Catalog

SAYFA CUMHURİYET 28 EYLÜL 2013 CUMARTESİ 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 2012’nin sonunda Türkiye’de borç oranı nispeten düştü ancak son 5 yılda iki katına çıktı Borç bini aşmış u Allianz Küresel Varlık Raporu’na göre, Türkiye kişi başına mali varlık bakımından 50 ülke arasında 45. sırada yer aldı. Rapor ayrıca yoksul ülkelerdeki varlıklı insanların sayısının artışta olduğunu, zengin ülkelerde ise alt gelir grubunun genişlediğini ortaya koyuyor. listede Türkiye 45. sırada. Allianz bugün 50’den fazla ülkede hane içi varlık ve borç durumlarını mercek altına alan “Küresel Varlık Raporu”nun 4’üncüsünü yayımladı. Raporun ortaya çıkardığı sonuçlara göre, küresel hane içi brüt mali varlıklar 2012’de yüzde 8.1 büyüdü. 2012’de, Lehman çöküşünden tam dört yıl sonra borç büyümesi yüzde 2.9 ile durgun seyretti. 2009’da yüzde 71.6 olan küresel borç oranı GSYH baz alındığında yüzde 65.9’a geriledi. Bu da, küresel net mali varlıkların (brüt mali varlıklar borçlardan daha az) iki haneli bir Ekonomi Servisi Allianz’ın bu yıl dördüncüsünü yayımladığı 2012 Küresel Varlık Raporu’na göre dünya genelindeki mali varlıklar brüt 111 trilyon Avro ile yeni bir rekor kırdı. Borç büyümesinde durgunluk gözlemlenirken Türkiye kişisel borçları son beş yılda iki katına çıkan ender ülkelerden biri oldu. Rapor ayrıca yoksul ülkelerdeki varlıklı insanların sayısının artışta olduğunu, zengin ülkelerde ise alt gelir grubunun genişlediğini ortaya koyuyor. İlk üçü İsviçre, ABD ve Japonya’nın oluşturduğu, ülkelerin kişi başına düşen mali varlıklara göre sıralandığı büyümeye, yaklaşık yüzde 10.4’e şahit olunması anlamına geliyor. Bu büyümeden aslında bütün bölgeler faydalandı ancak Doğu Avrupa’daki büyüme küresel ortalamanın biraz altında kalarak yüzde 8.5 oldu. Doğu Avrupa’ya ait bu oran, geçmişte krizin olduğu yıllara oranla oldukça iyi. Amerika ve Avrupa’nın zengin bölgeleri kriz öncesi durumuna dönmeyi ancak geçen sene başarırken, Doğu Avrupa’nın varlık seviyesi 2012’nin sonunda, en başarılı dönem olan 2007’nin yüzde 40 üstündeydi. Genel olarak bakıldığında, son yıllarda görülen olağanüstü performansa rağmen eski günlere dönüşün biraz zaman alacağı görülüyor. Zira son yıllarda kişisel borçlardaki artış varlıklardaki büyümeden daha hızlı oldu. Son 12 yıldır Doğu Avrupa’daki hane borçları her yıl ortalama yüzde 25.4 arttı. 2007’deki yavaşlamaya rağmen, başka hiçbir bölge bu kadar hızlı bir borç artışına şahit olmamıştı. l Türkiye, bölgedeki diğer birçok ülkenin aksine kişisel borçlar, varlık büyümesini geniş bir marjla geride bırakarak hızla büyümeye devam etti. l Ülkenin gelişmesi hassasiyet kazandı. l Türkiye’nin borç oranı son 5 yılda iki katına çıktı. Türkiye’de katlandı ‘Gezi itibar kırdı kolay giderilemez’ Gezi Parkı olaylarının, Türkiye’nin itibarı, dış algısı açısından son derece olumsuz etkisi olduğunu kaydeden Babacan, “Türkiye’nin dış algısında ciddi bir hasar meydana geldi. Bu hasar öyle hemen birkaç ayda toparlanabilecek gibi değil” dedi. Ekonomi Servisi Gezi Parkı’ndaki sadece çevre kaygısıyla başlayan protestoların çok iyi analiz edilmesi gerektiğini belirten Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, uluslararası alanda ortaya çıkan itibar kaybının birkaç ayda giderilecek