Catalog

SAYFA CUMHURİYET 19 ŞUBAT 2014 ÇARŞAMBA 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Ana muhalefet partisi, hükümetin bütçeyle verilen ödeneklerin üstündeki harcamalarını AYM’ye taşıyor Bütçe de mahkemelik AYŞE SAYIN ANKARA HSYK Yasası’nı, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün kararını beklemeden Anayasa Mahkemesi’ne götürme kararı alarak bir ilke imza atan CHP, yine hukuk sisteminde ilk kez uygulanacak bir yöntemle, bütçedeki “ödenek üstü” harcamaları Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıyacak. Hükümetin Sayıştay raporlarının “ancak özeti”ni Meclis’e göndererek “denetimden kaçması” üzerine 2012 Kesin Hesap Yasası ile ilgili AYM’ye başvuruya hazırlanan CHP yönetimi, bütçede ayrılan “ödenek üstü harcamalar”ın iptalini isteyecek. CHP’nin gelecek hafta AYM’ye yapmayı planladığı iptal başvurusu ile ilgili Cumhuriyet’e bilgi veren CHP Grup “Hükümet, kendisine verilen ödenek tavanını aşarak harcama yapıyor, bu anayasaya aykırıdır” diyen CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, bugüne kadar ihmal edilmiş bu konunun Anayasa Mahkemesi’ne açılacak davayla hukukun gündemine getirileceğini söyledi. sisteminde bunun olmaması gerekir. Ödenek dışı yapılan harcama, TBMM’nin ‘bütçe hakkı’nın hükümet tarafından elinden alınması anlamına gelir. İşte biz hükümetin yetkisi dışında yaptığı bu ödenek üstü harcamayı AYM’ne götürerek iptalini isteyeceğiz.” Başkanvekili Akif Hamzaçebi, “bütçe hakkı”nın Türkiye’de ihmal edilmiş bir kavram olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “TBMM her yıl Bütçe Yasası ile hükümete harcama yetkisi verir. Normalde hükümetlerin ancak bütçede ayrılan ödenek kadar harcama yapması gerekir. Ancak uygulamada hükümetler bütçede verilen ödenek tavanını aşarak harcama yapıyorlar. Ne yazık ki bu kötü alışkanlık AKP hükümetleri döneminde de devam etti. Oysa yeni mali yönetim Mali yönetimin temelleri Hamzaçebi’nin verdiği bilgilere göre demokrasilerde bütçenin milletin temsilcileri eliyle Meclis tarafından yapılması esastır. Türkiye de “bütçe hakkı”nı anayasasında düzenleyen nadir ülkelerden biridir. Bu, “bütçe hakkı”na verilen önemi ortaya koyar. Kamu mali yönetimi mevzuatında son yıllarda yapılan düzenlemeler, bu hakkın ihlalinde AYM’ne gitmeye olanak tanıdı. Yeni kamu mali yönetimi iki kanuna dayanıyor; birincisi “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” ki bu tüm hükümleriyle 2005’te yürürlüğe girdi. İkincisi, 2012 Aralık ayında yürürlüğe giren yeni “Sayıştay Kanunu”. Bu kanunla ödenek üstü harcama yapılmamasına ilişkin düzenlemeler öngörüldü. CHP de bunlara dayanarak AYM’den iptal talep ediyor. Hamzaçebi, bugüne kadar ihmal edilmiş bir konunun bu davayla Türkiye’de hukukun gündemine getirilmiş olacağını vurguladı. İhaleye Kanunla Fesat Karıştırmak Maç başladıktan sonra kural değiştirilmez. Ama hükümet, Şehir Hastaneleri projesinde tam da bunu yapmaya hazırlanıyor. Meclis’e bir kanun teklifi geldi. İhalesi çoktan tamamlanmış, toplam bedeli de 40 milyar lirayı aşan Şehir Hastaneleri projesinde