Catalog

SAYFA CUMHURİYET 20 EYLÜL 2013 CUMA kultur@cumhuriyet.com.tr 16 KÜLTÜR ‘Unutma! U nut tur ma!’ 2 Temmuz 1993 deyince Cumhuriyet tarihimizin ikinci bir Menemen olayı sayılacak Sivas katliamının yaşandığı o meşum gün akla gelir malum. Gazeteciyazar Soner Yalçın’ın senaryosunu yazıp yönetmenliğini üstlenerek (Odatv davasından tutuklanıp cezaevine girmeden önce) çekimine başladığı ve sonradan dayanışmaimece usulü bitirilip tamamlanan “Menekşe’den Önce”si, üstünden 20 yıl geçmiş bu büyük vahşete nesnel bir yaklaşımla kamera tutan, vicdanlara hitap eden, insancıl ve etkileyici bir belgesel özetle. Katliamda 12 yaşındaki oğlu Koray’la 15’indeki kızı Menekşe’yi kaybetmiş acılı anne Hüsne Kaya’nın doğurup yine Menekşe adını koyacağı (filme de adını veren) genç kızının, katliamda öldürülmüş ablasını ve ağabeyini yakından tanımak isteği ve yakın geçmişte yaşanmış (dönemin tüm askerimülki erkânının da sadece seyrettiği) ‘Mommo ’in im Kızkardeş eni yönetm Atalay ’in Taşdiken i yeni film ’ ‘Meryem başlıyor Taşra kızının yalnızlığı Soner Yalçın’ın, Sivas katliamını konu alan ‘Menekşe’den Önce’ belgeseli bugün gösterime giriyor bu trajediyi öğrenmek amacıyla, Madımak cehenneminden sağ kurtulanlarla tek tek görüşmesiyle başlayan ve Sivas’a uzanan yolculuğunu eksen alıyor “Menekşe’den Önce”. Aziz Nesin’in hedef gösterilerek alabildiğine kışkırtılmış, zıvanadan çıkmış, yakılan oteli kuşatmış o cahil ve bağpazarından nasılsa sağ kurtulmuş kimi tanıkların birinci elden tanıklıklarıyla (ve aralara eklenmiş kimi eski sarsıcı haber görüntüleri, siyahbeyaz arşiv resimleri ve gerçek belgesel çekimleriyle de) harmanlanmış hikâyesinde, yangını söndürecek itfaiyenin hortumlarının birileri tarafından kesilmesi(!) gibi haince hinoğluhinlikler de içeren kimi önemli ayrıntılar vurgulanıyor. Kurmaca yanlarının çok tatmin edici bir sinemasal anlatıma eriştiği söylenemese de, ele aldığı konunun önemi bakımından mutlaka kaçırılmayacak bir belgesel niteliğindeki “Menekşe’den Önce”nin, kimi sorumlularının zamanaşımı gerekçesiyle paçayı kurtardıkları bu korkunç trajik olayı bizzat yaşamış anlatıcıları, yazar Lütfiye Aydın, tiyatrocuyazar Serdar Doğan, eski Pir Sultan Abdal Kültür Derneği yöneticisi yazar Ali Balkız, Neval Ogan Balkız, Murtaza Demir vb. gibi canlı tanıklar. Aralara Madımak kurbanlarından şair Metin Altıok’un “Ve yanan mum söner, cehennem bile soğur” dizeleri gibi alıntılar ya da Âşık Nesimi’den, Hasret Gültekin’den kimi özlü deyişler de serpiştirilmiş “Menekşe’den Önce”, belgesel üstü bir etkileyiciliğe sahip, sıradışı ve kesinkes görülesi bir film sonuçta. u “Menekşe’den Önce”, üstünden 20 yıl geçmiş bu büyük vahşete nesnel bir yaklaşımla kamera tutan, vicdanlara seslenen, insancıl ve etkileyici bir belgesel. Kesinlikle görülesi bir film. naz kalabalığın tekbir getirerek, ölüm isteyen bir vandallar