Catalog

Pazartesi 30 Kasım 2015 söyleşi SELİN ONGUN selinongun@cumhuriyet.com.tr TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ 15 HDP milletvekili Prof. Mithat Sancar: Hrant gibi Tahir de sözleri bahane edilerek hedef gösterildi, linç edildi, hükümet berbat bir sinizmle bunlara yol ve cesaret verdi ukuk profesörü, HDP millevekili Mithat Sancar’la Mardin’de, Nusaybin’deki sokağa çıkma yasağını ve hendekleri konuşmak üzere buluşmuştuk. Yaşananlara dikkat çekmek için açlık grevine başlayan Sancar, polisin sıktığı tazyikli su ve gaz bombası nedeniyle hastaneye kaldırılmış ve takibinde grevi noktalamıştı. Sancar söyleşisini yazarken ekrana düştü: “Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi’nin vurulmasının ardından Diyarbakır’ın Sur ilçesinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.” Mithat Hoca ile onun deyişiyle “güvercin kasapları”nın yollarını da konuştuk. n İlk açlık greviniz miydi? Öyleydi. Açlık grevlerine çok özel şartlarda başvurulabileceğini düşündüm hep. n Bu bir parti kararı mıydı? Değildi. Nusaybin’de yaşananlar felaket noktasındaydı, amacımız yaşananlara dikkat çekebilmekti. Ekmek, su, hastane yok, hastan can çekişiyor, cenazeni kaldıramıyorsun, hayat donmuş. Öyle ki evinin önünde bir kurşunla öldürülüyorsun. Ve kamuoyunda neredeyse yaprak kıpırdamıyor. Dink’ten Elçi’ye; güvercinler ve kasapları PROF. İ İL K E V T E İLL M HDP MARDİN İR ELÇİ H A T , N ’I R A C MİTHAT SAN İRMESİ: D N E L R E Ğ E D I SUİKAST Bİ soRmak lazım H ADNAN AVUKA Sıradan kötülük: Engin Ardıç n İnsanlık namına soralım. Yazısının başlığı “Öl de görelim”. Şöyle diyor Engin Ardıç: “Açlık grevi, bu uğurda gerÖcalan’ın başkanlık bakışı çekten ölmeye hazırsan, hatta ölürsen n Leyla Zana’nın yemin töreninde bir anlam taşır. Şaklabanlığı bırakın.” Açlık grevi insanın kendi bedeninin za Prof. Mithat Sancar ile söyleştiğimizde Tahir Elçi hayattaydı. Mithat Hoca gibi Tahir Elçi de Nusaybin’de yaşananları ya Erdoğan’a bakarak Kürtçe “Onurlu ve kalıcı bir barış umuduyla”deyişini narar görmesini göze alarak demokratik bir kından takip ediyordu. Sancar, 30 yıllık dostu Elçi’nin o son resmine bakarken, “Hrant geldi aklıma, güvercinler” diyor. sıl okursunuz bu denklemde? basınç oluşturma çabasıdır. Sivil itaat1 Kasım itibari ile Erdoğan’ın masa yesizlik eylemleri içinde belki de en pasifidolayısıyla dünyaya açılan kapıdır. la bir devlet de bunları yapamaz. Defalar düşünüyordu. Türkiye’de Kürtlerle çatışdir. Açlık grevlerinin amacı kendini ölün Cerablus’taki çoklu savaş bundan mı? niden kurulduğunda sürecin baş aktörleri ca söyledim. Savaş yeniden başlarsa hema bu hesapları zorlaştırıyordu. İçeride me yatırmak değildir. Cehalet diyeceğim Tam da öyle. Eğer Cerablus IŞİD’den te arasında yer alacağı son derece açık. Zapimiz bu çözüm sürecinin kırıntısını arar çatışmasız bir ortam hem seçim hesapları ama değil, Engin Ardıç bana cehaletten hale geliriz, çatışmasızlığın ne kadar deaçısından hem de Suriye politikası açısın mizlenirse Rojava Afrin’e kadar bir bütün na da bu gerçekliğin altını çizdi. Yeni döziyade Hannah Arendt’in sıradan kötüolacak. Sonraki adım ise Lazkiye’dir. Şim nemde sürecin omurgasının değişmeyeğerli olduğunu acı bir tecrübeyle anlarız. dan daha uygundu. ceği fikrindeyim. İmralı, HDP, Kandil bu lük tipini hatırlatıyor. Bu kitap, Türkçeye di Rusya’nın, Amerika’nın, Türkiye’nin, n Ve eklemiştiniz: “Çözüm süreçleri iden Öcalan’ın hesabı neydi sizce? Kötülüğün Sıradanlığı diye çevrildi. Ama