kural değiştiriliyor. İktidar, henüz kesin sözleşmeleri imzalanmamış, bir kısmının da seçimler yaklaşırken “açılışı” yapılan Şehir Kampusları’nda proje sözleşmelerinin koşullarını değiştirme yetkisi istiyor. Bu teklif yasalaşırsa tek bakanın onayıyla devasa projelerde değişiklik yapmak mümkün olacak. Sebep? İki yıl önce ihaleyi kazanan firmaların çoğu, kredi kuruluşlarından finansman sağlayamadığı için. Bitmiş bir ihalede, kredi kuruluşunun yeterli görmediği kira bedeli ya da süresi, tek bir imzayla değiştirilebilecek. Bu, ihaleye kanunla fesat karıştırmak anlamına geliyor. Açalım: HHH Şu anda Plan ve Bütçe Komisyonu gündeminde olan yeni bir kanun teklifine çok ilginç bir madde yerleştirilmiş: “Mücbir sebepler, olağanüstü haller veya sözleşme ve eklerinin uygulanmasını etkileyen bir durumun ortaya çıkması... Bakan onayı ile sözleşme ve eklerinde değişiklik yapılabilir.” İlk ikisi, yani “Mücbir sebep veya olağanüstü hal” her büyük proje sözleşmesinde yer alır. Deprem, savaş, afet vs. gibi durumlarda, büyük kayıpları önlemek için taraflardan biri değişiklik yapma hakkını elinde tutsun diye. Sorun, bunlardan sonra gelen “sözleşme uygulamasını etkileyen bir durumun ortaya çıkması”. Durum ne? Ortada olağanüstü bir durum, sel, deprem yoksa etkileyen durum ne olabilir? İhaleyi kazanan firmaların geçen yıldan beri kredi sağlamakta zorluk çektiği, kredi kuruluşlarının hükümetin sözleşme koşullarını ağır, fiyatları yetersiz bulduğu biliniyorsa “durum”un ne olduğu ortada. Sözgelimi AnkaraEtlik Hastane Kampusu’ndaki 25 yıllık kira bedeli 15 yıla, 276 milyon TL’lik kira bedeli daha düşük bir fiyata çekilebilir. Bu da ihaleyi alan firmaların devlet eliyle “ödüllendirilmesi” anlamına gelir. İşin bu kısmı, ihalenin başlangıçtaki koşullarına bakıp ihaleye girmeyen firmaları yakından ilgilendiriyor. HHH Meselenin öteki yüzü, ödediğimiz vergilerle ilgili. Kredi kuruluşlarının para vermeye yanaşmadığı bu modelin “gerçekçi” olmayan hali bile kamu kaynakları açısından savurganlık. Türk Tabipleri Birliği (TTB), sağlık yatırımlarının geleneksel ihale yöntemleriyle çok daha düşük fiyata tamamlanabileceğini kanıtlayan raporu kamuoyuyla paylaştı. Modelin özü şu: Şirketler proje kapsamında 14 kentte, “beş yıldızlı” kampuslar ve hastaneler yapacak. Devlet de şirketlere 25 yıl boyunca kira ödeyecek. Ödemeler döner sermayelerden yapılacak. TTB’nin Sağlık Bakanlığı verilerine dayanarak, sabit yatırım ve kira bedeli rakamları üzerinden yaptığı hesabı paylaşalım: Bakanlığın ön fizibilite raporlarıyla, ihalesi yapılan 8 projede ortaya çıkan rakamlar arasındaki fark 26.5 milyar TL. Bina ve arsa kullanımları konusunda idari yargıda ortaya çıkan sorunlar bu hesabın içinde yok. “5 yıldızlı sağlık kampusları”nın mevcut hastanelerin ticaret merkezi olmak üzere şirketlere devri, bunun için de bütçeden kaynak ayrılması anlamına geldiğini söylemek yeterli olur. Başa dönecek olursak... Meclis’e getirilen kanun teklifi, çok büyük ölçekli bitmiş ihalelerde tek bir bakana milyarlık değişiklik yapma yetkisi verecek. Bu yetkiyi, tam