Catalog

6 OCAK 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ROPORTAJ İNSANIN SERÜVENİ TURHANSELÇUK DÜEÜSÎ TA3ÎATİI İSTANBÜL 2FESDÎSÎ ABDÖLCAN3AS' iÂfEui>A7İ_Afe.ıM/ ıfrz. ^ M ... ACAI3A tiÎHLi İN W*ciKiî YA^AMlHı İZLc_ HA3ÎKULADE MACEHALAE Kadıköy çarşısındaki küçük kilise, Hıristiyanlığın ilk azizelerinden birine adanmış Efimia'nın son kilisesi " y ^pradıköy çarşısı hep m^r aynı; kalabahk... ^ ^ Manavlar ve ^ ^ k bahkçılar ve JL. Jkk. şarkütenler ve kasaplar ve kuruyemişçiler ve herkes dükkânmdan dışan taşmış... tki dükkân arası boş duvarlann önüne seyyar tezgâhlar kalıcı olarak yerleşmiş... Çarşının sokaklannda insanlar hep omuz omuza... Yayalar ıçin düzenlenmiş ve meydan sayılabilecek küçük alana otomobiller park etmiş; ototnobillenn arasına naylonlar serilmiş, naylonlann üzerine satılacak ıvır zıvırlar dizilmiş... Kadıköy çarşısında hep aynı tablo; karmaşa... Ve tablonun bir köşesinde küçük bir kilise... Çevresındeki eskı yüzlü apartmanlann arasında sıkışıp kalmış çan kulesi de olmasa kilise olduğu belli olmayan bir bina: Rum Ortodoks Ayia Efimia Kilisesi... Işportacılar için, satış ve kural tanımaz sürücüler için otopark alanına dönmüş küçük meydanın bir yanında Kadıköy'ün en lezzetli paskalya çöreklennı yapan Beyaz Fınn; öte yanında Türkıye'nin yeni damak tadı taş fınnda lahmacun... Kilise, bir bakıma paskalya ile lahmacun arasında! Eski Kadıköylüler ıçın burası Birinci Kilise Meydanı... tkinci Kilise Meydanı, sokağın az ötesindeki Ermenı Gregoryen Kilısesi'nin önü... Binncı Kilise Meydanf ndan beş-on adım aşağıda Sultan Mustafa Camısi, beş-on adım yukanda Osmanağa Camisi... Eflmla ya da Eufemla Osman Ağa, Sultan 1. Ahmet ın Babüssaade Ağası... Camıyi 1612'de yaptırmış... Dönemin en önemli olayı Osmanlı'nın Avrupa'da artık ilerleyemeyecek olmasıdır; dnraklayıp gerileyecektır... Sultan Mustafa, Osmanlı Padişahı III. Mustafa... Cami 1760'ta yapılmış... Osmanh'da dönemin en önemli olayı Avrupa devletlenne daha çok ekonomik ayncalık tanınmasıdır... Ayia Efimia Kilisesi'nin yapımı ise 1830... Oysa Efimia, Kadıköy'ün olduğu kadar Hıristiyanlığın da ilk azizelerinden... Kilisenın kapısında Efimia yazıyor ama Eufemia da yazılıyor... Efimia'nın öyküsü Bizans'ta Hıristiyanlığın yasak olduğu yıllardageçıyor... Hırlstlyanhk yasak lken Kadıköy'ün adı Kalkedon iken zengin bir ailenin kızı olan Efimia, tsa'nın dinini kabul ediyor... Vay sen misin Zeus'a inanmayan! Kızın önce bütün dişlerini söküyorlar... Sonra çok ağır işkencelerden geçinyorlar ve ateşe atarak öldürüyorlar... Tarih, 16Eylül303... Tarihin bu denh kesin olması belgeden çok efsaneye dayanıyor ama 4. yüzyıl olduğu kesin gibi... Aılesi, Efimia için bir anıt mezar yaptınyor... Bızans tmparatoru L Constantinus 324 yılında tahta çıkınca Hırıstiyanlığı serbest bırakıyor... Imparator, kutsal üçlemenin ikincisi "kutsal hikmet" için Ayia Sofıa'nın yanı sıra artık bir azize sayılan Ayia Efimia adına Kadıköy'de de bir kilise yaptınyor... Bu kilisenin nerede olduğunu sorarsanız... Kadıköy'de bir yerde... Batı Roma'ya Kadar O yerde 451 yıhnda IV. Ekümenlik Konsülü toplanıyor... Toplantıda Isanın tannsal ve ınsani doğası üzerine önemli ilke kararlan alımyor... Ayia Efimia'nuı adı Batı Roma'ya kadar yayılıyor... Latinler, Ayia Efimia'nın yortusunu Doğu Roma ile bırlikte kutlamaya başlıyor... Efimia, bugün de Katoliklerle