Catalog

CMYB C M Y B 7 KASIM 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 M. KEMAL GÖĞSÜNDEN VURULUYOR S üngü takmõş askerler hep birden fõr- layarak ve “Allah Allah” haykõ- rõşlarõyla İngiliz siperlerine atõlõr- lar. Kendisi her zaman olduğu gibi aske- rinin önündedir. İlk hattaki İngiliz asker- lerinin tümü yok edilir ve Türk askerleri Conk Bayõrõ’ndan aşağõya akmaya baş- larlar. Daha aşağõda bulunan Yeni Zelan- dalõ askerlerin makineli tüfekleri Türk askerlerine çok kayõp verdirir. Makineli tü- feklerden birini kullanan bir asker hatõra- larõnda şöyle der: “Silahımın iyi durum- da olduğunu biliyordum ve tetikle oy- nuyordum ki tepeye baktığımda hayret verici bir şey gördüm. Türkler büyük bir kitle halinde tepeyi aşarak geliyorlardı... Silahımı doğrulttum ve yapacağım tek şey tetiği çekmekti ve doğal olarak on- lar her tarafa yığılıp kaldılar.” Gün ağarõnca taarruzu gören İngiliz ge- mileri ve kara topçusu Conk Bayõrõ’nõ kor- kunç bir top ateşine tutar ve çok kayba ne- den olur. Bu ateş “Conk Bayırı’nı ce- henneme çevirmişti” der Alb. Mustafa Kemal. O askerlerinin arasõnda ve ateş al- tõnda korkusuzca duruyor, emirler veriyor ve askerlerini cesaretlendiriyordu. Göğ- sünün sağ tarafõna bir şarapnel parçasõ çar- par. Fakat cebindeki saatini parçalar ve vü- cuduna girmez. Kendi deyişiyle “yalnız de- rince bir kan lekesi” bõrakõr. Vurulduğunu gören yanõndaki subaya bunu askerlere fark ettirmemesini söyler. Saati onu ölümden kurtarõr ve büyük bir olasõlõkla Türk ulu- sunu sonradan esaretten kurtarõp yeni bir çağdaş ve laik cumhuriyeti kurmasõna ön- cü olur. Türk askerlerinin bir bölümü “The Farm”a ulaşõr ve Moseley’nin bu- lunduğu 38. Tugay da bu şiddetli çarpõş- malara katõlõr. Buradan kurtulan bir İngiliz askeri ora- daki çarpõşmayõ şöyle anlatõr: “Büyük bir kitle halinde geliyorlardı, omuz omu- zaydılar, bazı yerlerde sekiz diğerlerinde üç-dört asker arka arkaya idiler. Türk- ler aramıza girdiler, vücut vücuda, bı- çaklarla, taşlarla ve dişlerle korkunç bir çarpışma oldu.” MOSELEY BAŞINDAN VURULUYOR Henry Moseley de komuta ettiği yirmi altõ askeriyle beraber bu çarpõşmanõn için- dedir. Telefonla yerlerini bildirip yardõm istemeye ve emirleri iletmeye çalõşmak- tadõr. Taarruz eden Türk askerlerine çok ya- kõndõr. Mesajõnõ iletemeden saat 10’a doğ- ru başõndan vurulur ve 28. yaş gününe iki ay kala yaşamõnõ yitirir. 38. Tugay Ko- mutanõ General Baldwin, tugayõn binbaşõsõ ve birçok subayõ da yaşamõnõ yitiren yak- laşõk bin İngiliz askerinin arasõndadõr. Sağ kalanlar denize doğru geri çekilmeye başlar. Conk Bayõrõ tamamen temizlen- miştir. Müttefikler buraya bir daha ayak ba- samayacaklardõr. General Ian Hamilton raporunda “Türkler pek yiğitçe saldırdılar ve dö- vüştüler” diye yazar. Diğer bir söyleşi- de şöyle der: “Öylesine umutsuz bir çar- pışma ki anlatılamaz. Türkler tekrar tekrar geldiler.. harika dövüşerek, Tanrı’nın adını haykırarak. Bizim as- kerlerimiz buna karşı geldiler, ırkları- nın eski ananesini koruyarak ve cesa- retle. Çekinmeden durdukları yerde öl- düler.” Atatürk İstanbul’un değil, tüm memleketin işgalini önledi... Albay Fahrettin (Fahrettin Altay), 10 Ağustos taar- ruzu için “Mustafa Kemal 10 Ağustos’ta yalnız İs- tanbul’un değil, tüm memleketin işgalini