Catalog

SAYFA CUMHURİYET 17 ŞUBAT 2005 PERŞEMBE 4 HABERLER DUNYADABUGUIV ALt StRMEN Medeni Kanun ve Mahmut Esat Bozkurt 79 yıl önce bugün 17 Şubat 1926'da Eugen Huber'in kaleme aldığı, Isviçre Federal Kanu- nu'ndan iktibas edilen, Medeni Kanun kabul edilip yürürlüğe girmişti. Medeni Kanunu, saltanatın ilgası (1-2 Kasım 1922), cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923), hila- fetin kaldırılması.TevhidiTedrisat Yasası'nın ka- bulü (3 Mart 1924), Türk Ceza Kanunu, Türk Ti- caret Kanunu'nun kabulleri (1926), Hukuk Usu- lü Muhakemeleri Kanunu (1926) Ceza Muhake- meleri Usulü Kanunu (1929), DenizTicaret Ka- nunu (1929) ve lcra Iflas Kanunu'nun (1929) ka- bulü ile birlikte ele almak gerekir. Görüldüğü gibi, cumhuriyetin ilanının üzerin- den altı yıl geçtiğinde, hukuk reformu tamam- lanmış oluyordu. Belirtmeye gerek yok ki, Türk Hukuk Reformu, toplumun çağa uyum sağla- ması için yaptığı atılımların en önemlilerinden bi- ridir. Hukuk reformunun temelinde, Teşkilatı Esa- siye Kanunu'nun hazırlanmasında olduğu gibi, cumhuriyet döneminin ilk adalet bakanlarından Mahmut Esat Bozkurt'un katkısı vardır. Mahmut Esat Bozkurt, Medeni Kanun'un ön- sözünde şöyle diyordu: "...Kanunları dine dayalı olan devletler kısa bir zaman sonra ülkenin ve ulusun ihtiyaç ve isteklerini karşılayamazlar. Çûnkü dinlerdeğiş- mez hükümler belirtirler. Yaşam yürür, ihtiyaç- lar hızla değişir, din kanunları, kesinlikle ilerle- yen yaşamın önünde, biçimden ve ölü sözcük- lerden fazla birdeğer, biranlam ifade edemez- ler. Değişmemek dinleriçin birzorunluluktur. Bu bakımdan dinlerin sadece bir vicdan işi olarak kalması, günümüz uygarlığınm en önemli ayırt edici özelliklerinden birisidir." • • • Türk Medeni Kanunu'nun kabulü, Türkiye'de laiklik açısından olduğu kadar, hukuk reformu sayesinde ülkemizde yargı birliğinin sağlanma- sı açısından da önem taşır. Bilindiği gibi, Lozan Barış Antlaşması'nın 42. maddesi şöyle demektedir: "Türkiye Hükümeti Müslüman olmayan azın- lıklann aile ya da kişisel durumları konusunda, bu sorunların sözü geçen azınlıklann töreleri- ne göre çözümlenmesine uygun her türlü hü- kümleri koymayı kabul eder. Işbu hükümler, Türkiye hükümetiyle ilgili azın- lıklardan her birinin eşit sayıda temsilcilerin- den oluşan özel komisyonlarda düzenlenecek- tir. Anlaşmazlık olursa, Türkiye hükümeti ile Mil- letler Cemiyeti Meclisi, birlikte Avrupalı hukuk- çulararasından birüsthakem atayacaklardır..." Görülüyor ki, Lozan Antlaşması'nın bu hük- mü Türkiye'nin toprakları ve bütün yurttaşları üze- rindeki kesin yargı yetkisini zedeleyici bir nite- lik taşımaktadır. Ama Türkiye'de yeni ve laik bir Medeni Ka- nun kabul edildiği andan itibaren, azınlık cema- atlerinin temsilcileri, yetkili mercilere başvura- rak42. maddenin kendilerinetanıdığı haktanfe- ragat ettiklerini bildirmişlerdir. • • • Seçkin bir hukukçu olan Mahmut Esat Bey, 1924-30 yılları arasında Adalet Bakanlığı yap- mış ve hukuk reformunun önde gelen mimarı ol- muştur. Mahmut Esat Bey'e 1928 yılında çıkan Soya- dı Kanunu üzerine Mustafa Kemal Atatürk ta- rafından, Bozkurt soyadının verilmesinin öykü- sü de ilginçtir. 