Catalog

SAYFA CUMHURİYET 4 ARALIK 2003 PERŞEMBE 18 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 'Önce Çizgi Vardı \ usta karikatürcünün 60yılhk birikimini ve sanatsal serüveniniyansıtıyor Selçuk'la çizginin gücüŞAKİRBALKI Turhan Selçuk, o alçakgönüllü ve gizemli ko- nutunda, çizgisel e-vTeniyle baş başa yaşıyor. Sanatsal esintilerinin ve eyleminin 60. yılın- da, gece gündüz demeden çalışıyor. 80. yaşı- nı ardında bırakmı ş olsa da yine de o ilk genç- lik yıllannın coşkusuyla "destansı" yapıtlar sunuyor. Devnmci ve Kuvayı Milliye'ci ola- rak dur durak bılmiyor. "Söz Çizguün" evTeni onunahnyazısıolmuşsanki. Belli kı onda \u- nus'un sabn, El-Greko'nun gücü var. Yüsuf Ziya Ortaç, Turhan Selçuk için "O kendisinden önce gelenlerin hiçbirine benze- mez. Ama kendisinden sonra gelenler arasın- da ona benzeyenler kolayca göriüebUir" diyor. Sanatçımız. Âkbaba başyazannı yanıltmaz. O yalın, dik ve geometnk çizgılerini sürdürür. Bu, Türk karikatüründe ve "Önce Çizgi Var- dı'' sanatında bir evrimdir aslında. Cem'den Turhan'a uzanan yol, resimle *ya- zıh"yı akla getıriyordu. Yazı ve resim, birbi- riyle harmanlanıyordu. Espri, ironi ve yorum, o karenin içindeydi. Yuvarlak çizim, tarama "egemendF'o yıllardaki çizim anlayışında. Söz Çizgrnin serüveni, yenı bir dıl ve yeni bir çi- zim getirmıştı. Bu yeni anlatım, çizim, eleşti- rel yaklaşım. "Grafik Mizah" olarak yerini bulmuşru. Bu sanatsal dili, biçemi, çizimdeki arayışı Turhan Selçuk'u dış dünyaya taşımış, îtalya'nın ünlü "Enciclopedia dell'umoris- mo"sunda yer almasına neden olmuş; Yine îtarya'da, 1956 yılında, Uluslararası Bordighe- ra Altın Palnuye Birincilık Ödülü'nü getirmiş- ti ona. Yalın. derlnllkll anlatım Onun çizgisel e\ reni ve felsefesi, o kesişen çizgilerindeki gizem ya da imge, tüm yahnlı- ğıyla sizı şaşırtır önce, us ile düş arasında gi- dip gelırsıniz! Sonra o çizgisel ımge, sizi dü- şündürmeye başlar; işte o zaman esprinin/iro- ninin çarpıcılığıyla baş başa kalırsınız. Kesi- şen çizgılerin sesi ya da dilidir o, bakış ve al- gılayıştır; o an ışte, saçmayla akıl harekete ge- çer, ama kazanan us olur. Geometnk çizimin gizemidir bu. Dahası, eleştirel boyuttur da. Turhan Selçuk'un kimi karikatürleri vardır ki, sizi önce düşündürür, sonra da gülümsetır. Çiz- ginin gücü ve çarpıcılığıdır bu. Onun çizgile- rinde felsefe de vardır. Çünkü onlar bir dene- yimin, bir birikimin ürünüdür! Genelde o, "ya- ZBIZ"I yeğlemiştir. Figür, anlatış, o ana tema, çizilmiş olan desen; kara mizahı da içinde ba- nndınr. Alay da, ironı de kimı zaman kendını gösterir. Onun çizgisındekı o gızh güçrür o. Ya- vet, "Önce Çizgi Vardı", zekâ ürünü olan bu yapıt, çizgisel içerik ve tasanm olarak, Türk karikatür sanatının bir anıtı. 60 yılhk bir birikimin, çahşmanın kitabı. Aklın ve aydınlanma bilincinin çizgiyle dansı! Turhan Selçuk Okulu'nun ironisi ve rüzgân... Derviş sabnyla kotanlmış bir çalışma. lın, ama derinlikli anlatım. Jurhan Selçuk'un o iki üçgenden oluşan İsnıet İnönü çizimi, "Söz Çizgmin" evreninin en anlamlı örneklerinden- dir. Çizginin dilini ve gücünü yansıtmaktadır. "SözÇizginin'' (Müliyet Yayinlan < 1979) ad- lı yapıtından yirmi küsur yıl sonra, yeni yapı- tını, "Önce Çizgi Vardı"yı imzaladı Turhan Selçuk. Kıtap, onun 60 yılhk birikimini ve sa- natsal serüvenini yansıtıyor. Dehasının sesini de. Türk karHtatürünün bir anıtı Karikatür ve mızah tarihçisı Türgut Çevi- ker, Turhan Selçuk'un 1999 yılında yayımla- nan "Grafik Mkah"ında göstermiş olduğu o özenli çalışmasını, "ÖnceÇizgiVardTda da gös- termiş. Cumhuriyet Kıtaplan'ndan çıkan ya- pıt, yorucu ve tıtız bir çahşmanın ürünü ola- rak, kimi çalışanlann emeklerinı de yansıtarak küitür dünyamızda yerini aidı. 