Catalog

29 EKİM 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 19dishab@cumhuriyet.com.tr SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Bu da İran Açılımı Gün geçmiyor karşımıza “Bismillah!” diye girişilen yeni bir açılım çıkmasın.. Açılım manyağı olduk… Kuzey Irak, Suriye, Pakistan derken… alın size nurtopu gibi bir “İran açılımı!”. “Neye niyet neye kısmet!” mi dersiniz artık… “Düşmez kalkmaz bir Allah!” mı… Orasını bilemem… “Avrupa fatihi” lakabıyla vaktiyle yollarına gül dökülen Başbakanımız, arslanlar gibi bir “Asya fatihi” çıktı… “Arslan” deyince… aklıma geldi… Tahran semalarını Başbakan daha terk etmeden, “Jerusalem Post”; Türkiye’nin yön değiştiren bu büyük savrulmasını ele aldığı çarşaf gibi yorumunda, “arslan” sözcüğünü şu ifadeyle başlığa çekmişti: “Arslanın İni: Türkiye, Artık Müttefik Değil!” Başbakan, “İttifak mı değiştiriyorsunuz” sorularıyla İran’da kendisini sıkıştıran gazetecilere: “Türkiye’nin bir yüzü Batı’ya, bir yüzü Doğu’ya bakmaktadır!” diyedursun… Batılı (artık “eski” mi diyeceğiz?) müttefikler durumu böyle görmüyor. En atik tetik tepkiler, haliyle İsrail’den geliyor... Sözünü ettiğim “Jerusalem Post” gazetesindeki değerlendirme -kısaca- “İsrail Türkiye ittifakı bitmiştir!” demekle yetinmiyor: “TSK’nin de laik Cumhuriyeti bundan böyle koruyacak durumda olmadığına” dikkat çekiyor. İsrail gazetesi bu saptamasını başka deyişle, yalnız “dış konjonktüre” değil, “iç konjonktürdeki” gelişmelere dayandırıyor. Obama nasıl bir ayar verecek? Avrupa ve ABD’de şimdiki halde henüz “aleniyete” dökülen, büyük ifadeler, geri alınmayacak tepkiler yok… Muhtemelen de RTE’nin Washington ziyaretine dek, çok dramatik laflar edilmeyecek… Erdoğan’ın Ahmedinejad’la kanka pozlarda kol kola girerek “Hem doğu, hem batıya bakan” şaşı gözlerine büyük olasılıkla, Obama ayar verecek… Ama bu İran gezisi ile Obama-RTE görüşmesi arasında kalan “kısa devre” içinde, uzmanların Batı kançilaryalarında “Türkiye hâlâ müttefiğimiz mi? Müteffiğimizse nereye dek” şeklinde sorulara kafa yoracağına emin olabilirsiniz… Peki, İran yüzünden Washington’la ilişkiler bir “kırılma noktasına” dek gelebilir mi? Gelebilir. Bu benim şahsi saptamam değil. Geçen hafta İstanbul’da ufak bir yuvarlak masa toplantısında bir araya geldiğimiz ABD düşünce kuruluşu Alman Marshall Fonu’dan Ian Lesser’in değerlendirmesi… Uzmanlık alanı “Atlantik ötesi ilişkiler, NATO, AB, Türkiye, Güney Avrupa, Akdeniz ve Ortadoğu, kuzey-güney ilişkileri, terorizm, nükleer proliferasyon, uluslararası güvenlik ve jeopolitik, enerji” konuları olarak belirlenen Ian Lesser, “Türkiye-Washington arasında İran konusunda ‘henüz’ bir kriz yaşanmıyor” diye konuşmuş ancak bu sözlerin ardından hemen şunları eklemişti: ‘ABD ile kriz yıl değil, ay meselesi olabilir!’ “Umarım böyle bir kriz yaşamayız. Ama şunu bilin ki, böyle bir kriz yaşanırsa, bu yıllar sonra değil, önümüzdeki aylarda ortaya çıkan bir kriz olacak. (İran’ın nükleer sorununda) zaman çünkü artık çok hızlandı. Saatin tik takı fazlasıyla çabuk atıyor…” Uzmanlık tanımı “upuzun bir listeyle” belirlenen Lesser, Türkiye’ye belli ki bu ve de benzeri “mesajları” (“uyarıları”) vermeye gelmişti. Tıpkı geçen kış Hillary ve Obama ziyaretleri öncesinde “nabız yoklamak” ve “Türkiye’ye verilecek/alınacak mesajları tartmak” adına birbiri ardına İstanbul ve Ankara’ya dolan Amerikalı uzmanlar gibi… Lesser de RTE’nin Tahran-Washington ziyaretleri öncesinde, ABD’nin beklentilerini iletmek için buradan geçti… Bu beklentilerin hiçbiri, “RTE ile Ahmedinejad’ın kanka kompozisyonuna girmesini” içermiyordu... “Tahran’a ABD adına biz hiçbir mesaj taşımayız diyebilirsiniz!” diye konuştu Lesser, “Bu bir seçenektir… Bir başka