Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
OÛ
Bilimsel keşiflerde
rastlantının rolü
Bilimler tarihindeki keşiflerden birçoğunun şans veya rastlantı eseri olduğu ileri
sürülmüştür. Fakat acaba bu keşifler ne ölçüde bir rastlantı eseridir?
Osman Bahadir bahadirosman@hotmail.com
B
azı öncmli bilimsel keşifler, gerçekten de kâşjf-
lerin düşünsel olanık hiçhazır olmadıkları bir or-
tamda, heklenmedik bir olguyu fark etmeleriy-
le başlamış ve gerçeklesmijtir. Bu Cür bir keşfe ömek ola-
rak, Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted'in
(1777'1851), bir relin ıçinden geçen elekcrik akımının,
celin çevresinde bir magnetik alan yarattığım fark et-
mesini gösterebiliriz. Oersred 1819 yılında, öğrencile-
rinc elcktrik akınundan ısı elde edilişini göstermek ama-
cıyla volta piliyle deney yaparken, kullandığı elektrik
Hans C. Oersted VVılliam F.HİIIebrand
devresinin açılma ve kapanma anlarında, yakındaki bir
pusulanın ibresinde sapmalar olduğunu görmüştü. 111c
kez onun fark ettiği bu olguyla, elektromagnetizma teo-
risinin ve pratiğinin muazznm yolu açıldı.
Rastlantı bu keşfin neresindeydi?
Elbette pusulanın deney masasında bulunuyor ol-
ması, o an için bir rastlantıydı. Belki Oersted'in deney
sırasında pusulanın ibresindeki hareketliliği fark etmiş
olmasında da bir rastlantının varlığından söz edebili-
riz. Ama iştc hepsi bu kadar. Diğer bütün koşullar ke-
şif için hazır durumdaydı. Bu deney öncesinde, söz ko-
nusu bilimsel keşif için gerekli maddi koşulların varlı-
ğından (pusulanın icat edilmiş, elektriğin pil ile de ol-
sa üretilmiş, ve bunların bir laboratuvar ortammda bir
araya getirilmiş olması), fakat düşünsel çağns.ım veya
beklentinin ise yokluğundan (Oersted'in o ana kadar
elektrik ile magnetizma arasında ilişki olduğuna dair bir
düşüncesinin bulunmuyor olması) söz edebiliriz.
Şimdi vereceğimiz örnekte ise durum biraz farklı-
dır. 19. yüzyılm sonlarında, ABD'li kimyacı William F.
Hillebrand (1853-1925), o sıralarda yeni geliştirilmiş
olan spektroskop aygınndan yararlanarak çeçitli gaz ana-
lbleri yapıyordu. Bu aygıtm temel çalışma ilkesi, herfark-
lı maddenin, molekülleri ısı, elektrik vb. uygulanarak
titrejtirildiklerinde kendilerine özgü bir ışık spektrumu
yaydıkları ilkesidir. Hillebrand, bu aygıtla yaptığı çeşidi
deneylerin sonucunda elde ettiği spektrumları incele-
yerek havadan ayrıştırdığı bir gaz bileijiğinin azot (N)
olduğunu ileri sürdü.
Aynı günlerde, İngiliz fizikçi Lord Rayleigh (John
William Strutt, 1842-1919, 1904 Nobel fizik ödülü),
araştırmalan sırasında, havadan elde
edilen "azot"un, başka kaynakkrdan,
örneğin amonyaktan (NH^) elde
edilen azottan daha ağır olduğunu
fark etti. Bunun üzerinc Hillebrand'm
deneyini tekrarlayan Rayleigh henıen
fark etti ki, havadan elde edilen
"azot"un spektrumu, azotun tipik
çizgilerine ek olarak başka bazı par-
lak çizgiler de göstermektedir. Işte
Rayleigh'in bu deneyi, ender gazlar
olarak adlandırılan argonun (Ar)
ve helyumun (He) havadaki varlığının keşfiyle so-
nuçlandı.
Havadan ayrıştırılan azotlu bileşiğin spektrumun-
da Hillebrand'm fark edemediği diğer çizgileri, Rayleigh
nasıl görebilmişti? Bunun nedeni, Rayleigh'in havadan
elde edilen "azot"un, içinde azotun da yer aldığı farklı
bir gaz karışımı olma ihtimalini önceden hesaba katı-
yor olmasıydı. Bu yüzden, deney sırasında "azot"un özel-
liklerindeki en küçük bir anomıalliğe karşı son derece
duyarlıydı. Hillebrand ise bu denli duyarlı bir yaklajım
içinde olmamıştı ve bu nedenle işjemc tabi tuttuğu
"azot"un reaksiyonlarındaki hafif sapmaları göremedi.
