Catalog

Sağlık Batılılaşmanın meme kanseri üzerindeki etkileri Prof. Dr. Şökrü Aktan Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Genel Cerrahi Bnlümü, Meme Saglıgı ve Hastalıkları Bırimi 1. Meme kanserine günümüzde neden olan faktörler nelerdir? Meme kanseri üretken yaşta kadınlar arasında sıklıkla gö- rülen bir kanser türüdür ve nadir de olsa erkeklerde de görülc- biliyor. Günümiizde kanseri ortaya çıkaran en önemli faktör- ler arasında sayılabilir; hastaların genetik özellikleri, hastalara ait bazı özcllikler, kansere ortam hazıılayabilecek bazı riskler. Orneğin âdetin erken yaşta başlaması, geç menopoz, doğum yapmamak, süt emdirmemek, aşın kilo, aşırı alkol tüketimi gi- bi nedenler meme kanserinde risk faktörü olarak nitelendiril- mektedir. 2. Meme kanserinden nasıl korunulabilir? Her kanser türii gibi meıne kanseri de sessiz ve gizli seyre- der. Klasik belirtisi, memede hastanın fark ettiği veya doktor ta- rafından muayene sırasında saptanan kitlenin varlığıdır. Hastalığın crken tanısı derken, daha kitle ele gelmeden kanserin oıtaya çıkarılmasını anlıyoruz. Modem teknolojik yöntemler sa- yesinde uzman doktorlar meme kanserine erken tanı koyabilj- yorlar. Bu nedenle 30 yaş sonrası kadınların her yıl en az bir kez meme muayenesi için doktora başvurmaları ve 40 yaşma kadar her yıl ukrasonografi yapcırmalan tavsiye edilmektedir. 40 yaş sonrası ise fızik muayeneye, ultrasonografi ile birlikte mııtlak ola- rak mamografi dc tetkiklere eklenmeli. Böylece memede daha kitlc oluşmadan kanseri belirlcycbilecek bir takım bulgular el- de edilir ve erken zamanda biyopsi vcya cerrahi gifişimler gün- denıe gelebilir. 3. Günümüzde meme kanserini arttıncı et- kenler var mıdır? Meme kanserine, modern toplumlarda oldukça sık rastla- nılıyor. Gelişmiş toplumlarda, gelişen ve gelişmemiş toplumlara oranla çok daha fazla. Orneğin ABD'de her 8 kadından l'i ya- şamları boyunca meme kanserine yakalanma riski içindeyken, Uzakdoğu'da ve gelişen toplumlarda bu oran 20 ile 26 kadın- da l'dir. Ancak son zamanlarda Uzakdoğu ülkelerinde Batılılaşmaya yönelik bir yaşam değişikliği, bu oranı 15 ile 20 arasında 1 kadına indirgediği bildiriliyor. Buna kısaca Batılılaşma yani modern yaşam dersek, ülke- lerdeki sosyoekonomik ve teknolojik gelişim, meme kanseri gö- rülme sıklığında son 10 yılda belirgin bir artış ortaya cnkartmıştır. Bu etkenler âdetin erken yaşta başlaması, menopoz yaşının ile- ri yaşlara uzaması nedeniyle kadınların daha fazla östrojen hor- monuna maruz kalmaları, meıne kanseri artışını tetikleyen bir etmen olarak düşündürmekte. Yine modern yaşamda kadınların genç yaşta anne olmala- rı, daha az süt emdirmeleri veya hiç doğum yapmamaları kan- serin ortaya çıkışını etkileyici unsurlardır. Ortamdaki kimyasal maddeler, radyasyona maruz kalma, çevre kirliliği, bazı hor- monlarm düzensiz kullanımı bu etkenler içerisindc sayılabilir. Dikkatsiz beslenme nedeniyle oluşan kilo artımları, aşırı al- kol tüketimi, hareketsizlik ve egzersiz yapmama gibi nedenler de meme kanseri için tetikleyici nedenler arasında sayılıyor. Özetleyecek olursak, Batılılaşma diye nitelendirilen sosyal yapının aslında medeniyetin ilerlemesi ile yakın ilgisi olduğu, ınodem teknolojinin insana sayısız yararlar sağlarken diğer yan- dan da bazı problemleri ortaya çıkardığı izlenimini yadsıyama- yız.