da Meclis yerel seçim öncesinde kapanmadan oldubittiyle alacak, sonra da yatırımcılardan bu ülkenin hukukuna güvenmesini isteyeceksiniz. Not: Sağlık Bakanlığı, 473 ilacın piyasada bulunmadığını işleyen “İlaç ve Kara Para” başlıklı yazım için açıklama gönderdi. Piyasada olmayan 473 ilaçtan; 7’si kanser, 1’i sinir sistemi olmak üzerine 8 ilacın Türk Eczacılar Birliği’nce getirildiği, 20 ilacın da “muadilinin” piyasada olduğu belirtiliyor. Kan uyuşmazlığı iğnesi sıkıntısını kabul eden Bakanlık, bu ilacın “güncel kurdan” fiyatlandırıldığını bildiriyor. “Mağduriyeti önleme çalışmaları sürüyor” deniyor. Komşu ile girişimcilik köprüsü kurulacak Generali, öğretmene 115 liradan kasko yapacak İhsan Elgin Ekonomi Servisi Girişim Fabrikası, Yunan ve Türk girişimcilerin projelerini, Türkiye’nin önde gelen yatırımcılarıyla buluşturarak Türkiye ile Yunanistan arasında girişimcilik köprüsü kurdu. Özyeğin Üniversitesi, Turkcell, Türk Ekonomi Bankası Girişim Bankacılığı ana iş ortaklığı ile Pegasus Hava Yolları’nın desteğinde, Girişim Fabrikası’nın öncülüğünde gerçekleştirilen proje iki ülke arasındaki ilk girişimcilik işbirliği olma özelliği taşıyor. Düzenlenen toplantıda Girişim Fabrikası Kurucu Direktörü İhsan Elgin’in verdiği bilgiye göre üç Yunan ve beş Türk girişimcinin turizm, denizcilik, etkinlik, emlak, sağlık, WEB servisleri ve akıllı ev sistemleri alanlarında yazılım ve donanım içerikli projeleri yatırımcılardan büyük ilgi gördü. Girişim Fabrikası, şu ana kadar 16 eğitim düzenlerken 2 bin 920 girişimciye dokundu. 24 projeden 16 mezun verildi ve bugüne kadar toplam 4.8 milyon TL yatırım yapıldı. Girişim Fabrikası olarak kendilerinin de girişimcilere finansman sağlamak adına bugüne kadar yaptıkları aracılık görevinin yanı sıra, bundan sonra yatırım anlamında da destek vereceklerinin altını çizen Elgin, bu kapsamda, ilk olarak 1 milyon dolar olarak belirledikleri yatırım bütçesini, önümüzdeki süreçte 10 milyon dolara çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Sistemini 1 dakikada teklif, 3 dakikada poliçe sözleşmesi imzalanacak şekilde kurgulayan Generali Sigorta, iyi eğitim almış, teknolojiyi kullanan ve yüksek geliri olmayan hedef kitleye 115 lira sabit fiyatla kasko poliçesi satacak. Ekonomi Servisi Bu yıl Türkiye’de 150. yılını kutlayan Generali Sigorta, 2014 stratejisini yenilenme ve değişim üzerine kurdu. “Sigortanın kolay hali” temalı yeni reklam filmiyle ürünlerinin tanıtımını yapan şirket, Türkiye’de 3 yıl içinde 200 bin poliçe satmayı hedefliyor. Avrupa’nın en büyük 3 sigorta şirketinden biri olan Generali dün düzenlenen toplantıda, prestij trafik sigortasına ek olarak farklı fiyat seçeneklerine sahip mini kasko, mini kasko ekstra ve prestij kasko ekstra paketlerini tanıttı. Şirketin yeni ürünü mini kasko, 115 TL sabit fiyatla, en fazla bir çarpışmaya karşı 2 bin TL limitli bir ürün. Mini Alper Kul Aylin Kontante Petar Dobric Mine Ayhan Acenteye 100 bin lira yatırım Dobric, internet üzerinden 1 dakikada teklif verdiklerini ve 3 dakika içerisinde poliçe sunduklarını