Catalog

CMYB C M Y B 24 EYLÜL 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13ekonomi@cumhuriyet.com.tr soner@cumhuriyet.com.tr Başbakan Erdoğan, ABD’ye ayak basar basmaz, ayağının tozu ile İsrail lobisiyle yaptığı toplantının so- nucunu “one minut sayfası kapandı” olarak değer- lendirmiş. Şimdi yandaş medya yorumcuları, dış po- litika otoriteleri, one minute krizinin tarih olduğu üze- rinden tezler geliştirirlerken, muhalefet, kimi yo- rumcular da bu sayfanın kapanmasının çok kolay ol- madığı üzerinden görüşler üretiyorlar.. Türkiye-İsrail ilişkilerinin geçmişi, Ortadoğu çıkar- ları üzerine kurulu dengeler, Başbakan Erdoğan’ın ya- rattığı “one minut” krizi ile ne kadar derin hasar alır- sa alsın, iki ülke çıkar ilişkilerinde kökten sarsıcı ge- lişmelere yol açacak gibi değildi... ABD’deki lobi gö- rüşmesine kadar gelinen aşama bu kaçınılmaz dü- zetme çabalarının sonucudur. Ancak bu görüşme ile one minute sayfasının kapandığı, tarihe gömüldüğü sonucuna da varmak öyle kolay değil. İster AKP iktidar kadroları, yandaş medyanın çiz- diği görüntüde, İsrail lobisinin çabası, isterse mu- halefetin dediği üzere başta Başbakan Erdoğan AKP iktidar kadrolarının özür dileme gayretleri belirleyici olsun, Başbakan Erdoğan’ın ABD desteğinde İsra- il’in Ortadoğu’daki emperyal poltikalarına kafa tutan one minut şovu görüntüsü ile ABD’deki İsrail lobisi görüşmesi görüntüsü siyaseten birbirinin 180 dere- ce tersi. Ancak “dün dündür bugün bugündür” siyasi öğretisinin, günübirlik çıkarlar üzerinden siyaset yapmanın çok da başarılı sayılamayacak bir ürünü.. Tamam o tarihlerde Başbakan Erdoğan’ın başta Filistin, İslam dünyasında bir kahraman gibi poster- lerinin taşınması sonucunu getirdi. Çok daha işe ya- rar boyutu Türkiye’de seçimlerde birkaç puanlık bir artışa yol açması... Ama Türkiye çıkarları üzerinden götürülerine bakarsak kazın ayağı hiç de öyle değil. Başbakan Erdoğan’ın kendi çizdiği görüntüyü tekzip eden, ilk günlerden başlayan düzeltme açık- lamalarının perde arkası acı gerçekleri ortada. İsra- il’in sadece bölgede değil, lobileri ile dünya çapın- da ekonomik, siyasal etkinlik gücü bilinmeyen değil. Türkiye’ye dönük sessiz cezalandırma atakları da. Bir kalemde çok büyük rakamlar tutan İsrail turist akını bıçak gibi kesildi. Siyaseten hep saklı kalmış, çok güç- lü boyutları olduğu tartışılmaz, askeri işbirliği, ticari anlaşmalarının bedelini ise doğrudan bilme şansımız zaten yok. Özetle birazcık işleyen bir demokratik düzenimiz, hesap sorabilen, örgütlü toplumsal refleksimiz olsa, dış politika siyasetimizdeki bu çuvallama için Baş- bakan Erdoğan, AKP iktidarının ödeyecekleri bir be- del olurdu.. Başbakan Erdoğan’ın BM’de beklenen konuş- masında Türkiye’de yaratılmış beklentilerin aksine ora- da Kürt