İşte bu sorunlardan biri de hanımların korkulu rüyası meme kanseri... 4. Kanserden korunmada değiştirilebilif ve- ya değiştirilemez faktörler neler? Özellikle meme kanserinde değiştirilemez risk faktörlerinin başında genetik geçiş özelliği sayılabilir. Birinci dercce yakın kan akrabalarında meme kanseri saptanmış bir kadının meme kan- seri olabilme riski, ailesinde kanser olmayanlara oranla iki ila üçkat daha fazladır. Bu oran ailesinde iki veya daha fazla kişi- de meme kanseri olan kadınlarda 4 ila 6 katına kadar çıkabili- yor. Erken âdet görme değiştirilemez faktörler arasında sayılır. Memede kanser öncesi oluşabilecek hücresel değişiklikler de (atipi, hiperpilazi diye nitelendirilen) değiştirilemez faktör- ler arasındadır. Değiştirilebilecek faktörler ise, ilk kez anne olma yaşı, an- ne olmak, süt emdirmek, kilo almamak, düzenli egzersiz yapmak, bir takım ek hormonal ilaçlardan uzak kalmak sayılabilir. • Prof.Dr. jAJctan 5. Meme kanserinde erken tanıda yardımcı etkenler neler? Bu konuda hastalara ve doktorlara düşen görevler vardır. Hastalara düşen görevlerin başında meme sağlığına önem ver- mek gelir. Ayrıca 20 yaşından itibaren her kadının kendi kcn- dine meme muayenesine alışması gerekmektedir. Bunun yanı sıra kadınların yıllık doktor muayenesi (özellikle meme konu- sunda deneyimli genel cerrahi uzmanı) ve radyolojik görüntü- leme tekniklerinden (ukrasonografi vc mamografi gibi) yarar- lanması gerekir. Bunun iki yararı şöylece özetlenebilir; a- Oluşabilecek bazı değişimlerin erken ortaya çıkartılma- sı ve yakın takibi olanağı sağlanır. b' Gelişmekte olan veya başlangıçtaki ıneme kanseri ol- gularında erken tedavi şansı doğar. Bu nedenle daha ele gelmeyen bir meme kanserinde en iyi yardımcı tetkik, radyolojik görüntülemedir. Modem yaşamın kan- seri arttırmasına rağmen, tcknoloji sayesinde meme kanseri er- ken tanmabilir bir hastalıktır. Meme kanseri tedavisindc son 20 yıldır gelinen nokta ger- çekten çok yüz güldürücüdür. Özellikle meme koruyucu cerra- hi ve sonrası kemoterapi vc radyoterapideki gclişmeler bunun en belirgin özelliğidir. Ancak kadınlar asla, "nasıl olsa bu teş- his edilip, tedavi ediliyor" düşüncesi ile ihmalkârdavranmamalı ve meme sağlığına ciddiyetle önem venncli. Yıllık kontrolle- rin akılda tutulması ve buna uyulması halinde erken tcşhisin ya- rarlnın tartışılamaz olacağı unutulmamalıdır. HUKUK POLITİKASI Hayrettin Ökçesiz hayret@akdeniz.edu.tr "Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Yetkilive Görevli Organlarma ve Kamuoyuna! Ormanlara Zarar Verecek Hiçbir Faaliyete Izin Verilemez Biz aşağıda imzası olanlar, Antalya ili, Konyaaltı ilçesi, Hisarçandır köyü, Akçaisa Mahallesi'nde faaliyete geçmiş bulunan maden ocağının kapatılarak, ruhsatının iptal edil- mesinitalep ediyoruz. Ormanımızın yok edilnıesini istemiyoruz. Insanlarımızın, hayvanları- mızın, meyve ağaçlanmızın, sebze bahçelerimizin bu ocağın yaratacağı zararlardan, has- talıklardan korunmasını istiyoruz. Havamızın, suyumuzun temiz kalmasını istiyoruz. orma- nımızın gür, çevremizin sağlıklı olmasını istiyoruz." Ülkenin köylüleri birer Kassandra'ya dönüştüler. Gün geçmiyor ki, bir başka köşesin- den yurdun böyle bir çağrı gözümüze çarpmasın, kulağımıza çalınmasın! Mali, mecali kalmamış köylülerimiz devlet ricalinin kapılarına kapanıyor, dilekçeler ve- riyor, onu, otuzu bir araya gelip davalar