Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 17 NİSAN 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ 2009’un Ham Hayalleri... mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr AKP iktidarı, hedef olarak telaffuz ettiklerini, iddia- larını, seçim sonrası tek tek “yemeye” başladı. IMF’ye ümük sıktırmayız, gerekirse anlaşma yapma- yız diye efelenenler, seçim ertesinde, Londra’da IMF karşısında süt dökmüş kedi gibi sindiler, şimdi anlaşma taslakları hazırlanıyor. Kargaları bile güldürerek 2009 için yüzde 4 büyüme hedefli bütçe hazırlayıp bütçe açığını 10 milyar TL olarak görenler, sadece ilk iki ay- da bu açıkla burun buruna gelince hemen yeni hedefler ilan etmeye, tüm senaryolarını “seçim sonrası”na gö- re düzenlemeye giriştiler. Şimdi, 2009 büyüme, daha doğrusu küçülme hedefi yüzde 3.6. Çok değil, 3 ayda yüzde 4 büyüme iddiasından yüzde 4’e yakın küçülme hedefine gerilemenin neresi- ne güven duyulur? Bakalım son 3 yıla; yıl 2007; büyümede hedef yüz- de 5, gerçekleşme 5’in altında, ama esas fiyasko 2008; hedef yüzde 5.5, gerçekleşme yüzde 1.1. Hem de “re- vize” edilmiş hali... 2009 için bütçede yer alan yüzde 4 büyüme hedefin- den seçim sonrası çark edildi. Şimdi 2009 hedefi yüzde 3.6 küçülme… Bu hedefi gö- ren birçok kanaat erbabı, “gerçekçi” nitelemesi yaptı. Ne- resi gerçekçi? Bir kere yüzde 3.6’lık küçülme senaryosunun alt sektörleri için konulan hedefler hiç inandırıcı değil. Se- naryo, 2009’da tarımda yüzde 2.6 büyüme bekliyor. Ta- rım 2008’de yüzde 4 büyümüştü. Türkiye tarımında bir yıl “var yılı”, bir yıl “yok yılı”dır… Tarım iki yıl üst üste dik- kate değer büyüme göstermez. Kaldı ki, tarımın ulusal gelirdeki payı yüzde 10’un altında. Hedef gerçekleşse de ortalamayı çok etkilemez. Senaryo, sanayide yüzde 10’a yakın küçülme bekli- yor. Bunu, gerçekçi bir tahmin olarak alabiliriz. Ama ar- kasından gelenler hiç inandırıcı değil. Ticaret, taşımacı- lık gibi sanayinin performansı ile çok yakından ilgili sek- törlerde küçülmenin sadece yüzde 1 dolayında kalaca- ğının öngörülmüş olması senaryonun ne kadar çala ka- lem yapıldığını ortaya koyuyor. Önceki iki kriz yılının sektörel daralma sonuçlarını anım- sayalım. 1994’te sanayi yüzde 6’ya yakın küçülürken hizmet- ler de yüzde 8’e yakın küçülmüş. 2001’de sanayi yüz- de 7.5 dolayında küçülürken hizmetlerdeki küçülme yüz- de 11’in üstüne çıkmış. Bu yıl sanayi yüzde 10’a yakın küçülecekse hizmetlerde küçülme nasıl olacak da yüzde 1.7’de kalacak? Hiç inandırıcı değil. Ulusal geli- rin yüzde 60 küsurunu oluşturan hizmetlerdeki bu ger- çekdışı hedef , haliyle yüzde 3.6 küçülme iddiasını da bo- şa çıkarıyor. Yüzde 3.6 olmaz da, ne mi olur? En az yüz- de 6 !.. 2009 için öngörülen yüzde 3.6’nın vaat ettiği işsizlik ise yüzde 13.6… Bu da inandırıcı değil. 