Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr SAYFA CUMHUR YET 29 EK M 2010 CUMA 16 EKONOMİ CMYB C M Y B PARAMETAPARA MUSTAFA SÖNMEZ Dış Açık Büyüyor, Asya’nın Payı Artıyor… İlk 9 ayın dış ticaret verileri, krizde da ralan dış ticaret hacminin, yeniden kriz öncesi hacme yaklaştığını, büyüme nin, ithalattaki artışla atbaşı gittiğini, dış ticaret açığının da kriz öncesi boyutla ra yaklaştığını ortaya koyuyor. TÜİK verilerine göre, bu yılın ilk 9 ayın da ihracat 82 milyar dolara yaklaştı. 2009’un aynı döneminin yüzde 12 üs tünde ama aynı zamanda 2008’in aynı döneminin yüzde 22 gerisinde bir ger çekleşme. Yani, ihracat, krizin daralttı ğı alanı genişletse de kriz öncesine he nüz dönememiş durumda. 2010’da krizden büyümeye geçişle bir likte, dışa bağımlı büyüme ile birlikte, ithalat da hızlandı. Yabancıların sıcak parasının hızlı girişinin, kurları aşağı itmesi ile kamçılanan ithalat, kriz yılının ilk 9 ayı nı yüzde 30’a yakın geçmiş durumda. Yi ne de bu yılın ithalatı, 2008’in ilk 9 ayı nın yüzde 20 gerisinde. Böyle olunca, dış ticaret açığının da hızla kriz öncesi boyutlara doğru ilerle mekte olduğu görülüyor. Geçen yılın ocakeylül döneminde 27.4 milyar do lara inen dış ticaret açığı, bu yıl yeniden yükseldi ve 48.6 milyar dolara çıktı. Bu açık, 2008’in, kriz öncesinin 10 milyar do lar gerisinde olmakla beraber önümüz deki aylarda hızlanacağa benzer. Orta Vadeli Plan (OVP), 2010 so nunda ihracatın 112 milyar dolara ula şırken ithalatın 178 milyar dolara çıka cağını, dolayısıyla dış ticaret açığının 66 milyar doları bulacağını öngörüyor. Bu, kriz öncesinin açığına geri dönüş olacak. Yine OVP’ye göre, bu kadar dış ticaret açığı sonunda cari açık, yani ül kenin döviz açığı, 2010 sonunda 39 mil yar dolara çıkacak ve milli gelire oranı da yüzde 5.4 olacak. OVM, izleyen yıl larda da Türkiye’nin cari açığının bu bo yutta olacağını öngörüyor. Bu, milli ge lirin yüzde 5’inin üstünde bir cari açık la yaşamak ve bu açığı finanse edecek bir yabancı dış kaynağa sürekli muh taç olmak demek. Kısa vadede bu ya bancı kaynağın doğrudan yabancı ser maye ve uzun vadeli kredi biçiminde ol mayacağı, dolayısıyla büyümeyi sür dürmek için sıcak paraya muhtaçlığın önümüzdeki 3 yıl için veri alındığı görülebiliyor. Dış ticaret açığı, kriz öncesine dö nerken Türkiye’nin dış ticaretinin sek törel bileşiminde de bazı noktalar dik kat çekiyor. Sermaye mallarından çok ara malı ve tüketim mallarında ithalat öne çıkıyor. Bu sürpriz değil. Sıcak para girişi ile ucuzlayan döviz, birçok ara malının yurtiçinden tedariki yerine itha latını daha cazip hale getiriyor. Ara malı ithalatının bu yıl yüzde 32 ile, yüz de 24’lük ithalat artışının önünde oldu ğu ve toplamdaki payının yüzde 72’ye çıktığı görülüyor. Tüketim malları itha latının da yüzde 27 arttığı ve payını yüz de 13’e çıkardığı gözleniyor. Türkiye’nin dış ticaretinin partner lerinde de hızla bir değişiklik yaşanı yor; AB’nin payı azalırken Asya ülke lerinin payı artıyor. AB27’nin ihra cattaki payı yüzde 45 46’da takılırken ithalattaki payı da yüzde 40’ın altına düştü. Buna karşılık As ya’ya ihracat 3 puan ar tarak yüzde 28’e yaklaşır ken Asya ülkelerinden it halatın payı da 4 puan ar tışla yüzde 31.3’e çıktı. Asya ülkeleri içinde Çin’in ithalattaki payı 1.5 puan ar tarak yüzde 9.4’e çıktı. İran’dan da ithalat yüzde 132 artarak 5.3 milyar do lara ve payı da yüzde 4.1’e çıkmış görünüyor. Başka bir ülke grubu ta nımıyla bakıldığında, İslam ülkelerine ihracatın yüzde 28.5’lik payı değiş mezken bu ülkelerden yapılan ithalatın payı, 3 puan artışla yüzde 15.2’ye çık mış görünüyor. İslam ülkeleriyle geçen yıl 8 milyar dolar Türkiye lehine olan dış ticaret, bu yıl ithalatın artmasıyla 3.5 mil yar dolara düştü. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com TÜSİAD ÇİN SEFERİNDE Türk Sanayicileri ve İşadamları Der neği’nin (TÜSİAD) düzenlediği “Çin’e en yakın Avrupa ülkesi Türkiye” fo rumu kapsamında Türk ve Çinli işa damları Şanghay’da bir araya geldi. Forumda iki ülkenin ticari ilişkileri nin gelişimi masaya yatırıldı. Ümit Boyner başkanlığında foruma katı lan TÜSİAD, Pekin ve Çin’in yeni Hong Kong’u olarak da adlandırılan Çong çing’de de işadamlarına Türkiye’deki ya tırım olanaklarını anlattı. Otomotiv ve makine sektöründeki yeni olanaklarının tar tışıldığı forumda, Türkiye’deki turizm sek törü başta olmak üzere diğer sektörlerde yapılabilecek yatırımlar ele alındı. İngiltere’de faaliyet gösteren Business Network’ün düzenle diği ülke genelindeki en başarılı Türkleri ödüllendirmek ve et kili iş yapan şirketleri belirlemek amacyıla yapılan yarış mada, Türkiye Üst Yöneticiliğini Serpil Timuray’ın yap tığı Vodafone Group, “Türkiye ile iş yapan en başarılı Britanyalı yatırımcı” ödülüne değer görüldü. Türkiye, Vodafone Group’un Avrupa’da Almanya ve İtalya’dan sonra en fazla yatırım yaptığı ülke özelliğini taşıyor. İçkiye gece yarısı gelen yüksek zam, ‘hükümet yine eldeki kazları yoluyor’ yorumuna neden oldu Kaçakçılara yarayacakLitre başına ÖTV; rakıda 51.48 liraya, cin ve votkada 57.2 liraya, taze üzüm şarabında 2.44 liraya çıktı. Böylece 70’lik rakı 30 lira yerine en az 33.75 liradan satılacak. Otoyol için ‘5 yıl’ pazarlığı Haber Merkezi İstanbulİzmir arasını 4 saa te düşürecek otoyolun temelini atan Başbakan Tayyip Erdoğan, 6 firmanın yönetim kurulu başkanıyla pazarlık yaparak proje süresini 7 yıl dan 5 yıla indirdi. Başbakan Tayyip Erdoğan, Gebze Dilovası’nda düzenlenen GebzeOrhangaziİzmir otoyolunun temel atma töreninde yaptığı konuşmanın ardından, projenin 7 yıldan önce tamamlanması için 6 firmanın yönetim kurulu başkanıyla pazarlık yaptı. Yüklenici firmalardan İtalyan Astaldi Yönetim Kurulu Baş kanı Paolo Astali’ye İngilizce “How is your fat her?” diyerek, babasının nasıl olduğunu soran Er doğan, “He is good çok iyi, çok iyi” yanıtını al dı. Başbakan Erdoğan da Astali için “Bak artık Türkçeyi de öğrendi. Buraya o kadar alıştılar. Bu Ferhat’tır, Bolu Dağı’nı delenlerdendir” dedi. “Şimdi işin en heyecanlı anına geldik” diyen fir ma başkanlarıyla otoyolun 5 yılda tamamlanması için pazarlık yapan Erdoğan, “Bir pazarlık yapacağız. Bizim yapacağımız pazarlık şu: 7 yılda bu pro jeyi hayata geçirmek sizlere yakışmıyor. Bura da 6 tane güçlü firma var. Hep beraber 5’e bö leceğiz bu güzergâhı. Köprüyü 2 yılda bitirme miz lazım. Öncelikle bir defa İstanbulİzmir oto yolunun projesini nihai olarak 5 yıla indirelim. 5.5 diyen, 5 de der. Oğuz Bey ‘Emriniz olur’ de di, 5’i kabullendi” diye konuştu. Ekonomi Sevrisi AKP hükümetinin alkollü içkile rin özel tüketim vergisi (ÖTV) tutarlarını çeşitli oranlarda arttırması, üreti ciler tarafından yasağa da vetiye çıkarılması şeklinde yorumlandı. En büyük ÖTV zammı yüzde 30 ile rakıya ve votkaya geldi. Vergi ar tışının fiyatlara önümüzde ki günlerde yansıması bek leniyor. Alkollü içkilere yapılan ÖTV artışları hakkında açık lama yapan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yapılan vergi artışının içki fiyatları na yansımasının yüzde 4 ile 12.5 arasında olacağını söy ledi. Şimşek ayrıca, yeni yı la zamlarla girilmeyecek sö zünün hatırlatılması üzerine ‘o nedenle zamları erken yaptık’ esprisi yaptı. Geleneksel Alkollü İçki Üreticileri Derneği (GİS DER) Başkanı Galip Yor gancıoğlu, litre başına yüz de 30 ÖTV artışı getiren uygulamayı, tüketici fiyat larına yansıtmak zorunda olduklarını belirtti. Yorgancıoğlu, zam kara rının, üyeleri ile üretimini ya sal düzenlemeler ve Avrupa Birliği normlarında sürdüren sektör üreticilerinde “bü yük bir şaşkınlık” yarattı ğını ifade ederek, “Çünkü daha 10 ay önce, alkollü iç kilerden alınan ÖTV’ye yine beklenmedik ölçüde zam yapılmıştı ve sektö rümüz bu zammın olum suz etkilerinden henüz kurtulamamıştı” dedi. Doluca Şarapları Yöne tim Kurulu Üyesi Sibel Kut man da, bu yüksek zamların yalnız kaçağa yaradığını yi neleyerek, “Bizler gibi şa rabı Türkiye’de önemli bir seviyeye getiren yatırımcı lar için artık sınırlara yak laşıyoruz” diye konuştu. Düzenlemeyle 70’lik ra kıda 12 lira 47 kuruş olan maktu ÖTV tutarı, 16 lira 22 kuruşa çıktı. Bu durumda 70’lik rakının vergi yükün de 3 lira 75 kuruş lira artış meydana geldi. Üreticilerin zammı aynı şekilde yansıtması duru munda ortalama 30 liradan satılan Yeni Rakı’nın fiyatı 33.75 liraya çıkacak. VODAFONE, EN BAŞARILI BRİTANYALI Erdoğan İstanbulİzmir otoyolunun 7 yılda tamamlanacak olmasına karşı çıktı. (Fotoğraf: AA)