ve barbarlar güruhuna dönüştüğü, önceden planlanmış programlanmış izlenimi de veren, çeşitli hukuk(suzluk) entrikaları ve zamanaşımı numaralarıyla yıllarca saklanmış, kollanmış kimi faillerinin de sonuçta aklandığı, üstü örtülmüş Madımak katliamına yakılmış bir sinemasal ağıt, Hakk’a yürüyen canlara düzülmüş belgeselimsi bir mersiye. Kaya ailesinin, bir anda yangına teslim olmuş otelin kara dumana ve canhıraş feryatlara boğulmuş, çığlıklardan geçilmeyen katlarında kıstırıldıkları can 2008 yapımı, köyde geçen ilk filmi yınpederinin sevecenliği arasında dengelen“Mommo”yla birçok ödül kazanan Konya miş, tekdüze yaşamına yoğunlaşan filmde, lı senaristyönetmen Atalay Taşdiken’in, 5 Meryem’in gündelik yaşantısının yansıtıldığı yıl sonra çıkagelen ve çocukluğunda dinle gerçekçi bölümler, ruhsal durumunu ve bidiği gerçek bir komşu hikâyesinden esinle linçaltını ele veren rüya sahnelerinden farklı. nerek Beyşehir gölüAkşehir yöresinde çekKaynananın iyi doğursun gerekçesiyle tiği ikinci filmi “Meryem”, düğününden bir Meryem’i suya sokup hasta ettiği Eflatunhafta sonra İstanbul’a gitmiş kocasının çapınar çeşmesi ya da mekânın öne çıktığı ahğırmasını, baskıcı kayınvalidesiyle (Zerrin Sümer) sevecen kayınpederinin (yönetme şap cami içi sahnesi gibi çevrenin hakkını veren bölümleriyle akılda kalan film, nin gözde oyuncusu Mustafa Uzun“Mommo”nun duyarlığını ve sıcakyılmaz beylik deyişle resmen döku Yönetmenin lığını barındırıyor. türüyor) yanında 1.5 yıldır sabırTaşdiken’in, esinlendiği gerçek gözde oyuncusu la bekleyen bir taşra kızının yalhayat hikâyesinden farklı bir finızlığını perdeye taşıyor. Mustafa Uzunyılmaz, Hüzünlü gelin Meryem’in (TV beylik deyişle, resmen nale bağladığı “Meryem”, çevdizilerinde de rol alan Zeynep remizde yığınla var olan, sıradan Çamcı fiziği ve yeteneğiyle ge döktürüyor. Meryem’i tiplere örnek bir Meryem’le sevlecek vaat ediyor), ona âşık ola oynayan Zeynep Çamcı, diğinin evlendiğini de görünce iyirak gittiği askerden yeni dönmüş, yeteneğiyle gelecek ce yıkılan, zaten psikolojik tedaaskıntı kasaba delikanlısı Murat’la viye muhtaç Murat’ın paralel giden vaat ediyor. (İsmail Hacıoğlu) başı belada. Her hikâyelerini kaynaştıran, “Mommo”nun sabah uğrayan sütçü (Gafur Uzuner) çizgisinde seyreden bir dram. de Meryem’e kesik, hep iyi davrandığı kaSıkı arkadaş olan babalarının zoruyla birsabanın engelli genci Celil de. birlerini tanımadan evlendirilmiş bir çiftin İneği Sarıkız’dan sağdığı sütlerden yaptıçıkmazdaki evliliğini sorgulayan zamansız ğı peynirleri pazarda satan, genelde işten bahikâyesi, minimalist anlatımı, Feza Çalşını kaldıramayan, İstanbul’daki arayıpsordıran imzalı başarılı görselliği, ünlü Yuki maz kocasının (Yine dizilerden tanıdık MehMamamoto’ nun İç Anadolu ağırlıklı müzikmet Usta da kısa rolünde çok başarılı) yoleri ve iyi oyunculuğu “ Meryem ”i