önle- miştir...” der. Times muhabiri E. Ash- mead Bartlett’e göre “Bu muharebe devler ülkesin- de bir devler muharebesi” idi. General Von Sanders o akşam Enver Paşa’ya gön- derdiği telgrafta şöyle der “Bu sabah Conk Bayı- rı’nda karşımızda bulu- nan düşmana üç alayla ta- arruz edilerek düşmana büyük kayıp verdirilmiş ve büyük bir bölümü ara- ziden geri püskürtülmüş- tür. Bu taarruzu Mustafa Kemal Bey bizzat idare et- miş ve birlikler pek büyük yüksek kahramanlıkla muharebe etmişlerdir…”. Moseley, Gelibolu Yarõ- madasõ’na vardõğõndan bu yana annesine devamlõ ola- rak mektup yazar. Varõşõn- dan iki aydan daha az bir sü- re sonra mektuplarõ kesilir. Sonunda Moseley’nin su- bay arkadaşlarõnõn birin- den annesine o korkunç mektup gelir: “Oğlunuz bir kahraman olarak öl- dü, son ana kadar yerini bırakmayıp görevini yap- tı. Başından vuruldu ve bu nedenle ölümü ani oldu. Tugay onunla çok yete- nekli bir subayı ve iyi bir arkadaşı yitirdi. Onun için işi her şeyden önce ge- lirdi ve tüm ayrıntılara çok dikkat ederdi.” Bilim dünyası şokta Moseley’nin ölümü, bi- lim dünyasõnda büyük şok etkisi yaratõr. Haber Manc- hester’e geldiğinde Ernest Rutherford şoke olur. Sci- ence dergisine bir not yazar ve “O benimle çalışan genç insanların en iyisiy- di, ölümü bilime çok bü- yük bir kayıptır” der. Ya- nõnda daha önce çalõşan ve o an cephede olan birçok kişiye mektup yazarak kö- tü haberi verir. Royal So- ciety’nin üyesi olmamasõna karşõn Moseley’nin ölüm haberi Proceedings of the Royal Society’de yayõm- lanõr. Elektronun yükünü ölç- mesiyle bilinen Nobel ödü- lü sahibi Amerikalõ fizikçi Robert A. Milikan’õn şu sözleri çok ilginçtir: “En parlak bir tasarlamayla ve yetenekle yapılan ve ay- dınlatıcı sonuçların elde edildiği az sayıda araş- tırmaların biriyle bu genç adam daha önce rüyasını bile göremediğimiz bir bi- çimde atomun dünyasını görebileceğimiz pencere- leri açmıştır. Avrupa’da- ki bu savaş, başka bir şey yapmayıp sadece bu genç insanın yaşamını bitirse bile tarihte görülen en korkunç ve en onarıla- mayacak bir cinayettir”. Arkadaşõ Charles G. Darwin, Moseley’nin ta- nõdõğõ en parlak insan ol- duğunu söyler. Maddenin dalga-parçacõk çift karak- teri teorisiyle bilinen Nobel ödülü sahibi Fransõz fizik- çi Louis de Broglie şöyle konuşur: “Moseley Yasa- sı, doğa filozofisinin en büyük ilerlemelerinden biridir.” Niels Bohr, “O sadece deneysel bilimci olmayıp çok iyi bir teorik anlayışa da sahipti” der. Yõllar sonra 1962’de ölü- münden bir süre önce Bohr’un söylediği şu söz- ler çok ilginçtir: “Aslında Rutherford’un çalışması (nükleer atom) ciddiye alınmamıştı. Bugün an- layamayız, fakat bu hiç ciddiye alınmamıştı. Bu çalışmadan hiçbir yerde söz edilmezdi. Büyük de- ğişiklik Moseley’den geldi.” Biyokimyacõ ve popüler bilim yazarõ Isaac Asimov, Moseley’nin ölümü için şu yorumu yapar: “Yaşasaydı onun daha neler yapabi- leceğini göze alır- sak, ölümü sava- şın insanlığa en pahalıya mal olduğu tek ölümdür.” Mose- l e y ’ n i n ölümün- den bir ay sonra hâlâ bu şokun etkisinden kur- tulamayan Rutherford Na- ture dergisine bir mek- tup gönderir ve askeri or- ganizasyonlarõn bilimde çalõşan böyle değerli kişi- leri cepheye göndermesi- nin bir ulusal trajedi ol- duğunu söyler. Bu kõnama, Moseley’nin yanõ sõra sa- vaşõn çeşitli cephelerinde ölen bilimciler için de ge- çerlidir. Rutherford’un bu kõnamasõ etkisini gösterir ve daha sonra 2. Dünya Savaşõ sõrasõnda İngiliz hükümeti bilimcilere sa- dece cephe gerisinde gö- rev verir. Alman tarafõ bi- le bu acõyõ paylaşõr. Daha önce Rutherford’la çalõ- şan Almanya’da Karlsru- he Teknik Üniversite- si’ndeki Kasimir Fajans, Die Naturwissenschaf- ten dergisine gönderdiği yazõda “Olağanüstü ye- tenekli bu insanın ölümü bilimsel çevrelerde bü- yük acı yaratacaktır” der. Evden 10 römork çöp çıktı SALİHLİ (AA) - Manisa’nõn Salihli ilçesin- de, belediye ekipleri, çevreye kötü kokular ya- yõldõğõ yönündeki ihbar üzerine Mithatpaşa Ma- hallesi Fevzi Paşa Caddesi’ndeki Osman Ü’ye ait eve gitti. Ev sahibini ikna ederek içeri giren zabõta ekibi, evin bütün odalarõnõn çöple dolu olduğunu gördü. Yaklaşõk 4 saat çalõşan ekipler, evden 10 traktör römorku dolusu çöp çõkardõ. Diğer yandan evin kapõsõndaki “Buraya çöp dökmeyin” yazõsõ ise dikkat çekti. Kuban’a Eğitim Onur Ödülü ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ulusal Eğitim Derneği’nin “Eğitim Onur Ödülü”, Prof. Dr. Doğan Kuban’a verilecek. Ulusal Eğitim Derneği’nden yapõlan açõklamada, her yõl veri- len “Eğitim Onur Ödülü”nün, bu yõl “Türk ve Anadolu mimarlõk eğitiminin dünyaca tanõnmõş hocalarõndan” Prof. Dr. Kuban’a, 24 Kasõm Öğ- retmenler Günü’nde düzenlenecek törenle veri- leceği kaydedildi. Kuban halen gazetemizin Bi- lim Teknoloji ekinde yazõyor. Dilbilimci Ayverdi yaşamını yitirdi İstanbul Haber Servisi - Türk dilbilimci İlhan Ayverdi 83 yaşõnda vefat etti. Kubbealtõ Akademisi Kültür ve Sanat Vakfõ Başkanõ Ayverdi, bugün Merkezefendi Camisi’nde kõlõnacak öğle namazõnõn ardõndan Merkez- efendi Mezarlõğõ’nda toprağa verilecek. İstan- bul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatõ Bölümü’nü bitiren Ayverdi’nin, 34 yõl emek verdiği Misalli Büyük Türkçe Sözlük en önemli eseri oldu. 2 milletvekili yasası için başvuru ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP, her ilin en az 2 milletvekili çõkarmasõnõ düzen- leyen yasayõ, “eşit oy ve temsilde adalet ilkesi- ne” aykõrõ olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahke- mesi’ne götürdü. CHP Grup Başkanvekili Hak- kõ Suha Okay, yasanõn anayasanõn 2, 10, 67 ve 80. maddelerine aykõrõ olduğunu söyledi. Örgüt üyeleri ölü bulundu Yurt Haberleri Servisi- Bitlis’in Mutki ilçe- si kõrsal alanõnda önceki gün bulunan 2 cese- din, terör örgütü PKK üyelerine ait olduğu be- lirlendi. Öte yandan, Suriye güvenlik güçlerinin Halep ve Kamõşlõ kentlerinde terör örgütünün hücre evlerine yönelik eşzamanlõ operasyonun- da Menal İbrahim (28) ve Roj Hat Subhi (27) gözaltõna alõnõrken evlerde 75 kilogram uyuştu- rucu madde ele geçirildi. İstanbul’da ise terör örgütüne yardõm sağlamak amacõyla tehdit yo- luyla zorla örgüt adõna para topladõğõ gerekçe- siyle gözaltõna alõnan 11 kişiden 2’si tutklandõ. ‘Çocuk pornosu’ tutuklaması ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ankara Kaçakçõlõk ve Organize Suçlarla Mücadele Şu- be Müdürlüğü Bilişim Suçlarõ Büro Amirliği görevlileri, Avusturya polisinin Interpol kana- lõyla yaptõğõ bir başvuru üzerine Berat B. (40) adlõ kişiyi takibe aldõ. Takibin ardõndan, bilgisa- yar tamirciliği