Ortodokslan aynı yortuda buluşturmaya devam ediyor... ttalyanlar, Efimıa'ya Euphemıadiyor... Duvannda "lütfen çöp dökmeyin" yazsa da küçük meydana açılan kapısınuı önünü, gelip .yıa Efimia, tsa'nın öğretisini benimsediği için ağır işkencelerden geçirilip ateşe atılarak 303 yılında öldürülüyor... Adının verildiği kilisenin yaptm yılı ise 1830... Kilisedeki kutsal su Moda'dan a^j taşınıyor... geçenin çöplüğe çevirmekte sakınca görmediği kilisenin içi tertemiz... Rum Ortodoks Kilisesi'nin Hataylı Hıristiyan Arap zangocu, duvann ardındaki mermer kaplı bahçeyi bile silip süpürmüş... Bahçede, bir-iki eskı mezar kitabesi... Kilisenin giriş holünde mermer bir çeşme... Altı musluklu çeşmenin suyu depodan geliyor... Depoya su Moda'daki bir ayazmadan taşınıyor... Ayia Efimia adına Kadıköy'de yapılmış ilk kilisenin yerini arayanlan, tarihı kayıtlar kıyıdan iki statıon uzakta bir tepeye götürüyor... Yanı Yeldeğirmeni Mahallesi'ne... Ne var kı bu kiliseyi 616'da Istanbul'u kuşatan ve 626 yılında Kadıköy'ü yağmalayan Persler yıkıyor... Tarih ilginç... 622 yılında Arabistan yanmadasında son peygamber Mekke'den Medine'ye gidiyor... Işte o sıra azizenin kemikleri şehre taşınıyor... Bugünkü Sultanahmet Meydanı'ndaki hipodromun yakınlannda yeni bir kilise yapılıyor... Bir söylenceye göre ise o hipodrom, Bizans'ın sur içinde değil bugün Kadıköy"de Koşuyolu semtine aduıa veren hipodrom... Patrlkhanede Öyle ya da böyle hipodromlar gibi kıhseler de kalmıyor... Efimia'dan geriye adı kalıyor... Birbaşka söylence ise 14. yüzyılda Efimia'nın kemiklerinin Patrikhane'ye taşındığı... Onu ancak parnk bılır! Kadıköy çarşısının içindeki küçük kilıseye dönersek, kilise 1830 yılında yapılıyor... Yapılışı için deniyor ki: Kadıköy Metropoliti II. Zaharias. Rusya'dan temin ettığı yardımlarla yaptı... Kilisenin yerinde bir manastır vardı... 183O'da II. Mahmut padişahtı... Istanbul'da kilise yapmak sultanın iznine bağhydı... Osmanlı'nın son hall Ne oldu da izin çıktı? Dönemin en önemli olayı, Osmanlı-Rus savaşı... Ruslar, doğuda Erzurum'dan batıda Edirne'den giriyor... Istanbul'a girdi girecekler... 1826'da Yeniçeri Ocağı'nı kapatan ardından Navann'de donanması yakılan Osmanlı, 1829'da Ruslan Edirne Antlaşması ile ancak durdurabiliyor ve peşinden Yunanistan'ın bağunsızlığına giden yol açılıyor... Yunanlann Mora ısyanı zaferle sonuçlanıyor... II. Mahmut'un ayaklanmayı desteklemekle suçladığı Patrik Grigorius'u 1821 'de Patnkhane'nin orta kapısuıda asrınp göğsünde yaftası ile üç gün sallandırması bile Yunanlann bağımsızhğını engellemiyor... Ki Partikhane'deki o kapı o günden bugüne hiç açılmıyor... Lakin, Efimia'nın bütün bunlardan hiç haberi yok... Kapısınuı önünden geçerken çöpünü atanlann da Efimia'dan haberi yok... GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHANERİNÇ İktidarlar ve Kafalar Seçimler yapılıyor, iktidarlar değişiyor ama ta- kıntılı konular dışında kafa hiç değişmiyor. Nereden çıkandın şimdi bunu demeyin. Çünkü elimde belgesi var. Adalet Bakanlığı "Bazı Kanuniardaki Ceza/a- nn Idari Para Cezasına Dönüştürülmesine Dair Kanun Tasansı" adıyla bir taslak hazırlayıp inter- net sitesine koymuş. Adına bakınca, üçlü koalisyonun toptancılık ge- leneğini sürdürme kararlılığı karşınıza çıkıveri- yor. Taslak, yürürlük ve yürütmeye ilişkin olanlan saymazsak 6 maddeden oluşuyor. Şimdi sıkı durun. 