2 Ağustos 1926 gecesi, Lotus adlı Fransız bandıralı gemi, Türk bandıralı Bozkurt'a çarpa- rak batırır ve kazada sekiz Türk gemici ölür. Er- tesi gün, Istanbul'a gelen Lotus'un Fransız kap- tanı tutuklanır ve Türk Mahkemesi tarafından, tedbirsizlikyüzünden ölümesebebiyet vermek- ten 80 gün hapse mahkûm edilir. Bayrak yasa- sı gereğince, açık denizde meydana gelen ka- zalarda bayrak devletinin yetkisi bulunduğunu ileri süren Fransa, Türk mahkemelerinin yetki- sizliğini de ileri sürünce sorun Uluslararası Sü- rekli Adalet Divanı'na gider. Türkiye'nin davasını Mahmut Esat Bey savu- nur ve 7 Eylül 1927'de Divan, Türkiye'nin huku- ka aykırı davranmadığı kararını verir. Kapitülasyonların kaldırılmasının üstünden ancak dört yıl geçtiği sırada verilen bu karar, Tür- kiye'de büyük yankı uyandırır ve genç Cumhu- riyet'in bir hukuk zaferi olarak kabul edilir. Işte Mahmut Esat Bey'e Bozkurt soyadının ve- rilmesi bu olay yüzündendir. Bugün Mahmut Esat Bey'in ve Türkiye Cum- huriyeti'nin Medeni Kanun ile kazanılmış büyük hukuk zaferlerinden birini kutluyoruz. Olayın 79. yılında Mahmut Esat Bozkurt dö- neminin kapandığını söyleyen Osman Şirin'in Yargıtay Başkan Yardımcılığı görevinde bulun- masını, hele hele yaptığı açıklamada, "uygar dünyaya açılım adı altında yeni dönemin baş- ladığı" yolundaki sözleriyle Mahmut Esat Boz- kurt'un çabalarının yeni dünyaya açılımın hası olduğunu anlamamış bulunmasını üzüntüyle karşılamamak da mümkün değildir. asirmen@cumhuriyet.com.tr Aı*ıHareketi'nin10.yılı • Haber Merkezi - An Hareketi kuruluşunun onuncu yılı nedeniyle siyaset, iş, basın ve sivil toplum dünyasından isimler ve üyelerinin katılımıyla 19 Şubat 2005 tarihinde Ankara Devlet Konukevi'nde bir resepsiyon düzenleyecek. Arı Hareketi 19-20 Şubat tarihlerinde 16. Genel Kurul toplantısım da Ankara'da gerçekleştirecek. An Hareketi'nden yapılan açıklamada, on yılda gelinen noktadan hareketle ileriye dönük vizyoııuııu geliştirerek çalışmalar^na devam edeceği vurgulandı. Malatya Milletvekili Süleyman Sanbaş: Başbakan, ülkeyi vahiyle idare eder gibi davranıyor AKP'de artçı sarsıntiBİJLENT SARIOĞLU ANKARA - Isparta milletvekili Erkan Mumcu'nun istifasının ar- dından iktidar partisinde yeni fire- ler bekleııiyor. Başbakan Tayyip Er- doğan'm yönetim anlayışından ra- hatsız olan milletvekilleri tepkileri- ni yüksek sesle dıle getirmeye baş- larken parti yöneticileri 8-10 mil- letvekilini gözden çıkardı. Erkan Mıımcırnıın istifasının ardın- daıı gözler, DIÎP milletvekilleri konu- sunda hükümete karşı bildiri yayım- layan 10 millelvekiline çevrildi. "Bil- dirici" millervekillen arasında yera- lan Mumcu'ya yakın isimlerden Sü- leyman Sanbaş, Başbakan'a dönük tepkisiyle