Güney Kürdistan’ın ve PKK’nin, hepsinin süreçte mutlaka olacak. alizmle değil gerçekçilikle açıklanır.” SüÖcalan’ın hesabı da şuydu. Kürtler n 2012 yılında süreAlmancası Kötülüğün reci başlatan ve bitiren Rojava’da kendilerine ait bir alan kurduk Cerablus’ta bu kadar cin tekrar başlatılmasınBanalliği’dir. yoğunlaşması bununla gerçekler neydi? larında, Ortadoğu denklemini önemli ölÖcalan, 2012’de Cerablus da Öcalan’ın Erdoğan’a n Kötülük demişken Çözüm sürecinin baş çüde değiştirebileceklerdi. Türkiye’de sa ilgili. Mesele hem petyazdığı mektuptan bahkeskin nişancı haberrol boru hattının nerevaş ise Rojava’yı kurmayı zorlaştırırdı. Erdoğan’a yazdı lamasının da bitmesiIŞİD’den temizaz önce. Şimleri ile şu da yansıdı: nin de asıl nedeni, SuSürecin başlangıcında tarafların hesapla den geçeceğinin belirğı mektupta, ‘Masa riye’deki gelişmelerlenirse Erdoğan eki settiniz di “yeniden masa” ku“Açlık grevindeki milrı buydu. Her iki taraf kendi hedefini koy lenmesi hem de bölgerulacaksa Öcalan bugün letvekillerinin hemen ya oturmazsak sen di. Süreç başarıyla yü du. Pek çok kriz çıktı ama süreç bozulma de güç merkezi olarak binin Suriye’deki mektup yazsa, acaba ne ötesindeki polislere dünyadaki konumunurüseydi, işin aslında va dı. Çünkü o krizler her iki tarafın da tede gidersin, ben de racağı yer TürkiyeSuri mel hedefini bozmuyordu. denklemin dışında der Erdoğan’a? baklava geldi.” zu tayin etmekle ilgili. Aynı şeyi bugünkü Oldu bunlar. Fakat bi giderim’ demişti bir kalma ihtimali don Düşürülen Rus yeIrak üçgenindeki sıUçak krizinin perde arkası uçağına buradan mı şartlara uyarlayarak söyzim için öylesine teferrunırların fiili olarak be nevi. Sürecin başla lirsizleştiği bir tür konğuyor. Rus uçağının leyecektir. Suriye poliat ki o baklavacılar. Çünn Hendekler o süreçte sorun olmuyordu. bakıyorsunuz? tikasını değiştir, Kürtkü Nusaybin’de kime sor masının ve bitmesiŞüphesiz. Erdoğan’ın düşürülmesiyle Erfederal ilişki sistemiyAynen öyle. Durum en derin ve gerçek lerin Suriye’deki statüsanız, damınıza çıkıyoruz, nin nedeni Suriye’deFırat’ın batısı kırmızı doğan ekibi riskli di. Bu, uzun ve zahmetli kriz çıktığında ise değişti. O kriz de Türsüne düşmanlık yapma, diyen keskin nişancıları bir yoldu. 2012’ye döne kiye’deki gelişmelerden değil Kobani’nin çizgimiz, dediği de bu. Türkiye’de de barış böyle anlatır. Çatışmalarda ha ki gelişmelerdi. lim, Suriye’deki iç sava IŞİD tarafından kuşatılması ve Rojava’nın Cerablus’la Kobani ara bir oyuna girdi. bir fiili entegrasyonla ve yatını kaybedenlerin adli sında Fırat nehri var. şın alevlendiği o günler ciddi tehdit altında kalması yüzüntıp raporlarını beklememiz gerek. Ama Nu de, herkesin bildiği sırlardan biri de o dö den yaşandı. Erdoğan ve ekibinin hesaFırat’ın batısı Cerablus’tur. Şu an IŞİD’in de anayasa süreciyle bütünleşecektir, disaybin girişinde beklerken karşılaştığımızı nemde Öcalan’ın Erdoğan’a yazdığı mekbı Rojava’da özerk bir statünün olmasına Türkiye sınırında kontrol ettiği tek yerdir. yecektir. Eşme ruhu da böyle bir mesajdı. anlatayım. İki yaralı gördük. İkisi de ora tuptu. Öcalan o mektupta Suriye’deki geCerablus IŞİD’den temizlenirse Erdoğan ve Dolmabahçe’de okunan 10 madde de buizin vermiyor. Çünkü Rojava’nın bütünda bulunduğumuz esnada hastaneye geti lişmelerin bölgeye yayılma ihtimaline, ekibinin Suriye’deki denklemin dışında ya nun çerçevesini anlatıyordu. lüklü olarak kendine ait, özel bir statüde n 11. madde başkanlık olur mu? rildi ve kısa süre sonra