belirtti. Dobric, acente kanalını da yeni sisteme adapte etmek için onlara internet sitesinin yanı sıra Facebook hesapları da açtıklarını belirtti. Şirket, yaklaşık 400 acentesine 100 bin TL’lik teknoloji yatırımı yaptı. kasko ekstra ise 299 TL. Bu poliçe en fazla 2 çarpışmaya karşı 50 bin TL limit veriyor. Reklam yüzleri Alper Kul ve Aylin Kontante ile birlikte Generali Sigorta Genel Müdürü Mine Ayhan, stratejik planlama ve iş geliştirmeden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Petar Dobric Generali Sigorta’nın dö nüşümünü anlattı. Generali Sigorta’nın vizyonunu anlatan Genel Müdür Mine Ayhan, “Türkiye sigorta sektörü 2023 vizyonuna göre Türkiye’de özellikle hayat dışı branş 4 kat büyüyerek 63 milyar TL’ye ulaşacaktır. Generali Sigorta olarak hedefimiz 3 yıl içinde poliçe sayısını 200 bine çıkarmak” dedi. Dobric de, Türkiye’de internet kullanımının hızla arttığını vurgulayarak “Bu nedenle, ‘kişisel sigorta danışmanı’ hizmetimiz ve generali.com.tr ile bu iki dünyayı birleştirdik ve her zaman müşterilerimizin kolaylıkla ulaşabildiği bir şirket olmayı hedefledik” diye konuştu. Crossover segmentinin lideri Nissan Qashqai’nin yeni nesli, Türkiye’de satışa sunuldu. 2007 yılından bugüne kadar dünya çapında 2 milyonun üzerinde satış gerçekleştiren Qashqai, Türkiye’de ise 45 binin üzerinde tüketicinin tercihi ile segmentinin lideri oldu. Yeni Nissan Qashqai’de, Otomatik Çarpışma Önleyici Sistem, Yorgunluk Algılama Sistemi, Şerit Takip Uyarı Sistemi, Hareketli Nesne Algılama Sistemi, Akıllı Park Asistanı gibi teknolojik ve güvenlik özellikli sürücü destek sistemleri güvenliğin yanı sıra kullanıcı için ilave faydalar sağlıyor. Yeni Qashqai biri benzinli ikisi dizel üç farklı motor seçeneğiyle satışa sunulacak. Qashqai 67.990 TL ile 109.990 TL fiyat aralığında satışa sunulacak. Yenilenen Qashqai Türkiye’de 2.5 milyar dolarlık balık ve tavuk ihraç edilecek Ekonomi Servisi İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği 2013’te 1 milyar 989 milyon dolarlık ihracat yaparken 2014’te bunu 2.5 milyar dolara çıkarmayı amaçlıyor. İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, Almanya’dan Libya’ya, Fransa’dan Hong Kong’a, Suudi Arabistan’dan Japonya’ya kadar birçok ülkeye ih racat yaptıklarını söyledi. Sagun, yeni hedef pazarlara ulaşılmasıyla ihracatın hızla artacağını öngördüklerini belirtti. Sagun, “Su ürünleri olarak 2013’te 566 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Bu üretimle 283 bin tonla İspanya ve 234 bin tonla Fransa’nın ardından Avrupa’nın üçüncü büyük üreticisi haline geldik. Amacımız daha da yukarı seviyelere tırmanmak. Yetiştirdiğimiz ve ihraç ettiğimiz alabalık, levrek, çipura ve orkinos toplamda 300 milyon dolarlık değere sahip” dedi. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 2.1780 2.9970 3.6360 2.4440 92.25 605.85 Torbadan seçmene selam EMİNE KAPLAN ALIŞ SATIŞ 2.1810 3.000 3.6520 2.4600 92.60 619.09 ANKARA AKP, üçüncü havalimanı, köprü, yol ve otoyol yapımında yeraltı su kaynakları nedeniyle ortaya çıkan engelleri aşmak ve hastane kampus ihalelerinde yargı kararlarını devre dışı bırakmak için getirdiği torba yasa önerisini, yerel seçime yönelik bazı düzenlemeleri de ekleyerek yeniledi. AKP’li milletvekillerinin geçen hafta TBMM Başkanlığı’na sunduğu yasa önerisiyle, sağlıkta milyonlarca liralık kamu özel ortaklığı projelerinde idari yargının devre dışı bırakılması, ihale AKP tartışmalı hükümler içeren torba yasaya seçmeni hoş tutacak yeni hükümler ekledi. Belediye ilan ve reklam vergisinde eski tarifeye dönüşün yolu açılırken orman köylüleri için kolaylık getiriliyor, geçici köy korucularının maaşları artırılıyor. lerin iptal edilmesinin engellenmesi, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinin enerji üretimine açılması, 2B arazilerinin satışında sürenin uzatılması, liman, köprü ve otoyol yapımıyla jeotermal ruhsatlar ile maden ruhsatlarının çakışması halinde son kararı 5 bakanın vereceği bir kurul oluşturulması öngörülmüştü. AKP, söz konusu yasa önerisini bazı maddeler ekleyerek yeniledi. Öneri, bugün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Yeni eklenen düzenlemeler şöyle: Belediye vergilerine seçim ertelemesi: Hükümet, 18 Aralık’ta çıkardığı Bakanlar Kurulu kararıyla Belediye Gelirleri Yasası’nda yer alan ilan ve reklam vergisi ile harçları yüzde 500’e kadar varan oranı artırmış, esnafın tepkisini çekmişti. Öneriye eklenen maddeyle ilan ve reklam vergisi, biletle girilmesi zorunlu olma yan eğlence yerlerinden alınacak miktarlar, işgal harcı, tatil günleri için alınacak çalışma ruhsatı harcı, kayıt ve suret harçları, imarla ilgili harçlar ile işyeri açma izni harcı tarifeleri, semtler arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıkları göz önünde tutularak belediye meclislerinin önerisi, İçişleri Bakanlığı’nın görüşü ve Maliye Bakanlığı’nın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu’nca tespit edilecek. Belediye meclislerince 2013 yılı için belirlenen tarifeler, Bakanlar Kurulu’nca tespit edilecek karar yürürlüğe girinceye kadar uygulanmaya devam edecek. Korucu maaşları: 55 yaşını doldurduğu için ilişikleri kesilen geçici köy korucularına bağlanan maaşlar artırılacak. 5 bin olan gösterge rakamı, 1 Ekim 201331 Aralık 2013 arasında 8 bin 500, 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren 9 bin 189 olarak uygulanacak. Orman köylülerine kolaylık: Nüfusu orman köyünde olsa da başka orman köyüne yerleşen ya da en az 5 yıldır kesintisiz orman köyünde oturanlar da orman köylülerinin haklarından yararlanacak. MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 100 JAPON YENİ DÖVİZ ALIŞ SATIŞ 19 ŞUBAT 2014 EFEKTİF ALIŞ 2.1775 1.9518 2.9884 3.6277 2.4370 1.9774 7.5718 SATIŞ 2.1863 1.9854 3.0004 3.6546 2.4600 2.0012 7.9045 2.1790 2.1830 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.9608 1.9736 2.9905 2.9959 3.6302 3.6491 2.4407 2.4563 1.9847 1.9936 7.6871 7.7877 0.40016 0.40212 0.39988 0.40304 0.33439 0.33785 0.33416 0.33863 0.35804 0.36045 0.35779 0.36128 2.1222 2.1362 2.1143 2.1443 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.58103 0.58207 0.57667 0.58644