yaptõğõ bildirilen bu kişinin evine baskõn düzenlendi. Evdeki cihazlarda yapõlan incelemede bilgisayarõnda 400 binden fazla ço- cuk pornosu görüntülerini depoladõğõ tespit edi- len zanlõ mahkeme tarafõndan tutuklandõ. Malki davasında tahliye BURSA (Cumhuriyet) - Yargõtay 1. Ceza Dairesi’nin Bursa 2. Ağõr Ceza Mahkemesi’nce verilen kararõ ikinci kez bozmasõnõn ardõndan yeniden görülmeye başlanan Nesim Malki cina- yeti davasõnda, tutuklu sanõklardan Burhanettin Türkeş’in tahliyesine karar verildi. Türkeş tahli- ye sonrasõnda yaptõğõ açõklamada, “Bundan son- ra köyde yaşamayõ düşünüyorum” diye konuştu. Deprem olasılığı 50’de bir İstanbul Haber Servisi - Boğaziçi Üniversi- tesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştõrma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mustafa Erdik, İs- tanbul’da bir yõlda 7 büyüklüğünde depremin meydana gelme ihtimalinin 50’de 1 olduğunu söyledi. Erdik “İhtimal küçük gibi gözükse de dünyadaki mega kentler açõsõndan en büyük ih- timal. Bu ihtimali dünyada paylaşan üç kent var. İstanbul, Tokyo ve San Francisco” dedi. 2010’da 40 bin öğretmen ANKARA(Cumhuriyet Bürosu) - Milli Eğitim Bakanõ Nimet Çubukçu, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sözleşmeli öğretmen uy- gulamasõna karşõ olduğunu belirterek bu öğret- menlerin kadroya geçirilmesi konusundaki yasa tasarõsõ hazõrlõğõnõ, Maliye Bakanlõğõ ve Perso- nel Genel Müdürlüğü’ne gönderdiğini söyledi. Bu süre içinde kadrolu öğretmen taleplerinin olacağõnõ belirten Çubukçu, “2010’da düşündü- ğümüz kadro sayõsõ 40 bin” dedi. Dubai’ye kadın müftü ANKARA (AA) - Filistin’de yayõmlanan El Kuds gazetesinde çõkan habere göre, Dubai Di- yanet İşleri Fetva Dairesi Müdürü Dr. Ahmed Bin Abdulaziz, Dubaili kadõnlar dini sorunlarõnõ erkek müftülere anlatmaktan çekindiği için ka- dõn müftülerin görevlendirileceğini söyledi. Okul ve üniversitelerde de kõz öğrencilerin dini sorunlarõnõ hocalarõna anlatamadõğõnõ belirten Bin Abdulaziz, sorulara kadõn müftülerin cevap vermesinin uygun olacağõnõ ifade etti. Henry G. J. Moseley and Charles G. Darwin, The Ref- lexion of the X-Rays, Phil. Mag. 26, 210-232, 1913. Henry G. J. Moseley, The High-Frequency Spectra of the Elements, Phil. Mag. 26, 1024-1034, 1913. Henry G. J. Moseley, The High-Frequency Spectra of the Elements, Part II, Phil. Mag. 27, 703-713, 1914. Lord Kinross, Ataturk: A Biography of Mustafa Ke- mal, Father of Modern Tur- key, Quill, William Mor- row, New York, 1964. John L. Heilbron, The Work of H. G. J. Moseley, Isis, 57, 336-364, 1966. Bernard Jaffe, Moseley and the Numbering of the Elements, Anchor Books, Doubleday & Company, Inc., Garden City, New York, 1971. Isaac Asimov, Asimov’s Biographical Encyclopedia of Science and Technology, Anchor Books,Doubleday & Company, Inc., Garden City, New York, 1972. John L. Heilbron, H. G. J. Moseley: The Life and Let- ters of an English Physi- cist, 1887-1915. University of California Press, Berkeley and Los Angeles, California, 1974. C. E. W. Bean, The Story of Anzac: From 4 May, 1915, to the Evacuation of the Gallipoli Peninsula (The Official History of Australia in the War of 1914-1918, Volume 2), University of Queensland Press, 1981. Richard Rhodes, The Ma- king of the Atomic Bomb, Si- mon & Schuster, New York, 1986. Mustafa Kemal, Anafar- talar Muharebatõ’na Ait Ta- rihçe, Türk Tarih Kurumu Basõmevi, Ankara, 1990. Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Mustafa Kemal, 1. Cilt, Remzi Kitapevi, İs- tanbul, 1994. Alan Moorehead, Galli- poli, Ballantine Books, New York, 1996. M. A. B. Whitaker, The Bohr-Moseley Synthesis and a Simple Model for Atomic X-Ray Energies, Eur. J. Phys. 20, 213-220, 1999. Liman von Sanders, Five Years in Turkey, The Battery Press, Inc., Nashville, 2000. Dan van der Vat, The Ship That Changed The World, The Escape of the Goeben to the Dardanelles in 1914, Birlinn Limited, Edinburgh, 2000. Richard Reid, A “Duty Clear Before Us”, Com- monwealth Department of Veterans’ Affairs, Canberra, Australia, 2000. Nigel Steel and Peter Hart, Defeat at Gallipoli, Pan Bo- oks, London, 2002. Tonie and Valmai Holt, Major & Mrs. Holt’s Batt- lefield Guide to Gallipoli, Leo Cooper, Barnsley, 2002. Erol Mütercimler, Geli- bolu 1915, Alfa Yayõnlarõ, İstanbul, 2005. Sermet Atacanlõ, Atatürk ve Çanakkale’nin Komu- tanlarõ, MB Yayõnevi, İs- tanbul, 2007. Dan van der Vat, The Dar- danelles Disaster. Winston Churchill’s Greatest Failu- re, Duckworth Overlook, Peter Mayer Publishers, Inc., London & New York, 2009. B İ T T İ KİMLİĞİ BİLİNMEDEN GÖMÜLDÜ ÇANAKKALE’DE SAVAŞAN ASKERLER SİPERDE DİNLENİRKEN. (Fotoğraf:AA) Gelibolu Yarõmadasõ’nda ölen birçok in- sanõn cesedi muharebelerin yoğunluğu ne- deniyle hemen gömülemez. Savaştan son- ra 1919’da İngilizler yarõmadaya dönerek çeşitli alanlarda bulduklarõ insan kemikle- rini gömmek için birçok mezarlõk yaparlar. “The Farm” düzlüğünü de General Bald- win’in 38. Tugay’õndan kalan insan ke- mikleri ile örtülmüş olarak bulurlar. Bura- da yaptõklarõ mezarlõğa bulduklarõ 652 ki- şiyi gömerler. Bunlardan sadece 7’sinin kimliğinin bi- lindiği sanõlmaktadõr ve bu askerlerin adõ- nõ taşõyan 7 mezar taşõ vardõr. Büyük bir ola- sõlõkla Moseley de kimliği bilinmeyen 645 askerden biridir ve bu mezarlõkta yat- maktadõr. Bugün Conk Ba- yõrõ’ndan aşağõya bakõl- dõğõnda yaklaşõk 400 metre uzaklõktaki “The Farm” me- zarlõğõ görünür. İn- gilizler askerlerinin anõsõna birkaç anõt yaparlar. Bunlar- dan en büyüğü Sed- dülbahir bölgesinde bir Mõsõr obeliskini andõran mermerden yapõlmõş “Helles Memorial” adlõ anõttõr. Bu anõtõn üzerinde mezarlarõ bi- linmeyen 19 bin askerin adı yazõlõdõr. Bunlarõn arasõnda Teğmen Henry Gwyn Jeffreys Moseley’nin de adõ vardõr. Moseley artõk Türk vatanõnõn en kutsal yerlerinin birinde yatmaktadõr. 1934’te Cumhurbaşkanõ Gazi Mustafa Kemal Ata- türk, İçişleri Bakanõ Şükrü Kaya’ya Geli- bolu Yarõmadasõ’nda Mehmetçiklerin me- zarõ başõnda okumasõ için o ünlü söylevini verir. Bugün bu söylev Arõburnu bölgesin- de dikilmiş büyük bir anõtta İngilizce ola- rak yazõlõdõr: “Bu memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımız- dadır. Huzur içindedirler ve huzur için- de rahat rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu topraklarda canlarını verdikten sonra ar- tık bizim evlatlarımız olmuşlardır.” Henry Moseley de bu kutsal topraklarda Mehmetçiklerle beraber yatmaktadõr ve ulu önder Atatürk’ün dediği gibi artõk bu va- tanõn bir evladõ olmuştur. Kaynaklar (yayımlanma tarihi sırasına göre):