açılımı üzerinden söyleyebileceği anlamlı söz- lerin olamayacağı gerçeğini en yandaş medya, dış po- litika uzmanları da önceden kabullenmişlerdi. Cum- hurbaşkanı Gül-Başbakan Erdoğan ikilisi ile AKP kad- rolarının “Kürt açılımı” üzerinden yarattıkları bek- lentilerden çok uzakta olduğumuz da ortada. Şim- dilerde en yandaşlar siyaseten yaratılmış büyük umutların düş kırıklığına dönüşmesi riski üzerinden uyarılar yapmaktalar. Özetle Kürt açılımı da one minute türü değişimin yaşandığı bir başka şov, çuvallama atağı gibi... Müthiş bir medyatik hava yaratılıyor, bir dönemeç, değişim sürecine girildiği izlenimi veriliyor. Arkası hep kof çıkıyor. AB’de üyelik yolunda atılmış büyük adımların havai fişekli kutlamaları, havaalanları kar- şılamaları, çılgın sevinç günlerinden, bugünün umut- suz, gündem dışında kalmayı yeğleme noktasına na- sıl geldik? Üstüne üstük suçlanacak, başarısızlığın üzerine atılabileceği iktidar değişikliği olmadan. Devletin etkin güç odaklarından, muhalefetten gel- miş suçlanabilecek hiçbir darbe yaşanmadan. Sadece ve sadece AB’nin üyeliğe niyetsizliği, işi yokuşa sür- mede her geçen gün yeni adımlar atmış olması bağ- lantılı olarak... AB üyeliğinin siyaseten getirisi kalmayınca, halka pazarlanacak umutlar olmayınca, AKP, Erdoğan hükümetleri de siyasi şovlarından vazgeçmek nok- tasına geldiler. Daha geçen seçimde bile AB üyeli- ği üzerinden oy alınamayacağı gerçeğini görmüş ola- rak seçim kampanyalarında bu konuyu es geçtiler. Şimdilerde tam kadro AB tarafını sözlerinde dur- mamakla suçlayarak, kendi sorumluluklarında olan eksikliklerin, kusurların bile toplum tarafından gö- rülmemesini sağlamaya çalışıyorlar. Aslında en çok getirisi kalmamış, götürüsü katlanmış bir yüzüne gö- züne bulaştırma stratejisini unutturmanın, görünmez kılmanın yollarında yürüyorlar... Başbakan Erdoğan, BM toplantısında Ermeni açı- lımını gündeme getirecekmiş. Daha doğrusu getir- mek zorunda. ABD’nin Ortadoğu-Kafkaslar yeni dengelerinde yeri ve rolü önemli. Kürt açılımı da öy- le aslında. Ancak Kürt açılımında Türkiye’nin kendi koşulları içinde dünyaya dönük olarak söyleyebile- ceklerinin siyaseten getirisi olamayacağı kesin. Oy- sa Ermeni açılımı üzerinden henüz söylenebilecek- ler var. İş ABD önderliğinde varılmış anlaşma bel- gelerinin iki ülkenin parlamentolarından geçirilmesi zorunluluğu noktasına geldiğinde ne olur? Daha çok zaman var. Siyaseten bu işin su götürecek yanı var. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER ‘One Minut’ İki gün sürecek G20 liderler zirvesinde, daha dengeli bir küresel ekonomi için reform çağrõsõ yapõlacak Küresel ekonominin istikrarõ için yeni bir çerçevenin belirleneceği G20 liderler zirvesinde, ana gündem maddeleri teşvik paketleri, riskli finansal işlemlere yeni kurallar getirilmesi sõnõrlanmasõ olacak. Ekonomi Servisi - ABD’nin Pittsburgh kentinde gerçekleştirile- cek G20 liderler zirvesi Türkiye saatine göre bu gece başlõyor. Küresel ekonominin kaderinin yeniden çizi- leceği zirve, ABD, Tür- kiye, Hindistan, Japonya, Brezilya, Rusya, Al- manya, Arjantin, Fransa, Suudi Arabistan, Mek- sika, Güney Afrika, İn- giltere, Güney Kore, İtal- ya, Çin, Kanada, Avus- tralya, Dünya Bankasõ ve IMF yetkililerini bir araya getirecek. Zirve öncesinde ortak tutum belirleyen AB li- derleri, prim almak için kõsa vadeli spekülatif ya- tõrõm kararlarõyla ban- kalarõ büyük risklere so- kan yöneticilerin prim- lerini sõnõrlama konusu- nu gündeme getirecek. Zirveye ev sahipliği ya- pan ABD Başkanõ Ba- rack Obama da, kredi veren bankalarda ser- maye yeterliliğinin art- tõrõlmasõ konusunda bir ortak görüş için çalõşa- cak. Zirveden önce BBC’nin ulaştõğõ taslak belgeye göre, küresel ekonomideki eşitsizlik- lere odaklanacak olan Zirve, dengesizlikler gi- derilmezse dünyanõn, ka- bul edilemeyecek kadar düşük seviyelerde zayõf bir büyüme oranõyla kar- şõ karşõya kalacağõnõ vur- gulayacak. G20 ülkeleri için ciddi politika deği- şiklilerine işaret edilecek Zirvede, ABD ve İngil- tere gibi zengin borçlu ülkelerin daha fazla ta- sarruf etmesi, buna kar- şõn Almanya, Japonya ve Çin gibi tedbirli ve ta- sarruf eğilimli ülkelerin de harcamalarõnõ arttõr- masõ önerilecek. Küresel ekonomiyi durgunluk- tan çõkarmayõ amaçla- yan ekonomiyi teşvik paketlerinin, toparlanma rayõna oturuncaya kadar kõsa vadede devam et- mesi gerektiği belirtilir- ken bu desteğin yavaş yavaş çekilmesi için şef- faf ve güven telkin edi- ci yöntemler hazõrlan- masõ çağrõsõ yapõlacak. Belgeye göre, bu konu- daki önerilerin IMF ile G20’nin Finans İstikrar Fonu tarafõndan kasõm ayõna kadar hazõrlanma- sõ isteniyor. Bu arada Clinton Küre- sel Girişimi tarafõndan zir- ve öncesinde düzenlenen “G20 ve Küresel Sorun- lara Etkisi” panelinde konuşan IMF Başkanõ Do- minique Strauss Kahn, insanlarõn korktuklarõ an- larda bir konsensüs sağla- malarõnõn kolay olduğunu, bu konsensüsün çõkõş stra- tejisi üzerinde çalõşõrken de gösterilmesi gerektiği- ni söyledi. G20 KARŞITLARI SOKAĞA ÇIKTI Ekonomi Servisi - G20 zirvesine karşõ ilk eylem hafta sonu Filipinler’de başladõ. Başkent Manila’da ABD Büyükelçiliği’nin önünde toplanan G20 karşõtlarõ, G20 liderlerine gelişmekte olan ülkelerde istihdam arttõrõcõ önlemler almalarõ ve yoksulluğu azaltmalarõ için çağrõda bulundu. Öte yandan, önceki gün de Pittsburg’da toplanan eylemciler, yoksullara yardõmdan sağlõğa kadar uygulanan politikalarõ eleştirerek G20 ülkelerini verdikleri sözü tutmamakla suçladõ. Zirve öncesinde kentte geniş güvenlik önlemleri alõndõ. Pittsburg’da 900 polisin fazla