istifasının işaretini verdi. Er- kan Mumcu'nun dile getirdiği eleş- tirilerin altına inıza atabıleceğinı be- lirten Sanbaş, şunları söyledi: • Istifaya hazırlanan AKP milletvekilleri yönetime bayrak açtı. Malatya Milletvekili Sanbaş, tepkisini, "Cruptan 300 milletvekili Başbakan'ın makam odasını görmemiştir. Bizden olanlar olmayanlar gibi yaklaşılıyor. Biz bu anlayışa 2.5 sene dişimizi sıkarak sabrettik" sözleriyle dile getirdi. Parti yönetimi ise, ilk aşamada 8-10 milletvekilini gözden çıkardı. "Partide bizden olanlar olmayan- lar gibi yaklaşılıyor. En basiti, 366 ki şilik AKP grubundan Başbakan'ın makam odasınıgörmeyen 300 kişi var- dır. Bu şu demek; her şeyi ben bilirim, siz yoksunuz... Alternatiflere, eleştiri- yc kapah bir anlayış. Böyle bir anlayış Tiirkiye'yi nereye taşır merak ediyo- rum. Biz böyle biranlayış içinde 25 se- ne dişimizi sıkarak sabrettik: 1 Erkan Mumcu'dan geleceğe dönük beklentileri kamuoyunun oluşturaca- ğını belırten Sanbaş, "Türkhalkının yüzde Wı ne dincidir, nc ııkçıdn; ne sağcıdır, ne solcudur, ne Kürtçüdür ne Tttrkçüdür... İşine gücüne bakan, çoluk çocuğunun rızkma bakan in- sanlardır. Önemli olan,bu lıalkııı tem- silrisi olmak. Yüzde 10'luk marjinal grupların temsilcisi olmak doğrıı bir şeydeğU" diye konuştu. Süleyman Sa- rıbaş, Başbakan'ın bir grup milletve- kilini dışlamasına dönük eleştirileri- nı şöyle sürdürdü: " Bende özel kalem müdürünün se- kiz numarası var. Geçenlerde rande- vu isteyeyim dedim, sekiz numaranın sekizinden de cevap alamadım. Bizim rahatsızhklanmızTürkkamuoyunun ı alıatsı/lıklaı ı. Meclis'e taşımakla bit- miyorki, ne kadaritibar ediliyor. Keş- kc itibar edilscydi bugün bu sonuçlar ortaya çıknıazdı. Başbakan millctve- killeriyle ilgilcrı111iyorsa, parlamentoy- la ilgilenmiyorsa demek ki, valıiy geli- yor; ülkeyi öyle yönetiyor." İs(i lalar sürecek AKP'den ilk aşamada Malatya mil- letvekilleri Süleyman Sanbaş ve Mi- raç Akdoğan ile Muğla milletvekili Ha- sanÖzyer'in kopması bekleııiyor. ts- tifa olasılığı dile getirilen milletve- killeri arasında eski Başbakan Yar- dımcısı, Bursa Milletvekili Ertuğrul Yalçınbayır, Ispaıla Milletvekili Sait Armağan, Edirne Milletvekili AHAyağ ve Yozgat Milletvekili Mehmet Erde- mir'in adlan geçiyor. Mumcu'nun öncülük edeceği ha- reketin etkisine göre, ANAP ve MHP kökenli bazı milletvekilleri ile bağım- sız milletvekilleri Ülkü Güney ve Edip Safter Gaydah'nın olası katılımıyla, ye- ni oluşumculann sayısının 15-20 mil- letvekilini bulabilcccği bclirtiliyor. Hükümetteki rahatsızlığı bilinen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu'nun tavrına bağlı olarak bu sayının artma olasılığı bu- lunuyor. Mumcu'nun çekirdek kadrosunda yer alan millelvekillerini gözden çı- karan parti yönetimi ise kararsız ba- zı milletvekillerini iknaya çalışarak bu grubun sayısını arttırmamayı he- defliyor. Mumcu'nun istifa ettiği gün Mesut Yılmaz ve Güneş Taner'le görüştüğü