sinemase lunu beklemekten usanmış Meryem’in geleneksel kaynana baskısıyla kundura ustası ka verlere salık verilesi bir film yapıyor kısacası. Sinema ve edebiyat kenti Altın Koza Film Festivali Adana’da 1969’dan bu yana düzenleniyor dan en güçlü bölge olan Adana o yıllarda nerdeyse her mahallesindeki yazlık sinemalarıyla ünlüydü. Adanalı işletmeciler filmlerinin ilk gösterimlerini Adana’da yapıp halkın ilgisine göre dağıtım olu ru verirlerdi, filmlerde oynayacak yıldızlarla birlikte İstanbul’da çekilecek filmleri de belirlerdi. En yüksek ücreti ödedikleri içinde tüm bölge işletmecileri onlara uymak zorundaydılar. Kentte hâlâ Erciyes, Metro, Sun adlı kapanan sinemaların adlarıyla bilinen sokaklar bulunmakta. Adana, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Abidin Dino, Arif Dino, Muzaffer İzgü, Demirtaş Ceyhun, Yılmaz Güney, Şener Şen gibi yetkin sanatçılar yetiştirdi. Halkın sevgisi eksilmedi Bu yıl 20.’si yapılan Altın Koza aslında 44 yaşında. Festival, 69’dan 73’e dek kesintisiz, 74’ten 2005’e dek kesintilerle yapıldı. Ama bu ara vermelere karşın halkın etkinliğe duyduğu coşku, sevgi hiç eksilmedi. Büyükşehir Belediye başkanvekili Zihni Aldırmaz sürekli sinemayı çok önemsediklerini, çünkü Anadolu insanının yaşamının sanatla, kültürle eşdeğerde olduğunu, yedinci sanatın gelişmenin, modernleşmenin göstergesi olduğunu vurguluyor. Hoşgeldiniz Yemeği’nde Adanalı şarkıcı Selen Beytekin ve orkestrası konuklara klasik caz parçalarından oluşan unutulmaz bir konser verdiler. Türk Sineması panelinde Serkan Acarer (yapımcı), Sabahattin Çetin (yapımcı), Zeynep Özbatur (yapımcı), Derviş Zaim (yönetmenyapımcı) Türkiye’nin Avrupa Destek Fonu Eurimages’la olan ilişkisini tartıştılar. yımladıkları Dolmuş Dergisi olduğunu vurguladım: DiCaprio Başkan Wilson’ı oynayacak Kültür Servisi Leonardo DiCaprio, yapımcılığını da üstleneceği filmde ABD’nin 28. başkanı Woodrow Wilson’ı canlandıracak. Film, A. Scott Berg’in geçen hafta yayımlanan ve olumlu eleştiriler alan Woodrow Wilson biyografisinden beyazperdeye aktarılacak. Wilson, ABD’nin, I. Dünya Savaşı’nda Müttefikler’e katılmasına önderlik etmiş, Versailles Antlaşması’nı desteklemiş, ancak başkanlığı sırasında ırk ayırımına karşı mücadeleye destek vermemişti. Son olarak, Baz Luhrmann’ın F. Scott Fitzgerald’ın aynı adlı romanından uyarladığı “Muhteşem Gatsby”de oynayan DiCaprio, önümüzdeki günlerde Martin Scorsese’nin “Wolf of Wall Street” (Wall Street Kurdu) adlı filminde de büyük riskleri göze alan bir yatırımcıyı canlandıracak. ‘Hababam Sınıfı Sergisi’ Kentte hâlâ Erciyes, Metro, Sun adlı kapanan sinemaların adlarıyla bilinen sokaklar bulunmakta. Adana; Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Abidin Dino, Arif Dino, Muzaffer İzgü, Demirtaş Ceyhun, Yılmaz Güney, Şener Şen gibi yetkin sanatçılar yetiştirdi. ASLI SELÇUK ADANA Yeşilçam’da 