'Önce Çizgi Vardı', "Söz Çizginin"e göre, daha kapsamlı ve daha özerüe haarlanmış. Kitapta, Turhan Sel- çuk ekolünü, azmini, çalışmasını ve gizeminı daha yakından ızleme olanağı var. Sanatçımız, yıllann birikimini ve sanatını yansıtıyor bu ya- pıtında. Çizgilerinın sesini ve melodisıni de... Türk ve dünya karikatür coğrafyasında tam 60 yıldır ses getiren Turhan Selçuk, yaradılış olarak, gölgede kalmayı ve az konuşmayı yeğ- leyen bir sanatçıdır. Ama, gölgede kalsa da ay- dınlanma güneşi onu buluyor. Kendisi az ko- nuşsa da başkalan onu konuşuyor. Çizgi e\Te- nimizin bir esinrisidir o. Yapıtlanyla, dünya görüşüyle, o ünlü Abdülcanbaz dizisiyle. Onun Abdülcanbaz'ı, Osmanlı ile Cumhuriyet döne- minın toplumsal ve siyasal yaşamının tarihini yansıtıyor. O iki dönemin acı gerçeklerini göz- ler önüne seriyor. Turhan Selçuk ve imgesi, son yapıtı! Türk "Grafik MizatTının duayeni. Türkiye'de ve Avrupa'da açmış olduğu kışisel sergileri, ya- yımlamış olduğu sayısız yapıtlan üzerine ya- zılmış kıtaplar, onunla ilgili araştırmalar'tez- ler ve TV çekimleri... Almış oldugu sayısız ödüller ve övünçler... Evet, "Önce Çizgi Vardı'', zekâ ürünü olan bu yapıt, çizgisel içerik ve tasanm olarak, Türk karikatür sanatının bir anıtı. 60 yılhk bir biri- kimin, çahşmanın kitabı. Aklın ve aydınlanma bilincinin çizgiyle dansı! Turhan Selçuk Oku- lu'nun ironisi ve rüzgân... Derviş sabnyla ko- tanlmış bir çalışma. Sanatçımız, belki de Go- ya, Dante, Gogol, Volter, Homeros ile buluştu- ruyor bizleri; belki de Trez, Bosc, Hoviv, Tet- su, Steinberg ile tanıştınyor. Stüdyo Drama Tiyatro Topluluğu Perdelerini üçyeni oyunla açıyor Kültür Servisi - Stüdyo Drama Tiyatro Topluluğu, bu yıl perdelerini Onur Bayraktar'ın yönettıği üç yeni oyunla açıyor. îlk oyun olan 'Eksik Zamanlar', 5 Aralık Cuma akşamı saat 21 30'da Maya Sahnesi'nde seyirciyle buluşacak. Metinleri Stüdyo Drama'da ortak çalışmayla yazılan oyun genelde insanoğlunun zaman kavramıyla hesaplaşmasını sergiliyor. Onur Bayraktar'ın yazdığı 'Terk'in ilk gösterimiyse 12 Aralık Cuma günü saat 21 .OO'de Beşiktaş Kültür Merkezi'nde yapılacak. Oyun, toplum içersinde 'kimlik yitimi' ve toplumun günlük yaşamının sıradanhğı sonucu ortaya çıkan 'anonimleşme'yi konu alıyor. Stüdyo Drama Tiyatro Topluluğu'nun üçüncü oyunu 'Suret-Beden ve Kent' de, metinleri yine Stüdyo Drama'nın ortak çalışmasıyla oluşturulan bir oyun. Daha önce, 15 Ekim'de Bulganstan'ın Plovdiv kentinde, uluslararası nitelikteki bir tiyatro festivalinde oynanan 'Suret- Beden ve Kent'in ilk gösterimi 24 Aralık Çarşamba günü saat 20.30'da Muammer Karaca Tiyatrosu'nda gerçekleştirilecek. iki gün sürecek etkinlik bugün Ankara'dabaşlıyor Nasreddin Hoca 'dan Grossu Minutu 'ya selam Küitür Servisi - Akşehir ile Fransa'nın Korsika Adasf ndaki Valle d'Alesani kentı, bugün ve yann Ankara'da. 