gibi olmadığını söyledi. Bloomberg TV’de katıldığı bir programda soruları yanıtlayan Babacan, Gezi Parkı olaylarını hükümetin bakış açısından değerlendirerek, “Türkiye’nin dış algısında ciddi bir hasar meydana geldi. Bu hasarın öyle hemen birkaç ayda toparlanabilecek, tamir edilebilecek bir hasar olduğunu düşünmüyorum. Türkiye’nin eski iyi algıya ulaşması biraz sürecek” diye konuştu. Babacan çeşitli konularda özetle şunları söyledi: 4 Türkiye’nin piyasalarında son 4 aydır dalgalanmalar varsa bunun en önemli sebebi dışarıda ve tüm gelişmekte olan ülkeleri etkileyen genel tablodur. Ama ikinci sırada belki artı etki olarak bu gezi olaylarının da bir miktar etkilerini kabul etmek lazım. Çünkü algı bozulduğunda o algının getirdiği yatırımcı kararları, yatırımcı tepkisi... Bir miktarda oradan tepki geldi ama onun sınırlı olduğunu, asıl büyük etkinin dış piyasalarda olup bitenler olduğunu da unutmamak lazım. 4 Bizim ne vergide ne sosyal güvenlikte borcu olanlara bir af ya da genelleştirilmiş bir yeniden yapılandırma önümüzdeki dönemde kesinlikle gündemde değil. 4 Kurdaki artışın enerji fiyatlarına yansımasıyla ilgili soru üzerine: Doğalgaz ve elektrikte şu an için bir fiyat ayarlaması söz konusu değil. Doğalgaz ve elektrik konusunda önümüzdeki aylarda herhangi bir fiyat ayarlaması yapılmayacak ama bir kaç ay sonra kur ve petrol fiyatlarına bakılacak ona göre hareket edilecek. Ekim, kasım, aralık ayında bir fiyat ayarlaması öngörülmüyor. Üç sınıf insan var 4 Rapor bireyleri üç sınıfa ayırıyor. Sınıflandırma küresel olarak yapılıyor. Varlıklarının değeri 4.90029.200 Avro arası olanlar “orta sınıf”, 4.900 Avro’nun altında olanlar “düşük gelirli sınıf” ve 29.200 Avro’dan daha yüksek olanlar da “yüksek gelirli” olarak sınıflandırılıyor. 4 Kriz, gelişmiş ekonomilerde “düşük gelir grubunun” genişlemesine neden olurken, yoksul ülkelerde eğilim orta sınıfın genişlemesi yönünde oldu. 4 Sadece geçen sene, payın çoğunluğu Çin’in olmak üzere, orta sınıfa 140 milyon kişi eklendi. 4 Orta sınıfın yüzü belirgin şekilde değişti; 2000’de orta sınıfın neredeyse yüzde 60’ı Kuzey Amerika veya Batı Avrupa’dandı. 4 Bugün orta sınıfa mensup her iki kişiden biri Asyalı ve bu eğilimin devam edeceği öngörülüyor. u Havaİş Sendikası ile Türk Hava Yolları Teknik AŞ arasında imzalanan sözleşmeye göre işçiler, Temmuz 2013’ten başlamak üzere ilk 6 ay için yüzde 5, diğer altı aylar için yüzde 3 zam alacak. THY Teknik’te toplusözleşme Başlama vuruşuna kadar 4 bin işçi ölecek Ekonomi Servisi İngiliz Guardian gazetesi, 2022 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapmak için 62 milyar dolar ayıran; yeni stadyumlar, oteller, alışveriş merkezleri ve metrolar inşa eden Katar’da göçmen işçilerin modern kölelik koşullarında çalıştırıldığını yazdı. Gazeteye göre haftada 12 işçi yaşamını yitiriyor. Katar’da inşaat sektöründe çalışan göçmen işçilerin çalışma koşullarının düzeltilmesi için FIFA ve Katar hükümetini göreve çağıran Belçika merkezli Uluslararası İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ITUC), 1.2 milyon göçmen işçinin mevcut koşullarda çalıştırılması halinde, 2022 Dünya Kupası’nın başlama vuruşu yapılana kadar 4 bin işçinin yaşamını yitireceği uyarısında bulundu. Çoğu Nepal ve Hindistan kökenli göçmen