2008’in yüzde 1 büyümesinde yüzde 12.5 işsizlik yaşayan bir ekono- mi küçülme yılında bu oranda bir işsizlikte kalır mı? Se- naryo, iş pazarına çıkanların (işgücünün) artması yeri- ne eve kapanacaklarını varsayıyor. İnanılır şey değil… Yüzde 6’yı bulacak küçülme ile işsizlik hiç tereddütsüz yüzde 16-17’yi bulacaktır. Senaryoda 2010 ve 2011’de büyümeye geçileceği umudu ise bir dilekten öte anlamlı değil… Kur ortalaması, petrol fiyatları beklentilerindeki ham ha- yallere girmeye ise hiç gerek yok… Bu senaryoya inanana, bu iple kuyuya inmeyi göze alana Allah kolaylık versin !... (*) Hükümetin yeni ekonomik hedefleri için bkz; www.dpt.gov.tr. 2008 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı KRİZ YILLARI VE SEKTÖREL DARALMA (%) Yõllar GSYİH TARIM SANAYİ HİZMETLER 1994 -6.1 -0.6 -5.7 -7.6 2001 -9.5 -6.0 -7.4 -11.3 2009 (P) -3.6 2.6 -9.7 -1.7 Kaynak; TÜİK ve DPT, 2009 verileri program hedefleridir. OBAMA’LAR DA KRİZDEN NASİBİNİ ALDI ABD Başkanõ Barack Obama ve eşi Michelle 2008’de 2.6 milyon dolar kazanç elde etti. 2007’de 4.2 milyon dolar kazanan Obama’larõn geliri 2008’de bir önce- ki yõla göre yüzde 40 azaldõ. Beyaz Saray’õn yayõmladõğõ yõllõk vergiye göre, geçen yõl 2.6 milyon dolar kazanan Başkan Obama ve Michelle, kazançlarõnõn yüzde 6.5’ini hayõr işlerine ayõrdõ. 933 bin dolar vergi ödeyen Oba- ma’larõn bağõşlarõnõn en büyüğü, 25 biner dolarla, insani yar- dõm kuruluşlarõ ile etnik azõnlõklardan gelen ABD’li öğren- cilere destek sağlayan United Negro College Fund’a gitti. ISO ÇEVRE BİLİNCİNİ GELİŞTİRECEK İstanbul Sanayi Odasõ (İSO) koordinatörlüğünde başlatõlan ve Mersin Ticaret ve Sanayi Odasõ, Va- lancia Ticaret Odasõ ve Türkiye Kimya Sanayicile- ri Derneği’nin işbirliği ile ‘AB ve Türk Çevre Mev- zuatõ Kapsamõnda Farkõndalõk Yaratma: Firmam Çevre Mevzuatõna Ne Kadar Uyumlu Projesi” ile firmalar AB çevre mevzuatõna uydurulacak. 139 bin 765 Avro bütçeli proje, 12 ay sürecek. Pro- jeyle Türkiye sanayi sektörlerinin çevre bilinci- nin geliştirilmesi hedefleniyor. DAMAT’TAN LEKE TUTMAYAN GÖMLEK Orka Group, leke tutmayan beyaz gömlek üretti. Orka Group’un Damat markasõ altõnda ürettiği nanocare kumaştan leke tutmayan beyaz gömlekler, promosyon olarak 1 ay boyunca 99 TL’den sa- tõşa sunulacak. Koleksiyonun tanõtõmõn- da konuşan Orka Group Yönetim Kurulu Başkanõ Süleyman Orakçõoğlu, leke tut- mayan gömleğin 2 yõllõk bir çalõşmanõn ürünü olduğunu belirterek, “Daha göm- leklerin tanõtõmõnõ yapmadan ilk 3-4 günde 150 adet sattõk” dedi. Belediyelerin İller Bankasõ’na olan borçlarõ bakanlõk talimatõyla ödenmedi, banka darboğaza girdi Usulsüz talimat desteğiBaşbakanlõk Yüksek Denetleme Kurulu, İller Bankasõ’nõn, AKP’nin iktidarda olduğu 2004-2007 arasõnda çeşitli aylarda belediyelerden borç tahsilatõ yapamadõğõnõ ortaya çõkardõ. MURAT KIŞLALI ANKARA - Belediyelerin İller Bankasõ’na olan borçlarõnõn ödenme- sinin bakanlõk talimatõyla engellenmesi nedeniyle, bankanõn finansman dar- boğazõna girdiği ortaya çõktõ. İller Bankasõ’nõn, AKP’nin iktidarda olduğu 2004-2007 arasõnda çeşitli aylarda belediyelerden borç tahsilatõ yapa- madõğõ, bazõ belediye ve su idareleri- nin yasal paylarõnõn 25-30 kat üstün- de kredilendirildikleri anlaşõldõ. Baş- bakanlõk Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) “uygulamaların mevzuata aykırı olduğunu” tespit etti. YDK’nin “İller Bankası 2007 Yı- lı Raporu”nda Bayõndõrlõk ve İskân Bakanlõğõ’na bağlõ olan İller Banka- sõ’nõn 2007 sonunda belediyelere kul- landõrttõğõ kredi tutarõnõn 4.1 milyar YTL’ye yükseldiği belirtilerek