Bu örnek ise bize, aynı maddi koşullardaki bilim in-
sanlanndan bazılannın deney planlama kapasitelerinin
yüksekliğinin, çok daha bilgili ve dikkatli olmalarının
ve sistematik deneyler yapmalarının, kendi keşif şans-
larını arttırdığmı göstermektedir.
Büyük mikrobiyolog Pasteur'ün (1822-1895),
"Bilimsel keşifşansı, sadece zihinlerini ona haztrlaımş
ohnhra ym'er^/der"sözleri bir temele dayanmaksızm
söylenmis, değildir.
Lord Rayleigh
kıtap GÖZ KİTABI
o
Göz Sağlıgı
Hakkında HerŞey
Prof. Dr. Pınar Aydın O'Dvvyer/Arkadaş
Yayınevi
Konunun uzmanı olan ve bilimsel araş-
tırmalarıyla datanınan, ayrıca Uluslararası
Ofutatmoloji Konseyi Etik Komisyonu Başkanı,
Danışma ve Değerlendirme Kurulu üyesi olan Prof.
Pınar Aydın, haika yönelik olarak, göz ve göz sağlığı
ile ilgili popuier ve sevimli grafikle hazırlanmış bir ki-
tapla karşımızda. Pınar Aydın, dergimizde bilim ve sa-
natla ilgili yazılar yayımladı. Kitap, göz hakkında kısa,
iyi hazırlanmış ve resimli genel bilgiler verdikten son-
ra, Sık Görülen Göz Hastalıkları, Nadir Görülen Göz
Hastalıklan, sık Sorulan Sorular ve Evde Kendi kendinize
Göz Muayenesi bölümleriyle sürüyor.
Kitabın arka kapağından: "Göz... Varlığından
duyduğumuz mutluluğu, deyimlerle dilimize taşıdığımız,
sevdiğimiz ve sakındığımız organımız. Çok sevdiğimi-
zi gözümüz gibi sever, kıymet verdiğimizi gö-
zümüz gibi sakınırız biz. Ya gözümüzü na-
sıl sakınınz rahatsızlıklardan? Göz Kitabı, göz
sağlığı hakkında bilmeniz gereken ve merak
edebileceğiniz her şeyi anlayabileceğiniz bir
PV İ dille aktarırken, sadece rahatsızlandıktan
•«*.;.,./ sonra değil,rahatsızlanmadanönceyapabi-
mmj leceklerinizi anlatıyor. Bu kitap, doğumdan ölü-
me kadarki süreçte, yaşamımız boyunca gör-
memizde meydana gelen değişimleri.yaşa, kalıtsal özel-
liklere, diğer hastalıklara ve çevreye bağlı rahatsızlıklan
ve tedavi yöntemlerini açıklıyor. Önerileri, uyanları, ek
bilgileri, 200'ü aşkın görseli ve evde kendi kendinize göz
muayenesi yapmanıza imkan sağlayan orijinal boyut-
lu harf, sayı ve şekil cetvelleriyle bugüne kadar ha-
zırlanmış en kapsamlı göz sağlığı kitabı olan Göz
Kitabı başucu kılavuzunuz olmayı hak ediyor..."
000F OFF LINE
Tanol Türkoğiu
(tanoiturkogluSgmaii .com)
Bu yıl 14.sü gerçekleştirilecek olan Törkiye'de Internet
Konferansı'nda ağırlıklı olarak sosyal ağlar ve internet ya-
sakları ele alınacak. Katılımm ücretsiz olduğu konferansta
paneller ve bildirilerin yanı sıra seminer ve çalışma grup-
ları da yer alıyor.
14. Türkiye'de Internet Konferansı
1995'ten beri yapılmakta olan Türkiye'de Internet Konferansı bu yıl
12-13Aralık 2009 haftasonu Bilgi Üniversitesi'nin Dolapdere'deki kam-
püsünde gerçekleştirilecek. Konferansa katılım ücretsiz.
"Türkiye'de Internet ile ilgili gruplan biraraya getirerek Internefi
tüm boyutlarıyla tanıtmak, geliştirmek, tartışmak, Internet teknolojileri
aracılığı ile toplumsal verimliliği artırmak ve toplumun dikkatini olabil-
diğince bu yöne çekmek amaçlarıyla"gerçekleştirilen bu konferansla-
rın bu yılkiana konulan "SosyalAğlar", "yeniMedya", "FikriHaklar",
"Internet ve Demokrasi" ve "Intemet Yasaklan".