'Nasreddin Hoca ve Grossıı Minutu Buluşması' adıyla bir etkinlik düzenhyor. Geçen yıllarda Akşehir \ e Fransa arasında başlayan kültürel ilişkiler yenı bir boyuta taşınıyor. Bir yanda Akşehir Belediyesi ve Nasreddin Hoca - Turizm Derneği, öte yanda Türkiye-Fransa Küitür Derneği ve Grossu Minutu Derneği, Ankara"da iki gün sürecek bir dizi kültürel etkinlik düzenliyorlar. Grossu Minutu; 17. yüzyırda Korsika Adasf nda yaşayan bir halk kahramam. Grossu Minutu üzerine anlatılan öykülerin Nasreddin Hoca fıkralanna çok benzediğini ilk fark edenler de Korsikalılar oluyorlar. 4-5 Arahk'ta Ankara'da Midı Oteli ve Hacettepe Cniversitesi'nde yapılacak etkınliklerle iki tarihsel kişilik arasındakı paralellik ve genel olarak mizah ele alınacak. Bu vesileyle Türkiye'ye Korsika'dan eski bir bakan olan yazar. MarieJean VTnciguerra gelıyor. Aynca; Türkiye'den de bazı edebıyatçılar, araştırmacılar v e akademisyenler bu etkinliklere katılacaklar. (http://www.aksehir-bld.gov.tr) 'Geleneksel Türkiye Ulusal Fotoğraf Yanşması' 11 yaşında Fotografçılarm gözüyle 'ulaş SAVAŞ KÜRKLÜ ADAINA (Cumhuriyet) - Yeni Yüksekte- pe Küitür Derneği"nin. her yıl yinelediği 'Geleneksel Türkiye Ulusal Fotoğraf Yanş- ması' 11 yaşında. Bu yıl 'Ulaşun' konusu- nun işleneceği yanşmada derece alan fo- toğraflar başta Istanbul ve Ankara olmak üze- re Izmir, Bursa, Antalya, Mersın, Adana ve Van'da sergilenecek. 'LTaşım' konusunun işlenmesini, Anadolu kültüründe ulaşımın önemli bir yeri olmasına bağladıkJannı be- lirten Seçici Kurul üyesi ve folklor araştır- macısı Abdullah Gündüz şunlan söyledi: "Ulaşun kavramı içinde birçok gelenek yatar Anadohı'da. Yörüğün göçünden mer- kebiyle dağdan odun indiren köylüye, trak- törünün römorkuna doldurduğu işçileri tar- laya görüren çiftçiden kara rrene el sallayan asker yavuklusuna, ırmak ya da göl üzerin- de salla çocuklannı okula yetiştirmeye çab- şan insanımıza kadar geniş bir yelpazeyi kap- sar ulaşım. Ve tabii, gelenekselleşmiş kağıu, atarabaa, saL kara tren,deve, kanr, eşek, trak- tör, kayık, vapur, köprii gibi ulaşun araçla- nnuı folklorik boyutunu da." Başvuru süresi 17 Arahk'ta sona erecek yanşmaya katılmak isteyenlerin, renkli ya da siyah beyaz yapıtlannı Cem Yağıbasan adına derneğin 'Hoşdere Caddesi Fuar So- kak, No: 11/13,06540 Çankaya-Ankara' ad- resine göndermeleri gerekiyor. Ozan Sağ- dıç, Mehmet Baltacı, M. Arslan Güven, Ad- nan Polat, Vahap Akşen, Erol Karaca ve Ab- dullah Gündüz'den oluşan seçici kurulun değerjendirmesı sonucu derece alan yapıt- lann sahiplerine verilecek çeşitli ödül ve plaketlerin yanı sıra kahlımcılann tamamuıa katılım belgesi sunulacak. Saflye Ayla ve Zeki Müren için genç umutlar yarıştı yeni sesler SEVCANÖZDEMtR/ GLT.TAŞU Türk Eğıtım Vakfı (TEV)-Şişh Belediyesi işbirliğinde Türk sanat müzığinin unutulmaz isımleri SafiyeAjlaTar- gan ve Zeki Müren anı- sına düzenlenen ses ya- nşmasının birincileri tl- terBurakKala>f ve Mer- ve Utandı, en büyük amaçlannın, Türk mü- zığini yaşatmak olduğu- nu söylediler. Lütfi Kırdar Kongre ve Sergı Salonu'nda, ala- nında uzman 14 kişiden oluşan seçici kurul önün- de yapılan yanş- ma, yetenekli gençlere umut ol- du. Türkiye'de ilk kez gerçekleştiri- len yanşmada fi- nalistolan lOgen- cin yer aldığı bir albüm yapılacağı vebualbümünge- lirinin, maddi ola- naklan sınırlı öğ- rencilerin eğitim- leri için kullanıla- cağı belirtildi. Geleneksel