şu ifa- delere yer verildi: “Bankanın gerek mevcut faiz, kredilendirme ve tah- silat uygulamalarının sürdürülme- si, gerekse bakanlık talimatı ile be- lediye paylarından arızi de olsa kre- di borçlarının kesilmemesi yolundaki uygulamalar, bankanın mali yapısını olumsuz etkileyerek altyapı tesisle- rindeki finansman darboğazını art- tıracaktır.” YDK raporunda, Beledi- ye ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkõn- daki Yasa ile, İller Bankasõ’na “borç- lu belediye ve il özel idarelerinin va- desi geçmiş borç taksitlerini, genel bütçeden bu idarelere ayrılan pay- lardan kesme” yetkisi verildiği anõm- satõlarak şöyle denildi: “Banka bu paylardan yüzde 60’ını ilgili idare- lere göndermekte, yüzde 40’ını ilgi- li idarelerin vadesi gelmiş borçları- na mahsup etmektedir. Bununla birlikte 2004, 2005, 2006 yıllarının ağustos, eylül ve ekim aylarına ait paylar ile 2007 yılının nisan, mayıs, haziran aylarına ait payların kesin- tiye tabi tutulmadan ilgili idarelere gönderildiği, bu nedenle vadesi ge- len kredi anapara ve faizlerinin tah- sil edilemediği görülmüştür.” Raporda, 2007’deki bir Bakanlar Kurulu kararõyla İller Bankasõ’nõn be- lediyelerin yasal paylarõndan kesebi- leceği oranõn yüzde 40’tan yüzde 15’e indirildiği de belirtilerek “Bu şartlarda bazı kredilerin geri dönüşümünün çok zor hatta imkânsız olacağı an- laşılmaktadır” ifadelerine yer verildi. Gecelikfaizilkkez tekhaneyeindi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Merkez Bankasõ, yõlõn dördüncü toplan- tõsõnda kõsa vadeli faiz oranlarõnõ 0.75 pu- an düşürdü. Bu indirimle gecelik borç- lanma faiz oranõ yüzde 10.50’den yüzde 9,75’e çekilerek tarihinde ilk kez tek haneyi gördü. Merkez Bankasõ’ndan ya- põlan açõklamaya göre, Para Politikasõ Ku- rulu, Bankalararasõ Para Piyasasõ ve İs- tanbul Menkul Kõymetler Borsasõ Repo- Ters Repo Pazarõ’nda uygulanan kõsa va- deli faiz oranlarõnõn indirilmesine karar verdi. Buna göre, gecelik borçlanma fa- iz oranõ yüzde 10.50’den yüzde 9.75’e, borç verme faiz oranõ ise yüzde 13’ten yüzde 12.25’e indirildi. Geç likidite pen- ceresi uygulamasõnda Bankalararasõ Pa- ra Piyasasõ’nda saat 16.00-17.00 arasõ ge- celik vadede uygulanan Merkez Banka- sõ borçlanma faiz oranõ yüzde 6.5’ten yüz- de 5.75’e, borç verme faiz oranõ ise yüz- de 16’dan yüzde 15.25’e çekildi. Açõk pi- yasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapõ- cõsõ bankalara repo işlemleri yoluyla ge- celik ve bir haftalõk vadelerde tanõnan borçlanma imkânõ faiz oranõ ise yüzde 12’den yüzde 11.25’e düşürüldü. Akaryakõtçõlara 12 milyon TL ceza Ekonomi Servisi - Enerji Piyasasõ Düzenleme Kurulu (EPDK) akaryakõt sektörüne yönelik yaptõğõ marker dene- timleri sonucunda 20 akaryakõt şirketi- ne toplam 12 milyon lira ceza kesti. Reu- ters’a bilgi veren bir yetkili, Maliye Ba- kanlõğõ ve EPDK’nin ilgili birimlerle bir- likte yaptõğõ denetimler sonucunda mar- ker konusunda birçok şirketin uygula- masõnda sorunlar tespit edildiğini söyledi. Yetkili dün yaptõğõ açõklamada, “20 şirketin her birine 600 bin liraya ya- kın para cezası verildi. Kurul’da onay- lanan cezalar, dün itibarıyla şirketle- re tebliğ edilmeye