belirtildi Yeni oluşunı beldentisi AJNKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Isparta milletvekili Erkan Mumcu, siyasette öngördüğü yeni oluşum için aceleci davranmayacağı mesajını verdi. Erkan Mumcu'nun AKP'den ayrılması üzerine, siyasi kulisler "yeni oluşum" beklentisiyle hareketlendi. Mumcu'ya yakın bazı milletvekilleri dün bir araya gelerek, bundan sonra izleyecekleri yöntemle ilgili görüş alışverişinde bulundu. Bazı milletvekilleri de, tavnnı merak ettikleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu ile telefonla görüştü. Başesgioğlu'nun milletvekillerine "Süreci izleyelim" demekle yetindiği öğrenildi. Erkan Mumcu'nun, ANAP'ta görüş aynlığına düştüğü eski genel başkanı Mcsut Yılmaz ve Güneş Taner ile önceki gece özel bir büroda uzun süre görüştüğü belirtildi. Yüce Divan duruşması için Ankara'ya gelen Mesut Yılmaz ile Güneş Taner'in sohbetinin sabah saat 03.00'e kadar sürdüğü iddia edildi.Bazı AKP yöneticileri ise son aylardaki temaslarını izlemeye aldıkları Erkan Mumcu'nun, yakın zamanda "yan esrarengiz bir ABD ziyareti gerçekleştirdiğini'' iddia edıyor. Parti yetkilileri, Mumcu'nun Kurban Bayramı tatilinde 5 günlük ABD gezisine çıktığını, partiden ayrılmaya dönük tavnnı ise bu geziden sonra netleştirdiğini savunuyor. AKP Grup Başkanvekili Karuk Çelik, Mumcu'nun aynlma gerekçelerinm içinin boş olduğunu belirterek "Seçeneği Türk toplumu istiyorsa anlamı olur. Seçenek talebi bir yerlerden geliyorsa ve Sayın Mumcu ona göre davramyorsa bu daha da üzüntü vericidir" dedi. Erkan Mumcu, Amerika'nın Sesi Radyosu'na verdiği özel röportajda, geleceğe dönük projelerde hızlı davranmayacağını belirtti. Mumcu, "Yeni bir oluşum mu düşünüyorsunuz" sorusunu şöyle yanıtladı: "Bunıı bilmiyoı ıını. Böyle bir tasaı ıınhı yola çıkmış değilim. Ancak Türkiye'nin bir alternatifc ihtiyacı yeni değildir. Aslıııda 3 Kasım seçimlerinde dc aynı alternatif sorunu gündemdeydi. Sağlıklı seçeneklere Türkiye'nin ihtiyacı vardı. Bu seçeneklerin oluşturulabilmesi için uygun siyasi ve sosyolojik koşulların var olup olnıadıgını önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz." Isparta ya gidecek "Yeni oluşum için koşulların var olup olmadığını önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz" diyen Mumcu ilk gezısini seçim bölgesı Isparta'ya yapacak. İĞNELİ FIRÇA ZAFKR TEMOÇİJN DYP lideri Mehmet Ağar'dan Mumcu'ya 'örtülü' davet 'Kapımız herkese açık'ANKARA (CumhuriyetBürosu) - DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar, önceki gün Kültür ve Tu- rizm Bakanlığı ile AKP'den istifa eden Isparta Milletvekili Erkan Mumcu'yu telefonla arayarak "ha- yırlı olsun" dileğinde bulunduğu- nu bildirdi. Ağar, görüşmenin "par- liye davet amaçlı olmadığnu" be- lirlirkcrı "Ama kapımız herkese açık" dedi. Ağar, dün parlamentoda düzen- lediği basuı toplantısında gazete- cilerin Mumcu'nun istifasına iliş- kin sorularuu da yanıtladı. Mum- cu'nun