mesai yapacağõ, ayrõca çevre şehirlerden 4 bin 100 polisin kente geleceği açõklandõ. G20 zirvesinin ABD’ye faturasõnõn 19 milyon dolarõ bulacağõ ifade ediliyor. S&P şimdi de şirketlerin notunu yükseltti AB’den Yunanistan’a 85 milyar Avro Ekonomi Servisi - Uluslararasõ kredi derecelendirme kuruluşu Stan- dard and Poor’s (S&P), Türkiye’deki 7 finans kuruluşu ve 1 holdingin gö- rünümünü negatiften durağana yük- seltti. S&P, “Albaraka Türk Katılım Bankası, Garanti Finansal Kirala- ma, HSBC Bank, Türkiye Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Tür- kiye Vakıflar Bankası ve Yapı ve Kredi Bankası”nõn görünümünü ne- gatiften durağana yükselttiğini açõkladõ. Kuruluş, Doğuş Holding’in görünü- münü de negatiften durağana çevirdi. Standard & Poor’s, Türkiye’nin kre- di notu görünümünü 17 Eylül’de ne- gatiften durağan’a yükseltmişti. Ekonomi Servisi - İngiltere Sana- yi Odasõ, ülkenin resesyondan 3. çey- rekte muhtemelen çõkabileceğini an- cak toparlanmanõn 2010’da yavaş yavaş olacağõnõ tahmin ediyor. Oda- nõn tahminlerine göre ekonomi, tem- muz-eylül döneminde yüzde 0.3, 4. çeyrekte yüzde 0.4 büyüyecek. Oda Direktörü Richard Lambert, bu çeyrekteki büyümenin resesyonun sona erdiğini işaret etse de ülkede güç koşullarõn bir süre daha devam ede- ceğini, talep büyümesini görmenin zor olduğunu söyledi. Sanayi odasõna göre, geçen yõl yüzde 4.3 küçülen İn- giltere ekonomisi, 2010 yõlõnõn ilk çey- reğinde sadece yüzde 0.1, ikinci çey- rekte ise yüzde 0.3 büyüyecek. Çin ve Hindistan bu yõl hõzlõ büyüyecek ANKARA (AA) - Asya Kalkõnma Bankasõ (ADB), gelişmekte olan Çin ve Hindistan’õn bu yõl daha önceki tah- minlerin üzerinde büyüyeceğini bil- dirdi. ADB’nin, Asya ekonomileriyle il- gili güncellediği yõllõk ekonomik gö- rünüm raporunda, gelişmekte olan As- ya ekonomilerinde hükümet harca- malarõnõn bölgenin büyüme öngörü- lerini arttõrdõğõ belirtildi. Buna göre, bu yõl daha önce yüzde 7 büyümesi beklenen Çin yüzde 8.2 ve yüzde 5 büyüyeceği tahmin edilen Hindistan ise yüzde 6 büyüyecek. BRÜKSEL (AA) - AB’nin geçen yõl 116.5 mil- yar Avro’ya ulaşan ortak bütçesine en fazla net katkõyõ 11 milyar Avro’yla Almanya yaptõ. En bü- yük net alõcõ 6.2 milyar Avro’yla Yunanistan ol- du. AB’nin 2008 bütçe gerçekleşmelerine göre;  Almanya 22.2 milyar Avro’yla geçen yõl bütçe gelirlerinin 5’te 1’ini tek başõna sağla- dõ. Bunun sadece 11.2 milyar Avro’sunu ge- ri alabildi. AB’ye net katkõsõ 11.2 milyar Avro’ya çõktõ. Bu rakam 2006’da 8.3 ve 2007’de 9.2 milyar Avro idi.  4.8 milyar Avro’yla İtalya, 4.4 milyar Av- ro’yla Hollanda, 4.3 milyar Avro’yla Fransa ve 2.8 milyar Avro’yla İngiltere AB’ye en fazla ma- li katkõ yapan diğer üyeler.  1.8 milyar Avro’yla İsveç, 744 milyon Av- ro’yla Danimarka, 417 milyon Avro’yla Avus- turya, 389 milyon Avro’yla Finlandiya, AB’ye al- dõğõndan fazlasõnõ veriyorlar.  