işçilerin 50 derece sıcak altında çalıştırıldığı, maaşlarının aylarca ödenmediği, Katar’a geldikten sonra pasaportlarına zorla el konulduğu ve ücretsiz içme suyundan bile mahrum bırakıldığı belirtildi. Katar’da inşaat sektöründe çalışan göçmen işçilerin çalışma koşullarını araştıran Guardian gazetesi, bazı işçilerin 24 saatten fazla çalıştırıldıklarını, kalabalık koğuşlarda yaşamak zorunda bırakıldıklarını ve hatta açlık çektiklerini yazdı. ITUC, Katar’da şu anda çoğu Hindistan, Nepal ve Sri Lanka’dan olmak üzere 1.2 milyon göçmen işçinin çalıştığı, 2022 Dünya Kupası yaklaştıkça bu ülkenin göçmen işçi ihtiyacının daha da arttığını ifade etti. Ekonomi Servisi Türk Hava Yolları Teknik AŞ ile Havaİş Sendikası arasında devam eden 4. dönem TİS (Toplu İş Sözleşmesi) görüşmelerinda anlaşma sağlandı. Uzun süre devam eden görüşmeler sonucunda bir kez daha bir araya gelen taraflar bu kez imzaları attı. Sendikanın internet sitesinde yer alan açıklamaya göre yaklaşık 2 bin sendika üyesini kapsayan sözleşme ile, l Toplu iş sözleşmesi 2 yıl süreyle geçerli olacak. Kazanılmış haklar bütünüyle korundu. l Ücret zammı olarak 01.07.2013’ten başlamak üzere 6’şar aylık yüzde 5, diğer altı aylar yüzde 3 zam uygulanacak. 2, 3, 4’üncü altı ay ücret artışları enflasyona karşı korumalı olacak. Vardiya primleri de bu oranlarda artırılacak. l Aylık sosyal yardım birinci yıl için 360, ikinci yıl da 390 lira olarak belirlendi. l Bunun dışındaki sosyal yardımlar yüz 10 artırıldı. l Aylık kreş yardımı 695 lira oldu. l TİS farkları 1 ay içinde ödenecek. Nane, FAPRA başkanı oldu Ekonomi Servisi Asya Pasifik Perakende Konferansı ve Sergisi (APRCE), 37 ülkeden 2 binin üzerinde katılımcıyla düzenlenen bir gala gecesiyle sona erdi. APRCE 2013, perakende sektörünün 7 trilyonu temsil eden isimlerini bir araya getirdi. Galada AsyaPasifik Perakende Dernekleri Federasyonu (FAPRA) Başkanı Dato Dr. Jannie Chan, FAPRA başkanlık bayrağını Alışveriş Merkezleri ve Perakendecileri Derneği Başkanı Mehmet T. Nane’ye teslim etti. İlk Türk FAPRA Başkanı olan Nane, 2015’e kadar 17 ülkenin perakende derneklerinin başkanlığını üstlenecek ve uluslararası perakende ilişkilerinin geliştirilmesine katkıda bulunacak. FAPRA, 7 bin perakendeci ve yatırımcı, 5 trilyon Avro’luk pazar, 3.5 milyar nüfus, 200 milyonun üzerinde çalışan ve 600 bin satış noktasının temsil gücüne sahip. 12 milyon kişi kulağından mustarip ŞEHRİBAN KIRAÇ Polinas yatırım milyon TL yapacak Ekonomi Servisi Yıldız Holding iştiraki Polinas, Manisa’da 100 milyon liralık yeni ambalaj yatırımı için çalışmalara başladı. 50 bin tonluk yeni Çift Yönde Gerdirilmiş Polipropilen (BOPP) hattı yatırımı ile Polinas, dünyanın en büyük ambalaj şirketleri arasındaki yerini sağlamlaştırmayı ve dünyada ise ilk 5 firma arasına girmeyi amaçlıyor. Polinas Genel Müdürü Merih Ceyhan, yeni yatırım ile Polinas’ın, Avrupa pazarında rekabet gücünü artırarak, cirosunu 800 milyon TL seviyesine çıkarmayı planladığını söyledi. 2011’de Avrupa’nın önemli ambalaj filmi üreticilerinden İtalyan Nuroll SpA’yı bünyesine katan Polinas, yatırımlarının ilk bölümüne geçen yıl 90 milyon liraya kurulan 30 bin ton kapasiteli BOPET tesisiyle başladı. İkinci bölümünü ise, yine Manisa Organize Sanayi’de bu yıl başlatacak olan Polinas, bu sayede son 2 yılda gıda ambalajına 190 milyon liralık yatırım yapmış olacak. da en yüksek orana sahip olduğu görülüyor. Danimarka’da 45 kişiden 1’i, Almanya’da 80 kişiden 1’i, Brezilya’da 650 kişiden 1’i, Türkiye’de ise 750 kişiden 1’i işitme cihazı kullanıyor. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, Türkiye’nin daha genç nüfusa sahip olması, işitme rahatsızlığında doktora gitme oranındaki düşüklük ve ekonomik etkenler, kullanımdaki azlığın nedenleri arasında sayılıyor. Dünyanın önde gelen işitme cihazı üreticisi Phonak’ın Avrupa ve Güney Amerika Satış Başkan Yardımcısı Claude Diversi ile Phonak Türkiye Ülke Müdürü Mehmet Yıldırım, Phonak’ın Zürih’teki ArGe mer u Türkiye’de 12 milyon civarında kişi işitme sorunu nomik zorluklar ve bilinçsizlik nedeniyle bu cihazyaşıyor. Bunların 3 milyonunun cihaz kullanması lara ZÜRİH Dünyada 1 milyar, Türkiye’de ulaşamıyor. Divergerekiyor. Ancak ekonomik nedenler ve ise yaklaşık 12 milyon kişi işitme problesi, Kuzey Avrupa ülkeleminden mustarip. bilinçsizlik nedeniyle cihazlara ulaşmak rinde sağlığa çok önem veNüfusa göre dağılıma bakıldığında, rildiğini ve bu konudamümkün değil. Danimarka’nın, işitme cihazı kullanımınki bilincin yüksek olkezinde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Özellikle Ipod ve benzeri cihazları kullanmak, işitme sorunlarını artırıyor. Dünyadaki işitme cihazı kullanımına bakıldığında ülkelerin zenginlik oranına göre, kullanımda artış gözleniyor. Özellikle yaşlı nüfusunun artışı ve devletin cihaz için ödediği para bunda etken olarak gösteriliyor. Türkiye’de çocuk cihazları için devlet 400, yetişkinler için 800 TL öderken cihazların fiyatları ise 1500 TL ile 10 bin TL arasında değişiyor. Türkiye’de işitme problemi görülen yaklaşık 12 milyon kişinin 3 milyonunun cihaz kullanması gerekiyor. Ancak yurttaşlar eko duğunu, bu nedenle işitme cihazı kullanımına da özen gösterildiğini söyledi. Bu konuda ülkelerde bilincin artırılması için çalışmalar yaptıklarına değinen Diversi, cihaz kullanımındaki düşüklüğün nedenlerini “ekonomik”, “yaşlandıkça daha az duyarım” şeklindeki algılayış ve “doktorların yeterli bilgiye sahip olmaması” şeklinde açıkladı. GE ile TEI yerli üretim için güçlerini birleştirdi General Electric (GE) ile TUSAS Motor Sanayi (TEI) arasında, CFM International’ın LEAP motorlarında kullanılan blisklerin TEI’nin Eskişehir’deki fabrikasında üretilmesi için anlaşma imzalandı. İmzalanan anlaşma 2016’da başlayıp 2036’ya kadar yaklaşık 255 kişiye iş imkânı sağlayacak. Anlaşmayla 1.2 milyar dolarlık da iş hacmi oluşturacak. LEAP motor ailesi, kompresor disk ve palelerinin yekpare parçadan üretilmesi ile elde edilen ve blisk adı verilen parçaların kullanımıyla, motorun ağırlığını azaltıyor ve yakıt verimliliği sağlıyor. Yüksek teknolojili üretim kapasitesini artıran TEI, imzalanan bu uzun vadeli sözleşme çerçevesinde Eskişehir’deki fabrikasında 5 farklı kademede blisk üretecek. Bu sözleşme, TEI’nin hava taşıtları için parça üretimi, bakım, onarım ve revizyon (MRO) hizmetlerini de içeren mevcut gelişmiş teknolojik yetkinliğini daha da üst seviyeye taşıyacak. Bunun yanı sıra 200’den fazla ek istihdam yaratması ve Türkiye’nin küresel olarak havacılık ürünleri ihracatı kapasitesini artırması da öngörülüyor.