hayatlarını kaybet Türkiye’deki savaşın devam etmesi halin olması Erdoğan ve ekibinin önümüzdeki da kıyısında kalma ihtimali doğuyor. Ce11. madde başkanlık olur, demek spekülatiler. İkisi de sivildi. İkisi de tek kurşunla de Suriye benzeri bir ortamın Türkiye’de dönemdeki Güney Kürdistan petrol ve ga rablus meselesinin hakikati budur. Şimdi vurulmuştu. de yaşanabileceğine dikkat çekiyordu. zına ilişkin projelerine engeldi. Dolayısıy bu uçağın düşürülmesiyle Türkiye’nin zor tif olur. Fakat anayasa süreci esnek ve açık n Tek cümle ile Nusaybin? durumda kalacağı söyleniyor. Bu doğru. biçimde yürütülürken demokratik özerklik Erdoğan’a “Eğer masaya oturmazsak sen la Kobani’nin düşmesini heyecanla isteCizre, Silvan gibi Nusaybin de devrilen de gidersin ben de giderim” demişti bir di. Neçirvan yönetimi ile Erdoğan’ın önü Tıpkı 7 Haziran’dan sonra olduğu gibi Er ve anayasanın ilk dört maddesi gibi, kırmıçözüm masasının altında kaldı. doğan ve ekibi bilerek riskli bir oyuna gir zı çizgiler koymadan başkanlık sisteminin nevi. Meselenin gerçekçilik kısmındamüzdeki 30 yıl için Kerkük başta olmak n Ya “Hendek savaşının altında da si ki bir halka buydu. Dolayısıyla iki taradi. Çünkü Rusya sahada varlığını artırdık de tartışılabileceği söylenebilir. üzere Kürdistan petrollerinin, Kerkükn Ya “HDP çark ediyor” kısmı? viller kaldı” kısmı? fın, her birinin kendi argümanı aslında Ceyhan hattından pazarlanması ve akıtıl ça Esad’lı bir geçiş sürecinin ya da Esad’ın Bu çark etmek değildir. Seni başkan Bu cümle, devletin uygulamalarına kıs onları çözüm sürecinde buluşturdu. Ertümüyle silinmediği bir Suriye’nin yolları ması konusunda anlaştıkları bilinen bir mi bir anlaşılırlık katıyor. “Hendekler olaçılıyor. Bu geçiş sürecinin önünü tıkayan yaptırmayacağız, “seninle başkanlık sisdoğan Esad’ın kısa sürede yıkılabileceğigerçek. Rojava’nın bütünlüklü hale gelmasa bu yaşananlar olmayacaktı” gibi bir ni, Mısır’da olduğu gibi Suriye’de de Müs mesi ise başka bir petrol hattını, Kerkük en önemli faktör ise IŞİD. Dolayısıyla hü temini asla tartışmayacağız” demek değilalgı yaratıyor. Biz diyoruz ki hendekler kümet subjektif olarak ne derse desin, ob di. Erdoğan’ın tek adamlıktan öte çözüm lüman Kardeşler iktidarı ile Ortadoğu’da Lazkiye hattını yaratıyor. Kerkük petrololsa bile kamu güvenliği bir şehri rehin jektif olarak denklemin IŞİD tarafında yer sürecindeki keyfi tutumları için “sen bikendi hâkimiyetinde bir eksen kurabilelerinin Güney Kürdistan’dan çıktığı analmakla, oradaki insanların tümünü ceza ceğini hesapladı. Başkanlık sistemi de bu dan itibaren Rojava’ya girip şimdi çok aldı. Bu Türkiye’nin mutlaka ve doğrudan ze bunu yaparsan biz de sana bunu söylelandırmakla sağlanamaz. Hendekler bir IŞİD’ci olduğu anlamına gelmiyor, ama şu riz” demekti. Mesele buydu. Ve seçim ornunla ilgiliydi. Tüm sembol ve yetkileri tartışılan Cerablus’u geçip varacağı yer sorun, ama hendeklere rağmen asla ve as ile başkan olursa bu hattı kurabileceğini Lazkiye’dir. Lazkiye de Akdeniz’e çıkıştır, anki tutumuyla Türkiye’nin Suriye denkle tamında parlak bir slogana dönüşmüştü. minde IŞİD’in tarafında durduğu anlamına geliyor. Denklemin unsurları bunlar. Bu unsurların nereye yerleşeceğinin savaşı var. n Buraya “çözüm süreçleri idealizmle değil gerçekçilikle açıklanır” sözünüzden geldik. Hükümetin ve PKK’nin gerçekçi olmayan mevcut tutumlarını da soralım? Hükümet savaşı yükselterek masaya daha güçlü oturma gibi bir hesap içinde. PKK de bu hesabı