Yunanistan’õn üye olduğu 1981’den bu ya- na AB’den sağladõğõ gelir 85 milyar Avro’yu aş- tõ. Başka bir deyişle son 27 yõlda AB, her bir Yu- nanlõya yaklaşõk 7 bin 700 Avro ödemiş oldu.  Polonya net 4.2 milyar Avro’yla, Portekiz 2.7 milyar Avro’yla ve İspanya 2.1 milyar Av- ro’yla Yunanistan’õ izliyor.  Geçen yõl AB bütçesinin 5.6 milyar Avro’su da, Türkiye dahil aday ülkelerle AB’nin komşuluk politikasõna dahil ülkelerdeki projelere ya da kal- kõnma yardõmlarõna harcandõ. ŞAHİNLER’DEN ÜÇ AYDA 300 KİŞİYE İŞ EDİRNE (AA) - Şahinler Holding’e bağlı Modaviz- yon Edirne Tekstil fabri- kası, dünyaca ünlü mar- kalar olan Zara, s.Oliver, Marc’o Polo, More&Mo- re ve Banana Republic gi- bi kuruluşların siparişle- rini arttırması sonucu son 3 ayda 300 kişiye istih- dam sağlayarak çalışan sayısını 1400’e çıkardı. HÜKÜMET, İLİŞKİLERİ ÖNEMSİYOR Çin’e beş ayda beş resmi seyahat düzenlendi Ekonomi Servisi - AKP hükü- meti, Çin ile ticari ilişkilerin geliş- tirilmesi için yoğun çalõşmalar için- de. Son 3’ü eylülde olmak üzere 5 ayda Çin’e 5 resmi ziyaret gerçek- leştirildi. Ağustosun son günlerin- de Başbakan Recep Tay- yip Erdoğan’õn özel tem- silcisi olarak Çin’e giden Dõş Ticaret’ten sorumlu Devlet Bakanõ Zafer Çağ- layan, dün geç saatlerde ye- niden Çin’in yolunu tuttu. Bu yõl 21-26 Nisan’da Çin’e bir gezi düzenleyen Sağlõk Bakanõ Re- cep Akdağ’dan sonra Cumhurbaş- kanõ Abdullah Gül, 24-29 Hazi- ran’da resmi bir ziyaret yapõlmõştõ. 29 Ağustos-1 Eylül arasõnda Çağ- layan, Başbakan’õn özel temsilcisi olarak temaslarda bulunmuştu. Çağ- layan’õn bu ziyaretini 15-18 Eylül’de Maliye Bakanõ Mehmet Şimşek’in gezisi takip etti. Çağlayan, önceki gezisinde Çin Dõşişleri Bakanõ Yang Jiechi, Çin Başbakanõ Wen Jiabao ve Çin Ticaret Bakanõ Chen De- ming ile bir araya gelmişti. Çağla- yan, bugün başlayacak temaslarõ çerçevesinde Karma Ekonomik ve Ticaret Komitesi 16. Dönem Toplantõsõna ve Türkiye-Çin İş Foru- mu’na katõlacak. Ter- cihli Ticaret Anlaş- masõ’nõn görüşülmesi, Yatõrõmlarõn Karşõlõklõ Teşviki ve Korunmasõ Anlaşmasõ’nõn yenilenmesi ile İki- li Karayolu Taşõmacõlõğõ Anlaşma- sõ, Mali İşbirliği Çerçeve Anlaşmasõ gibi konular gündemde olacak. Türkiye ile Çin arasõndaki tica- ret hacmi, geçen yõl 17.1 milyar do- lara ulaştõ. MİLLETVEKİLLİĞİ DE YAPMIŞTI Muharrem Eskiyapan yaşamını yitirdi Ekonomi Servisi - Nuh Çimen- to’nun kurucu ortaklarõndan ve 22. dönem Kayseri Milletvekili Mu- harrem Eskiyapan tedavi gördü- ğü Özel Bodrum Hastanesi’nde yaşamõnõ yitirdi. Kardiyoloji Uzmanõ Uzman Dok- tor Nejat Sönmez, Eskiyapan’õn ya- põlan tüm müdahalelere rağmen hayatõnõ kaybettiğini söyledi. Eskiyapan’õn hastaneye saat 10.00 sõralarõnda getirildiğini