Catalog

SAYFA CUMHURİYET 10 KASIM 2010 ÇARŞAMBA kultur@cumhuriyet.com.tr 18 KÜLTÜR Karikatürün usta adı Turhan Selçuk, ‘Ustalara Saygı’ toplantısında ölümünün ardından ilk kez anıldı DEFNE GÖLGESİ TURGAY FİŞEKÇİ Haksızlığın karşısına dikildi MELTEM YILMAZ Tanpınar ve Şiiri Geçen hafta düzenlenen Uluslararası Ahmet Hamdi Tanpınar Sempozyumu’nda bu önemli yazarımız iki gün boyunca türlü yönleriyle tartışıldı. Bana da şiiri üstüne birkaç şey söylemek düştü. Çağdaş şiirimizde tek bir şiirle ya da birkaç şiiriyle yer etmiş ozanlarımız vardır. Kazdağı’ndaki Sutüven Çağlayanı’nı konu alan şiiriyle hem çağlayanı ülkemize tanıtan, sonra da bu adı kendisine soyadı yapan Mustafa Seyit Sutüven gibi. Dıranas deyince, “Olvido” ile “Fahriye Abla” gelir aklımıza. Tanpınar da böylesi birkaç şiiriyle anılan ozanlardandır. Kimisi için, “Ne İçindeyim Zamanın” şiiridir onu önemli kılan, kimi “Bursa’da Zaman”ı, kimi de “Her Şey Yerli Yerinde”yi sayar. Tanpınar’ın şiirde talihsizliği Yahya Kemal’in gölgesinde kalmış olmasıdır. Yazdığı şiirler sanki bu ozanımızın elinden çıkmış gibidir. Böyle bakınca önemli bir ozan gibi görünmez Tanpınar. Yahya Kemal’in üzerindeki etkisi o denli baskıcı olmuştur ki, yaşadığı dönemde çağdaş Türk şiirinin geçirdiği pek çok yenilik hareketinin dışında kalmıştır. Tanpınar’ın yaşadığı 19011962 arasında Türk şiiri önce 1930’larda Nâzım Hikmet’le serbest ölçü ve sosyalist düşünceyle tanışmış, sonra 1940’larda Orhan Veli ile bütün kuralların yıkıldığı bir yalınlaşma dönemi yaşamış, 1950’lerde de İkinci Yeni akımıyla son büyük yenileşme hareketi gerçekleşmiştir. Nâzım Hikmet, Oktay Rifat, Melih Cevdet gibi kimi büyük ozanlar bütün bu yeniliklerin içinde kendi şiirlerini geliştirip yaşadıkları çağın ozanı olmayı başarmışlardır. Tanpınar’la bu ozanlar yan yana okunduğunda aradaki uçurumun büyüklüğü de kolayca görülebilir. Öte yandan, neden şiir yazılıyor gibi evrensel bir soruyla karşılaştığımızda verilebilecek en yalın yanıt, şiir yoluyla insanın ve dünyanın güzelleşmesi, insanoğlunun acılarının düzeyinin yükseltilmesi olduğudur. Tanpınar’a böyle baktığımızda ise büyük bir ozanla karşılaşırız. Yalnızca “Huzur” romanını okumak, anlatımının içerdiği şiir gizilgücüyle yüz yüze gelmek, onun ne denli büyük bir ozan olduğunu gösterir bize. Bununla da kalmaz Tanpınar. Çoğu zaman iyi ozanların hayatları da birer “iyi insan” hayatıdır. O büyük şiirleri yazanlar, hayatlarıyla da insanlara örnek olmuşlardır. Çoğu zaman hayatlarında büyük “defo”lara rastlanmaz. Anı kitaplarına, tanıklıklara yansıyan insan kişilik de hep o büyük ozanı gösterir. Fethi Naci’nin “Dönüp Baktığımda” adlı anı kitabında, Tanpınar’a ilişkin unutamadığım böylesi bir yaşam parçası vardır. İlk kitabı “İnsan Tükenmez” 1956’da yayımlandığında bu edebiyat eleştirisi kitabı için komünizmi övme savıyla dava açılır. İlk atanan hukukçu bilirkişiler yazarın suçu işlediği yönünde rapor verirler. Ardından mahkeme ikinci bir bilirkişi kurulu seçer. Duruşma günü, yeni bilirkişi kurulundan Ahmet Hamdi Tanpınar, mahkeme kapısında bir an durup, hayatında