hale getirilmesi plan- lanan yanşmanın "Zeki Müren Ödülü"nü alan 11- ter Burak Kalay, gazetemıze yaptı- ğı değerlendırrnede, fs- tanbul Teknık Üniversi- tesi (ITÜ) Türk Müzığı Devlet Konservatuvan Şan Bölümü'nü bitirdi- ğını belirterek "Yanş- maya kauhrken bu kadar ses getireceğini düşün- memiştim. Gerçek an- lamda Türk müziğinin daha geniş kitlelere ula- şacak olmasından dola- yı çok mutJuyunT dedı. Yanşmada, "Safiye AylaÖdülü"nü kazanan Merve Utandı da küçük yaşlardan bu yana mü- zıkle iç içe olduğunu söyledi. Utandı, şöyle konuştu: "Çocuklugum anne ve babamın ses sa- natçısı olarak görev al- dıklan Küitür Bakanb- ğı İstanbul De\ let Kla- sik Türk Müziği Koro- su'nun konserlerini din- lemekle geçti. Akademik egitiminı sürüyor. En bü- yük amacırrı klasik mü- ziğimizi gelecek nesillcre doğru ve kalitdi bir şe- küde aktarmak. Bu an- lamda vanşma bizun için çok büyükfirsatoldu." TE\ 'den bir destek daha TEV Genel Müdür Yardımcısı Güsel BilaL Türkiye'nin umutlu ge- lecek düşleri kurabilme- sı için sanata, eğitime Yanşmada 'Zeki Müren Ödülü'nü tlter Burak Kalay, 'Safiye Ayia Ödülü'nü Merve Utandı kazandı. önem vermesi gerekti- ğini vurgulayarak yanş- manın amacmı, "Türk Müziği'ne yeni isimler kazandırmak ve Zeki Müren, Safhe A>1a gibi bağışçılannın adlannı yaşatmak" diye açıkla- dı. Yanşmanın frnalistle- nyle yapılacak albüm- lerin geiirinin müzik ala- nında eğitim gören genç- lere burs sağlamak ama- cıyla kullaralacağını \iir- gulayan Bılal, "Böyle- likle hem müziğimizin bü>üklerinin adlan ya- şayacak hem de klasik müziğe gönül vermiş gençler için firsat ola- cak" dedi. Yunus Emre'de karma sergi • Küitür Servisi - Ressam Ekber Yeşilyurt yönetünindeki SHÇEK- Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Kocamustafapaşa Toplum Merkezi sanatçılannın oluşturduğu karma resim sergisi, bugün Bakırköy Belediyesi Yunus Emre Kültür Merkezi Çetin Emeç Sergi Salonu"nda açıhyor. Merkezde üç yıldır çahşmalannı yürüten 15 sanatçının yapıtlan, Cumhuriyet'in 80. yılı kutlamalan çerçevesinde 18 Aralık'a dek sanatseverlerin beğenisine sunuluyor. Sergide, Perviz Yezdanı, Hamdiye Yaprak. Ayşe Oral, Inci Nil, Zimmet Kocaağaç, Kadriye Keskın, Ülker Karabay, Nezahat Hacı Osmanoğlu. Nilüfer Göral, Haygan Engin, Bedia Bıçakçı, Perihan Bağnşen, Se\ gi Atabey \ e Aysel Ankça'nın resimleri yer alıyor. Dünya kanikatüristleri İstanbul'da I Küttür Servisi - İstanbul 5-12 Aralık tarihleri arasında dünya karikatüristlerine e\r sahipliği yapacak. Yeni Yüksektepe Kültür Derneği'nin, 'Dünya Su Yılı' etkinhklen kapsamında düzenlediği 3. Uluslararası İstanbul Karikatür Festivali'nde katılımcılann yapıtlannın çeşitli sergilerde yer alacağı belirtildi. Dünyanın ünlü çizerlennin kahlacağı İstanbul'daki festi\alin 3 ana bölümden oluşacağını anımsatan YYKD yetkilileri, festival süresince 'Su ve Yaşam' konulu sergiler düzenleneceğinı ve bu sergilerde 100'den fazla karikatür görülebileceğini söylediler. Sanat, bilim ve felsefe alanlannda ilgili kişilerin katılımıyla gerçekleşecek sempozyumlann konusu da yine "Su ve Yaşam' olacak. Bir diğer etkinlik ıse amatör sanatçılann yanı sıra halkın ve çocuklann da katılacaklan vvorkshop çalışmalan. Bu çalışmadan amaç, çizerler ile çizgılerini halka tanıtmak ve karikatür sevgisi aşılamak. (0 216 346 76 76)