6 maddede yer alan yasa adı ise tam tamına 103adet. 1 'inci madde A ve B diye aynlmış. A'da 37, B'de 13 yasa değişikliği var. Madde bu aynmla tam 50 yasada değişiklik öngörüyor. 6'ncı maddede adı geçen yasaların sayısı ise 34. Insan bu toptancılık karşısında, "Benimle ilgi- liyasada da değişiklik varmı" sorusuna yanrt bul- mak için tümünü okumak zorunda kalıyor. Taslağa "Bazı Kanunlardaki" ibaresi ile başla- mayıp da yasalann adını yazmaya kalksalardı adı maddelerden uzun tutacaktı. Belki de bu yüz- den öyle yuvarlamışlardır. Taslak admdan da anlaşılacağı üzere adliye mahkemelerinin yükünü azaltmak amacıyla ha- zırlanmış. Adlan geçen yasalarda yer alan hapis ve para cezalarını kaldınp, belirlenecektutarlar- daki para cezalarının en büyük mülki amirlerta- rafından uygulanması ilkesini getiriyor. Kafama takılan bu değil. Bu kadar çok yasa degişikliğini TBMM Gene! Kurulu'nun hangi ko- şullarda görüşeceğini irdelemek. ••• Doğal olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Iç- tüzüğü'nü okuyacaksınız. Ama bulursanız. Içtüzükteki değişiklik 11 Aralık 2002 günlü Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlan- mış. Mükerrer gazeteler biraz nazlıdır. öyle "paf" diye gönderilmez. Bulmanın gelışmiş yollan var. Başbakanlık'ın internet sıtesinden Resmi Ga- zete bölümünü tıklayacaksınız. Adı var ama kendi yok. Belge sağladığını bildiren internet sitelerine gireceksiniz. Aah! Son bir umutla gazete koleksiyonlanna sarı- lacaksınız. 12 Aralık günlü gazetelerde de ara ki bulasın. Kımin eli kimin cebinde, hangı ünlü han- gi mantinetosuyla komşusuna gece yatısına git- miş var da, ıçtüzük değişikliği yok. Yazıişlerinde görevlı editörler alınmasın ama, belki de bu yüz- den hem kaynaklık yapma hem de bilgilendir- me görevinı yapmıyor ve satışlan da arttıramı- yoruz. Sonunda, aradığımı buldum. Değişiklikdiyor ki: "...milletvekilleri tarafından anayasaya aykırılık önergeleh dahil her madde için yedı önerge vehlebilır. Her siyasi parti gru- buna mensup milletvekillerinın birer önerge ver- me hakkı saklıdır. Ancak bu hak, ilgili siyasi par- ti grubuna mensup mılletvekillerince kullanıl- maması halinde, diğer siyasipartı grubuna men- sup olanlarla bağımsız sayılan mılletvekillerin- ce kullanılabılir." ••• Peki şimdi ne olacak? Taslağın 1 'inci maddesinde 50 yasanın deği- şikliği öngörüldüğüne göre milletvekilleri öner- gelerini nasıl hazıriayacak ve "şunun cezası az olmuş, şunun cezası fazla kaçmış" diyecek? Önergeler ve gerekçeler ıçin sözcuk sayılan da sınırlanmış olduğuna göre görüş ve önerilerini na- sıl yansıtacak? Söz alabılmişse 10 dakikada gö- rüşlennı nasıl anlatacak. Kolayı var mı? Olmaz olur mu? Duble yollann ihalesi için bulunan çözüm ne güne duruyor. Maddelerı boler, altı madde yerine 16, bileme- din 20 madde yaparsınız, her maddede 7 yasa değişiktiği kalır. Madde artışı belki yeni konuşma süreleri ya- ratır ama korkmamak gerek. Çünkü ana muha- lefet partisi, anayasa değişikliğinde olduğu gibi, içeriğini yanlış bulsa da kabul oyu kullanma ge- leneğıni sürdürür olur biter. Bugün yerine yarın kabul edilir, bu sayede bız de TBMM TV'den ayrıntılı biçimde izleme ola- nağını buluruz. Bugunlük bu kadar deyip devamını perşem- beye bırakalım. oerinc@cumhuriyet.com.tr. DENIZ SOM TEPETEPE DENIZ SOM DERETEPE Herhangi Bir Yerde-1 Herhangi Bir Yerde-2 GÜNİZİ YAYINCILIK Tel.: 0.212 512 42 19