başlandı” dedi. Rezervinin yüzde 70’i Türkiye’de bulunuyor ancak sadece yüzde 1’i tüketiliyor Binlerce yıllık daha bor bulundu Kütahya’nõn Emet ve Hisarcõk ilçelerinde, yaklaşõk bir milyar ton bor madeni rezervi bulundu. Ekonomi Servisi - Kütahya’nõn Emet ve Hisarcõk ilçelerinde, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün yaptõğõ sondaj çalõşmalarõna gö- re yaklaşõk bir milyar ton bor madeni rezervi bulunduğu tahmin edili- yor. Dünyadaki bor rezervi- nin yaklaşõk yüzde 70’i Türkiye’de bulunuyor. Bor mineral ve bileşikle- ri sanayinin birçok dalõn- da katkõ maddesi olarak kullanõlõyor. ABD’deki petrol kaynaklarõnõn azal- masõndan sonra araç ya- kõtõ olarak kullanõlabile- ceğinin belirlenmesi, bo- run stratejik önemini ar- tõrdõ. Ulusal Bor Araştõr- ma Enstitüsü Başkanõ Erk İnger, dünyada çõkarõlan borun yüzde 40’õnõ ABD’nin tükettiğini, kay- naklarõn yüzde 70’inin bulunduğu Türkiye’de bu oranõn yüzde 1’de kaldõ- ğõnõ söyledi. İnger, AB ül- kelerinin yõlda 200 milyon Avro’luk bor ithalatõ ya- põp bunu kullanarak yap- tõklarõ üretimden 89 mil- yar Avro kazandõğõnõ be- lirterek, “Üniversite-sa- nayi işbirliğiyle tekno- lojik altyapıyı geliştire- rek, bordan elde ettiği- miz katma değeri yük- seltmeliyiz” dedi. DenizBank, Türkiye’nin dört yanındaki çiftçilere da- ha yakın olmak amacıyla şube ağını yaygınlaştırıyor. DenizBank Finansal Hizmetler Grubu Başkanı Hakan Ateş, “2009 sonuna kadar açacağımız 60 tarım şubesi ile 350 bin üreticimize ulaşarak, tarım kredi hacmimizi 1.5 milyar TL yükseltmeyi hedefliyoruz” dedi. Ekonomi Servisi - Ekonomist Salih Neftçi 62 yaşõnda hayatõnõ yitirdi. Neft- çi önceki gece hayatõnõ sürdürdüğü Cenevre’de kansere karşõ verdiği savaşõ kaybetti. Neftçi, ailesinin isteği üzeri- ne Cenevre’de bugün toprağa verilecek. Son olarak Star gazetesinde günlük ya- zõlar yazan Neftçi ayrõca Çin Merkez Bankasõ, Dünya Bankasõ, Uluslararasõ Kalkõnma Ajansõ, ABD Dõşişleri Ba- kanlõğõ gibi birçok uluslararasõ kuruluşta danõşmanlõk ve çeşitli görevler üstlen- mişti. Ayrõca Hong Kong, Çin, İsviçre, Amerika’da çeşitli üniversitelerde ders- ler veriyordu. Neftçi, Cenevre’deki FAME Certificate finansal aktif yöne- timi sertifika programõnõn başõndaydõ. Prof. Salih Neftçi’nin kardeşi Lon- dra Deutsche Bank Yönetim Kurulu Başkanõ Prof. Sinan Neftçi, Salih Neftçi’nin beynindeki tümör nede- niyle uzun süredir tedavi gördüğünü ancak önceki akşam hayata veda et- tiğini söyledi. Galatasaray Lisesi ve ODTÜ eko- nomi mezunu olan Neftçi doktorasõnõ Minnesota Üniversitesi’nde yaptõ. Ge- orge Washington ve Columbia üniver- sitelerinde dersler verdi. Neftçi’nin tü- rev ürünler üzerine yazdõğõ kitap, ABD üniversitelerinin birçoğunda ders kita- bõ olarak okutuldu. Prof. Dr. Salih Neftçi Kerkük’ün en eski ailelerinden Netfçizadeler’e men- suptu. Netfçi ailesi, 1958 Irak darbesi- nin ardõndan Türkiye’ye göç etti. Neft- çi’nin annesi Nermin Neftçi 1965 ve 1969’da Muş CHP milletvekilliği yap- tõ. Ayrõca ilk kadõn Meclis Başkanve- kili unvanõna sahip parlamenterdi. Sa- lih Neftçi bir süre gazetemizde de ya- zõlar yazmõştõ. Ekonomist Salih Neftçi’yi kaybettik DENİZBANK TARIM ŞUBELERİNİ ARTTIRIYOR