ifade eden Sönmez, “Hastamıza ilk mü- dahaleyi otel görevlileri yapmış. Ekiplerimiz de kısa sürede ote- le ulaştılar. Hastanın duran kalbi yolda yapılan müdahale ile yeniden çalıştırılmış. Hasta- nede yaptığımız tüm müdaha- lelere rağmen hastayı kurtara- madık” dedi. Eskiyapan’õn kesin ölüm nedeni yapõlacak otopsi sonrasõnda ortaya çõkacak. Nuh Ticaret ve Sanayi AŞ, Nuh Çimento ve Nuh Beton gibi çok sa- yõda şirketin kurucusu ve ortağõ olan Eskiyapan, Ankara Sanayi Odasõ Meclis Başkanlõğõ ve Yönetim Ku- rulu Başkanlõğõ (1972- 1985 yõllarõ), Kocaeli Spor Kulübü Başkan- lõğõ, Türk-Amerikan Business Education Culturel Derneği ku- rucusu ve 22. dönem Kayseri Mil- letvekilli- ği yap- mõştõ. Gate İnşaat’tan Kazakistan’a santral Tekfen İnşaat ve Tesisat AŞ’nin yüzde 50 hissesine sahip olduğu Gate İnşaat, Kazakistan’õn Kashagan bölgesinde 2x35 MW gücünde doğalgaz elektrik üretim santralõ yapacak. 172 milyon ABD Dolarõ bedelle ve Mühendislik-Tedarik-Yapõm bazõnda anahtar teslimi olarak üstlendiği bu projenin 31 ayda tamamlanmasõ planlanõyor. Borç stoku 424.7 milyar TL Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku, Ağustos ayõ sonu itibariyle 424.7 milyar lira olarak gerçek- leşti. Hazine Müsteşarlõğõ’nõn verilerine göre ağustos ayõ sonu itibarõyla 424.7 milyar lira olan Merkezi Yönetim Brüt Borç Stokunun 296.5 milyar lirasõ TL cinsinden, 127.8 milyar lirasõ döviz cinsinden ve geriye kalan 380 mil- yon lirasõ ise dövize endeksli borçlardan oluş- tu. 2009 Ağustos sonu itibarõyla brüt borç sto- kunun yüzde 58.1’i iç piyasaya, yüzde 16.1’i de kamu kesimine olan iç borçlardan meydana geldi. Dõş borçlarõn ağõrlõğõ yüzde 25.7 oldu. Ekonomi Servisi - Yatõrõmcõ Mark Mo- bius, G20 liderlerinden küresel krizin te- tikleyicisi olarak gösterilen türev piyasala- rõna odaklanmalarõnõ ve bankacõlara ödenen primler konusunu zirve gündeminden çõ- karmalarõnõ istedi. Aşõrõ risk içeren işlemlerin gerçekleştirildiği türevlerin piyasa istikrarõna banka primlerinden daha büyük tehdit oluş- turduğuna dikkat çeken Mobius, “Birkaç yıl- dır yaşadığımız kıyamet türevlerden kay- naklandı. Türev enstrümanların denetim altına alınmaması halinde piyasada yeni bir çöküş yaşanabilir” dedi. Türev piya- sasõnõn 600 trilyon dolarla dünya gayri sa- fi hasõlasõnõn 10 katõ olduğunu vurgulayan Mobius, son yõllarda yaşanan iflaslar nede- niyle şirketlerin ellerinde ne bulun- duğunu bilmediklerini söyledi. Mo- bius, türev piyasalar nedeniyle pi- yasada likidite ve şeffaflõk kalmadõ- ğõnõ belirterek, bankalarõn türev alõm satõmõ, perakende bankacõlõk şirket bankacõğõ gibi her konuda faaliyet gös- termelerinin kumar olduğunu söyledi. CBI: Resesyon 3. çeyrekte sona erebilir Mobius: Türev piyasalar krizi tetikliyor Liberalizme ‘gem’ aranõyor