DYP'den istifasını siyaset- teki önemli "kavşak noktalann- danbiri" olarak nitelendiren Ağar, bu istifanın AKP içindeki rahatsız- lıklann önemli bir göstergesi oldu- ğunu ifade etti. Birtakım çevrele- rin AKP'yi "merkezsağ" parti ola- rak takdim etmeye çalıştığına dik- kat çeken Ağar, ancak yaşanan son istifanın "AKPiçindeldbüyükko- alisyonun çatıı danıava başladığı- nm işareti" olduğunu ifade etti. Mumcu'yu telefonla aradığını ve "hayırh olsun" dediğini belirten Ağar, bu görüşmenin Mumcu'yu partiye davet etme amaçlı olmadı- ğını söyledi. Ağar, "Siyasetin ge- rcği olan bir arayış. DYP'nin me- selesi, muhatabı millettir. 2002 se- çimlerinden beri yürüttügümüz si- yasi anlayışı sUrdüreceğiz. Mum- cu'yu DYP'ye davet etmedim ama kapımız herkese açık" dedi. Ağar, Mumcu'nun yeni bir olu- şuma gitmesinin "DYP hareketiııe sektevuracağı'' yönündeki yorum- lara ise katılmadığını vurguladı. ÜNİVERSİTELEREİŞBİRLİĞIÇAĞRISI TürkHava Kurumu 80yoşında ANKARA(CumhuriyetBürosu)-Atatürk'ün talimatıyla sivil havacıhğı geliştirmek, destek- lemek ve özellikle gençlere havacıhğı sevdir- mek amacıyla kurulan Türk Hava Kurumu (THK) 80'inci kuruluş yıldönümünü kutluyor. THK Genel Başkanı Yusuf Güngör başkan- lığındaki THK heyeti, kutlama etkinlikleri çer- çevesinde dün ilk olarak Amtkabir'i ziyaret ederek Atatürk'ün kabrine çelenk bıraktı ve say- gı duruşunda bulundu. Yusuf Güngör, daha sonra Anıtkabir özel defterine şunları yazdı: "y\/i/, Atam, kuruluşuna önderlik ettiğin Türk Hava Kurumu, 80'inci yaşına öngörülerini ha- yata geçirmiş olmanın gururuyla giriyor. Biz ler Türk Hava Kurumu'nun birer ferdi olarak gençliğı kanatlandırıp ülkemizgöklerinûı özgür maviliklerinde uçurma görevinıizi ilk günkü aziın ve kararlılığıınızla gelecekte de sürdüre- ccğiz. Ruhun şad olsun." Güngör ve beraberin- deki heyet, daha sonra tsmet tnönü'nün de kabrini ziyaret ederek çelenk bıraktı. Etkınlıkler kapsamında daha sonra Tl IK Ge- nel Merkezi'nde bir tören düzenlendı. THK Genel Başkanı Güngör, burada yaptı- ğı konıışmada, 16 Şubat 1925'te Atatürk tara- fından temellen atılan THK'ye, havacıhğın önemini kavramış nesiller yetiştirme görevi ve- rildiğini anlattı. Bu göreve devam etmek zorun- da olduklannı belirten Güngör, "Çağdaş uygar- lık düzeyine ulaşmada ilici bir güç olan havacı- lık anlayışuu yerleştirmek zorundayız" dedi. Ödül töreninin ardmdan Hava Kuvvetleri Ko- mutanı Orgeneral tbrahim Fırlına da gazeteci- lere yaptığı açıklamada, Türkiye'de havacıhk tarihiyle ilgili çok az belge bulunduğunu belir- terek "Türk havacıhğının geçmişinde gençlerin bilmesi gcrcken tarihi değcrlcri, olaylıııı, ders çı- kartmak, gcleccğimize yeniaçılımlar kazanmak amacıyla gün ışığına çıkaracağız" dedi. Orge- neral Fırtına, bu konuda Türk Tarih Kurumu ile bir çalışma başlatılacağını söyledi. Ünıversite- lerin Türk havacıhğına ilişkin konularla ilgili platform teşkil etmeleri gerektiğini de ifade