seçenek, Tahran’ı ‘Bak dostum. Yol yakınken gel bu nükleer sevdadan vazgeç. Yoksa başın fena halde derde girecek’ diye uyarmak. Üçüncü seçenek ise bizatihi ‘kendi güvenliğiniz’ açısından ‘Tahran’ın programından’ rahatsızlık duyduğunuzu ve de tehdit altında olduğunuzu hissettirmek…” ABD’de çizilen beklentiler açık ve sarih biçimde bu yöndeyken, Tahran’daki tablo Washington’ın hiç hoşuna gitmeyecektir. Kaldığımız yerden devam ederiz. nilgun@cumhuriyet.com.tr CMYB C M Y B ‘Kardeş Karzai’ CIA’dan maaş alıyor Dış Haberler Servisi - Afganistan Devlet Başkanõ Hamid Karzai’nin kardeşinin, Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatõ’ndan (CIA) 8 yõldõr maaş aldõğõ ortaya çõktõ. New York Times gazetesi, Afganistan’daki yasadõşõ afyon ticaretinde de rol oynadõğõ belirtilen Ahmed Veli Karzai’nin, Kandahar kenti ve çevresinde, CIA’nõn talimatõ doğrultusunda operasyonlar düzenleyen Afgan milis gücüne asker alõnmasõna yardõm etmek gibi hizmetler karşõlõğõnda bu maaşõ aldõğõ kaydedildi. Gazeteye konuşan Ahmed Veli Karzai, ABD’li yetkililerle işbirliği yaptõğõnõ kabul etti, ancak CIA’dan maaş almadõğõnõ savundu. CIA ise haberle ilgili yorumda bulunmadõ. Gazete ayrõca, CIA’nõn Karzai ile maddi ilişkilerinin yeni bir strateji belirlemeye çalõşan Obama yönetimi içinde anlaşmazlõklara neden olduğunu yazdõ. ABD saldırıları yasalara aykırı Dış Haberler Servisi - Birleşmiş Milletler, ABD’yi Pakistan’da Taliban hedeflerine insansõz uçaklarla düzenlediği füze saldõrõlarõnõn uluslararasõ yasalarõ ihlal edebileceği konusunda uyardõ. BM insan haklarõ özel raportörü Philip Alston, dün düzenlediği ban toplantõsõnda ABD’nin bu saldõrõlara yasal gerekçe göstermesi gerektiğini, CIA’nõn keyfi olarak insanlarõ öldürmenin yasaklandõğõ uluslararasõ yasalara uyma zorunluluğu olduğunu söyledi. Taliban Kâbil’de BM’yi vurdu Dış Haberler Servisi - Afga- nistan devlet başkanlõğõ seçimle- rinin 7 Kasõm’daki 2. turu önce- sinde bir kez daha intihar saldõrõ- sõyla sarsõldõ. Başkent Kâbil’deki Birleşmiş Milletler misafirhanesine dün düzenlenen saldõrõda 6’sõ BM görevlisi 9 kişi öldü. Taliban’õn üst- lendiği saldõrõda ölenlerden birinin Amerikalõ, 2’sinin güvenlik gö- revlisi, birinin Afgan sivil, 3’ünün de saldõrgan olduğu öğrenildi. Sal- dõrõnõn ardõndan misafirhanede bu- lunanlar panik içinde kaçarken bazõlarõ yangõn çõkan üç katlõ bi- nanõn pencerelerinden atladõ. Gör- gü tanõklarõ da iki saat süreyle makineli tüfek ateşi ve patlama ses- leri duyduklarõnõ bildirdiler. Sal- dõrganlarõn üzerinde polis ünifor- masõ olduğu belirtiliyor. Saldõrõda 9 BM görevlisinin ya- ralandõğõnõ söyleyen BM Sözcü- sü Adrian Edwards, “Geçmişte böyle bir şeyle karşılaşmamıştık. BM, saldırının Afganistan’daki çalışmalarımız için ne anlama geldiğini değerlendirmelidir” diye konuştu. Afganistan’daki BM misyon şefi Kai Eide ise sal- dõrõnõn kendilerini Afganistan’daki çalõşmalarõnõ sürdürmekten alõ- koymayacağõnõ söyledi. Taliban sözcüsü Zabiullah Mücahid, Amerikan Associated Press ajansõna telefonla yaptõğõ açõklamada, saldõrõyõ, üzerlerinde intihar yelekleri ve el bombalarõ bulunan, makineli tüfekli üç mi- litanõn gerçekleştirdiğini belirtti. Mücahid, Taliban’õn üç gün önce yaptõğõ açõklamada, 7 Kasõm’da yapõlacak seçimler için çalõşan herkesi tehdit ettiğini hatõrlatarak “Bu bizim ilk saldırımız” dedi. BM misafirhanesine düzenle- nen saldõrõnõn ardõndan, yaban- cõlarõn kaldõğõ, kentin lüks otel- lerinden Serena Oteli’ne de bir roket atõldõ, ancak roket patla- mayõnca, ölen olmadõ. Devlet Başkanı Karzai, BM misafirhanesine düzenlenen ve 6 BM görevlisinin öldüğü saldırının ardından ülkedeki bütün uluslararası kurumlarda güvenliğin arttırılması talimatını verdi. (Fotoğraf: AFP)