ilk kez gördüğü Fethi Naci’ye dostça gülümser: “Tatlı tatlı bakarak sanki bakışlarıyla sırtımı okşuyordu. O salona girerken birden, çok uzaklardan bir ses duyar gibi oldum: ‘Korkma evlat, arkanda ben varım!’” Hayatında ilk ve son kez gördüğü Tanpınar’ın raporuyla Fethi Naci, aklanarak hapse girmekten kurtulur. Sözün özü, Tanpınar çok sayıda büyük şiiri olmasa da hem düzyazıları hem de yaşamıyla büyük bir ozandır. Tıpkı hayatlarında hiç şiir yazmadığı halde büyük ozan hayatları yaşamış Halikarnas Balıkçısı, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu ve benzeri örnekler gibi. turgay@fisekci.com 11 Mart 2010 günü aramızdan ayrılan karikatürün usta ismi Turhan Selçuk için düzenlenen “Ustalara Saygı” anma toplantısında, Selçuk’un dostları ve sevenleri, ustanın yaşamının çeşitli anlarına yeniden tanık oldular, ona duydukları özlemi kelimelere sığdırmaya çalıştılar. Beşiktaş Belediyesi tarafından düzenlenen “Ustalara Saygı” toplantıları altıncı sezona, önceki akşam, Akatlar Kültür Merkezi’nde terisi ile ustanın yaşamına tanıkların görüntülerinin paylaşıldığı toplantıda, dostları ve sevenleri ilk karikatürünü yayımladığı 1941’den ölümüne kadar aralıksız çizen Selçuk’u anlattı. Gecenin açılışını yapan Halit Kıvanç, sunuculuğu bir kenara bırakarak “dostu Turhan Selçuk”la yaşadıkları anıları dile getirdi. Ardından söz alan Suat Yalaz ise Türkiye’de aydınlara gösterilen “umursamaz” tavra dikkat çekerek “Turhan’ın Avrupa’da kıymeti çok iyi bilindi. Ama Türkiye’de ne yazık ki... Çizdikleriyle maddi anlamda hiçbir zaman rahat edemedi” dedi. Selçuk ile “Milliyet gazetesinden birlikte atıldıkları için gurur duyduğunu” ifade eden Zeynep Oral da Turhan Selçuk’un kendisinde uyandırdığı en belirgin duyguyu “Turhan Selçuk karikatürleri bende tüm haksızlıklara karşı durma duygusu uyandırırdı” sözleriyle anlattı. BİR KARİKATÜRİST’ “Turhan Selçuk’un karikatürlerini tartışacak kadar karikatürden anlamasam da...” diye söze başlayan Orhan Erinç, “Ama bir okuru olarak onun dünya çapında bir karikatür sanatçısı olduğunu biliyorum” dedi. Selçuk’la aralarındaki dostluğun aynı zamanda aynı apartmanda yaşanan anılarla da perçinlendiğini anlatarak salondakileri kahkahaya boğan Altan Öymen de “Turhan Selçuk’un ömrünün büyük bir kısmı çalışarak, çizerek geçti. O iyi ki yaşamış, iyi ki bize bu eserleri bırakmış” diyerek Selçuk’un sanatına olan hayranlığını dile getirdi. Hikmet Çetinkaya ise “Turhan Selçuk aydınlanma devriminin bir simgesidir” ifadelerini kullandı. Turhan Selçuk’u en çok özleyenlerden biri olan eşi Ruhan Selçuk ise gazetemize duygularını şöyle anlattı: “O, bizim beynimizdeki hücrelerin yapı taşlarında yaşıyor. Bu arada, Turhan Selçuk’un İnsan Hakları konulu sergisinin de yıldönümünde sergilenmek üzere hazırlık çalışmalarının başladığını buradan belirtmek isterim.” Turhan Selçuk için düzenlenen anma toplantısına katılanlar arasında Azize Taylan, Yaşar Kemal, Gürbüz Barlas, Rahmi Koç ve Füruzan da vardı. ‘DÜNYA ÇAPINDA “Ustalara Saygı”da Turhan Selçuk’la ilgili anılarını anlatanlardan biri de gazeteci Altan