Bu çerçevede 12 Aralık Cumartesi günü "Internet Siyaset ve
Demokrasi", "SosyalAğlar, FikirHakları ve Internet Yasaklan" adlı pa-
neller, 13Aralık Pazargünü ise "Internet Gazeteciliği Öldürüyormu?",
"Toplumsal Paylaşım Ağı: Facebook", "Sosyal Ağlar: Dünya ve
Türkiye", "Internet ve Hukuk" isimlipaneller düzenlenecek.
Panellerin yanı sıra çeşitli konularda hazırlanmış olan bildiriler de
konferansta sunulacak. Bunlar içinde bazıları şöyle: Megatrends:
Geleceğin Eğilimleri {Zafer Babür), Türkiye'de e-Belediye Uygulamaları
Araştırma Sonuçlan (Mustafa Çoruh), Türkiye'de Facebook Kullanımı
Araştrması (Gülüm Şenerf, Internetin Geleceğine Mantıksal
Yaklaşımlar: Marro.vvs (Ali Riza Babaoğlan), Bir Toplumsal Yaşam
Olasılığı Olarak Internet (Tank Aktaş), Türkiye'de Sosyal Ağların Yeri
ve Sosyal Medyaya Bakış (Ercüment Büyükşener), Bir Türkiye Parodisi:
Telekulakl IR. Engûr Pisirici), Türkiye'nin Bilgi Toplumu Stratejisi ile
Fransaninkinin Karşılaştınlması lArzu Alpagut), Bilgiye Giden Kestirme
Yolda, Demokrasinin Ruhu Olan Eylemselliğe Veda ve Sebebi Olarak
Internet Kavramı (Meltem Kurtoğlu), Internette Cevap ve Düzeltme
Hakkı (Prof. Dr. Ahmet Çiftçi), HaberElden Gidiyormu? Yurttaş Muhabir
Büyük Medyaya Karşı (Esra Arsan), Geleceğin Interneti ve Avrupa 7.
Çerçeve Programı (Hüseyin Metinj.
Konferans sadece panel ve bildirilerden oluşmuyor. Buna ek olarak
seminerler ve çalışma gruplan da konferansın b'nemli bir yerini oluştu-
ruyor. Bu seminer ve çalışma gruplarına örrnekler vermek gerekirse:
(12Aralık) Soysal Ağlarda Pazarlama ve Tanıtım özetiAytaç Mestçi,
Internet Pazarlama Ltdl, Web 2.0 Uygulamaları ve Sosyal Ağlar (Yaşar
Tonta, Hacettepe Ü., UmutAI, Hacettepe Ü., Orçun Madran, Başkent
Ü.), Körler için Bilişim (Ibrahim Elibal), Çocuklar için Güvenli Internet -
TBD Istanbul (Levent Karadağ, Arzu Alpagut, Devrim Özcü, Burak
Özcü). Bunlara ek olarak Linux ve PHP konulannda da teknik seminer-
ler düzenlenecek.
Konferansın ana konularından olan sosyal ağların Türkiye gibi ül-
kelerdeki algılaması oldukça farklı. Temel internetkullanım istatistikle-
ri ülkemizde internetin genel olarak eğlence ve "sosyalleşmek" ama-
cıyla kullanıldığını göstermekte. Hâlböyle olunca işin merkezindekisos-
yal ağ siteleri o denli popüler ki Türkiye 'den yapılan google aramaları-
nın başında bile "facebook" geliyor. Öte yandan bu denli popüler bir
olgunun dönüp dolaşıp yabancı menşeili siteler marifetiyle yaşandığı-
nı, yerli sitelerin ise sınırlı bir amacın (partner bulmak) ötesine geçe-
mediğini tespit etmek de şaşırtıcı gelmemeli. Her ne kadar üzücü olsa
da.
Odaktaki bir başka konu ülkemizde internete getirilen yasaklar.
Geçtiğimiz günlerde (bu konferansın da organizasyonunu yapan ve yıl-
lardır yükünü çeken} Internet Teknolojileri Derneği Mayıs 2008'den be-
ri uygulanmakta olan youtube yasağını Avrupa Insan Haklan
Mahkemesi'ne taşıdı. Erişim yasağı sadece youtube ile sınırlı değil; çe-
şitli mahkeme kararlarıyla ya da re'sen yapılan işlemlerle bu yasak bu-
gün yüzlerce web sitesini kapsar hale gelmiş durumda. Konferansla İl-
gili detaylı bilgiler şu web sitesinde bulunabilir: http://inet-tr.org.tr/in-
etconfH/.