra Savunma Bakanlığı’nın “Güç Planlama” çalışmalarında, statükoyu korumayı amaçladığını, ancak şimdi bu yaklaşımın değişmesi gerektiğini savunuyor. Rapor silah sistemlerinin yenilenmesine, teknolojik, kurumsal düzenlemelere ilişkin öneriler sunarken Çin ve Rusya ile uzun dönemli bir rekabete, bu iki ülkenin savaş stratejilerini karşılamaya uygun bir planlama sürecinin gerektiğini özellikle vurguluyor. Bu madalyonun öbür yüzünde, Rusya ve Çin’in dış politikalarında, savunma stratejilerinde, mali krizle birlikte hızlanan dönüşümler var. Kremlin dış politika danışmanı Sergey Karaganov’un, metni Memri’de yayımlanan (13/10/2017) bir konuşması Rusya’nın yaklaşımına ilişkin önemli ipuçları veriyor. Karaganov, Batı’nın siyasi ekonomik sistemini, kültürel değerlerini yaygınlaştırmakta giderek daha fazla zorlandığına işaret ederek, “1990’ların ve 2000’lerin liberal dünya düzeninin artık dağılmaya başladığını” savunuyor. Karaganov, “yeni doğmakta olan küresel düzen” için, Çin’in de desteklediği ve Avrupa’yı da kapsayacak olan “Büyük Avrasya Ortaklığı” projesini ve Çin’in, Rusya’nın da desteklediği, “Bir Kuşak Bir Yol” inisiyatifini öneriyor. Çin, “Bir Kuşak Bir Yol” inisiyatifine, uzay araştırmaları, bilgisayar, yapay zekâ teknolojilerine giderek daha fazla kaynak ayırarak ekonomik, askeri etkisini arttırma çabalarını hızlandırıyor. Çin’in “serbest piyasa düzenine” katılma eğilimi de zayıflıyor. Döviz kontrolü, Çin şirketlerini korumak için ekonomide devlet müdahalesi, planlama eğilimi yeniden güçleniyor (Wall Street Journal, 16/10/2017). Çin’in jeopolitik öncelikler üzerinde odaklanmaya, devlet kapitalizmine geri dönmeye başladığı görülüyor. Ve hızlandırıcılar Büyük güç rekabetini hem hızlandıran hem de bu rekabetin etkisiyle daha da güçlenen iki eğilimi de bu tabloya eklemek gerekiyor. Bunlardan biri, Walter Russel Mead’in Wall Street Journal’daki yorumunda vurguladığı gibi, etnik ve/veya dini kimlikler üzerinden kendi kaderini tayin etmeyi arzulayan ayrılıkçı hareketlerin giderek artma eğilimi. Bu eğilimin, kapitalist devletin ve ekonominin, demokrasiyi, eşit vatandaşlık kimliğini yaşatma gücünü giderek kaybetmesinden kaynaklanan demokratik bir tepkiyi temsil ettiğine hiç şüphe yok. Ancak etnik ve/veya dini ayrılıkçı hareketlerin, en son Ukrayna, Suriye, Irak, Yemen platformlarında olduğu gibi büyük güçlere manevra alanları açtığı da bir başka gerçek. Bu gelişmeler, vekâlet savaşlarının yayılmasını, hatta büyük güçlerin doğrudan karşılaşma riskini de gündeme getiriyor. Mead, bu durumun 1914’ü anımsattığına dikkat çekiyor. Mead’in dikkat çektiği zaman aralığını 1930’lara doğru genişletirsek, o dönemi anımsatan bir gelişme daha var. Batı’da, Ortadoğu’da, Latin Amerika’da birçok ülkede kitlelerin, egemen sınıfların temsilcilerine olan öfkesinin siyaseti belirleme etkisinde bir artış gözleniyor. Bu tabloya bakarak, “gök kubbenin altında kaos egemen, koşullar mükemmel” demek olanaklı. Ancak şimdilik (!?), bu “kaos”tan, öncelikle kapitalizmin, dincilik, faşizm (hatta dinci faşizm) gibi geriye bakan karanlık güçleri yararlanacak gibi görünüyor. KISA.. KISA.. l Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), 20172018 öğretim yılında 4 bin öğrenciye vereceği burs tutarını artırdığını duyurdu. Burs kapsamı, sendikaya üye işyerlerinde çalışanların meslek liselerinde okuyan çocuklarını da alacak şekilde genişletildi. l Macar asıllı iş insanı George Soros, yaklaşık 24.6 milyar dolarlık servetinin 18 milyar dolarını, kendi kurduğu Açık Toplum Vakfına bağışladı. l Suudi Petrol Bakanı Khalid AlFalih, tarihin en büyüğü olacağı belirtilen Aramco halka arzının 2018’de gerçekleşeceğini söyledi. l International Furniture, Doğtaş Kelebek Mobilya’nın yüzde 42.107’sine denk gelen 88 milyon 34 bin 883 hissesini pay başına 3.80 TL’den satıyor. C MY B