Öymen’di. Atatürk sevdiği şarkılarla... Atatürk’ün en sevdiği opera eseri olarak bilinen ‘Tosca’ operası bu akşam Ankara Opera Sahnesi’nde Kültür Servisi Ölümünün 72. yılında Mustafa Kemal Atatürk bugün çeşitli etkinliklerle anılacak. Fazıl Say, İstanbul Maltepe Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde saat 20.00’de “Atatürk’ü Anma Konseri”nde Bach ve Beethoven’ın yanı sıra Âşık Veysel’den esinlenerek bestelediği eserleri seslendirecek. Türk sanat müziğinin önemli seslerinden Muazzez Abacı da saat 22.00’de Ghetto’da Atatürk’ün en sevdiği şarkıları yorumlayacak. Ankara Opera Sahnesi’nde ise saat 12.00’de Devlet Opera ve Balesi’nin seslendireceği “Atatürk’ü Anıyoruz” adlı konserde Atatürk’ün sevdiği şarkılar seslendirilirken saat 20.00’de Atatürk’ün en sevdiği opera eseri” olarak bilinen “Tosca”, İtalyan Vincenzo Grisostomi Travaglini’nin rejisiyle sahnelenecek. Gazi Üniversitesi de Atatürk’ü rektörlük binası içinde hafta boyunca açık kalacak ve Hikmet Beşirli ve Elanura Karayeva’nın hazırladığı “Atatürk Resimleri Sergisi” ile anıyor. Ayrıca, Feyhan Bayık’ın 22 Kasım’a kadar açık kalacak “Atatürk Portreleri Seramik Sergisi” bugünden itibaren Ankara Batıbirlik Sanat Galerisi’nde olacak. İzmir’de ise CSO başkemancısı ve şefi besteci Ekrem Zeki Ün, doğumunun 100. yıldönümünde şef İbrahim Yazıcı idaresindeki İzmir Devlet Senfoni Orkestrası (İzDSO) tarafından Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde saat 20.30’da “Atatürk’ü Anma Özel Konseri”nde gerçekleştirilecek konserle anılacak. Ölümünün üzerinden 23 yıl geçen Ün’ün Atatürk’ün 100. doğum yıldönümü için bestelediği “Atatürk’e Armağan” adlı orkestra yapıtı, bestelendiği tarihten 29 yıl sonra dünyada ilk kez İzmir’de seslendirecek. Aynı konserde Eski Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman ve Yücel Canyaran’ın librettosu üzerine Sabri Tuluğ Tırpan’ın bestelediği, Aytül Büyüksaraç, Sertab Erener ve Zara’nın solist ve Hülya Savaş’ın da anlatıcı olarak yer aldığı “Kahraman Türk Kadınları” başlıklı oratoryonun da dünyada ilk seslendirilişi İzmir Devlet Opera ve Balesi Korosu ile birlikte gerçekleştirilecek. Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Selçuk Yaşar Resim Müzesi ve Galerisi’nde de “Dünden Geleceğe” adlı Atatürk fotoğrafları sergisi, 30 Kasım’a dek izlenebilecek. ki Melih Cevdet Anday Sahnesi’nde, “Abdülcanbaz”ın yaratıcısı Turhan Selçuk ile başladı. 70 yıl süresince Aydede, Yeni İstanbul, Yeni Gazete, Akşam, Milliyet ve Cumhuriyet gibi yayın organlarında karikatürlerini okurlarla paylaşarak bu yolla toplumun nabzını tutan Turhan Selçuk için hazırlanan etkinliğe, Yaşar Kemal, Atilla Dorsay, işadamı Rahmi Koç, Cumhuriyet Vakfı Başkanı Orhan Erinç, gazeteciyazarlar Altan Öymen, Hikmet Çetinkaya, Tufan Türenç, Zeynep Oral, karikatüristyönetmen Suat Yalaz, gazetemiz Yazıişleri Müdürü Güray Öz’ün yanı sıra çizerin kızı Aslı Selçuk ile eşi Ruhan Selçuk’un da aralarında bulunduğu çok sayıda seveni katıldı. “Çizgide 60 Yıl” başlıklı dia gös Sürücü belgemi kaybettim. Hükümsüzdür. Hayriye Göl C MY B C MY B