açıyor, gidip bu ocakları bir nefsi müdafaa heye- canıyla işgal ediyorlar. Yerin üstündekini, altındakine kurban ettirmemek için; altınına, gii- müşüne, elmasına hayatı kurban ettirmemek için aklının erdiği, gücünün yettiği kadar, çı- kar hırsıyla gözii dönmüş bürokratına, sözde işadamı soyguncusuna, politikacısına karşı di- renmeyc çalışıyor. Elbette madenler aranır, çıkarılır, ülkenin gereksinimlerine harcanır bunlar. Ama bunu yiiksek bir kamu yararı bilinci ve bilgisiyle, ülkenin bilimcilerinin, bilgelerinin, bu işlerden doğrudan mağdurlarının aydınlamış onamlarının alınmasıyla bu dönüşümsüz işlere girişilir. Avukatımız Maden Işleri Genel Müdürlüğü'nün iki yılda yetmiş beş bin maden arama ruhsatı ver- diğini söyledi. Bir iş gününe yüzü aşkın ruhsatın diiştüğü bu işgüzârlığın neresindedir bu sorumlu- luk bilinci? Bu gayretkeşlik ne uğrunadır? Çok önemli bir kısmı ormanla kaplı olan Antalya lli'ne kı- sa sürede 2300 taşocağı ruhsatının verildiğini okuduk gazetelerden. Devlet işgal altındayken, ülke talan alanıyken, bu sömürgenlerin gözünü koyu, karanlık bir hırs bürümüşken, direnen köylüler hak- kında bir sulh ceza mahkemesinin verdiği şu kararı duygulanarak okuyoruz: " (... )Doğayı ve çevreyi korumak her duyarlı yurttaşın yurttaşlık görevidir. Böylesine kamusal bir yarar için sanıkların özel bir k"işi ya da kuruluşa ait olmadığı, böyle bir yerin bitişiğindeki kamu- ya aitorman içi yol olduğu anlaşılan yerde, doğalgüzelliklerive çevreyikorumak adına oluşturduklan anlık birtepkisonucu yaptıklan oturma eyleminin; mahkememizce anayasamızın 34. maddeşi, Avrupa Insan Hakları Sözleşmesinin 11. maddesi ve 2911 sayılı yasa hükümleri bir bütün olarak değerlen- dirildiğinde ve yine TCK117. maddesinin unsurları birlikte değerlendirildiğinde sanıkların, geliştir- dikleri anlık ve demokratik bir hakka dayalı bu tepkinin suç oluşturmayacağı yasal kanısı mahke- memizde oluştuğundan ve tüm evrak kapsamından açıkça anlaşılan bu durum nedeniyle sanıkla- rın sorgulannın yapılmasına da gerek duyulmadığından CMK193/2 maddesi dikkate alınarak oluş- mayan yakıştınlan suçtan sanıkların beraati yönünde aşağıdaki gibi karar verilmiştir. (...)" Işte, uygar karşı koymaya saygılı uygar bir mahkeme kararı! Yargıçlann "yargıç" olabilme fır- satını elde edebildikleri ender durumlardan birisidir bu. Her yargıç, her mahkeme bu önemli ayrımı herzaman göremez. Sivil itaatsizliğin bir "hak" olduğunu bu bilgece kararlardan öğreniyoruz. Maden aratma şebekesinin arsızlığı öyle bir raddeye geldi ki, bu şebekenin failleri Allahın ku- mu için dalıi ormanları binlerce dönümlük arama ruhsatları vererek söktürmeye, köyleri, insanları- nı tozuyla, dumamyla, dinamitiyle asgari yaşam koşullarında tehdide cüret etmekte hiçbir beis gör- müyor. Yukarıdaki karar, kum çıkarmak için iinlü "Kurşunlu Şelalesi"ni ve çevresini gözden çıka- ran bir ihtirasa gem vuran bir karardır. Yargıçlar köylüleri, köylüler yargıçları yalnız bırakmamalıdır. Yazının başlığı anayasamızın 169. maddesinin üçüncü fıkrasının ilk cümlesidir. Birinci fıkrasının ilk cümlesinde ise devletin ormanların korunması için gereken tüm tedbirleri alacağı yazılıdır. Bunlar yalnızca gOzel lafiar mıdır? Çirkin adamların hükmettiği yerde hâlâ güzel kalabilmek hem anayasamız, hem ormanlarımız, hem de köylülerimiz, yargıçlarımız için çok değerli bir şeydir. ~ cn