231 filmin çekildiği 1969’da ülkemizin en önemli film festivallerinden biri olacak 1. Altın Koza Film Festivali gerçekleştirilmişti. Türk sinemasının altın yıllarında işletme açısın “İlhan ve Turhan Selçuk, Adana doğumlu olmasalar da her ikisi de Adana Erkek Lisesi’nde okudular, sınıf arkadaşları Yaşar Kemal’di, babaları Albay Kasım Selçuk üçünün de askerlik hocalarıydı. Ayrıca Turhan Selçuk ilk karikatürlerini Adana’da çıkan Türk Sözü (1938) dergisinde çizdi. Selçuk kardeşler yakın endine ait bir dostları Rıfat Ilgaz’ın Dolmuş yolculuk’ Dergisi’ne gelmesini isteyince Atölyeler kapsamında sunum ya Hababam Sınıfı doğdu. Dönemin politik ortamından pan oyuncusenaristyazar Ercan Kesal sinemaedebiyat ilişkisi üs ötürü herkes takma adlarla yazmak zorundaydı, Rıfat Ilgaz da tüne konuştu. “Herkesin kendine ait bir yol Stepne takma adıyla yazmaya culuğu vardır, okumayınca ya başladı. Turhan Selçuk benzersiz zamazsınız. Herkesin içinde bir çizgileriyle karakterleri yaratMadame Bovary, Anna Kareni tı. Aydın Ilgaz ve ben bu değerna vardır, herkesin öyküsü yete li sanatçıların çocukları olmakrince ağırdır” diyen Kesal sanatın tan onur duymaktayız.” Etkinlik bu yıl da Türk ve dünlineer olmadığını, kendi içinde dönen bir daire olduğunu vurguladı. ya sinemasının özgün örnekleriyle dolu. ababam Sınıfı Sergisi Bu yılın onur ödülleri Çolpan “Hababam Sınıfı Sergisi”nin açı İlhan, İzzet Günay, Demir Kalışında Başkanvekili Zihni Aldırmaz, rahan ve Necip Sarıcıoğlu’na Aydın Ilgaz, Ferdi Eğilmez’in ya verilecek. 21 Eylül Cumartesi gecesi yanı sıra ben de bir konuşma yaptım ve Rıfat Ilgaz’ın unutulmaz eseri pılacak kapanış töreninde ulusal nin çıkış noktasının İlhan ve Tur uzun metraj yarışmasındaki 12 filhan Selçuk kardeşlerin 1956’da ya min en iyileri belirlenecek. Selçuk kardeşler ‘K H YENİ BAŞLAYANLAR ‘Diana’ beyazperdede Kültür Servisi Bu hafta ikisi yerli 7 film gösterime girecek. Paris’te 1997 yılında şüpheli bir trafik kazasında hayatını kaybeden Galler Prensesi Diana’nın yaşamının son iki yılına ışık tutan “Diana” filmi, izleyiciyle buluşacak. Yönetmenliğini Oscar ödüllü Ron Howard’ın, senaristliğini Peter Morgan’ın yaptığı “Zafere Hücum” filmi, Formula 1 yarışçıları James Hunt ve Niki Lauda arasındaki rekabeti anlatıyor. Franziska Gehm’in romanından sinemaya uyarlanan “Vampir Kız Kardeşler” ise haftanın fantastik komedi filmi. Polisiye, macera ve gerilim türündeki ABD yapımı “Alex Cross” filminin yönetmen koltuğunda ise Rob Cohen oturuyor. “MommoKız Kardeşim” filmiyle beğeni toplayan yönetmen Atalay Taşdiken’in “Meryem” filmi de seyirciyle buluşacak. Gazeteciyazar Soner Yalçın’ın yönetmen koltuğunda oturduğu “Menekşe’den Önce” belgesel film, haftanın yerli yapımları arasında yer alıyor. Üç boyutlu animasyon filmi “Minik Kahramanlar Macera Peşinde” filmi de çocukları salonlara çekmeyi hedefliyor.