bozmak için aynı şekilde cevap veriyor. Masa yeniden kurulacak. Bu kaçınılmaz ve taraflar da bunu biliyor. Şu anda iki taraf da masaya nasıl bir konumda döneceğinin hesabı içinde. Kolombiya, Filipinler gibi dünyadan örneklere bakıldığında süreçlerin çökmesinde çok önemli bir neden var. Taraflardan biri masadayken sürecin akışının kendini zayıflattığını, masada zayıf konuma düştüğünü fark ederse masayı deviriyor. Masayı AKP devirdi ve tam da bu nedenle devirdi. Aslında cemaatin 2012 sürecindeki stratejisini benimsedi. PKK zayıflatılmadan masaya oturtulmamalıdır, görüşüne döndü. Masayı devirirken Erdoğan, hakları vermeye mecbur edilen değil, hakları bahşeden olarak masaya dönmeyi hedefledi. n Tahir Elçi’nin Sur içindeki o son resmine bakarken... Hrant geldi aklıma o an. Bir başlık koymak gerekirse: Güvercinler ve güvercin kasapları... Tahir’in katline uzanan gelişmeler zinciri de Hrant cinayetine çok benziyor. Bir televizyon programındaki sözleri bahane edilerek hedef gösterildi, insafsız bir linç kampanyasına maruz kaldı, hükümet yanlısı medya bu kampanyayı büyük bir iştahla yürüttü, hükümet berbat bir sinizmle bunlara yol ve cesaret verdi. n Nusaybin’de tek kurşunla vurulan sivillerden bahsetmiştiniz. Tahir Elçi’nin vücuduna bir adet ateşli silah mermi çekirdeği isabet etmiş. Neler düşündürüyor size Elçi’yi de vuran o tek kurşun? ‘Çözüm masası yeniden kurulacak’ O tek kurşunlar, 90’lardaki vahşetlerin sembolüdür. O tek kurşunlar, bugün hâlâ kanayan yaramızın sebebidir. Barışçıl demokratik çözümün önüne dikilen gaddar zihniyetin özetidir. Tahir, her yerinden kan damlayan bu kirli geçmişin hesabını sormaya adamıştı hayatını. 90’ların “faili meçhulleri’”nden Roboski katliamına kadar, hepsinde avukatlık cüppesiyle ve adil barış için çarpan yüreğiyle o vardı. Cumhurbaşkanı ve ekibi, masayı devirdikten sonra, 90’lara çok benzeyen, ama o dönemi de aşan bir ‘savaş konsepti’ni devreye soktu. Sokağa çıkma yasakları ve sahadaki özel timler bu dönemin simgesi durumunda. Birincisi, hukuku tamamen askıya alan bir uygulama; ikincisi o dönemin Hizbullah’ının ve Jitem’inin doğrudan ve açıkça devlete entegre edilmiş hali. Bu ürkütücü tabloya bakınca, kendimizi önümüzdeki günlerin karanlık ve kanlı olacağını düşünmekten alıkoymamız zorlaşabilir. Bu zihniyet ve yapı, güçlü bir demokratik dirençle frenlenmezse, korkunç tahribat yaratabilir. Demokratik ve adil barış umutlarını, birlikte yaşama isteğini kıracak işler yapılabilir. Ama Türkiye halklarının bunlara dur diyecek gücü ve birikimi vardır. n O tetiği çeken eller? Tetiği kimlerin çektiğini şu an net bir şekilde söyleme imkânı yok. Ama şunu rahatlıkla söyleyebiliriz: Savaş politikaları, kutuplaştırıcı ve düşmanlaştırıcı dil ve bunların yarattığı kin ve nefret ortamı, bu cinayetin asıl sebebidir. Katiller, gıdalarını ve cesaretlerini buradan aldılar. n Elçi’nin öldürülmesi bölgede barış için çabalayanlarda geri adıma neden olur mu? Bu bölge, pek çok vicdansızlık ve umut kıyımı yaşadı. Lakin umudu ve inancı yeniden diriltip büyütmeyi hep başardı. n Çözüm masasının yeniden kurulacağını aktarmıştınız. Elçi’yi kaybedişimiz, önümüzdeki günleri nasıl etkiler? Masa, er veya geç yeniden kurulacak. Mesele, masanın kurulacağı zeminin az tahrip olması. Sokağa çıkma yasakları, özel timler ve bunların sonuçları, bu zemini tahrip ediyor, Tahir’in katledilmesi bu tahribatı artırdı. Bu yıkıcı ve kıyıcı akışı durdurmak da güçlü bir barış ve demokrasi mücadelesine bağlı. C M Y B ‘ ‘ ‘ ‘