eden Orgeneral Fırtına, "Aksi halde onlarsız biryeregidemeyiz'' diyerek üniversitelere THK ile işbirliği yapma çağnsında bulundu. FINANCIALHMES 'Erdoğan için darbe' ANKARA (ANKA) - Erkan Mumcu'nun ba- kanlıktan ve AKP'den is- tifası, Başbakan,Tayyip Erdoğaniçin bir "darbe" olarak nitelendiıildi. Financial Times gazc- tesi, "liİH'ral,laik,Iıağını- sız düşünen ve en yete- nekli üyelerinden" biri olarak nitelerdirdiği Er- kan Mumcu'nun istifası- nın hükümetteki bir çat- lağı ortaya koyduğunu yazdı. Ekonomi gazetesi Fi- nancial Times, Mum- cu'nun istifasını "Yük- selen siyasi yıldız hükü- meti tcrkediyor" başlık- h haberinde değerlendir- di. Gazete, Mumcu'nun istifasının "Başbakan Tayyip Erdoğan'ın hükü- meti ve partisi üzerinde- ki demirpençesindeki ilk çatlağı ortaya koyduğu- nu" yazdı. tngiliz gazetesi, Mum- cu 'nun istifasının hükü- mette değişikliği hızlan- dırabileceğini belirtti. Mumcu'nun hükümet- teki geleceği kuşkulu olanların arasında yer al- dığmı ifade eden Finan- cial Times, Mumcu'yu "Kökleri İslamda olan AKP'nin liberal, laik ve bağımsız düşunen bir üye- si" olarak nitelendirdi. Financial Times, "tsti- fası, Türkiye'ye AB'den müzakere taıilıini kazan- ılıı an. 2 yıllık siiı ekli re- formlardan sonra yoru- lan hükümeti tazelemeye çalışan Başbakan için bir darbedir'' yorumunu yap- tı. "Popüüst" olarak nite- lendirdiği Erdoğan'ın tür- ban yasağının kaldınlma- sı konusundakı bir tartış- ma içerisinde olduğunu kaydeden gazete, "Sayın Mumcu böyle bir girişûne karşı çıktT diye yazdı. ÖZTÜRK'TEN HALKIN YÜKSELİŞÎ PARTİSÎ 48.parti deyola çıktı Yaşar Nuri Öztürk ANKARA (AA) - Istanbul Ba- ğımsız Milletvekili Yaşar Nuri Öztürk, "Halkm Yükselişi Parti- si"nin kuruluş dilekçesini Içişle- ri Bakanlığı'na verdi. Öztürk dilekçeyi vermeden ön- ce gazetecilere yaptığı açıklama- da, 46 kişilik kurucular kurulu ile "sıflr küometre" olduklarım söy- ledi. Parti kurmasının gerekçesi- nin sorulması üzerine Öztürk, "Memleket gerek duydu, ihtiyaç var" dedi. Öztürk, dcmokrasinin ruhuna bakıhnası halinde, Halkın Yük- selişi Partisi'nin ikinci parti oldu- ğunu iddia ederek "Hepsi birbi- rinin yavrulan olduğu için, bun- ları bir tanc sayıyorum. Biz, yav- rulama değil orijinaliz. Maddi, maııevi hiç birşekilde mirasyedide ğiliz" diye konuştu. Partinin kuruluşundan önce ger- çekleştirdiği yurt gezilerindeki izlenimlerini soran gazeteciye Öz- türk, 20 yıldır Türkiye'yi karış kanş gczdiğini, siyasetc atıldık- tan sonra, "orayaburayagidenler- dcn olmadığını" dile getirdi. Bir soru üzerine Öztürk, sağcı ve solcu değil, merkezde yer al- dıklannı anlattı. Halkın Yükselişi Partisi'nin ku- ruluşuyla, Türkiye'de faaliyette bulunan parti sayısı 48'e yüksel- di. TBMM'de temsil edilen parti sa- yısı Halkın Yükselişi Partisi'nin kurulmasıyla 4'e yükselirken TBMM'deki son sandalye dağı- lımı da şöyle oldu: AKP: 366, CHP: 171, DYP: 5 Halkm Yükselişi Partisi: l,Ba- ğımsız: 6, Boş: 1